ΑΕΙΦΟΡΙΑ και ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ Οκτώβριος 2014 Κων/νος Πάλλης, MEng, DEA, REV Member of the Board TEGOVA Γεν. Γραμματέας ΣΕΚΕ
Ο Σ.EK.E. Ο Σύλλογος Εκτιµητών Ελλάδος ιδρύθηκε από µια µικρή οµάδα εκτιµητών το 2007 και σήµερα αριθµεί 1050 µέλη. Σκοπός του Συλλόγου είναι, η προώθηση, η αναβάθµιση και η κατοχύρωση του εκτιµητικού επαγγέλµατος στην Ελλάδα. Από το 2010 συµµετέχει στην TEGoVA εκπροσωπώντας τα µέλη του στο βασικό Ευρωπαϊκό Οργανισµό Εκτιµητών και είναι εντεταλµένος χορηγός στην Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Επαγγελµατικής Αναγνώρισης REV. Ήδη 305 µέλη του κατέχουν την πιο πάνω αναγνώριση (Recognized European Valuer), καθώς και την αντίστοιχη πιστοποίηση «Expert Valuer» (property) από την PEOPLECERT.
Η TEGoVA H TEGoVA αποτελεί το Ευρωπαϊκό Φορέα των εκτιµητικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται σε 33 χώρες και έχει 60 φορείς ως µέλη, εκπροσωπώντας περίπου 70.000 εκτιµητές. Η έδρα της βρίσκεται στις Βρυξέλες και τα βασικά «προϊόντα» της είναι: - Τα Ευρωπαϊκά Εκτιµητικά Πρότυπα (EVS) - Η επαγγελµατική πιστοποίηση εκτιµητών REV Η εργασία της έχει αναγνωριστεί από την ΕΕ, αφού τα EVS έχουν υιοθετηθεί ως τα πρότυπα αναφοράς για την εκπόνηση εκτιµήσεων στον χώρο της ΕΕ
Τα Ευρωπαϊκά Εκτιμητικά Πρότυπα, στην τελευταία έκδοσή τους το 2012, αναγνωρίζουν την σημαντικότητα της αειφορίας στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση συνεπώς στην αξία των ακινήτων και για τον λόγο αυτό περιλαμβάνουν σχετικό ενημερωτικό δελτίο στο σώμα τους. Ας δούμε κάποια ενδιαφέροντα δεδομένα σχετικά με το θέμα: Περίπου το 40% των ενεργειακών αναγκών στην ΕΕ οφείλεται στα κτήρια. Η κλιματική αλλαγή, η προσπάθεια για ενεργειακή απεξάρτηση από τρίτες χώρες και η αναγκαιότητα αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος οδήγησαν την Ευρώπη στην έκδοση Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91/ΕΚ περί ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Η χώρα μας εναρμόνισε την Εθνική μας Νομοθεσία με την Κοινοτική Οδηγία αρχικά με τον Νόμο 3661/2008. Ακολούθησε η οδηγία 31/2010/ΕΚ και η εναρμόνισή μας με τη νέα οδηγία έγινε με την έκδοση του νέου νόμου 4122/2013 (ΦΕΚ Α' 42) «Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων - Εναρμόνιση με την οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις».
Ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ ) που εγκρίθηκε με την Δ6/ Β/οικ.5825/30-03- 2010 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και ΠΕΚΑ (ΦΕΚ Β 407). Σκοπός (άρθρο 1- Κ.Εν.Α.Κ.) : μείωση της κατανάλωσης συμβατικής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, φωτισμό & παραγωγή ζεστού νερού χρήσης με την ταυτόχρονη διασφάλιση συνθηκών άνεσης στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων Επιτυγχάνεται με : τον ενεργειακά αποδοτικό σχεδιασμό του κελύφους τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών υλικών και Η/Μ εγκ/σεων τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και τη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ)
Αειφορία και Χρήστες των ακινήτων Το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον των χρηστών ακινήτων για θέματα αειφορίας τροφοδοτείται από τα θέματα της κλιματικής αλλαγής και των εκπομπών CO 2 και εστιάζεται κυρίως στην ενεργειακή κατανάλωση των κτηρίων. Αυτό έχει οδηγήσει στην εισαγωγή εννοιών όπως : Πράσινο Κτήριο ή Αειφόρο Κτήριο. Ιδιοκτήτες και χρήστες ακινήτων κινούνται προς την κατεύθυνση της αειφορίας από διάφορα κίνητρα: μείωση λειτουργικού κόστους συμμόρφωση με κανονισμούς / νομοθεσία φήμης / εταιρικής κουλτούρας Ιδιοκτήτες και χρήστες που βασίζουν όμως τις αποφάσεις τους σε καθαρά οικονομικά στοιχεία, πρέπει να βεβαιωθούν για την απόδοση επενδύσεων σε πράσινα / αειφόρα κτήρια πριν τις υιοθετήσουν : δηλ. για να επενδυθούν κεφάλαια σε τεχνολογικές αναβαθμίσεις από τους ιδιοκτήτες και να πληρωθούν αυξημένα μισθώματα από τους χρήστες πρέπει τα συμφέροντα να συγκλίνουν.
Πράσινες Μισθώσεις Οι Πράσινες Μισθώσεις είναι ένα από τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα στην αγορά για να γεφυρωθούν τα συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα ιδιοκτητών και χρηστών. Αν και δεν υπάρχει ακόμα διεθνώς αποδεκτός ορισμός μιας Πράσινης Μίσθωσης μπορούμε να πούμε ότι γενικά είναι η μίσθωση ενός ενεργειακά αποδοτικού / πράσινου κτηρίου με όρους που προωθούν την αειφορία του. Οι όροι αυτοί, αν και μπορεί να διαφοροποιούνται πολύ ανά περίπτωση γενικά περιλαμβάνουν: - Παροχή από τον ιδιοκτήτη στον μισθωτή εγχειριδίου για την ενεργειακά αποδοτική χρήση του ακινήτου - Στόχους ενεργειακής αποδοτικότητας διατήρηση ή βελτίωση της ενεργειακής κατηγορίας του ακινήτου - Παροχή από τον μισθωτή στον ιδιοκτήτη στοιχείων ενεργειακών κλπ καταναλώσεων και παραγωγή από κοινού Αναφορών Ενεργειακής Αποδοτικότητας - Οικονομικές συνέπειες προς αμφότερα τα μέλη σε περίπτωση μη επίτευξης των στόχων αναλόγως των ευθυνών κάθε μέρους.
Πράσινα Κτήρια Ένα Πράσινο κτήριο χρησιμοποιεί πόρους όπως ενέργεια, νερό, υλικά και γη με τρόπο πιο αποτελεσματικό από τα κτήρια που έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με τις υφιστάμενες ελάχιστες απαιτήσεις, παράγοντας λιγότερα απόβλητα και εκπομπές προσφέροντας κατά το δυνατόν καλλίτερο περιβάλλον διαβίωσης στους ενοίκους του (EVS 2012). To RICS, στην έκδοση του 2008 των Εκτιμητικών Προτύπων του, ορίζει ως Πράσινο κτήριο αυτό που εμφανίζει χαρακτηριστικά τα οποία ελαχιστοποιούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μέσω του κύκλου ζωής όλων των στοιχείων του κτηρίου και εστιάζει στην βελτιωμένη υγεία των ενοίκων του, βελτιστοποιεί τη χρησιμότητά του για τους ιδιοκτήτες και ενοίκους του καθώς και το ευρύ κοινό, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιεί τη χρήση φυσικών πόρων και τις περιβαλλοντικές επιτπώσεις. Η ASHRAE δημοσίευσε από κοινού με την IES και το USGBC ένα πρότυπο για την μελέτη Πράσινων κτηρίων υψηλής απόδοσης το 2010.
