ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή, Τετάρτη καί Παρασκευή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2011 Μνήμη τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου. Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ (Σέ συνέχειες) Ἡ νέα δικαιοσύνη ἀνώτερη ἀπό τήν παλαιά (5,20-48) (ε) Ἡ ἀνταπόδοση (5,38-42) (Λουκ. 29-30) 1. Ὁ παλαιός Νόμος, γιά νά φοβηθοῦν οἱ ἄνθρωποι ὅτι θά πάθουν τά ἴσα, ἄν κάνουν κάποιο κακό σέ ἄλλον, καί ἑπομένως γιά νά μήν τόν κακοποιήσουν, συγκαταβαίνοντας ἐπέτρεψε τήν ἐκδίκηση, ἀνταποδίδοντας ὅμως ὁ παθών τά ἴδια (ταυτοπάθεια). Ἔλεγε λοιπόν ὁ νόμος τοῦ Μωυσέως: «Ὀφθαλμόν
ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντος» (στίχ. 38. Ἐξ. 21,23-25. Λευϊτ. 24,20. Δευτ. 19,18-21). Ἄν καί φαίνεται σκληρή κάπως ἡ ἐντολή αὐτή, ὅμως στήν οὐσία της ἦταν φιλάνθρωπη. Γιατί ἡ διάθεση ἐκείνου πού ἀδικήθηκε ἤ πληγώθηκε ἦταν νά ἀποδώσει πολύ περισσότερα ἡ ἐντολή ὅμως αὐτή τοῦ ἐπέβαλε ἡ ἐκδίκησή του νά περιορισθεῖ στό νά ἀνταποδώσει τά ἴσα. Γι αὐτό καί ὁ Ζιγαβηνός λέγει: «Ἔστι μάλιστα φιλάνθρωπος οὗτος ὁ νόμος» (MPG 129,221). Ὁ Χριστός ὅμως, καταργώντας τόν νόμο αὐτόν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, λέγει: «Ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν μή ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ» (στίχ. 39)! Ὡς «πονηρόν» ἐδῶ ἐννοεῖ τόν Διάβολο, πού ἐνεργεῖ διά τῶν ἀνθρώπων πονηρά. Δέν πρέπει λοιπόν νά ἀντιστεκόμαστε στά ὄργανα τοῦ Διαβόλου; Ναί, ἀλλά μέ τήν ὑπομονή καί ὄχι μέ τήν ἐκδίκηση. Αὐτό ἀκριβῶς εἶναι ἐκεῖνο πού ἐμποδίζει ὁ Χριστός. Γιατί «δέν σβήνει ὁ θυμός μέ τόν θυμό, ὅπως καί ἡ φωτιά δέν σβήνει μέ τήν φωτιά ἀλλά τά ἀντίθετα γίνονται θεραπευτικά φάρμακα τῶν ἐναντίων» (Ζιγαβηνός, MPG 129,221). 2. Στήν συνέχεια ὁ Κύριος διατάσσει ὄχι μόνο νά μήν ἐκδικούμαστε, ἀλλά καί νά παραδίδουμε τόν ἑαυτό μας σ αὐτόν πού μᾶς χτυπᾶ, ὥστε μέ τήν ἀνεξικακία μας καί τήν μεγαλοψυχία μας νά τόν κερδίσουμε: «Ὅστις σε ραπίσει ἐπί τήν δεξιάν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καί τήν ἄλλην» (στίχ. 39)! Πραγματικά, μέ αὐτήν μας τήν ἀνεξίκακη καί ὑποχωρητική στάση κερδίζεται ὁ ἐχθρός μας. Γιατί, «ἄν δεῖ ἐκεῖνος πού μᾶς ράπισε ὅτι δέν τόν ἐκδικούμαστε καί δέν τοῦ ἀντιστεκόμαστε, δέν θά δώσει δεύτερο ράπισμα, ἀλλά θά μετανοήσει καί γιά τό ἕνα πού ἔδωσε! Ἀντίθετα, ἄν ἀντιδράσουμε στό χτύπημά του, ἐκεῖνος θά θυμώσει περισσότερο καί θά ἐξαγριωθεῖ» (Ζιγαβηνός, MPG 129,221) καί θά δώσει περισσότερα ραπίσματα. 