ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΟΜΑ ΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΣΥΣΤΑΣΗ ΟΜΑ ΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 172

Οµάδες εργασίας για περαιτέρω επεξεργασία επιµέρους θεµάτων ΥΛΟΤΟΜΙΑ Υπεύθυνος: Αντώνης Σταγκογιάννης Νίκος ήµου Στέφανος Σταγκογιάννης Μιχάλης Βασιώτης Χρήστος Μούσιος Αλέκος ρούγιας ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Υπεύθυνος: Γιάννης Μαρίνος έσποινα Κολχούρη Γιάννης Βραζιτούλης ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΡΩΤ. ΤΟΜΕΑΣ Υπεύθυνος: Κώστας Τζιόβας Ευαγγελία ρούγια Ελευθερία Βασιώτη ΥΠΟ ΟΜΕΣ Υπεύθυνος: ηµήτρης ρόυγιας Γιώργος Νόλλας ηµήτρης Χατζής Γιώργος Καζάνας 174

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΑΡΧΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΜΑ ΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Στρατηγικοί άξονες δράσης για κάθε τοµέα) 176

ΥΛΟΤΟΜΙΑ Αναλυτική καταγραφή των δασικών συνεταιρισµών Βοβούσας * Αποτελείται από 3 συνεταιρισµούς -8 µέλη * -7 µέλη * -7 µέλη * Μέσος όρος ηλικίας είναι χαµηλός * Μόνο 3 µέλη είναι άνω των 50 ετών * Υπάρχουν 3 εν δυνάµει µέλη * Μέσο εισόδηµα δασεργατών περί τα 4.500 ευρώ * Παράλληλα συµπληρώνουν το εισόδηµά τους µε άλλες εργασίες, όπως 1.Εµπόριο ξυλείας (στρογγυλή πεύκη, πριστή ξυλεία) 2.Μετατοπίσεις κορµών σε άλλους συνεταιρισµούς µε ειδικά µηχανήµατα 3.Τουρισµός(ενοικιαζόµενα δωµάτια, µεταφορά τουριστών µε αυτοκίνητο) 4.Κήποι και διάφορα γεωργικά προϊόντα 5.Μαραγκοσύνη (φθίνουσα πορεία) Προβλήµατα 1..Ε.Η (τερµατισµός παραλαβής στύλων µε αποτέλεσµα τη δραµατική µείωση του εισοδήµατος και παράλληλα τη µείωση της τιµής της στρογγυλής Πεύκης) 2.Ελλειψη συνδικαλιστικών οργάνων (δεν έχει γίνει ούτε µία διαδήλωση) 3.Ελλειψη σχεδίου από το κράτος 4.Ελλειψη νοµοθετικού πλαισίου για την πιστοποίηση ξυλείας Λύσεις 1.Από τη µεριά της Αναπτυξιακής (ΑΚΕΒ) να αναληφθεί πρωτοβουλία για τη διενέργεια α) σεµιναρίων για τις τελευταίες εξελίξεις στον τοµέα της ξυλείας και στην Ελλάδα και στην Ε.Ε β) σεµιναρίων και ενηµέρωσης στους κατοίκους για τυχόν αναπτυξιακά προγράµµατα ή τυχόν επιδοτήσεις 2.Ενηµέρωση για τον ρόλο του Εθνικού Πάρκου και για τα οφέλη του προς τους κατοίκους 3.Ενηµερωση για το πώς µπορεί να γίνει πιστοποίηση ξυλείας 178

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Προσδιορισµός των προβληµάτων, εκπαίδευση και πληροφόρηση των ντόπιων ως προς την παροχή υπηρεσιών (τρόπος συµπεριφοράς). Σωστή ενηµέρωση για διεύρυνση των γνώσεών τους ως προς τη σωστή διαχείριση του χώρου τους (π.χ. οργάνωση σεµιναρίων, επίσκεψη σε χώρους «πρότυπα» αγροτουριστικού χαρακτήρα). Προσπάθεια εκσυγχρονισµού και επέκτασης των ήδη υπαρχόντων καταλυµάτων, µέσω επιδοτήσεων (δηµιουργία χώρων υποδοχής και πρωινού). Προδιαγραφές Ε.Ο.Τ. (ενηµέρωση, ποιες είναι; πού µπορούν ν απευθυνθούν οι ενδιαφερόµενοι για πληροφορίες; ). Εποχικότητα: εξεύρεση τρόπων προσέλκυσης επισκεπτών τουριστών ερευνητών κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου. Ανάδειξη σήµανση µονοπατιών: «εξειδίκευση» µονοπατιών, π.χ. θεµατικές ενότητες: «µονοπάτι αρκούδας», «µονοπάτι σπάνιων (ενδηµικών) φυτών», «µονοπάτι ζώων (αρκούδα, αγριόγιδο)», «µονοπάτι πεταλούδων», κ.ά. Περιήγηση ξενάγηση από τους ντόπιους (γνώστες των διαδροµών συνοδοί βουνού) στα διάφορα µονοπάτια ανάλογα µε τα ενδιαφέροντα του καθενός αλλά και τις δυνατότητές του, π.χ. µονοπάτια µε εύκολη πρόσβαση και χωρίς δυσκολίες, απλά για πεζοπορία και γνωριµία του επισκέπτη µε το φυσικό περιβάλλον. Άνοιξη: kayak & rafting στον Αώο, περιβαλλοντική εκπαίδευση. Καλοκαίρι: πεζοπορία, ορειβασία, ποδήλατο βουνού, κολύµπι στο ποτάµι, παρατήρηση σπάνιων ειδών (φυτών ζώων). Φθινόπωρο: πεζοπορία, ορειβασία, συγκοµιδή τοπικών προϊόντων (κράνα, κάστανα, διάφοροι καρποί για την παρασκευή προϊόντων, όπως µαρµελάδων και λικέρ, ίσως και µέσω κάποιου «γυναικείου συνεταιρισµού», στον οποίο θα µπορεί ν απευθύνεται ο επισκέπτης για να γνωρίσει τον τρόπο παρασκευής τους, να γευτεί τα προϊόντα και να τα προµηθευτεί). Χειµώνας: εκµετάλλευση των δυσµενών για κάποιο χρονικό διάστηµα καιρικών συνθηκών προς όφελός µας. ιαρκής και αρµονική συνεργασία µε τους κρατικούς φορείς για την κατάλληλη συντήρηση του οδικού δικτύου και την προσπάθεια να παραµένει ο δρόµος πάντα ανοιχτός µε τα κατάλληλα µηχανήµατα έτσι ώστε να υπάρχει πρόσβαση στο χωριό και να αισθάνεται ασφάλεια ο επισκέπτης. ιαρκής ενηµέρωση για τον καιρό στην περιοχή µας µέσω κάποιας ιστοσελίδας η οποία θ ανανεώνεται συνεχώς Συνεργασία µε πανεπιστήµια για την προσέλκυση φοιτητών, σπουδαστών, ειδικών για µελέτες, εργασίες κ.ά. Συντονισµός µέσω της «Αναπτυξιακής Κοινοτικής Επιχείρησης Βοβούσας» για 179