Πράσινα Κτήρια Το πρότυπο ASHRAE 189.1 για την μελέτη πράσινων κτηρίων υψηλής απόδοσης, εκτός των χαμηλών κτηρίων κατοικίας» της ASHRAE αναφέρει τα εξής: Πράσινο κτήριο υψηλής απόδοσης είναι ένα κτήριο που έχει σχεδιαστεί, κατασκευαστεί και μπορεί να λειτουργήσει με τρόπο που αυξάνει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την οικονομική αξία με την πάροδο του χρόνου, προσπαθεί να δημιουργήσει μια απόδοση εσωτερικού περιβάλλοντος που συμβάλλει στην υγεία των ενοίκων και βελτιώνει την ικανοποίηση και την παραγωγικότητα των ενοίκων χάρη στην ενσωμάτωση κατασκευαστικών υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και συστημάτων που εξοικονομούν νερό και ενέργεια. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η έννοια της αειφορίας ΔΕΝ είναι καθόλου σαφής στην εφαρμογή της στα κτήρια και είμαστε ακόμα σε βρεφικό στάδιο, όσον αφορά στην υιοθέτηση κοινά αποδεκτών εννοιών.
Αξιολόγηση ακινήτων από την σκοπιά της αειφορίας Σύμφωνα με τα EVS 2012, τα ακόλουθα θέματα πρέπει να εξετάζονται σε σχέση με την αξιολόγηση ενός ακινήτου από την σκοπιά της αειφορίας: - Θέση, κατά περίπτωση η προσβασιμότητα με ΜΜΜ ή με ιδιωτικά μέσα, - Οι υπάρχουσες χρήσεις γης ενός γηπέδου προς αξιοποίηση μπορεί να υπάρχουν θέματα μόλυνσης ή διαχείρισης υδάτων, - Οι κίνδυνοι αναφορικά με την θέση του ακινήτου από απειλές όπως σεισμοί, πλημύρες ή κίνδυνοι που προκαλούνται από την χωροθέτηση και τον σχεδιασμό ενός κτηρίου, - Η μελέτη και διάταξη του κτηρίου που καλύπτει θέματα από την αναμενόμενη διάρκεια ζωής του μέχρι την διαχείριση ενέργειας, περιλαμβάνοντας υλικά (πηγή, ανακύκλωση, τύπος, διάρκεια ζωής) και την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, - Η ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος και συνεπώς οι επιπτώσεις του στην υγεία και την απόδοση των ενοίκων του, που μπορεί να περιλαμβάνει τον αερισμό και τον φωτισμό, - Η ενεργειακή απόδοση και οι παροχές - Η αποδοτική χρήση νερού - Η διαχείριση αποβλήτων - Το πόσο «ανθεκτικό» εμφανίζεται το ακίνητο στην πιθανή αύξηση στα κόστη ενέργειας, νερού και διαχείρισης αποβλήτων.
Αξιολόγηση ακινήτων από την σκοπιά της αειφορίας Υπάρχουν διεθνώς πολλές μέθοδοι αξιολόγησης κτηρίων σύμφωνα με συγκεκριμένα περιβαλλοντικά πρότυπα: - BREEAM : Building Research Establishment Environmental Assessment Method. Η απόδοση του κτηρίου βαθμολογείται με βάση 8 κριτήρια (ενέργεια, μεταφορές, ρύπανση, χρήση γης και οικολογία, υγεία και άνεση ενοίκων και διαχείριση). - LEED : Leadership in Energy and Environmental Design. Θεσπίστηκε από το USGBC και εφαρμόζεται σε νέα κτήρια και ανακαινίσεις. Τα κριτήρια αξιολόγησης αφορούν την αειφορία των χώρων, την αποτελεσματική χρήση του νερού, της ενέργειας και της ατμόσφαιρας, τα υλικά και τους πόρους και την ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος μαζί με βαθμολογία για την καινοτομία στην μελέτη και την επίτευξη των στόχων της περιφέρειας εντοπισμού του κτηρίου. - Άλλα διεθνή πρότυπα είναι: DGNB στην Γερμανία, CASBEE στην Ιαπωνία, Green Star και NABERS στην Αυστραλία.