3. Ὁ Χριστός ὅμως θέλει ἡ ἀνεξικακία μας νά μή σταματᾶ μόνο στίς πληγές καί στίς ὕβρεις τῶν ἄλλων ἐναντίον μας, ἀλλά νά προχωροῦμε καί στό νά δίνουμε καί τήν περιουσία μας ἀκόμη σ αὐτούς πού θέλουν νά μᾶς τήν πάρουν! Μᾶς λέγει ὁ Κύριος: «Τῷ θέλοντί σοι κριθῆναι καί τόν χιτῶνα σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῷ καί τό ἱμάτιον» (στίχ. 40)! Δηλαδή: Σ αὐτόν πού θέλει νά κάνει δίκη μαζί μας («τῷ θέλοντί σοι κριθῆναι) καί νά μᾶς πάρει τό πουκάμισο, νά τοῦ ἀφήσουμε καί τό πανωφόρι! Νά τοῦ δώσουμε ὄχι μόνον αὐτό πού ζητάει, ἀλλά καί παραπάνω ἀκόμη, καί αὐτό πού δέν ζητάει («μή μόνον τῇ ἑκουσίῳ παραχωρήσει τοῦ ἀπαιτουμένου, ἀλλά καί τῇ πρσθήκῃ τοῦ μή ἀπαιτουμένου», Ζιγαβηνός MPG 129,223.224)! Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μία τέτοια ἀνεξίκακη συμπεριφορά τοῦ χριστιανοῦ θά συνετίσει καί αὐτόν τόν ἴδιο τόν ἀδικοῦντα πλεονέκτη καί θά τόν φέρει σέ μετάνοια, ὅπως τό βλέπουμε αὐτό σέ βίους τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι ἐφήρμοσαν ἀκριβῶς τούς λόγους αὐτούς τοῦ Κυρίου μας. 4. Ὁ παλαιός Νόμος μίλησε μόνο γιά τό βαρύτερο εἶδος τῆς κακώσεως, τό νά βγάλει κανείς τό μάτι τοῦ ἄλλου ἤ νά τοῦ σπάσει τό δόντι, ἀλλά προσπέρασε τά μικρότερα ἀδικήματα. Ὁ Χριστός ὅμως μᾶς λέγει νά εἴμαστε ἀνεξίκακοι ὄχι μόνο σ αὐτούς πού μᾶς ἀδικοῦν σέ βαρύτερα πράγματα, ἀλλά καί σ ἐκείνους πού μᾶς ἀδικοῦν καί σέ μικρότερα καί ἐλαφρότερα ἀκόμη πράγματα. Ἔτσι, μᾶς λέγει νά μήν ἐκδικούμαστε αὐτόν πού θά μᾶς ραπίσει (5,39), οὔτε αὐτόν πού θέλει νά μᾶς πάρει τά ἐνδύματά μας (5,40) καί τώρα μᾶς λέγει νά μήν ἀρνούμαστε καί σ αὐτόν πού θέλει νά μᾶς ἀγγαρέψει: «Καί ὅστις σε ἀγγαρεύσει μίλιον ἕν, ὕπαγε μετ αὐτοῦ δύο» (στίχ. 41)! Δηλαδή, ὅπως στά ἄλλα εἴδη τῆς κακώσεως μᾶς εἶπε ὁ Χριστός νά ὑπερβαίνουμε τήν ἀπαίτηση τοῦ ἀδικοῦντος μας, ἔτσι καί ἐδῶ, στήν περίπτωση τῆς ἀγγαρείας: «Ὕπαγε μετ αὐτοῦ δύο»! 5. Μέ τίς μέχρι τώρα συμπληρώσεις τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μᾶς κόβει (α) τά νεῦρα τοῦ ἐμπαθοῦς θυμοῦ γιατί μᾶς λέγει νά μήν ὀργιζόμεθα χωρίς σοβαρό πνευματικό λόγο κατά τοῦ ἄλλου, οὔτε νά λέγουμε ἐναντίον του προσβλητικές λέξεις (στίχ. 22) καί ἀκόμη μᾶς λέγει νά μήν προσφέρουμε θυσία στόν Θεό χωρίς πρῶτα νά συνδιαλλαγοῦμε μέ αὐτόν πού ἔχει κάτι ἐναντίον μας (στίχ. 23.24). Ἔπειτα ὁ Κύριος μᾶς κόβει (β) τίς ρίζες τῆς ἐμπαθοῦς σαρκικῆς ἐπιθυμίας, γιατί μᾶς προστάζει νά μή βλέπουμε μέ ἀκόλαστα βλέμματα τό ἄλλο πρόσωπο καί νά μήν ἀπολύει χωρίς λόγο ὁ ἄνδρας τήν γυναίκα του οὔτε νά νυμφεύεται τήν χωρισμένη (στίχ. 28-32). Μᾶς κόβει (γ) τήν ἐπιθυμία 2