υποστήριξη του ήδη υπάρχοντος µηχανισµού (εξοπλισµός, παροχή υπηρεσιών, διοργάνωση σεµιναρίων, κ.ά.). Προσπάθεια κοινής τιµολογιακής πολιτικής, σχετικά µε τις τιµές των δωµατίων (προσιτές τιµές ανάλογες της παροχής υπηρεσιών). Μίµηση σωστών προτύπων αγροτουριστικού χαρακτήρα. ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ Κ. ΤΖΙΟΒΑ Θα µπορούσε (πιθανόν από την Αναπτυξιακή) να καθιερωθεί η οργάνωση και επίσκεψη, όσων ασχολούνται µε τον τουρισµό (και όχι µόνο) του χωριού, σε άλλους χώρους πετυχηµένου και πραγµατικού» οικοτουρισµού ή αγροτουρισµού στην Ελλάδα ή και το εξωτερικό. Βελτίωση ή και «πιστοποίηση» των τουριστικών υπηρεσιών µε εκπαίδευση και σεµινάρια, π.χ εκµάθηση αγγλικής γλώσσας, απόκτηση «βεβαίωσης συνοδού βουνού», διερεύνηση για την απόκτηση του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Σήµατος από υπηρεσίες τουριστικών καταλυµάτων. Αποστολή προς Α.Ε.Ι και Τ.Ε.Ι της (ξεκινώντας από το Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων) «ενηµερωτικών προσκλήσεων», ότι το χωριό διαθέτει τις κατάλληλες υποδοµές για την υποδοχή και φιλοξενία φοιτητών-ερευνητών-επιστηµών, αφού η ευρύτερη περιοχή της Βάλια Κάλντα αποτελεί ένα φυσικό εργαστήρι για πλήθος έρευνες και µελέτες. ιερεύνηση αν το χωριό µπορεί να «υποστήριξει» προγράµµατα όπως «οι πράσινες τάξεις» του Υπουργείου Παιδείας. Μια πρώτη ενέργεια µπορεί να είναι η έκδοση ενός φυλλαδίου µε τα κοινοτικά µονοπάτια του χωριού που καθάρισαν και σήµαναν οι εθελοντές του WWF το προηγούµενο καλοκαίρι. Έτσι θα δοθεί και µια «διεθνή» ταυτότητα στα µονοπάτια και θα αυξήσει την αναγνωρισιµότητα του σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Περαιτέρω ανάδειξη των µονοπατιών του χωριού τονίζοντας κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα µπορούσε να έχει: π.χ. το µονοπάτι της πεταλούδας κ.α. Συνεργασία των φορέων του τουρισµού και της υλοτοµίας: οργάνωση επισκέψεων στα πριόνια (σε συνδυασµό µε το Μουσείο Υδροκίνησης που κατασκευάζεται τώρα) για να βλέπουν οι επισκέπτες πως γίνεται και τώρα η επεξεργασία του ξύλου. Παραγωγή και πώληση ξύλινων αναµνηστικών (σκαλιστών ή µη). Επαναλειτουργία του Κέντρου Ενηµέρωσης της Βοβούσας και πιθανή παραγωγή νέου πληροφοριακού υλικού. Ένταξη της κοινότητας Βοβούσας στο ίκτυο ήµων - Κοινοτήτων Βιοτόπου Αγριόγιδου ( Ι. Η.Κ.Β.Α). 180

