Αγαπητοί Αναγνώστες Το παραμύθι αυτό στηρίζεται πάνω σε πραγματικά γεγονότα. Είναι βγαλμένο μέσα από την ψυχή και τις ιστορίες που μας διηγήθηκαν οι γονείς και οι παππούδες μας που διώχτηκαν με τη βία από τα χωριά τους από τους Τούρκους. Γι αυτό κι εμείς τα παιδιά το αφιερώνουμε στους πρόσφυγες γονείς και παππούδες μας, στους αγνοούμενούς μας, αλλά και σε όλες εκείνες τις ελληνικές οικογένειες που φιλοξένησαν και αγκάλιασαν με στοργή και αγάπη τα Κυπριωτάκια, τα Ελληνόπουλα της Κύπρου και τα είχαν σαν πραγματικά τους παιδιά. Τα 40 παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Μαθιάτη, Κύπρος
Ήταν μια ηλιόλουστη, όμορφη μέρα! Μια παρέα παιδιών, η Χριστίνα, η Μαρία, ο Χρίστος, ο Αντρέας και ο Γιώργος είχαν αποφασίσει να βγουν έξω να παίξουν κρυφτό. Η Χριστίνα κρύφτηκε σ ένα θάμνο κοντά σ ένα μεγάλο δέντρο. Ξαφνικά σκόνταψε πάνω σε κάτι Σκύβει και τι να δει; Ένα παλιό, σιδερένιο κουτί. Παίρνει το κουτί, το ανοίγει και αντικρίζει ένα κιτρινισμένο βιβλίο. Το παίρνει στα χέρια της, το μετροφυλλά με περιέργεια και τρέχει στους φίλους της. - Φίλοι μου, ελάτε γρήγορα κοντά μου! φώναξε η Χριστίνα. - Έλα ρε Χριστίνα! Πάλι χάλασες το παιχνίδι! είπε θυμωμένος ο Χρίστος. - Μα έχω κάτι πολύ σημαντικό να σας δείξω. Κοιτάξτε τι βρήκα! - Α α! Ένα ημερολόγιο! - Κοιτάξετε τι γράφει εδώ; «20 Ιουλίου 1974». - Διάβασε! Διάβασε τι λέει παρακάτω! «Ξύπνησα από τις τρεις το πρωί. Δεν είχα ύπνο. Ανυπομονούσα να ξημερώσει η επόμενη μέρα. Εκείνη τη μέρα θα πηγαίναμε μαζί με τους συμμαθητές μου κατασκήνωση στο κάστρο της Καντάρας, στον Πενταδάκτυλο. Πόσα και πόσα όνειρα δεν είχα κάνει για αυτή την κατασκήνωση! Από μέρες είχα ετοιμάσει τη βαλίτσα μου με τις καινούριες μου πιτζάμες και τα ρούχα μου. 2
Ήμουν πολύ χαρούμενη που θα πήγαινα σ αυτή την κατασκήνωση, γιατί όλα αυτά που είχα μάθει για τα ενδημικά φυτά και τα ζώα του Πενταδαχτύλου, θα τα έβλεπα από κοντά. Θα άγγιζα και θα μύριζα τα όμορφα κυκλάμινα, την κατακόκκινη κυπριακή τουλίπα, τον κρόκο της Αφροδίτης, το μελισσάκι, τη ζουλατζιά και τόσα άλλα πανέμορφα φυτά! Και σίγουρα θα καμάρωνα μαζί με όλα τ άλλα τα παιδιά τα γοργοπόδαρα αγριοκάτσικα της Κύπρου μας. Ακόμη θα κάναμε εκδρομές στον Απόστολο Αντρέα, στο Κάστρο της Καντάρας και στο γραφικό λιμανάκι της Κερύνειας. Η ώρα δεν περνούσε. Κόντευα να σκάσω από ανυπομονησία. Νόμιζα ότι ο χρόνος είχε σταματήσει. Κουρασμένη καθώς ήμουν αποκοιμήθηκα πάλι και ονειρεύτηκα τη μεγάλη μου επιθυμία Το όνειρο που τόσο καιρό περίμενα να πραγματοποιηθεί! Το