ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΚΥΡΙΑΚΗ 04/05/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:ΟΧΤΩ (8) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α Α1. α) Λ β) Σ γ) Λ δ)λ ε) Λ Α2 β Α3 δ ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑ Β Β1.Επιβολή ανώτατων τιμών. Σκοπός του κράτους με την επιβολή ανώτατης τιμής διατίμησης σε ένα αγαθό είναι η προστασία του καταναλωτή από υπερβολική άνοδο των τιμών (κυρίως σε αγαθά πρώτης ανάγκης). Τις συνέπειες αυτής της παρέμβασης μπορούμε να μελετήσουμε στο διάγραμμα. Αν για ένα αγαθό η καμπύλη ζήτησης είναι D, η καμπύλη προσφοράς και το σημείο τομής τους είναι το Ε, η τιμή ισορροπίας είναι Ρ 1 και η ποσότητα ισορροπίας Q 1. Εάν το κράτος θεωρεί την τιμή Ρ 1 υπερβολική για το συγκεκριμένο αγαθό, γιατί, για παράδειγμα, είναι πρώτης ανάγκης και η υψηλή τιμή του θίγει τις φτωχότερες τάξεις, τότε το υπουργείο Εμπορίου με αγορανομική διάταξη επιβάλλει ανώτατη τιμή πώλησης A, η οποία είναι μικρότερη από την τιμή ισορροπίας Ρ 1. Στην τιμή αυτή οι παραγωγοί είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν ποσότητα Q, ενώ οι καταναλωτές ζητούν ποσότητα Q D. Έτσι δημιουργείται έλλειμμα ίσο με τη διαφορά Q D - Q. Άμεση, δηλαδή, συνέπεια της επιβολής ανώτατης τιμής είναι η εμφάνιση ελλειμμάτων. Στην περίπτωση αυτή γνωρίζουμε ότι στην αγορά του αγαθού υπάρχει ανισορροπία και τάσεις για άνοδο της τιμής. Εφόσον η τιμή δεν μπορεί να αυξηθεί λόγω της κρατικής παρέμβασης, δεν πρόκειται να υπάρξει ισορροπία στην αγορά του αγαθού. Αν το κράτος έχει τον απόλυτο έλεγχο της προσφερόμενης ποσότητας, μπορεί να διανέμει το αγαθό με δελτία και σε περιορισμένες ποσότητες για κάθε άτομο. Μπορεί επίσης να το διανέμει με σειρά προτεραιότητας, που σημαίνει ουρές στα καταστήματα που το πωλούν. Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι η δημιουργία "μαύρης αγοράς", δηλαδή το αγαθό πωλείται παράνομα σε τιμή μεγαλύτερη από τη νόμιμη. Στο διάγραμμα βλέπουμε ότι την ποσότητα Qs, που προσφέρουν οι παραγωγοί, υπάρχουν καταναλωτές που είναι διατεθειμένοι να την πληρώσουν στην τιμή Ρ 2. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους πωλητές να πωλούν με "καπέλο" πάνω από την ανώτατη τιμή. Το ύψος του καπέλου μπορεί να φτάσει μέχρι τη διαφορά Ρ 2 - Ρ Α. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Με την επιβολή ανώτατης τιμής μπορεί να ανατρέπεται η ισορροπία στην αγορά και να δημιουργούνται ελλείμματα και παράνομες αγορές. Αυτό δε σημαίνει ότι το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει στη λειτουργία της αγοράς, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. Η επιβολή ανώτατης τιμής πρέπει να είναι βραχυχρόνια, για να αποφεύγεται η "μαύρη αγορά". ΘΕΜΑ Γ Γ1.Κατασκευή Πίνακα Προσφοράς επιχείρησης Α: Q=0 Για Q=0, FC=TC=40, και VC 0 =0 ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ (Το σταθερό κόστος σε όλα τα επίπεδα παραγωγής θα είναι 40) Tα AVC 0, MC0 δεν ορίζονται Q=10 TC 10 =VC 10 +FC VC 10 = TC 10 -FC VC 10 =76-40=36 VC10 36 VC VC10 VC0 36 0 AVC10 3, 6, MC10 3,6 Q10 10 Q Q10 Q0 10 0 Q=22 TC 22 =VC 22 +FC VC 22 = TC 22 -FC VC 22 =100-40=60 VC22 60 VC VC22 VC10 60 36 AVC22 2, 7, MC22 2 Q22 22 Q Q22 Q10 22 10 Q=32 TC 32 =VC 32 +FC VC 32 = TC 32 -FC VC 32 =160-40=120 VC32 120 VC VC32 VC22 120 60 AVC32 3, 7, MC32 6 Q32 32 Q Q32 Q22 32 22 Q=40 TC 40 =VC 40 +FC VC 40 = TC 40 -FC VC 40 =240-40=200 ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