Μπορεί να συσταθεί ένας συνεταιρισµός;;; Κτηνοτροφία: δεν υπάρχουν προοπτικές. ΠΡΟΙΟΝΤΑ Υλοτοµία Μεταποίηση: προϊόντα ξύλου, παιδικό παιχνίδι, µικροαντικείµενα, εποχιακά είδη, βιοτεχνικά προϊόντα ξύλου. Τουρισµός Αναπτυξιακή Κοινοτική Επιχείρηση Βοβούσας : «Χαλαρή µορφή συνεργατισµού γυναικών» όχι καθαρά συνεταιρισµός γυναικών. Εργαστήριο παραγωγής τροφίµων (τραχανάς, χυλοπίτες, πίτες κ.λ.π.} Να γίνει µία έρευνα από την Αναπτυξιακή για το αν υπάρχει η διάθεση εκ µέρους των γυναικών της Βοβούσας να συνεργαστούν και να δηµιουργήσουν έναν «συνεργατισµό»; Σενάριο 1 : Οικιακή παραγωγή εν υπάρχει συνεταιρισµός γυναικών, παράγουν προϊόντα στο σπίτι τους, και τα προωθούν µέσω ενός οργανωµένου πωλητήριου το οποίο θα διαχειρίζεται η Αναπτυξιακή. Συγκερασµός ενός ερασιτεχνικού τρόπου παραγωγής και επαγγελµατικής προώθησης. Προϊόντα : παραγωγή εποχιακών προϊόντων (µαρµελάδες, γλυκά, λικέρ), τραχανά, παξιµάδια, ψωµί, κουλουράκια. Μπορούµε να προτείνουµε την παραγωγή ζυµαρικών απο βιολογικό σιτάρι το οποίο θα αλέθεται στον µύλο του µουσείου υδροκίνησης. Μ αυτόν τον τρόπο το µουσείο υδροκίνησης θα είναι ένα «δυναµικό» σύγχρονο µουσείο όπου ο επισκέπτης θα µπορεί να βιώνει απόλυτα τον προβιοµηχανικό τρόπο παραγωγής µε την χρήση του νερού. Αναγκαία η µεταφορά της τεχνογνωσίας στις γυναίκες για την Παρασκευή των ζυµαρικών. Σενάριο 2 : Παραγωγή προϊόντων και χειροτεχνικών καλλιτεχνηµάτων. Οργάνωση µιας οµάδας γυναικών σε µια συνεταιριστική µορφή όπου θα υπάρχει δικός τους χώρος παραγωγής και πώλησης προϊόντων. ηµιουργία ενός εργαστηρίου για την παραγωγή τροφίµων και διαχείριση ενός καταστήµατος. Επαγγελµατική παραγωγή και πώληση. Προσέγγιση οργάνωση του συνεταιρισµού και εκπαίδευση των γυναικών µέσω τις Αναπτυξιακής της Κοινότητας. Προώθηση προϊόντων : Στην πηγή, στη Κοινότητα µέσω ενός σηµείου πώληση. Σελίδα ηλεκτρονικού εµπορίου. 181

ΥΠΟ ΟΜΕΣ Πρωτεύει να οργανώσουµε και διαβαθµίσουµε ότι αφορά την υποδοµή και την µελλοντική υλοποίηση-αξιοποίηση αυτών. Έτσι χρειάζεται: 1. καταγραφή των υφιστάµενων υποδοµών κα αξιολόγηση αυτών ανάλογα µε τη δυνατότητα προσφοράς και µελλοντικής αξιοποίησης αυτών. 2. µετά να αναφέρουµε τι έχει δροµολογηθεί να γίνει και ποιες είναι οι δροµολογηµένες προτάσεις της Κοινότητας. 3. και τέλος τι χρειαζόµαστε να γίνει και να τεθεί ένα πλαίσιο όπου θα κινούνται αυτές οι «µελλοντικές υποδοµές». Χρειάζεται να αξιολογηθεί κάθε υποδοµή µε άξονα τον µόνιµο πολίτη, τον τουρισµό, τον παραθεριστή Θα πρέπει λοιπόν να ξεκινήσουµε την συζήτηση περί υποδοµών αφού πρώτα καταγράψουµε το υπάρχον δυναµικό υποδοµών, τα προς υλοποίηση έργα που έχουν δροµολογηθεί και στην συνέχεια και αφού πρώτα οριοθετήσουµε τις ανάγκες και στις ζητούµενες προοπτικές. Α.1.1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΩΝ ΥΠΟ ΟΜΩΝ: 1. Οδικό δίκτυο Ιωαννίνων-Βωβούσας. Το οποίο εξυπηρετεί τις ανάγκες του χωριού για την οδική επικοινωνία µε τα Ιωάννινα. 2. Νέο δίκτυο ύδρευσης. Το οποίο εγκαταστάθηκε προ διετίας στην κοινότητα και το οποίο έχει δύο παροχές για εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων για την ύδρευση των κατοικιών αλλά και την ανάγκη για άρδευση των κήπων που συντηρούνται πλησίον των. 3. Έχουν κατασκευαστεί τµήµατα των καλντεριµιών στο εσωτερικό του οικισµού. Σε αυτή την φάση έχουν αντικατασταθεί τµήµατα παλαιών καλντεριµιών που είχαν υποστεί φθορές αλλά και σε σηµεία όπου δεν υπήρχε πρόσβαση κατασκευάστηκαν νέα ακολουθώντας την υπάρχουσα µορφή. 4. Έχει ανακαινιστεί το κτίριο όπου στεγάζεται το Περίπτερο Ενηµέρωσης, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών και τα γραφεία της Αναπτυξιακής Επιχείρησης της Κοινότητας Βωβούσας. 5. Το κτίριο του Πολιτιστικού Συλλόγου Βωβούσας. Όπου αυτή την στιγµή χρησιµοποιείται ως χώρος γραφείων αυτού στο χωριό αλλά και σαν µικρός εκθεσιακός χώρος µε παραδοσιακές στολές και χρηστικά αντικείµενα. 6. Το δηµοτικό σχολείο το οποίο ανακαινίσθηκε εσωτερικά και εγκαταστάθηκε κεντρική θέρµανση. Τώρα έχει δροµολογηθεί η εξωτερική του συντήρηση. Α.1.2. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΥΠΟ ΟΜΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ: 1. Μουσείο Υδροκίνησης. Το οποίο περιλαµβάνει νερόµυλο, νεροτριβή, µαντάνι και νεροπρίονο. Ο χώρος προβλέπεται να λειτουργήσει σαν χώρος ξενάγησης και παρουσίασης παραδοσιακών τεχνικών που χρησιµοποιούνταν από τους κατοίκους. Προσφέροντας θέσεις εργασίας σε άτοµα των συνεταιρισµών που θα καλούνται να παρουσιάσουν τον τρόπο λειτουργίας τους σε όσους το επιθυµούν. 2. Κοινοτικό αναψυκτήριο. Το οποίο θα βρίσκεται στον χώρο της κεντρικής πλατεία του χωριού κατασκευασµένο µε την παραδοσιακή µορφολογία του. Το οποίο θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της πλατείας και των επισκεπτών. 3. Εγκαταστάσεις Καγιάκ. Στον ίδιο χώρο του αναψυκτήριου, µε πρόσβαση στον ποταµό Αώο. 182

