ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Γνώση / Στάση Νοσηλευτών για το Χειρισμό Χημειοθεραπευτικών Φαρμάκων Ονοματεπώνυμο Φοιτητή: Καψούλης Αντρέας Αρ. Φοιτητικής Ταυτότητας: 2010855266 Λεμεσός 2014
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία Γνώση / Στάση Νοσηλευτών για το Χειρισμό των Χημειοθεραπευτικών Φαρμάκων Ονοματεπώνυμο φοιτητή: Καψούλης Αντρέας Αρ. Φοιτητικής Ταυτότητας: 2010855266 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κα. Μαριάννα Κωνσταντίνου Λεμεσός 2014 i
Πνευματικά δικαιώματα Copyright Καψούλης Αντρέας 2014 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Η έγκριση της πτυχιακής διατριβής από το Τμήμα Νοσηλευτικής του Τεχνολογικού Πανεπιστήμιου Κύπρου δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος. ii
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά και να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όσους βοήθησαν και μου συμπαραστάθηκαν στην εκπόνηση αυτής της πτυχιακής εργασίας Ιδιαίτερα την κα. Μαριάννα Κωνσταντίνου καθηγήτρια τμήματος νοσηλευτικής Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου για την πολύτιμη συνεργασία αλλά και καθοδήγησή της ως επιβλέπων. Επιπλέω ευχαριστώ την οικογένεια μου εφόσον με στήριξε καθ όλη την περίοδο των σπουδών μου και στάθηκαν κοντά μου μέχρι και την τελευταία στιγμή της ζωής μου ως φοιτητής τόσο οικονομικά όσο και συναισθηματικά σε κάθε δυσκολία που συνάντησα σε όλη την περίοδο αυτή και ειδικότερα τώρα στο τέλος των σπουδών μου όπου προέκυψαν ίσως και οι μεγαλύτερες δυσκολίες. Ακόμα τους φίλους μου Ζορμπά Αντριανή και Κουτσονάσιος Κωνσταντίνος οι οπίοι με βοήθησαν στην μετάφραση κειμένων που είχα συναντήσει δυσκολίες κατά την μετάφραση τους. Θα ήταν παράληψη μου να μην ευχαριστήσω τις υπεύθυνες της βιβλιοθήκης του γενικού νοσοκομείου Λεμεσού που με την βοήθεια τους κατάφερα να έχω πρόσβαση σε ερευνητικές εργασίες που δεν θα μπορούσα να διαβάσω αλλιώς iii
Περίληψη Εισαγωγή: H Νοσηλευτική κοινότητα εκτίθενται σε πλήθος επαγγελματικών κινδύνων που κατηγοριοποιούνται σε φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς, εργονομικούς και ψυχολογικούς. Στους χημικούς παράγοντες περιλαμβάνονται οι χημικοθεραπευτικοί. Αναγνωρίζεται επομένως η αναγκαιότητα για μελέτη των γνώσεων και στάσεων του νοσηλευτικού προσωπικού για ορθή και ασφαλή χρήση των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι η αναγνώριση των γνώσεων και στάσεων των νοσηλευτών για το θέμα του χειρισμού της χημειοθεραπείας, Υλικό και μέθοδος: Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν η αναζήτηση της διεθνούς βιβλιογραφίας σε βάσεις δεδομένων (Pubmed, Google Scholar, ekt, Iatrotek, και vpn), με λέξεις κλειδιά χημειοθεραπευτικά φάρμακα, νοσηλευτές, νοσηλευτική, γνώσεις, στάσεις, επαγγελματικός κίνδυνος, αντιλήψεις, chemotherapy, drug, nurse nursing, knowledge, occupational risk, attitudes σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς Αποτελέσματα: Από τα αποτελέσματα βλέπουμε την ελλιπή γνώση στο μεγαλύτερο μέρος των ερευνών και το γεγονός ότι η διδασκαλία και η επιμόρφωση του νοσηλευτικού προσωπικού επηρεάζει θετικά τις στάσεις και τις γνώσεις των νοσηλευτών Συμπεράσματα: Συμπερασματικά καταλήγουμε στο γεγονός ότι οι νοσηλευτές είχαν ελλιπή γνώση σχετικά με το θέμα των ερευνών και ότι θα πρέπει να διενεργηθεί περεταίρω εξειδίκευση σχετικά με την θεματολογία αυτή. Λέξεις-κλειδιά: Χημειοθεραπευτικά φάρμακα, νοσηλευτές, νοσηλευτική, γνώσεις, στάσεις, επαγγελματικός κίνδυνος, αντιλήψεις, chemotherapy, drug, nurse nursing, knowledge, occupational risk, attitudes σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς iv
Abstract Introduction: The nursing community is exposed in a variety of occupational hazards that are categorized into physical, chemical, biological, ergonomic and psychological hazards. Chemical agents include the chemotherapeutic. As result, the acknowledgment for further research of the knowledge and the attitude of the nursing staff is needed for proper and safe administration of chemotherapeutic drugs. Aim: The objective of this literature review is to identify the knowledge and the attitude of nursing staff on the issue of handling chemotherapy Material and Method: The method used for this literature review was based on a systematic search on databases PUBMED, GOOGLE SCHOLAR, EKT, IATROTEK, AND VPN and the keywords used were: chemotherapeutic drug, nurse, nursing, knowledge, occupational risk, attitudes in all possible combinations. Results: From the results we can observe lack of knowledge in most research studies and the fact that teaching and training of nursing staff positively affects the attitude and the knowledge of the nurses. Conclusions: In conclusion, the fact that nurses had insufficient knowledge on the issue of research studies further specialization should be conducted regarding the issue. Keywords: Chemotherapeutic drug, nurse, nursing, knowledge, occupational risk, attitudes in all possible combinations. v
Πινακας περιεχομενων Περίληψη... iv Abstract... v Πινακας περιεχομενων... vi 1. Εισαγωγή... 1 2. Σκοπός... 4 2.1 Ειδικοί Στόχοι... 4 3. Υλικό - Μέθοδος... 5 3.1 Σχηματική απεικόνιση επιλογής... 6 4. Αποτελέσματα... 7 4.1 Πίνακας :1 Χαρακτηριστικά ποσοτικών ερευνών που ανασκοπήθηκαν... 17 5. Συζήτηση... 23 6. Συμπεράσματα... 26 7. Βιβλιογραφία... 28 7.1 Ξενόγλωσση... 28 7.2 Ελληνική... 29 vi