Οι γνώμες είναι πολλές

Transcript

1 Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία και πιο συγκεκριμένα στα πλαίσια του μαθήματος της φυσικής αγωγής στα σχολεία. + ομαδικότητα + αυτοπεποίθηση + ελαστικότητα + ευλυγισία + ηθικές αξίες - επιθετικότητα - στοχοποίηση - εκφοβισμό (bullying) Αναζητώντας την αλήθεια! Η αναζήτηση της αλήθειας αποτελεί το κίνητρο των αθλητικών ψυχολόγων για να εξετάσουν τι τελικά ισχύει από τα παραπάνω! Όταν μιλάνε τα νούμερα Οι αθλητικοί ψυχολόγοι συνεχίζουν να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους για την ψυχολογία των νεαρών αθλητών μέσα από διάφορες μελέτες Τα αποτελέσματα πολλές φορές μας δείχνουν τον δρόμο 1

2 Γιατί τα παιδιά αθλούνται; Ένα καλό σημείο για να αρχίσουμε, είναι να αναρωτηθούμε γιατί τα παιδιά ασχολούνται με τον αθλητισμό και γιατί δηλώνουν την γυμναστική ως ένα από τα αγαπημένα τους μαθήματα στο σχολείο Σε έρευνα μαθητών το 2001 (49% αγόρια, 51% κορίτσια) τους ζητήθηκε να γράψουν κατά τη σειρά τους λόγους που τους αρέσει το μάθημα της φυσικής αγωγής Τα περισσότερα παιδιά στάθηκαν στο ότι το μάθημα της γυμναστικής είναι διασκεδαστικό. Στα αγόρια άρεσε το ανταγωνιστικό κομμάτι που τους προσφέρει η γυμναστική, ενώ στα κορίτσια, οι ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση Ας δούμε όμως και τις υπόλοιπες διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών όσο αφορά την παραπάνω ερώτηση ΑΓΟΡΙΑ Για την διασκέδαση Για να γίνω καλύτερος Για την χαρά του ανταγωνισμού Για να κάνω κάτι στο οποίο είμαι καλός Για να γυμνάζομαι Για την πρόκληση Γιατί μου αρέσει να ανήκω σε μια ομάδα Για να κερδίζω ΚΟΡΙΤΣΙΑ Για την διασκέδαση Για να κρατιέμαι σε φόρμα Για να γυμνάζομαι Για να γίνομαι καλύτερη Γιατί μου αρέσει να ανήκω σε μια ομάδα Για το ομαδικό πνεύμα Για να μαθαίνω καινούργια πράγματα Για τον ανταγωνισμό Τρεις βασικοί παράγοντες που σχετίζονται με τον αθλητισμό βοηθάνε ένα παιδί να αναπτύξει καλές πτυχές του εαυτού του: 1. ΕΝΤΑΣΗ 2. ΣΥΝΟΧΗ 3. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ 2