4. Οδικός άξονας Βωβούσας Περιβολίου. Το υπάρχον δίκτυο είναι χωµάτινο και κατά τους χειµερινούς µήνες αυτό µένει κλειστό λόγω του ότι δεν µπορεί να διανοιχτεί. Παρόλα όµως τα προβλήµατα που έχει, κατά τους καλοκαιρινούς µήνες διέρχονται πολλά οχήµατα, εξυπηρετώντας την διέλευση προς και από την Μακεδονία. Α.1.3. ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΑΤΕΘΕΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ: 1. Ολοκλήρωση του δικτύου καλντεριµιών στον οικισµό και διαµορφώσεις µε τοίχους αντιστήριξης όπου αυτοί απαιτούνται. ιαµόρφωση της εισόδου του χωριού. Που περιλαµβάνει την διαµόρφωση µε καλντερίµια την είσοδο του χωριού, την ανακατασκευή της βρύσης στην είσοδο και διαµόρφωση χώρου στάθµευσης των αυτοκινήτων που έρχονται από τα Ιωάννινα. 2. ιεύρυνση του δικτύου ύδρευσης µέχρι τα όρια του οικισµού µε ταυτόχρονη αποκατάσταση του δικτύου οδοποιίας. 3. Ολοκλήρωση της διαµόρφωσης του προαυλίου και της εισόδου του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου. Α.2. ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΑΜΕΣΑ ΝΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΟΥΝ: 1. Το νέο κοινοτικό κατάστηµα και η ολοκλήρωση της διαµόρφωσης της κεντρικής πλατείας του οικισµού. Το κοινοτικό κατάστηµα θα περιλαµβάνει τα γραφεία της κοινότητας, µια αίθουσα συνεδριάσεων και ιατρείο για να καλύπτει τις ανάγκες του αγροτικού ιατρού. Συζητώντας το ενδεχόµενο λειτουργίας στο ιατρείο µονάδος τηλεϊατρικής προκύπτουν πολλά ερωτήµατα σε ότι αφορά την λειτουργικότητα την δυνατότητα λειτουργίας ενός τέτοιου χώρου. Θα πρέπει σταδιακά να επανδρωθεί ο οικισµός από τακτικό ιατρό, που θα διαθέτει ένα καλά εξοπλισµένο χώρο εργασίας. Ο οποίος µπορεί να εξοπλιστεί µε νέα σύγχρονα µηχανήµατα, αλλά και σε ότι αφορά τον υλικό εξοπλισµό. Επίσης µπορεί να ακολουθηθεί και η διαδικασία των χορηγιών. Η ανάγκη για την οποία απαιτείται η λειτουργία ενός τέτοιου ιατρείου έγκειται στο γεγονός ότι στη Βοβούσα κατ αρχάς όλο εργάζονται οι δασεργάτες τόσο στο βουνό κατά τους καλοκαιρινούς µήνες αλλά και το υπόλοιπο του χρόνου τα πριστήρια και επίσης οι περιπατητές που επισκέπτονται το χωριό αλλά και όσοι περπατούν στον Εθνικό ρυµό. Επίσης πρέπει να λάβουµε υπόψη ότι η Κοινότητα είναι εξαιρετικά αποµακρυσµένη από το κοντινότερο Ιατρικό Κέντρο. 2. Πρωτεύουσα είναι η αναγκαιότητα αναβάθµισης του δικτύου τηλεπικοινωνιών του χωριού, προσφέροντας την συνεχή και µε ποιότητα επικοινωνία των κατοίκων µε τα αστικά κέντρα. Κυρίως κατά τους χειµερινούς µήνες όπου οι διακοπές είναι συχνές όσο και η ανάγκες επικοινωνίας. Η βελτίωση των τηλεπικοινωνιών θα µπορέσει να λειτουργήσει επικουρικά και σε άλλους τοµείς των υποδοµών. Για παράδειγµα θα µπορούσε να εγκατασταθεί µονάδα τηλεϊατρικής, ή µια καλή οικιακή σύνδεση για οικιακό διαδίκτυο. 3. Άµεση θεωρείται και η ανάγκη µιας µελέτης από την αρχαιολογία-αρµόδιας υπηρεσίας σε συνεργασία µε την κοινότητα αλλά και άλλους φορείς για την συντήρηση µνηµείων που την χρειάζονται, λόγω του χρόνου. Όπως για παράδειγµα έγινε µε τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Μεσοχώρι όπου αντικαταστάθηκαν οι επικαλύψεις στο χαγιάτι και συντηρήθηκε η τοιχοποιία. Τέτοια µνηµεία είναι το Κεντρικό Γεφύρι, η Αγία Παρασκευή, το γεφύρι του 183

