τη βιωματική Διδακτικό σενάριο: Διδασκαλία των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας με τη βιωματική μέθοδο Περίληψη Αποτελεί γεγονός πως η σύνδεση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κατόπιν (για όσους μαθητές των ΕΠΑΛ έχουν την ευκαιρία και την δυνατότητα) της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Με το συγκεκριμένο project, οι μαθητές καταφέρουν να γνωρίσουν τις βασικές δομές λειτουργίας μιας ατομικής επιχείρησης καθώς και τα εργαλεία ανάπτυξης αυτής. Η ερευνητική εργασία αποτελεί σπουδαίο κίνητρο για τον μαθητή καθότι έρχεται να του επιφέρει έπειτα από προσωπική εργασία στο σχολικό περιβάλλον εισόδημα, να του δώσει την ευκαιρία να είναι ο ίδιος εργοδότης - καθώς και υπάλληλος ή στέλεχος - αλλά και βιωματικά να ανακαλύψει τις υποχρεώσεις και τις απαιτήσεις των επιχειρηματιών. Παράλληλα έρχεται να καλύψει και να συμπληρώσει τα βασικά μαθήματα του τομέα, όπως είναι οι Αρχές Λογιστικής, οι Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, οι Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, οι Εργασίες Σύγχρονου Γραφείου, η Επιχειρηματικότητα και Ανάπτυξη της Α' και Β' Λυκείου, με την δημιουργία και διαχείριση σχολικού κυλικείου, όπου η θεωρία συνδέεται άριστα με την πράξη (όπου η τελευταία πολλές φορές αντικαθιστά την πρώτη). Λέξεις - κλειδιά: επιχείρηση, λογιστική, κυλικείο, διοίκηση, οργάνωση Εισαγωγή Αποτελεί γεγονός ότι οι ατομικές επιχειρήσεις αποτελούν το ζωτικό κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Ως ατομική επιχείρηση νοείται η οικονομική μονάδα που ξεκινά να λειτουργεί από ένα άτομο που συνδυάζει του παραγωγικούς συντελεστές με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφέρει το μέγιστο κέρδος. Οι έμψυχοι πόροι της επιχείρησης είναι το ανθρώπινο δυναμικό της, δηλαδή το σύνολο των εργαζομένων σ αυτή (εργάτες, υπάλληλοι και στελέχη). Το διδακτικό σενάριο Τίτλος διδακτικού σεναρίου Διδασκαλία των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας με τη βιωματική μέθοδο Εκτιμώμενη διάρκεια διδακτικού σεναρίου Το διδακτικό σενάριο προβλέπεται να διαρκέσει περίπου 20 διδακτικές ώρες Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών/προαπαιτούμενες γνώσεις Σύμφωνα με τα ισχύοντα ΑΠΣ και Δ.Ε.Π.Π.Σ στα οικονομικά μαθήματα (ΔΕΠΠΣ, 2003) το διδακτικό σενάριο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για το μάθημα επιλογής με τίτλο «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» της Γ τάξης του Γενικού Λυκείου. Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί
και στα πλαίσια διδασκαλίας του μαθήματος «Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων» της Γ τάξης Γενικού Λυκείου Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί και στο πλαίσιο του μαθήματος Επιχειρηματικότητα της Γ Λυκείου. Ως προς τις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών θεωρούμε ότι οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί τις βασικές αρχές λογιστικής. Σκοποί και στόχοι του διδακτικού σεναρίου Ο Γενικός Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με τον κόσμο των επιχειρήσεων και να δουν