Ο ρόλος του εκτιμητή στην αποτίμηση των αξιών Ο εκτιμητής μπορεί μόνο να δώσει την άποψη του για την αξία με βάση τα στοιχεία που συλλέγει από την αγορά και την εμπειρία του. ΠΡΟΣΟΧΗ: η άποψη αυτή ΔΕΝ μπορεί να είναι ότι κάτι ΠΡΕΠΕΙ να έχει αξία, αλλά απλώς ότι έχει αξία που αποτιμάται με κρίση επί των διαθέσιμων στοιχείων. Με άλλα λόγια ο εκτιμητής «φωτογραφίζει» την πραγματικότητα και δεν την διαμορφώνει ή «προεξοφλεί», δηλαδή: - Αποτυπώνει την συμπεριφορά των αγορών - Προσπαθεί να εκφράσει την εκτίμηση της αγοράς για το αν το ακίνητο: - είναι ικανό να διατηρήσει την δυνατότητα είσπραξης μισθωτικών εσόδων - μπορεί να επωφεληθεί από αύξηση του εισοδήματος που παράγει ΑΝ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΩ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΜΝΕΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ
Ο ρόλος του εκτιμητή στην αποτίμηση των αξιών ΑΝ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΑ ΑΝΩΤΕΡΩ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΜΝΕΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ Συνήθως είναι δύσκολα ποσοτικοποιήσιμα Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να παρατίθενται ποιοτικά σχόλια στην εκτίμηση το εύρος του σχολιασμού εξαρτάται από την εντολή Είναι καθήκον του εκτιμητή να ενημερώνεται και να γνωρίζει τις τάσεις της αγοράς καθώς: - ήδη τα περισσότερα κράτη νομοθετούν (με διάφορους τρόπους) στοχεύοντας στη μείωση των επιπτώσεων λόγω κλιματικών αλλαγών - πολλοί εταιρικοί φορείς έχουν υιοθετήσει αυστηρούς κώδικες Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης
Συνεκτιμώντας τα χαρακτηριστικά της αειφορίας στην εκτίμηση. Η αειφορία είναι μόνο ένας εκ των πολλών παραγόντων που επηρεάζουν την αξία ενός οικιστικού / εμπορικού / επαγγελματικού ακινήτου Σε κάθε περίπτωση τη διαφοροποίηση στις αξίες τη διαμορφώνει η ίδια η αγορά Στις ανεπτυγμένες Κτηματαγορές με περιορισμένη διαθεσιμότητα, οι διαφοροποιήσεις στα μισθωτικά έσοδα και στους συντελεστές κεφαλαιοποίησης είναι πολύ μικρές μεταξύ κτιρίων υψηλού και χαμηλού επιπέδου αειφορίας Το σύνολο των χαρακτηριστικών αειφορίας που προαναφέρθηκαν πρέπει να γεννήσουν αντίστοιχα ερωτήματα στον εκτιμητή
Ανάλυση συγκριτικών στοιχείων Κατά την ανάλυση θα πρέπει να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπόψη οι τάσεις και τα σημεία ενδιαφέροντος που επιδεικνύει η πλευρά των χρηστών Συνήθως οι χρήστες αντιμετωπίζουν το ακίνητο ως εργαλείο δουλειάς, το οποίο καλύπτει τις υφιστάμενες και άμεσα μελλοντικές ανάγκες τους Με βάση τα ανωτέρω, τα κύρια χαρακτηριστικά αειφορίας που ενδεχομένως τους ενδιαφέρουν είναι:. θέματα που επηρεάζουν το λειτουργικό τους κόστος. σχεδιασμός και η ευελιξία του χώρου. προσβασιμότητα