όμορφο παραμύθι της ζωής μου που είχε όμως άδοξο τέλος! Τα παιδικά μου όνειρα γκρεμίστηκαν! Ήταν η ώρα πέντε το πρωί κι αντί να με ξυπνήσει η γλυκιά φωνή της μαμάς μου και το χάδι της, ξύπνησα από το δυνατό θόρυβο των σειρήνων, τους βομβαρδισμούς, τις τρομαγμένες φωνές και τα κλάματα των γονιών μου.. - Πόλεμος! Πόλεμος! Ξυπνάτε - Ήρθαν οι Τούρκοι!. Γρήγορα πρέπει να φύγουμε! 4
Το ραδιόφωνο ανακοίνωσε ότι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στο Κιόνελι και κατευθύνονται στα χωριά μας. Φοβισμένοι αρπάξαμε ότι βρίσκαμε μπροστά μας και τρέξαμε να φύγουμε εγκαταλείποντας το σπίτι μας. Η γιαγιά κι ο παππούς δεν ήθελαν να φύγουν κι έκλαιγαν. Παντού φωνές, κλάματα, βομβαρδισμοί Ο Πενταδάκτυλος καιγόταν. Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. Η μαμά με άρπαξε από το χέρι και τρέξαμε να προλάβουμε το λεωφορείο μέσα στο οποίο ήταν στοιβαγμένοι όλοι οι συγχωριανοί για να φύγουμε και να γλυτώσουμε από το κακό, το θάνατο, την καταστροφή.. Γύρισα το βλέμμα πίσω κι είδα τη μικρή μου βαλιτσούλα, σ αυτήν που είχα κλείσει όλα τα παιδικά μου όνειρα, να μένει πίσω μόνη.. Δυστυχώς, δεν πρόλαβα να την αρπάξω. Άρπαξα, όμως, το αγαπημένο μου ημερολόγιο και το έκρυψα βιαστικά κάτω από την μπλούζα μου. Τρέχοντας και σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο μπήκαμε στο λεωφορείο. Μετρηθήκαμε. Ο παππούς η γιαγιά τα δύο πιο μικρά μου αδέρφια η μάνα μου. και ο πατέρας μου;. - Πού είναι μαμά ο πατέρας; Πάνω στον πανικό δεν είχα καταλάβει ότι ο πατέρας μου δεν ήταν μαζί μας. - Μην ανησυχείς, Ελενίτσα μου! Ο παπάς σου έπρεπε να πάει στη μάντρα να ταΐσει το «κουπάδι» με τα πρόβατα, να τους βάλει και νερό μέχρι να επιστρέψουμε. Θα έρθει να μας βρει μετά με το τράχτορ. 6
Ακόμα τον περιμένουμε!. Ο Θεός μας βοήθησε να γλυτώσουμε από εκείνο το μεγάλο κακό. Τη φρίκη του πολέμου. Τα αεροπλάνα που βομβάρδιζαν, τα τανκς με τις σφαίρες τους. Καπνοί, φωτιές Φόβος και τρόμος παντού! Καταλήξαμε μαζί με άλλους χωριανούς και τόσους άλλους άγνωστους σ ένα συνοικισμό με αντίσκηνα. Αυτό ήταν το νέο μας σπίτι! Ένα φτωχικό αντίσκηνο. Εκεί στον προσφυγικό συνοικισμό με τ αντίσκηνα μείναμε πολύ καιρό. Να ζεσταινόμαστε και να ιδρώνουμε από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού, να κρυώνουμε και να παγώνουμε από το κρύο του χειμώνα κι ο καιρός περνούσε κι ο πατέρας δε γυρνούσε...» Ησυχία απλώθηκε παντού. Τα παιδιά δεν μπορούσαν να μιλήσουν ούτε να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Λες και τους κόπηκε η