από τη σκοπιά του επιχειρηματία την λειτουργία της. Ειδικότεροι διδακτικοί στόχοι είναι να κατανοήσουν τις διαδικασίες έναρξης της επιχείρησης, τα εργαλεία ανάπτυξής της, τις εσωτερικές υποχρεώσεις (προμήθεια, αποθήκευση, μάρκετινγκ, μάνατζμεντ, διαχείριση ταμείου) τις εξωτερικές υποχρεώσεις (έκδοση αποδείξεων, απόδοση ΦΠΑ, κατάρτιση οικονομικών καταστάσεων). Το Εκπαιδευτικό Πρόβλημα που τίθεται είναι να γνωρίσουν οι μαθητές τις λογιστικές διαδικασίες για την έναρξη μιας ατομικής επιχείρησης καθώς και όλες τις εμπορικές και λογιστικές διαδικασίες και εγγραφές που απαιτούνται για την καθημερινή λειτουργία της. Να κατανοήσουν το νόημα των αποδείξεων και της απόδοσης ΦΠΑ. Να γίνουν ορθότεροι καταναλωτές και υπεύθυνα άτομα. Να διατηρήσουν μια επιχείρηση και να προσπαθούν να επιτύχουν από την ομαδική εργασία το μέγιστο όφελος. Επίσης το επίπεδο της διαδραστικότητας κρίνεται ως πολύ υψηλό. Οι διδακτικοί στόχοι επικεντρώνονται στο: 1. Να γνωρίζουν τις λογιστικές διαδικασίες για την έναρξη και διατήρηση μιας επιχείρησης 2. Να μπορούν να κοστολογούν προϊόντα και να υπολογίζουν το κέρδος τους 3. Να διαχειρίζονται το ταμείο, να προμηθεύονται α ύλες, να διαχειρίζονται αποθήκη 4. Να είναι ικανοί να τηρούν τις υποχρεώσεις τους, να τηρούν τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων 5. Να αξιοποιήσουν κανόνες Marketing και αρχές Management Περιγραφή του διδακτικού σεναρίου Η ομάδα εργασίας μπορεί να αποτελείται από 15-25 μαθητές χωρισμένους σε 5 υποομάδες. Οι υποομάδες είναι οι Λογιστές, Ταμίες, Υπάλληλοι, Υπεύθυνοι, Εργοδότες. Ένα μέλος από κάθε υποομάδα έχει βάρδια για μια μόνο μέρα της εβδομάδας εκτός από τους υπαλλήλους που πρέπει να είναι περισσότεροι. Έτσι μια τυπική μέρα στο κυλικείο αποτελείται από έναν Εργοδότη όπου έχει κάθε αρμοδιότητα και ευθύνη, δίνει εντολές, παρακολουθεί και συντονίζει. Έναν Λογιστή, όπου συγκεντρώνει αποδείξεις εσόδων και εξόδων, καταγράφει την ημερήσια κίνηση και ενημερώνει τον Εργοδότη. Έναν Ταμία, όπου λαμβάνει παραγγελίες από το παράθυρο του κυλικείου, είναι το μόνο άτομο που εκδίδει αποδείξεις λιανικής πώλησης, συγκεντρώνει τα έσοδα, παρέχει το κατάλληλο ποσό για τα έξοδα της ημέρας και απευθύνεται στον Λογιστή. Τουλάχιστον πέντε Υπαλλήλους όπου είναι τα άτομα που λαμβάνουν και εκτελούν παραγγελίες από τον Ταμία, συνεργάζονται μεταξύ τους για το μέγιστο θετικό αποτέλεσμα. Έναν Υπεύθυνο, όπου συνεργάζεται και συντονίζεται με όλους και έχει επίβλεψη όλων. Επιστημολογική προσέγγιση και εννοιολογική ανάλυση θέματα θεωρίας του διδακτικού σεναρίου
τη βιωματική Η Ερευνητική Εργασία αποτελεί ένα σύνολο που έχει αρχή, μέση και τέλος. Ξεκινά από την θεωρητική κατάρτιση και την κατάστρωση του Business Plan, συνεχίζει με την λειτουργία του κυλικείου, την διόρθωση των αποκλίσεων και την ανάπτυξή του και τελειώνει με την λύση της επιχείρησης και τον απολογισμό του έργου συνολικά και ξεχωριστά από τον κάθε μαθητή που καταθέτει τις δικές τους εμπειρίες. Κάθε μέρος είναι συνέχεια του προηγούμενου και δεν μπορεί να παρουσιαστεί αποκομμένα το ένα από το άλλο. Όταν σχεδιάζεται μια ερευνητική