Ασπροποτάµου κ.α. είναι µια διαδικασία η οποία µπορεί να απαιτήσει χρόνο του ότι τον πρώτο λόγο έχουν οι αντίστοιχες αρχαιολογίες. Για αυτό τον λόγο πρέπει να εκτιµηθεί αρχικά η κατάσταση αυτών των µνηµείων και αξιολογηθεί η σειρά µε την οποία θα κινηθούν οι διαδικασίες για τη την αποκατάσταση αυτών. 4. Στην είσοδο του χωριού στην περιοχή «Σάλα» να διαµορφωθεί χώρος αναψυχής (χωρίς µεγάλες κατασκευές που θα αλλοιώσουν την µορφολογία του χώρου) µε δενδροφύτευση και παγκάκια. Στον ίδιο χώρο µπορεί να διαµορφωθούν θέσεις στάθµευσης (parking) για όσους έρχονται από την περιοχή των Γρεβενών. Επιζητώντας έτσι την διάσπαση του κυκλοφοριακού φόρτου που σταθµεύει στην κοινότητα. Η λύση ενός ενιαίου µεγάλου χώρου στάθµευσης θα δηµιουργούσε µια µεγάλη αισθητική υποβάθµιση του χώρου. Έτσι η λύση που προτείνεται στον χώρο Σάλα µε την δενδροφύτευση και την αξιοποίηση του χώρου θεωρείται ιδανική. Όµως όλη αυτή η διαδικασία θα πρέπει να προκύπτει από µια ενιαία και ολοκληρωµένη µελέτη του χώρου. ίνοντας έτσι την δυνατότητα στην Κοινότητα να αναµορφώσει τον χώρο αν όχι µε µία και συνολική χρηµατοδότηση αλλά µε σταδιακή κατασκευή τµηµάτων αυτού, ξεκινώντας από αυτά που θεωρεί πρέπει πρώτα να κατασκευάσει. Η λύση των δύο parking ενδείκνυται για δύο λόγους: αρχικά η θέσεις υφίστανται και δεν απαιτείται επιπλέον διαµορφώσεις ή διεκδικήσεις µια και που η εκτάσεις είναι κοινοτικές, επίσης για το parking της εισόδου του χωριού από την πλευρά των Ιωαννίνων έχει ξεκινήσει ήδη η διαδικασία για την χρηµατοδότηση. Όσο για το δεύτερο parking στην περιοχή της «Σάλας» αυτό εντάσσεται στο γενικό πλάνο για την διαµόρφωση του εκεί χώρου. Λαµβάνοντας υπόψη τα οφέλη από την διάσπαση των χώρων το ενδεχόµενο µεγαλύτερο κόστος θα αποσβεστεί από αυτά. 5. Καθώς επίσης υπάρχουν και άλλα σηµεία του χωριού όπου χρειάζεται να γίνουν κάποιες παρεµβάσεις και διαµορφώσεις π.χ. να ανακατασκευαστούν παλιές βρύσες που τώρα υπολειτουργούν κ.α. 6. Μελέτη και υλοποίηση του συνολικού και κεντρικά ελεγχόµενου φωτισµού των µνηµείων του χωριού, λαµβάνοντας υπόψη και τις µελλοντικές κατασκευές που θα υλοποιηθούν. 7. Σε ότι αφορά την διάθεση των απορριµµάτων θα πρέπει να δηµιουργηθεί και λειτουργήσει ο ΧΥΤΑ Ιωαννίνων, ώστε να µπορεί να γίνει η αποκοµιδή και µεταφορά των απορριµµάτων στον εκεί χώρο Υγειονοµικής Ταφής. Σαν πρώτο βήµα θα µπορούσε να λειτουργήσει ένας µηχανισµός ανακύκλωσης από της τουριστικές µονάδες του οικισµού. Επίσης, ξεκινώντας πάλι από τις ξεν. µονάδες θα πρέπει όλες οι νέες µονάδες να διαθέτουν πλέον βιολογικό καθαρισµό αλλά και όσες υφιστάµενες το επιθυµούν και µε την βοήθεια της κοινότητας και της αναπτυξιακής να εγκαταστήσουν µονάδες. Προσωρινά τα απορρίµµατα του υπολοίπου οικισµού θα µπορούσαν να αποθέτονται σε έναν ελεγχόµενο χώρο ο οποίος θα είναι περιφραγµένος και θα παρέχει την δυνατότητα της µετέπειτα αποκοµιδής των απορριµµάτων στον χρόνο όπου θα λειτουργήσουν τα ΧΥΤΑ Ιωαννίνων. Οι παρεµβάσεις θα πρέπει να είναι περιορισµένες ώστε να µην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του χωριού, αλλά θα πρέπει να ελέγχεται και το αν µια υποδοµή είναι βιώσιµη και να µην καταλήξει ένα φάντασµα που µόνο τον σκοπό της δεν θα έχει εκπληρώσει παρά µόνο µια επιπόλαιη και δίχως σχεδιασµό ιδέα - σκέψη. εν πρέπει δηλαδή να ξεκινήσουµε τις ενέργειες για την δηµιουργία κυρίως κάποιων 184

εγκαταστάσεων που το κόστος τόσο της ανέγερσης αλλά και της συντήρησης είναι µεγάλο. Καλό θα ήταν, πριν από κάθε άλλη µεγάλη προσπάθεια στον χώρο των υποδοµών να διενεργηθεί µια µελέτη που να αφορά τον υπολογισµό του Μέγιστου Τουριστικού Φόρτου του χωριού ώστε µε βάση αυτά τα αποτελέσµατα να «οριοθετηθεί» ο αριθµός των καταλυµάτων που δύναται να φέρει. Έχοντας στα χέρι µας το δυναµικό τουριστών που µπορεί να φέρει ο οικισµό µέσα από µια εµπεριστατωµένη έρευνα η κοινότητα θα µπορεί να έχει την γνώση για τον µέγιστο αριθµό κλινών που θα µπορεί να φέρει, τον αριθµό των τουριστών που θα διέρχονται από τον οικισµό. Αλλά µαζί µε αυτό θα µπορέσουµε να αξιολογήσουµε µε περισσότερα στοιχεία την περίπτωση διάνοιξης δύο νέων οδών 1. του «περιφερειακού» και 2. της οδού που θα ενώνει Την Βωβούσα µε την Λαίστα και το Κεντρικό Ζαγόρι. Αν και η επιλογή της κατασκευής αυτών των δύο οδικών αξόνων µπορεί να θεωρηθεί υπόθεση όλων των κατοίκων γιατί επηρεάζει όλους τους τοµείς του κοινωνικού ιστού (υλοτοµία, τουρισµό, µόνιµους κατοίκους και παραθεριστές). Πάντα θα πρέπει να σκεφτόµαστε τον τοµέα των υποδοµών ότι θα λειτουργεί υποστηρικτικά προς τις τάσεις που αναδεικνύονται από τους κατοίκους και από τις τάσεις που ακολουθεί η οικονοµία του χωριού. Η ο µ άδα Εργασίας ρούγιας ηµήτριος Νόλλας Γεώργιος Χατζής ηµήτριος 185