λαλιά. Μια αληθινή πραγματική ιστορία ξετυλιγόταν μπροστά στα μάτια τους. - Παιδιά, νύχτωσε! Τέρμα το παιχνίδι! Αύριο έχετε σχολείο. Ο καθένας στο σπίτι του! φώναξε η μαμά της Χριστίνας διακόπτοντας την ησυχία που επικρατούσε. - Χριστίνα, πάρε το ημερολόγιο μαζί σου. Σου το εμπιστευόμαστε. Αύριο να το φέρεις μαζί σου στο σχολείο να διαβάσουμε τη συνέχεια στο διάλειμμα. 8
Την επόμενη μέρα, στο σχολείο η παρέα των παιδιών έκαναν τα μαθήματα της πρώτης και της δεύτερης περιόδου και περίμεναν με ανυπομονησία το διάλειμμα για να διαβάσουν τη συνέχεια. Το μυαλό τους ήταν καρφωμένο στο ημερολόγιο. Η ιστορία της μικρής Ελένης τους είχε συγκλονίσει. - Άντε Χριστίνα, ξεκίνα! Διάβαζε να δούμε τι έγινε! «Αγαπημένο μου ημερολόγιο. Μου φαίνονται ατελείωτες οι μέρες που περνούν Εδώ και μια βδομάδα πηγαίνουμε καθημερινά στη Λευκωσία όπου επιστρέφουν οι αγνοούμενοί μας από την Τουρκία. Ένα καθημερινό μαρτύριο! Τα λεωφορεία φτάνουν με τους αγνοουμένους αλλά ο πατέρας μου πουθενά. Η μητέρα μου κλαίει συνεχώς κι εγώ την παρηγορώ. Οι ελπίδες μας σιγά - σιγά χάνονται. Προχθές επέστρεψε ο γείτονάς μας από τα Άδανα της Τουρκίας. Χθες επέστρεψε ο πατέρας της Νίκης κι ο θείος μου από τις φυλακές της Μερσίνας. Κι ο πατέρας μου; Πού να είναι άραγε ο πατέρας μου; Είναι αιχμάλωτος; Μήπως σκοτώθηκε; Γιατί δεν επιστρέφει; Γιατί; Γιατί; Γιατί;. Σήμερα Τετάρτη μας ειδοποίησαν ότι είναι η τελευταία ημέρα της επιστροφής των αιχμαλώτων. Οι ελπίδες μας στηρίζονταν στα τελευταία λεωφορεία που θα έρχονταν. Κρατώντας σφικτά σφικτά στην αγκαλιά μου τη φωτογραφία του αγαπημένου μου πατέρα, πήραμε το δρόμο γεμάτες ανυπομονησία αλλά και ελπίδα ότι σήμερα θα επέστρεφε. 10
Φτάσαμε Γυναίκες μαυροφορεμένες, παιδιά που έκλαιγαν και κρατούσαν στα χέρια τους τη φωτογραφία των γονιών τους, μανάδες που αναζητούσαν τους λεβέντες τους. Ανάμεσα σε αυτούς κι εγώ με τη μητέρα μου. Κι έφταναν τα λεωφορεία και κατέβαιναν οι αιχμάλωτοι. Τους αγκάλιαζαν οι αγαπημένοι τους κι έκλαιγαν από χαρά! Κι ο πατέρας μου; Πουθενά Αγκαλιαστήκαμε με τη μητέρα μου και κλαίγαμε. Τα μάτια μας καρφώθηκαν στο τελευταίο λεωφορείο..» Το δυνατό χτύπημα του κουδουνιού που τους καλούσε για μάθημα επανέφερε στην πραγματικότητα τα παιδιά. - Ατυχία! Μείναμε με την αγωνία! Τι να έγινε άραγε; - Χριστίνα, πρέπει να πάμε στην τάξη. Πάρε το ημερολόγιο μαζί σου. Την ώρα της σιωπηρής εργασίας που δικαιούμαστε να πάρουμε και παραμύθι, θα βγάλουμε το ημερολόγιο και θα το διαβάσουμε. - Ωραία ιδέα! Ανυπομονώ! Τα παιδιά μπήκαν στην τάξη. Δεν έχασαν χρόνο. Μόλις άρχισε η σιωπηρή εργασία άρχισαν να εργάζονται στην ομάδα τους διαβάζοντας το ημερολόγιο. Τα μάτια τους είχαν βουρκώσει και όλοι κρέμονταν από τα χείλη της Χριστίνας. 12