Ανάλυση συγκριτικών στοιχείων Αρκετοί πλέον χρήστες (και ολοένα αυξανόμενοι) ενδιαφέρονται ιδιαιτέρως για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που επικαλούνται μέσω της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης τους, διαμορφώνοντας ανάλογα την τιμολογιακή τους πολιτική κατά την συμφωνία για την καταβολή μισθωτικών υποχρεώσεων Βάσει των ανωτέρω καθίσταται σαφές ποιοί επιπλέον παράγοντες αειφορίας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται κατά τη σύνταξη του πίνακα αναγωγής και ανάλυσης των συλλεχθέντων συγκριτικών στοιχείων Τα ποσοστά προσαρμογής όπως προαναφέρθηκε τα διαμορφώνει η ίδια η αγορά που εξετάζεται κατά περίπτωση
Αξιολόγηση yields από τη πλευρά των επενδυτών Αρκετά επενδυτικά σχήματα αναπτύσσουν πολιτικές αειφορίας, οπότε αντίστοιχα και τα real estate assets στα οποία επενδύουν θα πρέπει να επιδεικνύουν και το αντίστοιχο performance Σε αντίθετη περίπτωση τα εξεταζόμενα yields θα κινούνται σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με κτίρια τα οποία για παράδειγμα θα έχουν αξιολογηθεί κατά BREEAM ή LEED με υψηλό σκορ Ενώ έχουν διαμορφωθεί δείκτες, με βάση τους οποίους μπορούν να αξιολογηθούν επενδύσεις σε εταιρείες με υψηλά standards αιειφορίας και Κοινωνικής Ευθύνης (Dow Jones Sustainability Index), ωστόσο δεν υπάρχουν αντίστοιχοι δείκτες για την ακίνητη περιουσία
Αξιολόγηση yields από τη πλευρά των επενδυτών Τα βασικά χαρακτηριστικά αειφορίας που ενδεχομένως επηρεάζουν τη λήψη επενδυτικής απόφασης σε ακίνητη περιουσία είναι: - η επίδραση της αύξησης του λειτουργικού κοστολογίου (συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας) στην αύξηση των μισθωτικών εσόδων και στα καθαρά έσοδα - η ικανότητα του κτιρίου να διατηρήσει τη ζήτηση για μισθώσεις χώρων του και να κρατάει σε χαμηλά επίπεδα τo vacancy rate - η περίπτωση της απαίτησης τακτικότερων εργασιών ανακαίνισης / ανακατασκευής προκειμένου να πληρούν τις σύγχρονες περιβαλλοντικές και κοινωνικές απαιτήσεις
Αξιολόγηση yields από τη πλευρά των επενδυτών Γενικά θα μπορούσε να σχολιασθεί ότι επενδύσεις σε κτίρια χωρίς κανένα χαρακτηριστικό αειφορίας, θα αξιολογούνται ως αυξημένου ρίσκου με αποτέλεσμα και την σχετική αύξηση των συντελεστών κεφαλαιοποίησης (capitaliza on rates / discount rates / exit yields) και αντίστοιχα τη μείωση της υπολειμματικής τους αξίας.
H Γερμανική εμπειρία: Πληθώρα πιστοποιητικών διατίθεται στην αγορά.
Τα πιστοποιητικά είναι δυο τύπων: Αυτά που βασίζονται στα αρχεία κατανάλωσης ενέργειας των τελευταίων ετών και Αυτά που βασίζονται στον υπολογισμό της απαιτούμενης ενέργειας για το κτήριο Μόνο το 9% των πιστοποιητικών ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία! Πολλά πιστοποιητικά δείχνουν λάθος στοιχεία. Οι ιδιοκτήτες είναι υποχρεωμένοι να δείχνουν το πιστοποιητικό του κτηρίου τους σε μισθωτές και αγοραστές.