γιά τά χρήματα καί τά κτήματα, γιατί μᾶς λέγει νά μήν ὁρκιζόμαστε (ἄρα καί νά μήν ἀπαιτοῦμε ἀπό τόν ἄλλον νά ὁρκίζεται), γιατί γιά τά χρήματα καί τά κτήματα δίνεται συνήθως ὁ ὅρκος μᾶς κόβει (δ) τόν θυμό στό νά ἀμυνόμαστε, γιατί μᾶς διατάσσει, σάν Κύριός μας πού εἶναι, νά μήν ἀντιστεκόμαστε σ ἐκεῖνον πού μᾶς βλάπτει (στίχ. 39), ἀλλά νά ἔχουμε ἀνεξικακία καί μεγαλοψυχία καί σ ἐκεῖνον πού μᾶς χτυπᾶ (στίχ. 39), πού μᾶς κλέβει (στίχ. 40) καί πού μᾶς ἀγγαρεύει ἀκόμη (στίχ. 41)! 6. Ἀκόμη ὁ Κύριος μᾶς θέλει νά εἴμαστε πρόθυμοι νά προσφέρουμε σ ἐκεῖνον πού μᾶς ζητάει: «Τῷ αἰτοῦντι σε δίδου» (στίχ. 42). Ὅπως λέγεται ἡ ἐντολή αὐτή τοῦ Χριστοῦ, σημαίνει νά δίνουμε σέ ὁποιονδήποτε μᾶς ζητάει, χωρίς νά κάνουμε διάκριση ποιός εἶναι αὐτός, «κἄν ἐχθρός, κἄν φίλος, κἄν ἄπιστος» (Θεοφύλακτος, MPG 123,200). Ἔτσι εἶναι ὁ Θεός μας: Δίνει σέ ὅλους τά ἀναγκαῖα γιά τήν ζωή, καί στούς ἀγαθούς καί στούς πονηρούς καί στούς πιστούς καί στούς ἀπίστους (βλ. στίχ. 45). Στό τέλος τῆς περικοπῆς μας ἐδῶ λέγει ὁ Κύριος νά μήν ἀποστρεφόμαστε καί ἐκεῖνον πού μᾶς ζητάει νά τοῦ δανείσουμε, χωρίς τόκο ἐννοεῖται: «Καί τόν θέλοντα ἀπό σοῦ δανείσασθαι μή ἀποστραφῇς» (στίχ. 42). Ἀλλοῦ ὁ Κύριος μᾶς λέγει νά δίνουμε ἀκόμη καί σ ἐκείνους πού δέν ἐλπίζουμε νά ξαναλάβουμε τά δανεισθέντα (βλ. Λουκ. 6,34). Φαίνεται ὅτι τήν παρούσα ἐντολή, πού ἀναφέρει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος, ὁ Χριστός τήν ἀπηύθυνε στούς ἀτελεστέρους τήν δέ ἄλλη ἐντολή, πού ἀναφέρει ὁ Λουκᾶς, τήν ἀπηύθυνε στούς τελειοτέρους. 5, 38 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη, ὀ - φθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος 39 Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ ἀλλ ὅστις σε ραπίσει ἐπὶ τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην 40 καὶ τῷ θέλοντί σοι κριθῆναι καὶ τὸν χιτῶνά σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῷ καὶ τὸ ἱμάτιον 41 καὶ ὅστις σε ἀγγαρεύσει μίλιον ἕν, ὕπαγε μετ αὐτοῦ δύο 42 τῷ αἰτοῦντί σε δίδου καὶ τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανείσασθαι μὴ ἀποστραφῇς. 5, 38 «Ἀκούσατε ὅτι εἰπώθηκε: «Νά ἀποδίδεις ὀφθαλμό ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντος. 39 Ἐγώ ὅμως σᾶς λέγω νά μήν ἀντιστέκεστε στό κακό. Ἀλλά, ἄν κάποιος σέ χτυπήσει στό δεξί σου μάγουλο, νά στρέψεις σ αὐτόν καί τό ἄλλο. 40 Καί σέ ἐκεῖνον πού θέλει νά σέ πάει στό δικαστήριο καί νά σοῦ πάρει τό πουκάμισο, ἄφησέ του καί τό πανωφόρι. 