εργασία, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω φάσεις εφαρμογής του Project: Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (κυκλικά οι καρέκλες, καταιγισμός ιδεών). Έτσι ο μαθητής ανακαλεί προϋπάρχουσες γνώσεις και αντιλήψεις Προγραμματισμός και προετοιμασία της ερευνητικής ομάδας (ανάληψη ρόλων). Το θέμα προσεγγίζεται σε όλες του τις διαστάσεις αυτοτελώς από όλες τις ομάδες. Υλοποίηση δράσεων από υποομάδες για συλλογή δεδομένων (Business Plan) Επεξεργασία δεδομένων από ομάδα εντός τάξης (Προμήθεια υλικών, εύρεση προμηθευτών). Το κάθε ζήτημα πραγματεύεται και γίνεται αναζήτηση του τι, πότε, πόσο, ποιός, πού, γιατί. Επιλογή από ομάδα τρόπων αναπαράστασης των νέων γνώσεων (role play, εξομοίωση) Προκαταρκτική παρουσίαση εργασιών στην ολομέλεια τμήματος Διαμόρφωση κοινού φακέλου της ερευνητικής εργασίας (Φάκελος Ομαδικής Εργασίας, Προσωπικό Ημερολόγιο Μαθητή, Προσωπικός Φάκελος Μαθητή) Συνοπτική παρουσίαση εργασίας σε ειδική ημερίδα στα ελληνικά/ή και στα αγγλικά Αξιολόγηση ομαδικής εργασίας και ατομικής συμβολής μελών. (Παρουσίαση 2 ωρών βάση νόμου, αξιολόγηση αλλά και εκπαίδευση μαθητή) Αναμενόμενα αποτελέσματα είναι η υλοποίηση των στόχων που τέθηκαν. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του project έγιναν αρκετές Γενικές Συνελεύσεις προκειμένου να λυθούν προβλήματα όπως η πρωινή καθυστέρηση για την εκτέλεση των πρωινών παραγγελιών και η ανάθεση καταλληλότερων ρόλων σε διάφορους μαθητές, γεγονότα που είχαν προβλεφθεί. Κάθε ομάδα ετοιμάζει μια έκθεση με το τι έχει πετύχει, καθώς και τι έχει προγραμματίσει να κάνει. Με αυτόν τον τρόπο διορθώνονται όποια λάθη προκύπτουν και εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη συνέχιση της εργασίας. Έτσι επιτυγχάνεται ανατροφοδότηση όλης της ομάδας και προετοιμάζονται τα επόμενα βήματα. Ενδεικτική Διεπιστημονική/διαθεματική προσέγγιση του project: Αρχές Λογιστικής: Ασκούν δραστηριότητες αγοράς και πώλησης με έκδοση και καταγραφή παραστατικών Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων: Λειτουργία επιχείρησης, περιβάλλον επιχείρησης, οργάνωση, διοικητικές λειτουργίες Επιχειρηματικότητα και Ανάπτυξη: άσκηση marketing, management, διόρθωση αποκλίσεων Εργασίες Σύγχρονου Γραφείου: Αρμοδιότητες υπαλλήλου Αρχές Οικονομικής Θεωρίας: Παραγωγή προϊόντων, προσφορά, ζήτηση, προσδιορισμός τιμής Πληροφορική: Αξιοποιούν λογιστικά προγράμματα, συντάσσουν καταστάσεις
Μαθηματικά: Συγκέντρωση στοιχείων, απονομή μισθών βάση ποσοστού, εξαγωγή οικονομικού αποτελέσματος (κέρδος/ζημία) Χρήση Η.Υ. και γενικά ψηφιακών μέσων για το διδακτικό σενάριο Οι πέντε (5) φάσεις υλοποίησης του Project Φάση 1: Εισαγωγή στη Λογιστική και στις επιχειρήσεις (χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, ελάχιστος χρόνος 20 ώρες) Στην σχολική αίθουσα γίνεται αναφορά για την αξία των επιχειρήσεων στο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και πιο συγκεκριμένα της ατομικής επιχείρησης. Ρωτούνται οι μαθητές αν έχουν εργαστεί ή εργάζονται σε κάποιου είδους ατομική επιχείρηση ή διαχειρίζονται κάποια οι γονείς τους. Γίνεται συζήτηση πάνω στις προσωπικές τους