3 ΕΝΤΑΣΗ Οι ώρες που ένα παιδί δαπανά μέσα στην εβδομάδα καθορίζουν το κατά πόσο βαθιές σχέσεις θα αναπτύξει ένα παιδί με τον αθλητισμό Τα παιδιά που ασχολούνται αρκετές ώρες μέσα στην εβδομάδα με τον αθλητισμό έχουν περισσότερα οφέλη σε σχέση με τα παιδιά που αθλούνται λίγες ώρες ή και καθόλου Όσο περισσότερο ασχολείται ένα παιδί με τον αθλητισμό τόσο περισσότερο αναπτύσσει τις γνώσεις του και τις δεξιότητες του πάνω στο άθλημα Μέσα από αυτό βελτιώνει τον τρόπο σκέψης του και μαθαίνει τρόπους αυτοβελτίωσης (όχι μόνο στον αθλητισμό) Κανείς δε μπορεί με σιγουριά να πει πόσες ώρες πρέπει ένα παιδί να αθλείται, το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι όσο πιο πολύ αθλείται τόσο το καλύτερο ΣΥΝΟΧΗ Η συνοχή στις προπονήσεις (ειδικότερα στην εφηβεία) παίζει ένα ξεχωριστό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού Οι παραπάνω έρευνες έχουν δείξει ότι ένα παιδί που έχει συνεχή παρουσία στον αθλητισμό έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξει διάφορες πτυχές του εαυτού σε σχέση με ένα παιδί που ασχολείται περιστασιακά Πιο συγκεκριμένα τους δίνεται η δυνατότητα να μάθουν τρόπους να υπερπηδούν δυσκολίες, προκλήσεις αλλά και να αναπτύσσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες Έτσι λοιπόν, το παιδί γίνεται πιο δυνατό και σωματικά αλλά κυρίως ψυχικά και συναισθηματικά ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ Σκοπός όμως είναι η σύμμετρη ανάπτυξη των παιδιών Ανεξάρτητα με το πόσες ώρες ένα παιδί ασχολείται μέσα στην εβδομάδα με τον αθλητισμό, είναι σημαντικό να δέχεται και άλλου είδους ερεθίσματα Έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό και ταυτόχρονα έχουν και άλλες ασχολίες παρουσιάζουν μικρότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές σε μεγαλύτερες ηλικίες Τι απομακρύνει όμως τα παιδιά από τον αθλητισμό και την γυμναστική; Ανάμεσα σε αυτούς που απάντησαν, υπήρξαν και μαθητές οι οποίοι δήλωσαν ότι η γυμναστική στο σχολείο δεν τους αρέσει και γενικότερα δεν απολαμβάνουν τον αθλητισμό. Ας δούμε μερικούς λόγους Δεν είμαι όσο καλός όσο θα ήθελα Το μάθημα της γυμναστικής δεν είναι διασκεδαστικό (απλά μας δίνουν μια μπάλα) Δεν μου αρέσει η ψυχολογική πίεση Οι ασκήσεις είναι δύσκολες Δε συμπαθώ τον γυμναστή 3

4 Όταν οι λόγοι δεν είναι τόσο απλοί... Η ανάγκη όμως για περαιτέρω ανάλυση οδήγησε τους ψυχολόγους στην ανεύρεση πιο σημαντικών αιτιών. Πιο συγκεκριμένα: Τα παιδιά που αποφεύγουν ή εγκαταλείπουν τον αθλητισμό συνήθως κρίνουν τον εαυτό τους από το αποτέλεσμα και όχι από την προσπάθεια Έχουν πρόβλημα στον προσδιορισμό κινήτρου Έχουν δυσκολίες στο να προσαρμοστούν σε ομαδικό περιβάλλον Έχουν υψηλά επίπεδα άγχους Μπορούμε να βοηθήσουμε; Μαθαίνουμε τα παιδιά να κρίνουν τον εαυτό τους βάση των δικών τους δυνατοτήτων και όχι βάση των άλλων Οι στόχοι πρέπει να είναι μετρήσιμοι και να συμφωνούνται με το παιδί Να καλλιεργούμε ομαδικό πνεύμα έτσι ώστε να υπάρχει και η αποδοχή υποστήριξη από τους συμμαθητές - συναθλητές Αυτό όμως που δε πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι η αξιολόγηση γίνεται βάση της προσπάθειας και όχι του αποτελέσματος. Έτσι το παιδί γίνεται πιο ανταγωνιστικό μέσα από την προσπάθεια για αυτοβελτίωση Μπορούμε να βοηθήσουμε Οι συχνές αλλαγές στην ζωή του παιδιού ίσως μας δυσκολεύουν την προσπάθεια. Η κατανόηση των αναπτυξιακών σταδίων του παιδιού αποτελεί την λύση σε αυτό το ερώτημα. Αν οι προπονητές παρακολουθήσουν και καταλάβουν τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού, τότε αυξάνονται και οι πιθανότητες το παιδί να ασχοληθεί και να γίνεται καλύτερο σε όλους τους τομείς μέσα από τον αθλητισμό. Στάδια Ανάπτυξης Ηλικίες (7-10) Δύο σημαντικότερες προκλήσεις: Α) Μαθαίνουν πως να συνεργάζονται και γενικότερα πώς να συνυπάρχουν με συνομήλικους τους! B) Δέχονται συμβουλές και υποδείξεις και από άλλους ενήλικες εκτός των γονιών τους! 4