40 AVC40 5 Q40 40 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ VC 200 VC VC40 VC32 200 120, MC40 10 Q Q Q 40 32 Σχηματίζεται ο παρακάτω πίνακας: 40 32 Συνολικό Προϊόν (Q) 0 10 22 32 40 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Α Συνολικό Κόστος (TC) 40 76 100 160 240 FC 40 40 40 40 40 VC 0 36 60 120 200 AVC - 3,6 2,7 3,7 5 MC - 3,6 2 6 10 Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακού κόστους, που βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους, αποτελεί τη βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης. =MC Q A 6 32 10 40 Γ2. Κατασκευή Πίνακα Προσφοράς επιχείρησης : Για Q=0, VC 0 =0 Αφού η εργασία αποτελεί τον μοναδικό μεταβλητό συντελεστή το μεταβλητό κόστος υπολογίζεται από τον τύπο: VC W L L=1 VC 120 VC VC VC 120 1 1 0 VC1 W L1 120 1 120 AVC1 7,5, MC1 Q1 16 Q Q1 Q0 16 7,5 L=2 VC W L 120 2 240 2 2 VC2 240 VC VC2 VC1 240 120 AVC2 6, MC2 5 Q2 40 Q Q2 Q1 40 16 L=3 VC W L 120 3 360 3 3 VC 360 VC VC3 VC2 360 240 MC3 3 Q Q Q 80 40 3 AVC3 4,5 Q3 80 L=4 3 2 VC4 480 VC VC4 VC3 480 360 VC4 W L4 120 4 480, AVC4 4,8 MC4 6 Q 100 Q Q Q 100 80 4 4 3 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ L=5 VC5 600 VC VC5 VC4 600 480 VC5 W L5 120 5 600, AVC5 5,3, MC5 10 Q 112 Q Q Q 112 100 Σχηματίζεται ο παρακάτω πίνακας: 5 5 4 Ποσότητα εργασίας (L) 0 1 2 3 4 5 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Β Συνολικό Προϊόν (Q) 0 16 40 80 100 112 VC 0 120 240 360 480 600 AVC - 7,5 6 4,5 4,8 5,3 MC - 7,5 5 3 6 10 Το ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακού κόστους, που βρίσκεται πάνω από την καμπύλη του μέσου μεταβλητού κόστους, αποτελεί τη βραχυχρόνια καμπύλη προσφοράς της επιχείρησης. =MC Q 6 100 10 112 Γ3. Ο αγοραίος πίνακας προσφοράς δείχνει τη συνολικά προσφερόμενη ποσότητα σε κάθε τιμή =MC Q Q A Q A 6 32 100 132 10 40 112 152 ί ή ά ά ί ή Q (1) 6 Q 132 (1) ί : 132 6 ί 10 Q 152 (1) ί : 152 10 102 Q 102 5 20 4 5 Γ4.α. Q D ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ 2 568 1136 4 284 1136 5 227,2 1136 10 113,6 1136 ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Αφού το γινόμενο Q D είναι σταθερό και ίσο με 1.136 σε όλα τα σημεία της τότε πρόκειται για 1.136 ισοσκελής υπερβολή. Ο τύπος της είναι: QD 1.136 2 QD Q 102 5 5 102 1.136 0 2 2 4 102 4 5 1136 10.404 22.720 33.124 και 33.124 182 102 182 1 28, 4 ί 2 10 102 182 2 8 ή 2 10 Άρα για 0 =8 τότε: Q Q 102 5 102 5 8 142 0 1136 1136 Q0 QD 142 8 β. Η μείωση του κόστους παραγωγής των επιχειρήσεων θα προκαλέσει αύξηση της προσφοράς δηλαδή μετατόπιση της καμπύλης προς τα δεξιά. Με σταθερές τις συνθήκες ζήτησης θα έχουμε νέο σημείο ισορροπίας. Στο νέο αυτό σημείο τα συνολικά έσοδα των παραγωγών θα παραμείνουν αμετάβλητα (παρόλο που θα υπάρξει μείωση της τιμής και αύξηση της ποσότητας ισορροπίας) επειδή στην ισοσκελή υπερβολή η συνολική δαπάνη (συνολικά έσοδα) μένει σε όλα τα σημεία της σταθερή. ΘΕΜΑ Δ Δ1.