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΟΜΑ ΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 8 8 όθηκαν µετά την αποστολή των αποτελεσµάτων των οµάδων, Παράρτηµα 2 186

Ένα όραµα για τη Βοβούσα: Οµάδα Υλοτοµίας Eξειδίκευση που απαιτείται να γίνει σε συγκεκριµένα θέµατα προετοιµασίας της διηµερίδας του Φεβρουαρίου Ζητείται από κάθε οµάδα να κάνει πιο συγκεκριµένες προτάσεις για τον τρόπο µε τον οποίο θα προχωρήσουν 1-2 από τις βασικότερες επιλογές τους. Πιο συγκεκριµένα για την Οµάδα Υλοτοµίας ζητείται: Καταρχήν να ξαναδεί λίγο το όραµα που είχαν φτιάξει, το οποίο έχει πάει σε µεγαλύτερη λεπτοµέρεια από τη δουλειά που έκαναν τώρα. Οι προτάσεις που είχαν κάνει τότε και τώρα (κάνουµε συγκερασµό) είναι: 1. ηµιουργία ενιαίου ισχυρού συνεταιρισµού µε οργανωµένη δοµή (ειδικοί οικονοµολόγοι, δασολόγοι κ.λπ.) και µε συνδικαλιστική δράση. -Ο συνεταιρισµός θα λειτουργεί συµβουλευτικά στη διαχείριση & θα συνεργάζεται συστηµατικά µε τους υπόλοιπους φορείς. -Θα οργανώνει επισκέψεις τουριστών στο δάσος και προωθεί αναµνηστικά φτιαγµένα από ξύλο. -Θα συµβάλει στην πυρασφάλεια του δάσους. 2. Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας, µε συγκεκριµένο ωράριο και συνθήκες ασφάλειας. 3. Ποιότητα παραγωγής και διάθεση προϊόντων: (α) Εξασφάλιση καλής ποιότητας ξύλου µέσω σωστής επεξεργασίας/φηµισµένο παγκοσµίως ξύλο. (β) Εξασφάλιση σύγχρονων αυτοµατοποιηµένων και ασφαλών µηχανηµάτων για κοπή, αποφλοίωση και µεταποίηση µέσω Η/Υ. (γ) Eξασφάλιση καλής τιµής προϊόντων ξύλου. (δ) Καλό σύστηµα διάθεσης των προϊόντων στην αγορά (δρόµοι, φορτηγά). (ε) Ενηµέρωση για την πιστοποίηση ξυλείας και πως αντιµετωπίζεται η απουσία νοµοθετικού πλαισίου. (στ) Εξασφάλιση αγοράς για την ξυλεία: µεγάλα εργοστάσια, ιδιώτες, επισκέπτες. (ζ) Συνεργασία µε Εθνικό Πάρκο Β.Πίνδου για προώθηση της πιστοποίησης, παροχή τεχνογνωσίας. 4. Κατάρτιση δασεργατών: (α) Πειραµατική σχολή δασεργατών στη Βωβούσα σε συνεργασιά µε συνεταιρισµό για πρακτική εφαρµογή και εξάσκηση. (β) Ενηµέρωση για πιστοποίηση (βλ.και παραπάνω) (γ) Σεµινάριο για τις τελευταίες εξελίξεις στον τοµέα της ξυλείας στην Ελλάδα και το εξωτερικό (δ) Σεµινάριο για αναπτυξιακά προγράµµατα και επιδοτήσεις (ε) Ενηµέρωση για τον ρόλο του Εθνικού Πάρκου 5. Συµβολή στην πυροφύλαξη του δάσους. 188

6. Λειτουργία εργοστασίου εµποτισµού και αποξήρανσης της ξυλείας. 7. Συνολικός σχεδιασµός για τη διαχείριση του δάσους. Από τις παραπάνω προτάσεις που διατύπωσε η οµάδα, να διαλέξει µία και να την πάει εις βάθος. Π.χ.: ιαλέγουν την πρώτη πρόταση, τη δηµιουργία ενός ενιαίου και δυνατού συνεταιρισµού. Να απαντήσουν στα ΤΙ/ΠΟΙΟΣ/ΠΩΣ/ΠΟΤΕ ΤΙ: Ποια βήµατα πρέπει να γίνουν για τη δηµιουργία αυτού του συνεταιρισµού. Πως ακριβώς φαντάζονται τη λειτουργία του, ως συνέχεια της λειτουργίας των υφιστάµενων 3 συνεταιρισµών; Συγχώνευση; Μήπως συνέχιση ύπαρξης 3 συνεταιρισµών και δηµιουργία µιας συνεργατικής δοµής µεταξύ τους; Τι βήµατα πρέπει να γίνουν για την ενίσχυσή του; Πως θα διοικείται, πως θα εξασφαλιστεί η συµµετοχή ειδικών; Τι µπορεί να γίνει άµεσα; ΠΟΙΟΣ: Ποιός θα µπορούσε να κάνει το πρώτο βήµα; Οι 3 συνεταιρισµοί, κάποιος άλλος; ΠΩΣ: Με τι τρόπο µπορεί να αρχίσει η διαδικασία; Μήπως θέλει µια συζήτηση πρώτα µε όλα τα µέλη και των 3 συνεταιρισµών; ΠΟΤΕ: Πότε µπορεί να γίνει το πρώτο βήµα; Αν, π.χ. επιλέξουν να εµβαθύνουν στην πρόταση 4: πάλι να απαντήσουν: ΤΙ: Ποια σεµινάρια θέλουν να γίνουν; Μήπως συνδυάζονται κάποια θέµατα; ΠΟΙΟΣ: Ποιός θα αναλάβει να τα οργανώσει; Ποιός θα διδάξει; ΠΩΣ: Πού θα γίνουν, µε τι χρήµατα; ΠΟΤΕ: Ένα χρονοδιάγραµµα. 189