εμπειρίες, έτσι η συζήτηση προτείνεται να γίνει σε κυκλικό σχηματισμό και γενικότερα να υπάρξει μια αναδιαμόρφωση στην αίθουσα ή ακόμη και αλλαγή του χώρου. Ακολουθούν προτάσεις για τον τύπο της δικής τους επιχείρησης και αναφέρονται οι λόγοι που κάποια ιδέα θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει ή όχι. Τον λόγο αναλαμβάνουν οι μαθητές όπου με καταιγισμό ιδεών αναφέρουν τα είδη που θα μπορούσαν να κατασκευάσουν και να πωλήσουν στην επιχείρησή τους. Αναφέρονται οι λογιστικές διαδικασίες ίδρυσης, οι τύποι των επιχειρήσεων, τα λογιστικά βιβλία, οι ασφαλιστικές διαδικασίες, τα έξοδα, τα έσοδα. Για οτιδήποτε γίνεται αναζήτηση στα σχολικά εγχειρίδια ή το διαδίκτυο, σε παροντικό χρόνο. Αναφέρεται συνοπτικά ο τρόπος που λειτουργεί το λογιστικό κύκλωμα, το ελληνικό λογιστικό σχέδιο, οι διάφορες δημόσιες υπηρεσίες που έχουν σχέση με την επιχείρησή μας. Έπειτα γίνεται εισαγωγή στην Εθνική Ονοματολογία Οικονομικών Δραστηριοτήτων για εύρεση του κωδικού της επιχείρησης που πρόκειται να ανοίξουν προκειμένου να γίνει η εισαγωγή στο project. Τονίζεται ότι το σημαντικότερο είναι ο από πριν σχεδιασμός του εκπαιδευτικού προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του εγχειρήματος και να συμβάλει στη διατήρηση του ενδιαφέροντος του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός καλείται να διαμορφώσει ένα περιβάλλον όπου το ομαδικό πνεύμα συνεργασίας θα άρχει. Προτείνεται η συνεργασία του με άλλους εκπαιδευτικούς. Η εκκίνηση γίνεται με ασκήσεις που άπτονται της πραγματικότητας. Παρουσιάζονται τα βήματα έναρξης της επιχείρησης, το καταστατικό, οι αρχές λογιστικής, οι λογαριασμοί, ο ισολογισμός, οι αρχές διοίκησης επιχειρήσεων. Για όλα τα παραπάνω αξιοποιείται έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό του εκπαιδευτικού καθώς και Φύλλα Εργασίας που θα έχουν κατασκευαστεί ειδικά για την πρώτη αυτή φάση. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο ιστότοπος του εκπαιδευτικού μέσω της πλατφόρμας του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου ή η ηλεκτρονική πλατφόρμα των μαθημάτων του. Προτείνονται εργαλεία όπως Moodle, hot potatoes, sch.gr. Οι ασκήσεις μπορούν να είναι αντιστοίχισης, σωστού λάθους, συμπλήρωσης κενών, πολλαπλών επιλογών, σε ένα διαδραστικό και καλαίσθητο περιβάλλον. Φάση 2: Business plan, προμήθεια, κοστολόγηση, εργατικά (χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, ελάχιστος χρόνος: 20 ώρες) Αφού γνωρίσουν πως λειτουργεί μια ατομική επιχείρηση, συντάσσεται το επιχειρηματικό σχέδιο (Business Plan) της επιχείρησης και ορίζεται το Καταστατικό της. Η εκκίνηση γίνεται με ασκήσεις
τη βιωματική που άπτονται της πραγματικότητας. Έχουν προετοιμαστεί τα κατάλληλα Φύλλα Εργασίας και έχει γίνει μάθημα σε αίθουσα υπολογιστών για την ανεύρεση των απαιτούμενων πληροφοριών. Παρουσιάζονται τα βήματα σύνταξης του επιχειρηματικού σχεδίου, γίνεται SWOT analysis για τα δυνατά σημεία, τις αδυναμίες, τις ευκαιρίες και απειλές του εγχειρήματος (Strength, Weaknesses, Opportunities, Threats). Οι μαθητές γνωρίζουν ότι οι ατομικές επιχειρήσεις δεν συντάσσουν καταστατικό