α. Σημεία Q D E D A 40 40 10 Q -0,25 ΟΜΑΔΑ ΤΕΤΑΡΤΗ Q 40 Q 10 E 0, 25 7, 5Q 400 10Q 2, 5Q 400 ( ) D A Q 40 10 Q Q 160 Η γραμμική συνάρτηση ζήτησης είναι της μορφής 40 40 160 10 120 30 4 200 QD D Ά ή ά ή ί Q 200 4 ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ β. Για να μπορέσουμε να προσδιορίσουμε τον τύπο της γραμμικής συνάρτησης προσφοράς που αντιστοιχεί σε ημερομίσθιο 40 ( 2 ) θα χρειαστεί, να εξάγουμε τις συντεταγμένες, δύο τουλάχιστον, σημείων της. Γνωρίζοντας από το προηγούμενο ερώτημα τις συντεταγμένες του νέου σημείου ισορροπίας ( =10, Q D =160), αυτό που απομένει είναι να βρούμε τις συντεταγμένες του σημείου που προσδιορίζεται από την αρχική τιμή ισορροπίας στη νέα καμπύλη προσφοράς χρησιμοποιώντας τον τύπο του πλεονάσματος προσφοράς. ό ά Q QD Q QD 240 Q 40 240 Q 280 Σημεία Q W Γ 40 280 40 Β 10 160 40 280 40 160 10 120 30 4 120 Ά ή ά ά ί Q 120 4 2 Δ2. Q 160 280 40 160 E E 0 57 Q 10 40 280 280, ( ) ( ) Άρα η προσφορά είναι ανελαστική Δ3.α. Πριν την επιβολή της κατώτατης τιμής η συνολική δαπάνη των καταναλωτών προσδιορίζεται από το νέο σημείο ισορροπίας Β ( =10, Q =160), Άρα: Συνολική Δαπάνη καταναλωτών (αρχική) = 10 160=1.600 Μετά την επιβολή της κατώτατης τιμής η συνολική δαπάνη των καταναλωτών προσδιορίζεται από το αρχικό σημείο ισορροπίας Α ( Α =40, Q Α =40), Άρα: Συνολική Δαπάνη καταναλωτών (τελική) = 40 40=1.600 H ελαστικότητα ζήτησης στο σημείο ισορροπίας πριν την επιβολή της κατώτατης τιμής είναι:e D() = - 0,25, (ανελαστική ζήτηση). Αφού αυξήθηκε η τιμή από 10 σε 40 και η ζήτηση είναι ανελαστική τότε πρέπει και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών ν αυξηθεί. Παρατηρούμε ότι η συνολική δαπάνη έμεινε σταθερή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι με την αύξηση της τιμής περάσαμε σε σημείο με ελαστική ζήτηση (Α) το οποίο απέχει από το μεσαίο σημείο όσο απέχει και το σημείο πριν την επιβολή της κατώτατης τιμής. Είναι λοιπόν δυο σημεία συμμετρικά του μέσου. Ο τύπος της τοξοειδούς ελαστικότητας σ αυτές τις περιπτώσεις είναι περισσότερο αξιόπιστος: ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
Q 40 10 200 E 4 1 D ό Q Q 40 160 200 A ΑΡΧΗ 7ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Άρα στην συγκεκριμένη μεταβολή της τιμής η ζήτηση χαρακτηρίζεται μοναδιαίας ελαστικότητας και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η αύξηση της τιμής να αφήσει τη συνολική δαπάνη των καταναλωτών σταθερή. β. Κρατική επιβάρυνση= K πλεόνασμα=40 240=9.600 Δ4. E E 4 4 ( A ) ( A ) Q Q 40 A Q 40 Q 40 4 40 120 Ά Q 120 4 A Δ5.Προσδιορίζουμε τα σημεία τομής με τους άξονες και επίσης τοποθετούμε τα σημεία που προέκυψαν τόσο από την εκφώνηση όσο και από την επίλυση των προηγούμενων ερωτημάτων. Καμπύλη ζήτησης D (Q D =200-4) Q D 0 200 10 160 (Δεύτερο σημείο ισορροπίας) 40 40 (Πρώτο σημείο ισορροπίας) 50 0 Καμπύλη προσφοράς A (Q A = - 120 + 4) Q A 0-120 30 0 40 40 (Πρώτο σημείο ισορροπίας) Καμπύλη προσφοράς (Q = 120 + 4) Q 0 120 10 160 (Δεύτερο σημείο ισορροπίας) K =40 280 (Πλεόνασμα) ΤΕΛΟΣ 7ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 8ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Τοποθετώντας τα σημεία στους άξονες το διάγραμμα που προκύπτει είναι το εξής: A 50 K = 40 D A Πλεόνασμα Γ 30 10-120 0 40 120 160 200 280 Q ΤΕΛΟΣ 8ΗΣ ΑΠΟ 8 ΣΕΛΙΔΕΣ