ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ( PROJECT) Θέμα «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ» ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ «Μαρία Κάλλας» Α λυκείου Σχολικό έτος 2013-2014 Υπεύθυνη Καθηγήτρια Πουλοπούλου Σοφία 0
Συντακτική Ομάδα Γιαλικάρης Δημήτρης Γιαννούκου Κλειώ Δροσινός Ηρακλής Θεοδωρόπουλος Δημήτρης Καραμπάτσος Γεώργιος Καρδάσης Κωνσταντίνος Κόκκαλης Θεόδωρος Μινωτάκης Κωνσταντίνος Μπογέα Ναταλία Πολυχρονόπουλος Αντώνης Ροδίτη Θεοδώρα Σταθέα Γεωργία 1
Περιεχόμενα Κατηγορίες αναπηριών....5 Ποια είναι τα παραολυμπιακά αθλήματα. 5-18 Ποια είναι η ψυχολογία των Α.Μ.Ε.Α. ;...18-20 Χρήση αναβολικών σε παραολυμπιακά αθλήματα.21-23 Πόσο φιλόξενη είναι η πόλη μας απέναντι στα άτομα με αναπηρία..24-28 Ερωτηματολόγιο και συνέντευξη. 29 Βίντεο και φωτογραφίες από δραστηριότητες των μαθητών σε παραολυμπιακά αθλήματα 30-37 Συμπεράσματα και προτάσεις μαθητών..38-42 Βιβλιογραφία..43 2
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ 3
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΜΕΑ Διαταραχές της ομιλίας Δυσκολίες μάθησης Ελαφρά ή μέση νοητική υστέρηση Βαριά νοητική υστέρηση Σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές Διάφορα οργανικά νοσήματα Σοβαρή απώλεια ακοής Πολλαπλές μειονεξίες Ορθοπεδικές βλάβες Κώφωση Ελλιπής όραση Κώφωση Τύφλωση 4
ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Το αγωνιστικό πρόγραμμα των Θερινών Παραολυμπιακών Αγώνων περιλαμβάνει πλέον 26 αθλήματα και το αγωνιστικό πρόγραμμα των Χειμερινών Παραολυμπιακών περιλαμβάνει 8 αθλήματα. Τέσσερα από αυτά είναι αποκλειστικά Παραολυμπιακά. Αυτά είναι τα Μπότσια, το Γκόλμπολ, η Άρση βαρών σε πάγκο και το Ράγκμπι με αμαξίδιο. Στους Αγώνες της Αθήνας προστέθηκε το άθλημα του Ποδοσφαίρου 5x5, ενώ στο Πεκίνο για πρώτη φορά αγωνίστηκαν αθλητές στην Κωπηλασία. 5
ΘΕΡΙΝΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ 1) Αντιπτέριση (Μπάντμιντον) 2) Αντισφαίριση (Τένις) 6
3) Ιππασία 4) Γκολφ 7
5) Δυναμική Άρση Βαρών 6) Επιτραπέζια Αντισφαίριση (Πιγκ- Πογκ) 8
7) Ιστιοπλοΐα 8) Καγιάκινγκ 9) Καλαθοσφαίριση (Μπάσκετ) 9
10) Κολύμβηση 11) Μπόουλινγκ 10
12) Μπότσια 13) Πατινάζ επί Δαπέδου 14) Πετοσφαίριση (Βόλεϊ) 15) Ποδηλασία 11
16) Ποδόσφαιρο 17) Γκόλμπολ 18) Ρυθμική και Ενόργανη Γυμναστική 12
19) Στίβος 13
20) Τζούντο 21) Χειροσφαίριση (Χάντμπολ) 22) Ξιφασκία 14
23) Σόφτμπολ 24) Ράγκμπι 26) Τοξοβολία 15
Χειμερινά Αθλήματα 1.Αγώνες δρόμου με χιονοβατίδες 2.Αλπικό Σκι 3.Δρόμοι Αντοχής με σκι (Cross Country) 16
4) Καλλιτεχνικό Πατινάζ 5) Χόκεϊ 6) Snowboard 7) Δίαθλο 8) Κέρλινγκ με αμαξίδιο 17
18
Ψυχολογικοί παράγοντες που σχετίζονται με την κινητική ιδιαιτερότητα Μετά από μια σοβαρή κάκωση, είναι αναμενόμενα τα συναισθηματικά προβλήματα, με κυριότερα την κατάθλιψη και το άγχος. Το άτομο με κινητικές ιδιαιτερότητες γίνεται ευάλωτο στην απώλεια του αυτοσεβασμού του και στη διάβρωση της ικανότητας να κυριαρχεί των καταστάσεων. Η κινητική ιδιαιτερότητα μπορεί να θεωρηθεί μια αιτία άγχους, εξαιτίας της μόνιμης διάρκειάς της, λαμβάνοντας υπόψη ότι, όσο πιο σοβαρός ο κινητικός περιορισμός, τόσο πιο μεγάλη και χρόνια η πίεση. 19