Γενικά διαπιστώνεται η ακόλουθη συσχέτιση αειφορίας και αξιών στις διάφορες αγορές ακινήτων: Κτήρια Γραφείων: 5% με 10% υψηλότερα μισθώματα για κτήρια με χαμηλά έξοδα λειτουργίας. Όλα τα καινούργια κτήρια όμως ακολουθούν παρόμοια πρότυπα οπότε εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή. Οι διεθνείς επενδυτές επιζητούν την σχετική Πιστοποίηση. Εμπορικά κτήρια:δεν επηρεάζονται. Μόνο η τοποθεσία έχει σημασία. Ξενοδοχεία: επηρεάζονται γιατί έχουν μεγαλύτερη πληρότητα αφού οι πελάτες επιζητούν περιβαλλοντικά φιλικά ξενοδοχεία. Κατοικίες: 5% με 10% υψηλότερα ενοίκια εφόσον το λειτουργικό κόστος είναι μικρό.
Η Αμερικάνικη εμπειρία Σύμφωνα με την USGBC για την αγορά κατοικίας: Τα πράσινα σπίτια πετυχαίνουν 9% αυξημένες αξίες Τα πράσινα σπίτια πετυχαίνουν εξοικονόμηση 20-30% σε κατανάλωση ενέργειας νερού Υπάρχουν παγκοσμίως 150.000 πιστοποιημένες κατά LEED πράσινες κατοικίες Το % πράσινων σπιτιών στις ΗΠΑ από 2% το 2005, ανήλθε σε 23% το 2013 και εκτιμάται ότι θα φθάσει το 26-33% το 2016
Τυπική μορφή Αμερικάνικων Ενεργειακών Πιστοποιητικών
Διαφορά κόστους κατασκευής στις ΗΠΑ για την δημιουργία ενός Πράσινου Κτηρίου σε σχέση με την δημιουργία ενός κτηρίου σύμφωνα με τους Κανονισμούς (Code- Built) Νέες κατασκευές +7% Ανακαινίσεις +8% Σύμφωνα με McGraw- Hill Construc on Report 2012 To 12% των κατασκευαστών αποκλειστικά Πράσινων κτηρίων αναφέρουν 0% διαφορά στο κόστος για το 90% των έργων τους. Το Marshall& Swi Res. Cost Handbook αναφέρει αύξηση κόστους 0-20% Σύμφωνα με την έρευνα «The Economics of Green Building» η οποία συγκρίνει κτήρια πιστοποιημένα κατά LEED στις ΗΠΑ με άλλα ίδιας ποιότητας αλλά μη πιστοποιημένα τα πιστοποιημένα κτήρια πετυχαίνουν έως 5% αυξημένο μίσθωμα και έως 13%αυξημένες τιμές πώλησης. (Piet Eichholtz και Nils KokMaastricht University Netherlands και John M. Quigley University of California Berkeley, CA)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Ø Οι Κτηματαγορές φαίνεται να αποτυπώνουν ολοένα και περισσότερο την ανάγκη ανάπτυξης και διαμόρφωσης κτιρίων με αειφόρα χαρακτηριστικά Ø Στην Ελληνική αγορά, που ούτως ή άλλως ΔΕΝ λειτουργεί σήμερα κανονικά, δεν καταγράφεται επίδραση της αειφορίας στις αξίες. Ø Ο εκτιμητής καλείται να δείξει υπευθυνότητα απέναντι στους πελάτες του και έχοντας γνώση του αντικειμένου, μέσω της εργασίας του να τους παράσχει όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα περί της αξίας της ακίνητης περιουσίας τους Ø Είναι μάλλον σίγουρο ότι σε 3-5 χρόνια από σήμερα η συζήτηση θα είναι μάλλον διαφορετική από σήμερα.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας! στοιχεία επικοινωνίας Τλφ. 210 3266156 Κιν. 6932 475 462 e- mail: cpallis@alphaas_kaakinita.gr