αλλά αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο Κράτος και στους εργαζομένους τις επιχείρησης. Επίσης, συναποφασίζονται οι Ρόλοι, συντάσσεται το Έγγραφο Βαρδιών, ενημερώνεται το Βιβλίο Παγίων με τα είδη που διατίθεται κάθε μαθητής να παραχωρήσει στην επιχείρηση, ενημερώνεται το Βιβλίο Εμπορευμάτων ώστε να γνωρίζουν όλοι τις α ύλες που υπάρχουν στην αποθήκη, γίνεται η κοστολόγηση των εμπορευμάτων σε ειδικό έντυπο με τις απαιτούμενες διαδικασίες εύρεσης κόστους των ειδών και ορίζεται το ποσοστό κέρδους. Ο εκπαιδευτικός αφού έχει συζητήσει και ενημερώσει από πριν τον διευθυντή της σχολικής μονάδας (όπου παίρνει και την κατάλληλη άδεια), τους εκπαιδευτικούς και τον νόμιμο κυλικειάρχη, αναζητά με ορισμένους μαθητές κατάλληλο χώρο καθώς και έπιπλα και λοιπό εξοπλισμό. Δημιουργείται ομάδα στο Facebook όπου οι μαθητές συζητούν μόνο για το project, ανταλλάσσουν ιδέες, εμπειρίες, γνώμες, πληροφορίες. Ενημερώνουν τους τυχόν απόντες και αναλαμβάνουν ενεργητικό ρόλο. Συντάσσουν την διαφημιστική τους καμπάνια (ηλεκτρονική και μη) και προετοιμάζονται για την έναρξη. Για την κατάρτιση του Επιχειρηματικού Σχεδίου παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο στο διαδίκτυο και μελετώνται έτοιμα σχέδια πετυχημένων επιχειρήσεων. Συμπληρώνονται τα Φύλλα Εργασίας του εκπαιδευτικού και δημιουργούνται τα απαραίτητα λογιστικά βιβλία και έντυπα από τους μαθητές με την επίβλεψη του εκπαιδευτικού. Μπορεί να γίνει αναζήτηση για εύρεση ταμειακής μηχανής και εκμάθηση αυτής από εξωτερική εταιρεία. Διαφορετικά ακολουθείται η έκδοση λιανικών αποδείξεων από χειρόγραφο μπλοκ. Φάση 3: Λειτουργία, διορθώσεις (χώρος διεξαγωγής: έδρα επιχείρησης, ελάχιστος χρόνος: προτείνεται η λειτουργία του κυλικείου σε όλα τα διαλείμματα, όλες τις μέρες, για τουλάχιστον ένα μήνα) Οι μαθητές λειτουργούν το κυλικείο. Το αρχικό κεφάλαιο δίνεται από τον εκπαιδευτικό και του επιστρέφεται στη λύση της επιχείρησης, με την εκκαθάριση. Κεφάλαιο μπορεί να βρεθεί και από τους μαθητές-μετόχους ή άλλους σχολικούς πόρους. Συντάσσουν το Φύλλο Βάρδιας ώστε να γνωρίζουν όλοι τη θέση και τις αρμοδιότητές τους. Κατασκευάζουν τα προϊόντα και τα πωλούν. Εκδίδουν χειρόγραφα τα παραστατικά. Τηρούν Βιβλίο Ταμείου, Βιβλίο Αποθήκης, Βιβλίο Εσόδων και Εξόδων. Ενημερώνεται το Βιβλίο Εμπορευμάτων για να γνωρίζουν πότε να ανανεώσουν τις α ύλες τους. Προμηθεύονται εκτός σχολείου τα προϊόντα και τις πρώτες ύλες. Πλέον, ελέγχουν τιμές, αναζητούν συμφέροντες προμηθευτές, αναζητούν πόρους, συγκρίνουν, φυλάσσουν αποδείξεις, τις μελετούν. Συγκεντρώνονται θέματα για την Γενική Συνέλευση και το Διοικητικό Συμβούλιο. Η εμπορική, επιχειρηματική και πελατειακή καθημερινότητα γίνεται πεδίο μελέτης. Ο εκπαιδευτικός παροτρύνει, ενθαρρύνει, διορθώνει, συμμετέχει αρχικά και υποστηρίζει στην συνέχεια ώσπου ο ρόλος του να μεταβεί σε καθαρά ρόλο επίβλεψης. Αναλαμβάνει επίσης τον ρόλο του Κράτους (απόδοση ΦΠΑ) ή της Υγειονομικής Υπηρεσίας (επίδοση ποινών) ή του ΣΔΟΕ (ελέγχου περί Λογιστικών Βιβλίων) ή άλλων Δημόσιων Υπηρεσιών (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, Επιμελητήρια).