Ψυχολογικά οφέλη από τη συμμετοχή στην άσκηση Η άσκηση, είτε ως αναψυχή, είτε ως αγωνιστικός αθλητισμός στα άτομα με ιδιαιτερότητες, είναι ευεργετική. Τα κυριότερα ψυχικά οφέλη είναι: Ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης Προσαρμογή του ατόμου στην κοινωνία και αποδοχή Επαναπόκτηση του αυτοσεβασμού Πρόληψη ή μείωση της απομόνωσης, της απόγνωσης, ή της κατάθλιψης Ευκαιρία για διασκέδαση, ικανοποίηση, χαρά και αυτοεκπλήρωση Συμμετοχή σε άλλα προγράμματα εκπαίδευσης και εξάσκησης Επέκταση των ψυχολογικών και κοινωνικών οφελών και στο περιβάλλον του αθλητή 20
Χρήση αναβολικών σε παραολυμπιακά αθλήματα Στον Αθλητισμό εκτός από το πνεύμα υπάρχει και η δόξα, και για να επιτευχθεί αυτό οι Αθλητές έχουν στραφεί στον παράνομο και βλαβερό δρόμο του ντόπινγκ. Ακόμη και στους Παραολυμπιακούς Αγώνες έχουν σημειωθεί κρούσματα ντόπινγκ, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με τους Ολυμπιακούς.Στην άρση βαρών κυρίως έχουν συμβεί τέτοια περιστατικά, αλλά αντιμετωπίζονται πιο αυστηρά απ ότι στους αθλητές των Ολυμπιακών. Η τιμωρία δηλαδή μπορεί να είναι ο αποκλεισμός του αθλητή για τέσσερα χρόνια 21
Δεν είναι λίγες οι φορές παραβίασης του κώδικα αντιντόπινγκ που έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά για τους Παραολυμπιακούς Αγώνες με λίστες απαγορευμένων φαρμάκων, αφού προηγουμένως ελήφθησαν υπόψη όλες οι παθήσεις των αθλητών. Διαπιστώθηκε πρόκληση σε ατοπήματα με υπερβολική χρήση φαρμάκων από προπονητές και συνοδούς και αποδείχθηκε για άλλη μια φορά ότι η φιλοδοξία στον αθλητισμό είναι κυρίαρχη ιδέα. 22
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΘΛΗΤΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑΝ ΧΡΗΣΗ ΑΝΑΒΟΛΙΚΩΝ Ο Πορτογάλος Μάρτιν Γκονσάλβες και η Ρωσίδα Έλενα Τσιστίλινα έλαβαν διεγερτικά στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα τυφλών λίγο πριν από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες και δυο Ρώσοι αθλητές της άρσης βαρών βρέθηκαν στο Λονδίνο με αναβολικά στο δείγμα τους. Η δόξα δεν περιορίζεται σε όρια, ούτε σε παθήσεις, μόνον στην πρωτιά, στους νικητές. Για παράδειγμα, στα Special Olympics, όπου δεν απονέμονται μετάλλια, δεν υπάρχουν υψηλές διακρίσεις παρά μόνον απλές ασήμαντες κατατάξεις, οπότε το πρόβλημα μειώνεται και περιορίζεται στο ελάχιστο. 23
Πόσο φιλόξενη είναι η πόλη μας απέναντι στα άτομα με αναπηρία Η Καλαμάτα έχει πλέον κριθεί ως μία από τις πιο φιλόξενες πόλεις ΑΜΕΑ στην Ελλάδα. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες φαίνεται να αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ευκολία την κυκλοφορία τους στην πόλη. Αυτό επιτυγχάνεται καθώς έχουν οικοδομηθεί ειδικά και μεγάλα πεζοδρόμια για αυτά τα άτομα, ράμπες για τα καροτσάκια (και ακόμη και πεζοδρόμια για τυφλούς) σε δρόμους της πλατείας, της παραλίας και σε άλλες περιοχές της πόλης. Βέβαια η λειτουργία όλων των παραπάνω εξαρτάται άμεσα από την παιδεία και την ευσυνειδησία των πολιτών,που αρκετές φορές δεν υπάρχει. 24