Ένα όραµα για τη Βοβούσα: Οµάδα Τουρισµού Eξειδίκευση που απαιτείται να γίνει σε συγκεκριµένα θέµατα προετοιµασίας της διηµερίδας του Φεβρουαρίου Ζητείται από κάθε οµάδα να κάνει πιο συγκεκριµένες προτάσεις για τον τρόπο µε τον οποίο θα προχωρήσουν 1-2 από τις βασικότερες επιλογές τους. Πιο συγκεκριµένα για την Οµάδα του Τουρισµού έχουν γίνει προτάσεις που αφορούν: Α. Τη Φέρουσα Ικανότητα του τόπου και την ποιότητα του τουρισµού Α.1. Ορισµός µέγιστου αριθµού κλινών (έχει προταθεί ως ανώτατο όριο κλινών το 200.) Α.2. Ορισµός των αναγκαίων υποδοµών (έχουν προταθεί: 3 παραδοσιακές ταβέρνες µε ντόπιο φαγητό 2 σύγχρονα καφενεία. Ένα Κέντρο Πληροφόρησης που να λειτουργεί Α.2.Τρόποι εξασφάλισης της ποιότητας στον τουρισµό: Ζεστές σχέσεις ανάµεσα σε ντόπιους-ξένους Ευχάριστη η ενασχόληση µε τον τουρισµό για τους ντόπιους. Προσέλκυση τουριστών που αγαπούν τη φύση (προτάσεις για στοχευµένο marketing), έρχονται συχνά στον τόπο και έχουν δηµιουργήσει ιδιαίτερη σχέση µε αυτόν. Προβολή του συγκριτικού πλεονεκτήµατος του τόπου: φύση/χαλάρωση/ζεστή φιλοξενία. Πιστοποίηση τουριστικών υπηρεσιών Θετικός ρόλος του Ε.Πάρκου Β.Πίνδου στην τήρηση της φέρουσας ικανότητας. Β. Την αντιµετώπιση της εποχικότητας, µε εµπλουτισµό του «τουριστικού προϊόντος» ώστε να προσελκύονται τουρίστες για όλες τις εποχές. Β.1. Προτάσεις για ερµηνεία και ανάδειξης της φύσης (µονοπάτια, φυλλάδια, ξεναγήσεις από ντόπιους, παρατήρηση άγριας ζωήςκ.λπ.) Β.2. Προτάσεις για ανάπτυξη του Κέντρου Πληροφόρησης και της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (συνεργασίες µε ΑΕΙ για προσέλκυση φοιτητών, ειδικών για µελέτες, εργασίες κ.α.) Β.3. Προτάσεις για ανάπτυξη σπορ (kayak, rafting, ορειβασία, πεζοπορία, κολύµπι, ποδήλατο βουνού κ.λπ.) Β.4. Προτάσεις για αγροτουριστικές δραστηριότητες (συλλογή καρπών, συµµετοχή σε ετοιµασία παραδοσιακών γλυκών, κ.λπ.) Β.5.Προτάσεις για εξασφάλιση προσβασιµότητας του τόπου και τον χειµώνα. Β.6. Τιµολογιακή πολιτική Β.7. Στρατηγική διασύνδεσης του τουρισµού µε υλοτοµία (π.χ. «Ο κύκλος του ξύλου στο ΚΕΠ κ.λπ.) Γ. Ενηµέρωση-κατάρτιση τοπικής κοινωνίας σε επιλεγµένα θέµατα: Επισκέψεις σε πρότυπους οικοτουριστικούς ή και αγροτουριστικούς προορισµούς 190

Τι περιµένει ο «οικοτουρίστας», πως ανταποκρινόµαστε στις προδιαγραφές του ποιοτικού τουρισµού στη φύση. Τυχόν ανάγκες πληροφόρησης για εκσυγχρονισµό καταλυµάτων/προδιαγραφές ΕΟΤ κ.λπ. Τυχόν ανάγκες ενηµέρωσης για χρηµατοδοτικά προγράµµατα Σεµινάρια κατάρτισης ντόπιων ξεναγών. Η Οµάδα να επιλέξει ένα από τα δυο θέµατα και να το εξειδικεύσει ως προς το ΤΙ/ΠΩΣ/ΠΟΙΟΣ/ΠΟΤΕ Έστω ότι διαλέγει το Α θέµα «Φέρουσα Ικανότητα» να προσδιορίσει: ΤΙ: Ποια βήµατα πρέπει να γίνουν για τον καθορισµό της. ΠΟΙΟΣ: Ποιός θα µπορούσε να το αναλάβει; ΠΩΣ: Με τι τρόπο µπορεί να αρχίσει η διαδικασία; ΠΟΤΕ: Πότε µπορεί να γίνει το πρώτο βήµα; Μπορούν να διαλέξουν ένα υποθέµα, π.χ. το θέµα «ξεναγήσεις από ντόπιους». Πάντως σε 1 ή 2 θέµατα να γίνουν πολύ συγκεκριµένοι. 191