41 Καί ἄν κάποιος σέ ἀγγαρεύσει ἕνα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο. 42 Σέ ἐκεῖνον πού σοῦ ζητάει νά δίνεις. Καί σ αὐτόν πού θέλει νά δανειστεῖ ἀπό σένα, μήν ἀρνηθεῖς». 5,38. Βλ. Ἐξ. 21,23-24. Λευϊτ. 24,19-20. Δευτ. 19,21 βλ. ἐπίσης καί Ματθ. 7,2. Ἄν καί ἡ ἀρχή «ὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ...» ρυθμίζει τά ἀντίποινα στίς ἀρχέγονες κοινωνίες, ὅμως δέν δικαιώνεται. 5,39. Μή ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ. Δέν πρόκειται ἐδῶ νά μήν ἀντιστεκόμεθα στό κακό γενικά. Τό «ἀντιστῆναι» ἐδῶ εἶναι μέ τήν ἔννοια τοῦ «ἀπαντῶ», τό νά ἀποδώσει κανείς χτύπημα σέ χτύπημα, ἄμεσα καί προσωπικά, εἴτε μέ μία ἀντεπίθεση στό δικαστήριο. Τό ἴδιο ρῆμα μέ τήν ἴδια ἔννοια εἰς Λουκ. 21,15. Ἀποκ. 13,8. Ρωμ. 13,2. Γαλ. 2,11. Ἰακ. 4,7. Α Πέτρ. 5,9. 5,40. Τόν χιτῶνά σου. Ὁ «χιτώνας» ἦταν τό πιό ἀπαραίτητο ἱμάτιο, τό ὁποῖο ἀποσποῦσαν μόνον ἀπό ἐκεῖνον πού θά γινόταν δοῦλος (βλ. Γεν. 37,23). Ἡ ἀπαίτηση λοιπόν τοῦ ἀντιπάλου μέρους εἶναι ὑπερβολική ἐν τούτοις, λέγει ὁ Ἰησοῦς, νά ὑποχωρήσουμε σ αὐτόν καί νά τόν ἀφήσουμε νά προχωρήσει στήν ἀπαίτησή του καί νά τοῦ 3
δώσουμε ἐπίσης καί τό «ἱμάτιον», ἔνδυμα πού ρίπτεται ἐπάνω μας καί τό ὁποῖο ἐξυπηρετεῖ νά σκεπαζόμαστε τήν νύχτα, γι αὐτό ὁ νόμος δέν ἐπιτρέπει νά τό κρατοῦμε ἀπό τόν ἄλλον παρά μόνο μία ἡμέρα βλ. πάλι Ἐξ. 22,26. Δευτ. 24,12. 5,41. Μίλιον, ρωμαϊκό μέτρο (mille passuum), ἰσοδυναμοῦν περίπου πρός 1.500 μέτρα. Ἐδῶ πιθανόν ἔχουμε ὑπαινιγμό στίς ἀξιώσεις ἀπό τούς Ρωμαίους στρατιῶτες καί ὑπαλλήλους. FFFFFFFFFF ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ (Σέ συνέχειες) ΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ Ἐρ.: Τί εἶναι τό Εὐχέλαιο; Ἀπ.: Εὐχέλαιο εἶναι τό ἱερό Μυστήριο κατά τό ὁποῖο οἱ ἱερεῖς (ἤ ἕνας ἱερεύς) ἐπικαλοῦνται τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γιά τόν ἀσθενῆ ἀδελφό νά τοῦ συγχωρεθοῦν τά ἁμαρτήματα καί νά τοῦ θεραπευτοῦν οἱ σωματικές του ἀσθένειες, ἐνῶ τόν χρίουν μέ τό ἁγιασμένο ἔλαιο. Ἐρ.: Ἀλλά δέν συγχωροῦνται τά ἁμαρτήματα μέ τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας ἤ τῆς Ἐξομολόγησης; Γιατί νά γίνεται καί Εὐχέλαιο; Ἀπ.: Τό Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου παλαιότερα περιεῖχε καί τήν Ἐξομολόγηση, γι αὐτό καί σ αὐτό καί τώρα ἀκόμη ἀκοῦμε εὐχές γιά συγχώρεση ἁμαρτιῶν. Καί σήμερα ἀκόμη παρατηροῦμε ὅτι ὁ λαός κάνει τό Εὐχέλαιο συνήθως σέ περιόδους