Υπάρχουν, σε ορισμένα σημεία, κατασκευές οι οποίες νομικά ανήκουν στα άτομα ΑΜΕΑ. Πώς τις διακρίνουμε όμως; Με το παρακάτω σύμβολο τις εντοπίζουμε σε χώρους παρκινγκ αυτοκινήτων, σε δομικά κατασκευασμένα αντικείμενα συγκεκριμένων χρήσεων (όπως τουαλέτες) και ακόμη και σε παραλίες! 25
Γενικά: Όσοι μετακινούνται με αναπηρικά καροτσάκια εκμεταλλεύονται τους πεζόδρομους, τα ευρύχωρα πεζοδρόμια, τις μεγάλες πλατείες και τις ράμπες για να απολαύσουν μοναδικές βόλτες 26
και τα άτομα με μειωμένη όραση ακολουθούν τα ειδικά πλακάκια για τους τυφλούς που είναι εγκατεστημένα σε αρκετά σημεία της πόλης, χωρίς να αισθάνονται αποκομμένοι και περιθωριοποιημένοι από το κοινωνικό σύνολο. Μια μικρή ή ίσως, για κάποιους, μεγάλη λεπτομέρεια είναι ότι δεν υπάρχουν στην πόλη μας (όπως κα σε πολλές άλλες) τα λεγόμενα λευκά ταξί. Αυτά είναι ένας ειδικός τύπος ταξί το οποίο λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως τα κοινά ταξί με τη διαφορά ότι μεταφέρει άτομα με ειδικές ανάγκες. Αυτό το είδος όμως εμφανίζεται στις δύο μεγάλες πόλεις Αθήνα και Θεσσαλονίκη. 27
!!!! ΌΜΩΣ!!!! Δεν είναι εύκολη η πρόσβαση στα άτομα με αναπηρία όχι μόνο σε αθλητικές εγκαταστάσεις αλλά και σε αθλητικά σωματεία-συλλόγους ώστε να μπορέσουν να ασχοληθούν με κάποιο άθλημα.τα περισσότερα άτομα με ειδικές ανάγκες ασχολούνται με τον αθλητισμό από τύχη εφόσον δεν υπάρχει οργανωμένος μηχανισμός από την πολιτεία. 28
Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Γιώργο Λαζαρίδη, έναν σπουδαίο Καλαματιανό αθλητή της αντισφαίρισης με αναπηρικό αμαξίδιο τον οποίο επισκεφτήκαμε στον χώρο προπόνησής του.εκεί οι μαθητές του πήραν συνέντευξη πάνω σ ένα ερωτηματολόγιο που συνέταξαν,έπαιξαν μαζί του και δε δίστασαν ν ανέβουν στο αμαξίδιο.ο ίδιος μάλιστα ήρθε στο σχολείο την ημέρα παρουσίασης της ερευνητικής εργασίας μας και μοιράστηκε με όλο το δυναμικό του σχολείου τις εμπειρίες του δίνοντάς μας έτσι ένα μεγάλο και σημαντικό μάθημα ΖΩΗΣ!!! Ακολουθούν φωτογραφίες απ όλες τις δραστηριότητές μας και βιντεάκια. 29
Ο Κ. Γιώργος Λαζαρίδης Κλειώ Γιαννούκου 30
Γιαλικάρης Δημήτρης Ροδίτη θεοδώρα 31
32
33
Οι μαθητές έπαιξαν βόλεϊ καθιστών αθλητών 34
35
36
Οι μαθητές έπαιξαν γκόλμπολ και το απόλαυσαν πολύ!! 37
Σκέψεις, συμπεράσματα,και προτάσεις για μια καλύτερη ποιότητα ζωής των Α.μ.ε.Α.,αλλά και της ενασχόλησής τους με τον αθλητισμό Ο Αθλητισμός είναι ίσως το πιο σημαντικό εργαλείο για την ισότιμη ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία και το πιο δυνατό εκπαιδευτικό μέσο για να ενθαρρύνει τα άτομα με αναπηρία να συμμετάσχουν ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα. Επιπλέον, ο αθλητισμός βοηθά και την κοινωνία να αποδεχθεί τα άτομα με αναπηρία σαν ζωντανό και ενεργό μέρος της και να υπερνικηθούν προκαταλήψεις και στερεότυπα. Η επιτυχία της Παραολυμπιακής Ομάδας στο Πεκίνο καταδεικνύει ότι τα άτομα με αναπηρία, όταν συμμετέχουν ενεργά και αποφασιστικά στην κοινωνία, μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπο, γεγονός