Ένα όραµα για τη Βοβούσα: Οµάδα Προϊόντων Eξειδίκευση που απαιτείται να γίνει σε συγκεκριµένα θέµατα προετοιµασίας της διηµερίδας του Φεβρουαρίου Ζητείται από κάθε οµάδα να κάνει πιο συγκεκριµένες προτάσεις για τον τρόπο µε τον οποίο θα προχωρήσουν 1-2 από τις βασικότερες επιλογές τους. Πιο συγκεκριµένα για την Οµάδα των Προϊόντων καταρχήν διαπιστώνεται ότι τα προϊόντα που ευνοούνται είναι αυτά που σχετίζονται µε την ξυλεία και τον τουρισµό. Ίσως λοιπόν είναι καλή ιδέα η οµάδα αυτή να δουλέψει µαζί µε την Οµάδα Υλοτοµίας και του Τουρισµού αντίστοιχα, ανάλογα µε το θέµα στο οποίο θα διαλέξει να εστιάσει. Πιο συγκεκριµένα διακρίνονται οι εξής δυο κατηγορίες προϊόντων: Α. Προϊόντα συνεταιρισµού υλοτόµων: -Ανάπτυξη προϊόντων: ταβάνια, πατώµατα, πρηστή ξυλεία, χειροποίητα έπιπλα, µικροαντικείµενα, σκαλιστά, σουβενίρ, παιχνίδια, εποχιακά είδη, όλα πιστοποιηµένα. - ιάθεση των προϊόντων στην αγορά. ηµιουργία εκθεσειακού χώρου, πωλητηρίου του Συνεταιρισµού. Β.Προϊόντα Γυναικείου Συνεταιρισµού Βοβούσας: -Προτείνονται πολλά προϊόντα, τρόποι προώθησής τους και τρόποι λειτουργίας του Συνεταιρισµού. Το θέµα το έχει αναλύσει και η οµάδα του Τουρισµού. Να γίνει από κοινού η δουλειά. Η Οµάδα να επιλέξει ένα από τα δυο θέµατα και να το εξειδικεύσει ως προς το ΤΙ/ΠΩΣ/ΠΟΙΟΣ/ΠΟΤΕ Έστω ότι διαλέγει το Β θέµα, να προσδιορίσει: ΤΙ: Ποια βήµατα πρέπει να γίνουν για τη δηµιουργία αυτού του συνεταιρισµού. Πως ακριβώς φαντάζονται τη λειτουργία του, πως θα αρχίσει ο διάλογος µε τις γυναίκες; Πως θα συµµετάσχουν στον διάλογο για να προσδιορίσουν κι αυτές τι θέλουν. Τι µπορεί να γίνει άµεσα; (π.χ. µια πρόταση ήταν να έρθουν στη διηµερίδα, αυτή είναι καλή πρόταση, αλλά η διηµερίδα δεν µπορεί να εστιάσει µόνο σε αυτό το θέµα. Θα είναι µια αρχή). ΠΟΙΟΣ: Ποιός θα µπορούσε να κάνει το πρώτο βήµα; ΠΩΣ: Με τι τρόπο µπορεί να αρχίσει η διαδικασία; Μήπως θέλει µια πρώτη συνάντηση, ειδικά γι αυτό το θέµα, µε όλες τις γυναίκες; Μήπως να τους παρουσιαστεί ένα καλό παράδειγµα άλλου συνεταιρισµού για να κινητοποιηθούν; ΠΟΤΕ: Πότε µπορεί να γίνει το πρώτο βήµα; Αντίστοιχα, αν επιλέξουν το Α 192

Ένα όραµα για τη Βοβούσα: Οµάδα Υποδοµών Eξειδίκευση που απαιτείται να γίνει σε συγκεκριµένα θέµατα προετοιµασίας της διηµερίδας του Φεβρουαρίου Ζητείται από κάθε οµάδα να κάνει πιο συγκεκριµένες προτάσεις για τον τρόπο µε τον οποίο θα προχωρήσουν 1-2 από τις βασικότερες επιλογές τους. Πιο συγκεκριµένα για την Οµάδα Υποδοµών ζητείται: Οµάδα υποδοµών: 8. Συνολική µελέτη για το χωριό µε επιµέρους θέµατα: (α) Συνολική µελέτη για το οδικό δίκτυο (συµπεριλαµβανοµένης της πρότασης για τους δυο νέους δρόµους, Λάιστα, περιφερειακή οδός) και τα parking στο χωριό. (β) Κεντρική πλατεία: κοινοτικό κατάστηµα, αναψυκτήριο, αφετηρία για καγιάκ. (γ) «Σάλα»: διαµόρφωση χώρου αναψυχής, διαµόρφωση parking (δ) Απαραίτητες παρεµβάσεις στο χωριό (διαµορφώσεις χώρων, ανακατασκευές κρηνών κ.λπ.) 9. Μελέτη αρχαιολογίας για συντήρηση µνηµείων. Πρώτη αποτίµηση της αξίας και κατάστασης κάθε µνηµείου, ιεράρχηση προτεραιοτήτων. 10. Προσωρινή αντιµετώπισης της διαχείρισης απορριµµάτων ως την κατασκευή ΧΥΤΑ στα Γιάννενα. 11. Βελτίωση των τηλεπικοινωνιών. 12. Μελέτη φωτισµού 13. Μελέτη Φέρουσας Ικανότητας-Καταλύµατα Από τις παραπάνω προτάσεις που διατύπωσε η οµάδα, να διαλέξει µία και να την πάει εις βάθος. Π.χ.: ιαλέγουν την πρώτη πρόταση, την εκπόνηση της συνολικής µελέτης. ΤΙ: Να συνταχθούν οι προδιαγραφές της: τα κεφάλαια της µελέτης και το ζητούµενο από καθένα από αυτά. ΠΟΙΟΣ: Ποιός θα µπορούσε να την εκπονήσεις; ΠΩΣ: Με διαγωνισµό, µε τι κονδύλια κλπ. Αν, π.χ. επιλέξουν να εµβαθύνουν στην πρόταση 4: πάλι να απαντήσουν: ΤΙ: Τι πρέπει να γίνει για την βελτίβωση των τηλεπικοινωνιών; Τι µπορεί να γίνει άµεσα; Χρειάζεται µελέτη; Μήπως υπάρχουν κάποια πρακτικά απλά πράγµατα που γίνονται άµεσα; ΠΟΙΟΣ: Ποιός θα αναλάβει να την κάνει; ΠΩΣ: Με διαγωνισµό, απευθείας ανάθεση, εθελοντικά; Με τι τρόπο θα γίνουν τα πρώτα αυτά βήµατα. 193