Περί ποινών προτείνονται η χρηματική ποινή ή παύση λειτουργίας της επιχείρησης για ορισμένο διάστημα (μιας ή δύο συνεχόμενων ημερών). Συγκεντρώνονται φωτογραφίες και βίντεο από τα πρώτα στάδια οργάνωσης του κυλικείου (καθαρισμός χώρου, τοποθέτηση προϊόντων), κατά την διαδικασία λειτουργίας του, έως το κλείσιμο της επιχείρησης για την παρουσίαση του Project. Φάση 4: Ανάπτυξη επιχείρησης (χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, χρόνος 20ώρες) Ομάδα μαθητών μελετά το αρχείο των Συγκεντρωτικών λογιστικών βιβλίων, εντοπίζει τα προϊόντα που έχουν μεγάλη ή μικρή κατανάλωση και αναπροσαρμόζει τιμές ή δημιουργεί νέα προϊόντα ή αφαιρεί τα μη κερδοφόρα. Αναζητά τις καινοτομίες εκείνες που θα ανεβάσουν τον τζίρο της. Διαφημίζεται στην σχολική εφημερίδα. Μοιράζει δωρεάν δείγματα προϊόντων στα διαλείμματα για προσέλκυση νέων πελατών. Γενικά γίνεται χρήση των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί από τις προηγούμενες φάσεις αλλά και από τις εκπαιδευτικές ενότητες. Πραγματοποιούνται Διοικητικά Συμβούλια και Γενικές Συνελεύσεις προκειμένου να μελετηθούν θέματα όπως απολύσεις και προσλήψεις προσωπικού, ποινές, λειτουργικά προβλήματα, μισθοδοσία. Ειδικά στο κομμάτι της μισθοδοσίας γίνεται ιδιαίτερη μνεία και παρουσίαση, επιβραβεύονται οι καλές πρακτικές και τονίζεται το στοιχείο της εργατικότητας, προθυμίας, ζήλου, αφοσίωσης. Φάση 5: Λύση επιχείρησης, απολογισμός έργου (χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, χρόνος 40 ώρες) Στο τελευταίο στάδιο του Project ξεπουλιούνται τυχόν μένοντα εμπορεύματα, επιστρέφονται τα πάγια στοιχεία και το αρχικό κεφάλαιο στους μετόχους και λύεται η επιχείρηση και οι παντός τύπου επιχειρηματικές σχέσεις. Γίνεται ανατροφοδότηση για το όλο εγχείρημα. Ο λόγος ανήκει στους μαθητές και τέλος ο εκπαιδευτικός καταθέτει τις δικές του εμπειρίες και σχόλια. Οι μαθητές διερωτούνται τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα και με ποιό τρόπο. Ακολουθεί κατασκευή της παρουσίασης του Project στη σχολική κοινότητα.