που η κοινωνία αναγνωρίζει ως κάτι υπέροχο. Στον τομέα του αθλητισμού των ατόμων με αναπηρία, οι παρεμβάσεις της πολιτείας καθυστέρησαν αρκετά και μόλις κατά τα τελευταία 15 περίπου χρόνια παρατηρείται μια προσπάθεια ενίσχυσης του αθλητισμού για τα άτομα με αναπηρία και ένταξής τους στο κανονιστικό πλαίσιο με το νόμο 2727/1999 και τις τροποποιήσεις του. Ενώ υπάρχει θεωρητικά ισονομία σε σύγκριση με τους αθλητές χωρίς αναπηρία, στην 38
πράξη τα άτομα με αναπηρία υστερούν πολύ όσον αφορά τις δυνατότητες άθλησης που τους προσφέρονται, αλλά και ως προς την αναγνώριση και στήριξη εκ μέρους της πολιτείας. Αν αναλογιστούμε ότι τα άτομα με αναπηρία αποτελούν περίπου το 10% του πληθυσμού, γίνεται εμφανές ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμη για μια πλήρως ισότιμη αντιμετώπιση. Αν αναλογιστεί κάποιος την τεράστια σημασία που παίζει ο αθλητισμός για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της υγείας των ατόμων με αναπηρία, τότε γίνεται ξεκάθαρο ότι στον αθλητισμό των ατόμων με αναπηρία θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία καθώς τα ποσοστά συμμετοχής στην Ελλάδα είναι ακόμη πολύ μικρά. Αυτό αφορά τόσο τον αθλητισμό αναψυχής-βελτίωσης της υγείας - και κατ επέκταση τον πρωταθλητισμό όσο και τον υψηλό αθλητισμό. Βασικό ζήτημα που ανακύπτει εδώ είναι ότι δεν υφίσταται εξειδικευμένη πολιτική για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία, αλλά οι όποιες δράσεις υπάγονται σε μια γενικότερη πολιτική για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, με αποτέλεσμα να διαχέονται οι θετικές δράσεις και υπέρ των αναπήρων. Γι αυτό και εμείς, τώρα που «είναι η στιγμή μας», για την καλυτέρευση των ατόμων με αναπηρία στο χώρο του αθλητισμού, προτείνουμε τα εξής: 39
Προτάσεις 1. Αναμόρφωση του Ν. 2727/99, ώστε να δίνει νέες προοπτικές στον αθλητισμό με αναπηρία. 2. Να δοθεί η δυνατότητα σε υπάρχοντα αθλητικά σωματεία να αναπτύξουν τμήματα αθλητών με αναπηρία με προϋποθέσεις και τη στήριξη της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού. 3. Να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση και τον αθλητισμό στα σχολεία. Να προσληφθεί εξειδικευμένο προσωπικό και, σε συνεργασία με φορείς που αναπτύσσουν τον αθλητισμό για τα άτομα με αναπηρία (Ελληνική Παραολυμπιακή Επιτροπή, Ομοσπονδίες), να δημιουργηθούν δυνατότητες άθλησης στα παιδιά με αναπηρία. 4. Να αναπτύξουν οι δήμοι ειδικά προγράμματα για την άθληση ατόμων με αναπηρία. Τα δημοτικά προγράμματα άθλησης υστερούν ακόμη πάρα πολύ και αποκλείουν τη σημαντικότατη αυτή πληθυσμιακή ομάδα. Να υποχρεωθούν μέσω των προγραμμάτων της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού το 10% των προγραμμάτων τους να είναι για άτομα με αναπηρία όλων των ηλικιών. 5. Να στηρίζονται οι γονείς ώστε να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους για συμμετοχή στον αθλητισμό και να υπάρξει ειδική ενημέρωση και στήριξη σε θέματα ενασχόλησης με τα παιδιά και μεταφοράς τους. 6. Να διατηρηθούν και να επεκταθούν τα κίνητρα στήριξης αθλητών με αναπηρία, καθώς οι αθλητές με αναπηρία είναι αυστηρά ερασιτέχνες και δεν έχουν τις δυνατότητες στήριξης από χορηγούς όπως οι αθλητές χωρίς αναπηρία. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Παραολυμπιακός Αθλητισμός χαίρει μικρότερης προβολής στα ΜΜΕ. 7. Διεύρυνση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και επίσκεψης στα σχολεία, αναζωογόνηση του προγράμματος Παραολυμπιακής Παιδείας για την εξοικείωση και εκπαίδευση των παιδιών στην αναπηρία στα γενικά σχολεία, καθώς και την καταπολέμηση στερεοτυπικών προσεγγίσεων σε σχέση με την αναπηρία. 8. Αναβάθμιση των φορέων που στηρίζουν τον αθλητισμό των ατόμων με αναπηρία και στελέχωσή τους με εξειδικευμένους 40
επαγγελματίες, ώστε να αναπτύξουν το χώρο περισσότερο, αλλά και να αναζητήσουν επιπρόσθετους τρόπους χρηματοδότησης. 9. Ισότιμη σύνδεση του Ολυμπιακού με τον Παραολυμπιακό αθλητισμό. Δημιουργία αντίστοιχων φορέων και πλήρη ενσωμάτωση στις αθλητικές δομές της χώρας. Ισότιμη αντιμετώπιση του αθλητισμού των ατόμων με αναπηρία. 10. Αξιοποίηση κοινοτικών προγραμμάτων για την εκπαίδευση - επιμόρφωση ατόμων πάνω στην αναπηρία και τον αθλητισμό με αναπηρία. 11. Πρόσληψη γυμναστών με ειδικές γνώσεις στα σχολεία ειδικά και γενικά. 12. Καλή ενημέρωση και συνεργασία με φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Παραολυμπιακή Επιτροπή για αναγνώριση ταλέντων και καθοδήγηση των παιδιών και των γονέων προς τον αθλητισμό. 13. Πλήρης ένταξη των ΑμεΑ στις υπάρχουσες εκπαιδευτικές και αθλητικές υποδομές. Τέλος, η ανεπάρκεια και η μη προσβασιμότητα των αθλητικών υποδομών και εγκαταστάσεων πολλές φορές οδηγεί τα άτομα με αναπηρία να μην έχουν τη δυνατότητα να προσεγγίσουν καν τους αθλητικούς χώρους. Η προσβασιμότητα στις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι σημαντικότατη για να δώσουμε την ευκαιρία σε άτομα με αναπηρία. Δε θα πρέπει κανένα κτίριο το οποίο κατασκευάζεται ή (συν)χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Κράτος να παίρνει κρατική επιχορήγηση εάν δεν είναι προσβάσιμο. Η προσβασιμότητα αφορά και τους κοινόχρηστους χώρους και τους χώρους των θεατών. 'Aμεσα γίνεται αντιληπτό πόσο μεγάλη είναι η πρόκληση προς τις ευνομούμενες και πολιτισμένες κοινωνίες να προσφέρουν στα άτομα αυτά τα μέσα για ομαλή καθημερινή διαβίωση. Και ο αθλητισμός είναι ένα από τα σημαντικότερα αυτά μέσα 41
Συμπέρασμα Οι αθλητές με κινητικές ιδιαιτερότητες έχουν όμοιες δυνατότητες και αδυναμίες με τους αρτιμελείς. Η συμμετοχή τους στον αθλητισμό μπορεί να έχει οφέλη στον ψυχολογικό τομέα, όπως συμβαίνει με τον τομέα της φυσικής κατάστασης και της υγείας. Επιπλέον, προσφέρει σεβασμό από την κοινωνία, αποδοχή και κύρος. Αποτελεί μια ενδιαφέρουσα προοπτική για επανένταξη και ενσωμάτωση στην κοινωνία των «ικανών». 42
Βιβλιογραφία- Ιστοσελίδες Δομή (εγκυκλοπαίδεια) Αθλητική ψυχολογία (Ζερβής) Κοινωνιολογία του αθλητισμού(σταμίρης) Παραολυμπιακοί Αγώνες-ΑΘΗΝΑ 2004 WWW.disabled-world.com www.specialolympics.com www.wikipedia.com 43
Τ Ε Λ Ο Σ 44
45
46