Τότε τους πλησίασε η δασκάλα τους. Είχε αντιληφθεί τη συγκίνηση των παιδιών και πήγε να δει τι συμβαίνει. Τα μάτια της έπεσαν στο παλιό σκονισμένο βιβλίο. Τα παιδιά πάγωσαν Τα μάτια της βούρκωσαν! Η κυρία Ελένη, η δασκάλα των παιδιών, έμεινε αμίλητη και με χέρια που έτρεμαν, έσκυψε και πήρε το ημερολόγιο. - Πού το βρήκατε αυτό; Χρόνια και χρόνια το ψάχνω. Είναι το αγαπημένο μου ημερολόγιο. Όταν μετακομίσαμε από το συνοικισμό με τ αντίσκηνα στα προσφυγικά σπίτια που μας έδωσε η κυβέρνηση, το έχασα στη μετακόμιση. - Κυρία Ελένη κι εμείς εκεί το βρήκαμε. Στον παλιό εγκαταλειμμένο προσφυγικό συνοικισμό με τ αντίσκηνα. Δεν ξέραμε ότι είναι δικό σας. Σας παρακαλούμε μπορείτε να μας πείτε τι έγινε; Επέστρεψε ο πατέρας σας; Μπορείτε να μας διαβάσετε λίγο ακόμα από το ημερολόγιό σας; Η κυρία Ελένη, η αγαπημένη μας δασκάλα, πήρε με μεγάλη συγκίνηση το ημερολόγιό της. Το έσφιξε για μια στιγμή στην αγκαλιά της, το άνοιξε κι άρχισε να διαβάζει με τρεμάμενη φωνή. «Κατέβαιναν ένας ένας οι αιχμάλωτοι, αδύνατοι, ταλαιπωρημένοι με ρούχα ξεσκισμένα και με την αγωνία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό τους. Οι δικοί τους έτρεχαν και τους αγκάλιαζαν. Έκλαιγαν από χαρά και συγκίνηση! Το λεωφορείο άδειαζε. Και να Από αυτό το τελευταίο λεωφορείο ο τελευταίος αιχμάλωτος Ναι ναι δεν 14
κάνουμε λάθος. Ήταν ο αγαπημένος μου πατέρας! Όρμησα και τον αγκάλιασα! Κλαίγαμε όλοι μαζί και ευχαριστούσαμε το Θεό που τον έφερε πίσω» Δάκρυα κυλούσαν από τα μάτια της δασκάλας μας. Δεν μπορούσε να συνεχίσει. Για μια στιγμή απόλυτη ησυχία απλώθηκε στην τάξη μας Τότε, εντελώς αυθόρμητα, μου ήρθε να την ρωτήσω κάτι. -Κυρία Ελένη, όταν σας έδιωξαν οι Τούρκοι από το χωριό σας, σε ποιο σχολείο πήγατε; -Αγαπημένα μου παιδιά με την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974 γίναμε πρόσφυγες κι αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε τα χωριά μας. Έτσι πολλά σχολεία είχαν κλείσει και πολλά Κυπριώπουλα πήγαν σχολείο στην Ελλάδα. Πολλές ελληνικές οικογένειες φιλοξένησαν για ένα χρόνο Κυπριώπουλα. Ανάμεσα σ αυτά ήμουν κι εγώ! Έμενα σε μια πολύ καλόκαρδη οικογένεια, στη θεία Νίκη και στον θείο Δημητράκη που ήταν συμβολαιογράφος. Με αγαπούσαν και με φρόντιζαν σαν πραγματικοί μου γονείς! Έτσι την πέμπτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου την έκανα σε σχολείο στην Ελλάδα. Ποτέ δε θα ξεχάσω τον ενθουσιασμό και την αγάπη των απλών ανθρώπων στα ελληνικά χωριά και τις πόλεις από όπου περνούσαμε για να φτάσουμε στον προορισμό μας. Μας περίμεναν στις πλατείες με δώρα, γλυκά, παιχνίδια και πακέτα με ρούχα 15