τη βιωματική Εικόνα 1: Δημιουργία παρουσίασης project Εξετάζονται εκ νέου και μελετώνται τα σχολικά εγχειρίδια που άπτονται των φύσεων του project και καλύπτεται τυχόν ύλη που δεν διεκπεραιώθηκε στο πλαίσιο άσκησης των δραστηριοτήτων. Αναπαραστάσεις των μαθητών/πρόβλεψη δυσκολιών στο διδακτικό σενάριο Ο εκπαιδευτικός ακολουθεί την προσέγγιση της φθίνουσας καθοδήγησης, με την οποία διδάσκει, παρωθεί και εμψυχώνει. Μπορεί να βρίσκεται μέσα στο κυλικείο ή σε έξω από αυτόν χώρο. Μπορεί να απομονώσει κάποιον μαθητή προκειμένου να του παρέχει εξατομικευμένη συμβουλευτική στήριξη στο έργο που έχει κάθε φορά ή να καλέσει Διοικητικό Συμβούλιο ή Γενική Συνέλευση. Αποτελεί την βοηθητική δύναμη και σκοπός του είναι να φτάσει τους μαθητές στο σημείο όπου θα εργάζονται μόνοι τους και θα λαμβάνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις για την λειτουργία του κυλικείου. Διδακτικό συμβόλαιο Αναφέρεται στο καταστατικό της εταιρείας ότι η έναρξη της ατομικής επιχείρησης έχει αρχή, μέση και τέλος, χρονική διάρκεια και συγκεκριμένο σκοπό. Για οτιδήποτε θα καλείται Διοικητικό Συμβούλιο για την συνέχιση ή παύση της ερευνητικής διαδικασίας. Υποκείμενη θεωρία μάθησης Συγκεκριμένα, στην ερευνητική εργασία τέθηκαν οι παρακάτω στόχοι: Επίπεδο γνώσεων Να κατανοήσουν την Λογιστική και την Διοίκηση Επιχειρήσεων
Να ορίσουν το marketing, management, business plan Να εκτελούν λογιστικές εγγραφές Να περιγράψουν την κλίμακα ιεραρχίας μιας εμπορικής επιχείρησης Να γνωρίσουν το λογιστικό κύκλωμα έκδοσης αποδείξεων και απόδοσης ΦΠΑ Επίπεδο ικανοτήτων Να αναζητούν το μέγιστο κέρδος με το χαμηλότερο κόστος Να συντονίζουν τις κινήσεις τους και να προγραμματίζουν τον χρόνο τους Να οργανώνουν μια παρουσίαση στο σχολείο τους Να συντάσσουν κείμενα και να λαμβάνουν μέρος σε μια Γενική Συνέλευση ή ένα Διοικητικό Συμβούλιο Επίπεδο στάσεων Να συνεργαστούν για το καλύτερο αποτέλεσμα Να επιδιώκουν την κατάκτηση ανώτερων εργασιακών θέσεων και στόχων Διδακτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν Καταιγισμός ιδεών Χάρτης εννοιών Μελέτη περίπτωσης Παιχνίδι ρόλων Οργάνωση της τάξης εφικτότητα σχεδίασης Τα στοιχεία περιλαμβανόνται στην εφαρμογή των πέντε (5) φάσεων υλοποίησης. Αξιολόγηση Αναφορικά για την αξιολόγηση, ως βάση εκκίνησης για τον μαθητή είναι ο βαθμός της ομάδας. Για τον κάθε μαθητή όμως δεν πρέπει να αποκλίνει πολύ (+-3 μονάδες από βαθμό ομάδας). Σημεία Αξιολόγησης Συντελεστής Βαθμός Ομάδας Γινόμενο Διαδικασία έρευνας 30% 17 5,1 Περιεχόμενο ερευνητικής έκθεσης 30% 15 4,5 Γλώσσα και δομή ερευνητικής έκθεσης 20% 15 3,0 Δημόσια παρουσίαση ερευνητικής εργασίας 20% 10 2,0 (άρα βαθμός εκκίνησης βαθμολόγησης μαθητή) 14,6 Ο εκπαιδευτικός συντάσσει έντυπο Αυτοαξιολόγησης για τον κάθε μαθητή (περιλαμβάνει συγκρούσεις, συμμετοχή, βοήθεια, ομαδικό πνεύμα, κλίμα) καθώς και έντυπο Ετεροαξιολόγησης.