νηστείας, ἀκριβῶς τότε πού ἑτοιμάζεται καί μέ τήν Ἐξομολόγηση γιά τήν θεία Κοινωνία. Ἐρ.: Καί γιατί τώρα χάθηκε ἡ Ἐξομολόγηση ἀπό τό Εὐχέλαιο; Ἀπ.: Ὅπως ἀκριβῶς σέ μερικές περιπτώσεις χάνεται ἡ ἴδια ἡ ἐξομολόγηση ἀπό τήν Ἐξομολόγηση, τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας γιατί ξέρουμε ὅτι πολλοί ἔρχονται στήν Ἐξομολόγηση γιά μιά «εὐχή» μόνο. Ἀφοῦ, λοιπόν, ἀπό τό ἴδιο τό Μυστήριο τῆς Ἐξομολόγησης χάθηκε ἡ ἐξομολόγηση, ἡ ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν (ἐπειδή ὁ λαός ρέπει στά εὔκολα καί χωρίς θυσία, γιατί πραγματικά εἶναι θυσία ἡ ὁμολογία τῶν ἁμαρτιῶν), δέν εἶναι καθόλου περίεργο πῶς ἀπό τό Εὐχέλαιο χάθηκε ἡ ἐξομολόγηση, πού περιεχόταν σ αὐτό. Καί πῶς θά ἐπανέλθει ἡ πρώτη κανονική τάξη; 4
Ἀπ.: Μέ τό νά λέγομε συνεχῶς στόν λαό ὅτι μαζί μέ τό Εὐχέλαιο νά μήν παραλείπει καί τήν Ἐξομολόγηση. Ἐρ.: Καί τί χρειάζεται τό Εὐχέλαιο, ὡς Μυστήριο γιά ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, ἀφοῦ ἔχουμε τό ἴδιο τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας; Ἀπ.: Τό Εὐχέλαιο διαφέρει ἀπό τήν κατ ἐξοχήν Ἐξομολόγηση, καί κατά τοῦτο ἀποτελεῖ ἄλλο Μυστήριο: Ἐνῶ, δηλαδή, στήν Ἐξομολόγηση ὑπάρχει ἕνα μόνο αἴτημα, ἡ ἄφεση τῶν ἐξαγορευμένων ἁμαρτιῶν, στό Εὐχέλαιο ὑπάρχει ἀκόμη καί δεύτερο αἴτημα, ἡ ἀποκατάσταση τῆς σωματικῆς ὑγείας τοῦ ἀρρώστου. Ἐρ.: Ὑπάρχει μαρτυρία στήν Ἁγία Γραφή ὅτι πραγματικά τό Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου ἔχει αὐτά τά δυό αἰτήματα, γιά τήν ὑγεία τοῦ ἀρρώστου καί γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του; Ἀπ.: Ὑπάρχει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μιλώντας γιά τό Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου λέει: «Ἀσθενεῖ κανείς μεταξύ σας; Ἄς προσκαλέσει τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας καί ἄς προσευχηθοῦν πάνω του, ἀφοῦ τόν ἀλείψουν μέ λάδι εἰς τό ὄνομα τοῦ Κυρίου καί ἡ "εὐχή τῆς πίστεως" θά θεραπεύσει τόν ἄρρωστο. Ὁ Κύριος θά τόν σηκώσει καί ἄν ἔχει διαπράξει ἁμαρτίες θά τοῦ συγχωρεθοῦν» (Ἰακ. 5,14-15). Στήν περικοπή, λοιπόν, αὐτή βλέπουμε ὅτι ὁ ἀδελφόθεος μιλώντας γιά τό Εὐχέλαιο λέει καί γιά τήν ὑγεία τοῦ ἀσθενοῦς καί γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του. Καί ἀμέσως στήν συνέχεια τῆς περικοπῆς αὐτῆς ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μιλάει γιά ἐξομολόγηση, λέγοντας: «Νά ἐξομολογεῖσθε τίς ἁμαρτίες σας ὁ ἕνας πρός τόν ἄλλο» (στίχ. 16). Ἐννοεῖ τήν ἐξομολόγηση πού γινόταν στό Εὐχέλαιο τῶν πιστῶν