για να μας δείξουν την αγάπη τους και την συμπαράστασή τους για το κακό που βρήκε την Κύπρο μας. Ακούγαμε αχόρταγα την ιστορία της δασκάλας μας. Ηταν μια ξεχωριστή μέρα για όλους μας. Μια μέρα γεμάτη συγκινήσεις! Αποφασίσαμε όλα τα παιδιά να κάνουμε ένα αφιέρωμα στα σκλαβωμένα μας μέρη. Κάναμε μια μικρή έρευνα για το ποια παιδιά είχαν πρόσφυγες γονείς, παππούδες και γιαγιάδες και πήραμε την πρωτοβουλία να τους καλέσουμε να έρθουν στο σχολείο μας να μας μιλήσουν για τα κατεχόμενα χωριά τους. Έτσι μέσα από τα δικά τους μάτια γνωρίσαμε το Παλαίκυθρο, την Κυθρέα, την Αγκαστίνα, την Τύμπου, τη Λύση, τη Βιτσάδα, τον Μαραθόβουνο, τη Μόρφου, την Κερύνεια και την Αμμόχωστο. Κάναμε σχέδια, γράψαμε πανό, κάναμε συλλογές φωτογραφιών για τα κατεχόμενα χωριά μας, γράψαμε ποιήματα και εκθέσεις. Εισηγηθήκαμε στη Διευθύντριά μας να πραγματοποιήσουμε μια επίσκεψη που επιθυμούσαμε πολύ. Έτσι όλα τα παιδιά του Σχολείου επισκεφτήκαμε το εκκλησάκι των αγνοουμένων στα Πυργά όπου υπάρχουν οι φωτογραφίες των αγνοουμένων μας. Αυτό ήταν το λιγότερο που μπορούσαμε να κάνουμε για την αγαπημένη μας δασκάλα, την κυρία Ελένη. 16
Για τη συγγραφή του παραμυθιού αυτού συνεργάστηκαν με ενθουσιασμό και μεράκι και τα 40 παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Μαθιάτη. Ακολουθεί ονομαστικός κατάλογος των παιδιών: Στ τάξη: Έλενα Σολωμού, Άντρια Αντρέου, Νικόλας Ζαμανή, Κυριακή Μακρή, Έμιλυ Κυπριανού, Μαρίνα Σολωμού, Κατερίνα Κωνσταντίνου, Θεοδώρα Ιντζέ, Σοφιανός Γεωργίου. Ε τάξη: Ζήσιμος Κυριάκου, Δήμητρα Χρίστου. Δ τάξη: Γρηγόρης Γρηγορίου, Μαρία Ζαμανή, Χαράλαμπος Χρίστου, Ρόδια Ποταμίτη, Τάσος Μαυρή, Φώτης Κουτσόφτας, Μαρία Μιχαήλ. Γ τάξη: Γιώργος Καρατζιάς, Θεόδωρος Λοΐζου, Χαράλαμπος Πέτρου, Αναστασία Σολωμού, Ιωάννα Κωνσταντίνου, Αλεξάνδρα Βρακά, Μαρία Λουκά, AlbertoAndres Cihodaru, Φώτης Μιχαήλ. Β τάξη: Φίλιππος Παναγίδης, Ανδρονίκη Παναγιώτου, Απόστολος Παναγιώτου, Μαριάντρια Γεωργίου, Αλέξανδρος Κούμας, Χαρά Πατρόκλου. Α τάξη: Πάνη Κυπριανού, Άντρια Καρατζιά, Κωνσταντίνος Αντρέου, Χρίστου, Θέα Ζήνωνος, Γιώργος Μακρή, Πατρίσια Μιχαήλ. Ιωάννης Υπεύθυνη και Γενική Επιμέλεια για τη συγγραφή του παραμυθιού: Έλλη Πάρπα Διευθύντρια Δημοτικού Σχολείου Μαθιάτη