τη βιωματική Μπορεί να βρεθεί με τους μαθητές (σε ώρα εντός ή εκτός σχολείου) σε παρόμοια επιχείρηση (μελέτη πεδίου) και να παρατηρήσουν "το πώς και το γιατί" των άλλων επιχειρήσεων και να αποκτήσουν έτσι το know-how. Οι μαθητές παρατηρούν τον τρόπο εξυπηρέτησης, την έκδοση αποδείξεων, την παραγωγή των προϊόντων, την άσκηση επιχειρηματικότητας. Φύλλα εργασίας Εικόνα 2: Βιβλίο Εσόδων - Εξόδων
Εικόνα 1: Έγγραφο Γενικής Συνέλευσης Εικόνα 2: Συγκεντρωτικό Λογιστικό Βιβλίο
τη βιωματική Προτάσεις για περαιτέρω δραστηριότητες προτεινόμενες εργασίες Η παρούσα ερευνητική διαδικασία θα μπορούσε να διαρκέσει για όλη τη σχολική χρονιά. Συμπεράσματα Στην παρούσα εργασία παρουσιάστηκε μια διδακτική πρόταση αξιοποίησης του ΑΙΑ ως μια επαναληπτική δραστηριότητα στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό. Η σημαντικότερη παρατήρησή μας ως διδάσκοντες είναι ότι οι μαθητές βρήκαν το περιβάλλον εργασίας του ΑΙΑ πολύ ενδιαφέρον. Η άμεση οπτική ανατροφοδότηση που παρείχε το ΑΙΑ στην κινητή τους συσκευή ή στον προσομοιωτή ήταν το πρώτο στοιχείο που έκανε θετική εντύπωση στους μαθητές κορυφώνοντας την αισθητηριακή περιέργεια και το ενδιαφέρον τους. Σημαντικά πλεονεκτήματα του AI φάνηκαν να είναι: η ευχρηστία του (ίσως το βασικότερο όλων), το ευχάριστο και παιγνιώδες περιβάλλον, η οπτικοποίηση των δομών και των εντολών, αλλά και η άμεση μεταγλώττιση και εκτέλεση των προγραμμάτων. Το σχήμα των πλακιδίων σε μορφή πάζλ, ο χρωματικός διαχωρισμός τους και η ευκολία στη σύνταξη, με κύριο χαρακτηριστικό το γεγονός ότι δεν ήταν δυνατόν να γίνουν συντακτικά λάθη, (δίχως ωστόσο να αποκλείονται τα λογικά) επέτρεψαν στους μαθητές να τοποθετήσουν ταχύτατα τις εντολές στη σωστή σειρά. Ο χρόνος που διέθεσαν ήταν πιο παραγωγικός όσον αφορά στην επικέντρωση της προσοχής τους στη μαθησιακή διαδικασία σε σχέση με ένα συμβατικό περιβάλλον, όπου θα υπήρχε σπατάλη χρόνου με προβλήματα σύνταξης και μεταγλώττισης. Έτσι, μπορούσαν να εστιάσουν περισσότερο στη μάθηση της διαδικαστικής γνώσης των διαφόρων δομών, παρά στη δηλωτική γνώση της σύνταξής τους. Ως αποτέλεσμα, οι μαθητές κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν στα έργα που υλοποίησαν όλες τις προγραμματιστικές έννοιες που διδάχθησαν. Το κίνητρο των μαθητών για επιτυχή ολοκλήρωση των παραδειγμάτων έδειξε σημαντικά ενισχυμένο, όταν χρησιμοποιήθηκε το ΑΙΑ, όπως επίσης και η μεταξύ τους συνεργασία. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι μαθητές έδειξαν να επιζητούν όχι μόνο τη σωστή διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων, αλλά και την «εξερεύνηση» του περιβάλλοντος, δοκιμάζοντας ακόμα και να τροποποιήσουν τα παραδείγματα, στο πλαίσιο του πειραματισμού τους με το ΑΙΑ. Το κλίμα που επικράτησε στην τάξη ήταν κατάλληλο για ενεργή και συνεργατική μάθηση. Αναφορές Dewey, J. (1938). Experience and Education. Νέα Υόρκη: Collier Books. Griffin, C. (1987). Adult Education and Social Policy. Λονδίνο: Croom Helm. Rogers, A. (2002). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο. Rogers, A. (1996). Teaching Adults. Φιλαδέλφεια: Open University Press. Αρχοντάκη, Ζ. & Φιλίππου, Δ. (2003). 205 Βιωµατικές ασκήσεις για εµψύχωση ομάδων, ψυχοθεραπείας, κοινωνικής εργασίας, εκπαίδευσης. Αθήνα: Καστανιώτη. Βαλάκας, Ι. (2006). Εκπαιδευτικά Μέσα και Εκπαιδευτικός Χώρος, Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών. Τόμος ΙΙI, Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ. Μπουραντάς Ε. (2015). Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Αθήνα: Μπένου Ναούμ Χ. (1994). Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική. Αθήνα: Μαυρομάτης Πολέμη - Τοδούλου Μ. (2005). Η αξιοποίηση της ομάδας στην εκπαίδευση Ενηλίκων. ΕΑΠ, Πάτρα