πρός τούς πρεσβυτέρους. Ἐρ.: Πῶς ἑρμηνεύεται ἀπό τήν παραπάνω περικοπή τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου, πού μιλάει γιά τό Εὐχέλαιο, ἡ ἔκφραση «εὐχή τῆς πίστεως»; Ἀπ.: Τήν ἑρμηνεύουν συνήθως ἡ προσευχή («εὐχή»), πού γίνεται μέ πίστη («τῆς πίστεως»), ἀλλά δέν εἶναι αὐτή ἡ ἑρμηνεία. «Πίστις» ἐδῶ νοεῖται ἡ Ἐκκλησία. Καί σήμερα λέγομε ἡ «ἡ πίστη» μας καί ἐννοοῦμε τήν θρησκεία μας, τήν Ἐκκλησία μας. Ἡ ἔκφραση, λοιπόν, «εὐχή τῆς πίστεως» σημαίνει «ἡ προσευχή τῆς Ἐκκλησίας». Στό Μυστήριο, λοιπόν, τοῦ Εὐχελαίου προσεύχεται ἡ Ἐκκλησία μέ ἐξουσία καί δέν προσεύχονται ἕνα ἤ δύο πρόσωπα. Καί γι αὐτό, λοιπόν, ἐπειδή ἡ προσευχή εἶναι τῆς «πίστεως», δηλαδή τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἀδελφόθεος μιλάει μέ βεβαιότητα ὅτι «σώσει τόν κάμνοντα», θά θεραπεύσει τόν ἄρρωστο. Τήν προσευχή ἑνός προσώπου, μπορεῖ νά μήν τήν εἰσακούσει ὁ Κύριος, ἀκόμη καί ἄν αὐτός πού προσεύχεται εἶναι ὁ ἀπόστολος Παῦλος (βλ. Β Κορ. 12,8-9). Ἡ προσευχή ὅμως τῆς Ἐκκλησίας στά Μυστήρια δέν ὑπάρχει περί- 5
πτωση νά μήν εἰσακουστεῖ, γιατί ἐκεῖ δέεται ἡ «πίστη», ἡ Ἐκκλησία, ὁ μεσίτης Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Ἔτσι τό χωρίο τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου πού ἐξετάζουμε, «ἡ εὐχή τῆς πίστης θά θεραπεύσει τόν ἄρρωστο», εἶναι ἕνα δυνατό ἐπιχείρημα ἀπό τήν ἁγία Γραφή γιά τήν δύναμη τῆς μυστηριακῆς προσευχῆς. FFFFFFFFFF ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ 7. Η ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ Ὑπάρχει μία ἀρετή πολύ σημαντική, πού λέγεται «διάκριση». Εἶναι πολύ σημαντική αὐτή ἡ ἀρετή, γιατί χωρίς αὐτή τό καλό γίνεται κακό καί κάνει ζημιά. Ἄς ἀναφέρουμε ἕνα παράδειγμα γιά νά ποῦμε τί εἶναι διάκριση καί πόσο σπουδαία εἶναι ἡ ἀρετή αὐτή: Μία οἰκοκυρά παρασκευάζει ἕνα γλύκισμα ἄν πεῖ ὅτι ἡ ζάχαρη εἶναι καλή, εἶναι γλυκειά, καί βάλει λοιπόν γι αὐτό στό παρασκεύασμά της μεγαλύτερη ποσότητα ἀπό ὅσο πρέπει, τό χάλασε τό γλύκισμα. Ἔτσι καί στά πνευματικά. Θέλουν ὅλα μέτρον. Ὑπῆρξαν πολλοί πού ἔκαναν πολύ ἄσκηση, ἀλλά χωρίς διάκριση. Αὐτοί γι αὐτό τά ἔχασαν ὅλα τά ἀσκητικά τους παλαίσματα, ἀκριβῶς γιατί ἔγιναν χωρίς διάκριση. Τό σοφό αὐτό μάθημα αὐτό μᾶς τό λέγει ὁ ὅσιος Ἀντώνιος καί παραθέτω ἀκριβῶς τόν λόγο του: «Εἰσί τινες κατατρίψαντες τά ἑαυτῶν σώματα ἐν ἀσκήσει καί διά τό μή ἐσχηκέναι αὐτούς διάκρισιν μακράν τοῦ Θεοῦ γεγόνασιν» (Ἀπό τήν Φιλοκαλία τῶν Νηπτικῶν καί Ἀσκητικῶν. Ἀποφθέγματα Γερόντων, τόμ. Ι, σελ. 46). 6