5 Η συνεργασία και ο σεβασμός στα τα θέλω του συμπαίκτη - συμμαθητή μου στα πλαίσια της ομάδας - σχολείου είναι δύο από τα πιο κρίσιμα επιτεύγματα αυτής της ηλικιακής ομάδας. Στην συγκεκριμένη ηλικία τα παιδιά ξεκινούν να βλέπουν τον κόσμο και μέσα από τα μάτια των άλλων. Οι γονείς και οι προπονητές μαθαίνουν στα παιδιά ποιες πράξεις είναι αποδεκτές και ποιες όχι. Από την στιγμή που το παιδί είναι σε φάση εκπαίδευσης, πρέπει να το βοηθήσουμε να μάθει τι είναι το σωστό και τι το λάθος μέσα από τις οδηγίες μας και την συζήτηση και όχι μέσα από την επίπληξη και τις παρατηρήσεις. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η διασκέδαση, η εξερεύνηση και η ανάπτυξη της αγάπης του παιδιού για τον αθλητισμό, είναι τα βασικά στοιχεία αυτής της ηλικιακής ομάδας. Αν ο ανταγωνισμός και η νίκη είναι το μόνο ενδιαφέρον των παιδιών στον αθλητισμό, τότε οι ενήλικες (γονείς, προπονητές) κάτι έχουν κάνει λάθος Ηλικίες (10-13) Προεφηβεία Ανάγκη του «ανήκω» Οι κοινωνικές σχέσεις αποτελούν τον βασικό στόχο αυτών των ηλικιών. Έρχονται λοιπόν αντιμέτωποι με δύο βασικές κοινωνικές προκλήσεις: Α) Φιλίες Β) Αναγνώριση και αποδοχή από συνομηλίκους τους Αναπτύσσουν φιλίες με παιδιά του ίδιου φύλου. Είναι πιστά με τους φίλους τους και συνήθως παίρνουν αποφάσεις βασιζόμενα στις επιλογές των φίλων τους Συχνά λοιπόν βλέπουμε το φαινόμενο τα παιδιά να παρατάνε το άθλημα τους επειδή ο καλύτερος τους φίλος άλλαξε άθλημα ή ομάδα ή και ακόμα σταμάτησε Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό οι προπονητές και οι γονείς να μη ξεχνάνε ότι ο βασικός στόχος αυτής της ηλικιακής ομάδας, είναι να αναπτύξουν τα παιδιά κοινωνικές σχέσεις και όχι να πιεστούν να κάνουν κάτι παρά τη θέληση τους Οι προπονητές καλούνται να ενισχύσουν το πρόγραμμα τους με ασκήσεις team building έτσι ώστε να αναπτύξουν τα παιδιά σχέσεις μεταξύ τους 5

6 Ηλικίες (14-18) Εφηβεία Η αναζήτηση του Εγώ Οι έφηβοι έχουν ξεκινήσει την εσωτερική τους αναζήτηση και δοκιμάζουν συχνά διαφορετικές «ταυτότητες». Πλέον όλα όσα τους μάθαμε και όσα τους διδάξαμε μπαίνουν σε πράξη Η αναζήτηση του εφήβου γίνεται μέσα από την μουσική που ακούει, από τα ρούχα που φοράει, από το κούρεμα, ακόμα και από τις εναλλαγές στις παρέες Οι γονείς σε αυτό το στάδιο αναγκάζονται να παρακολουθούν τις αλλαγές αυτές με μεγάλη ανοχή. Το όριο όμως δε πρέπει να χάνεται ειδικά όταν οι αλλαγές αυτές μπορεί να εμπεριέχουν κάποιο κίνδυνο Πώς αντιμετωπίζει όμως ο έφηβος τον αθλητισμό; Πλέον ο αθλητισμός παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ζωή του. Το «ασχολούμαι με το ποδόσφαιρο» μετατρέπεται σε «είμαι ποδοσφαιριστής» Ο έφηβος προσδιορίζει ένα μεγάλο κομμάτι της ταυτότητας του μέσα από τον αθλητισμό Η κατάκτηση και η ανάπτυξη τεχνικών στο άθλημα αλλά και η υποστήριξη και κατανόηση στην προσωπικότητα του είναι το κλειδί για να βοηθήσουν οι προπονητές τον έφηβο να παραμείνει ενεργός στον αθλητισμό Τρόποι για να κρατήσουμε τα παιδιά κοντά στον αθλητισμό! Βρίσκουμε τρόπους να καλύψουμε τις ανάγκες για: Διασκέδαση Εκμάθηση νέων τεχνικών Ενθουσιασμό Σωματική υγεία Επιτυχία Έπαινο Αναγνώριση προσπάθειας 6