παίζοντας με τις λέξεις Ασκήσεις-Παιχνίδια-Τεχνικές Θεάτρου & Εκπαιδευτικού Δράματος Νίκος Γκόβας (*) govasn@gmail.com Στην ενότητα αυτή η έμφαση είναι στους λεκτικούς αυτοσχεδιασμούς. Οι ασκήσεις βοηθούν τα μέλη της ομάδας να αναπτύξουν ικανότητα παραγωγής λόγου, ιστορίας ή και σεναρίου. Αρκετές από αυτές βοηθούν στην καλλιέργεια της προφορικότητας του λόγου ώστε αυτή η ικανότητα να «περάσει» φυσιολογικά στα λόγια του ήρωα ενός θεατρικού έργου. Αυτόματος λόγος Αιφνιδιάζοντας με μια φράση ή ένα τόπο Ι) Με μια φράση: Η ομάδα σε κύκλο. Ο Α μπαίνει στο κέντρο. Ο εμψυχωτής δίνει κρυφά μια φράση στον Β, ο οποίος μπαίνει για να αιφνιδιάσει τον Α π.χ. «Γιατί μ έστησες στο ραντεβού;» Ο Α απαντά αμέσως. Έτσι εξελίσσεται ένας λεκτικός αυτοσχεδιασμός, μέχρι που ο εμψυχωτής θα πει ΣΤΟΠ και θα βάλει τον Γ στη θέση του Α, δίνοντάς του μια άλλη φράση για να αιφνιδιάσει τον Β κ.ο.κ. Άλλες φράσεις με τις οποίες γίνεται η αρχή μπορεί να είναι: «Το σουβλάκι είναι παγωμένο και θέλω να» ή «Συγνώμη, κύριε, εδώ γίνονται οι αιτήσεις για». Ο αυτοσχεδιασμός συνεχίζεται κυκλικά και συμμετέχουν υποχρεωτικά όλοι. Η άσκηση μπορεί να γίνει και σε ζεύγη. Ο Α αιφνιδιάζει με τη πρώτη φράση τον Β ο οποίος οφείλει πάλι να την αποδεχτεί και να εξελίξει τον αυτοσχεδιασμό. π.χ. Α: Πάλι τρως! Β: Μα είναι υπέροχο! Α: Έχεις ήδη φάει όλο το φαγητό που αναλογεί στη κατασκήνωση! Ένας άλλος τρόπος να ξεκινήσει ένας τέτοιος αυτοσχεδιασμός είναι αν ο Α αιφνιδιάσει τον Β με τη φράση που αρχίζει με «Πες μου...» π.χ. Α: Πές μου, που είναι το φαγητό; Β: Λείπει, ε! Α: Το ξέρω ότι λείπει, αλλά που είναι; Β: Η γάτα! ΙΙ) Με έναν τόπο: Παρόμοιος άμεσος αυτοσχεδιασμός λόγου γίνεται στον κύκλο όταν δίνεται κάθε φορά μια τοποθεσία και οι παίχτες φτιάχνουν τις φράσεις σε σχέση με αυτό το τόπο π.χ. μπαίνει ο Β και λέει «παγκάκι» ή «μπαλκόνι δημαρχείου». Ο Α οφείλει να αντιδράσει αμέσως σ αυτό. Μπορεί ο αυτοσχεδιασμός να γίνει και με τρία άτομα κάθε φορά. Όταν μπαίνει τέταρτος, ο πρώτος πρέπει να βγαίνει. Ταυτόχρονες συνομιλίες Η ομάδα χωρίζεται σε ομάδες των 3. Ένας στέκεται στη μέση. Οι άλλοι δύο αρχίζουν μια συνομιλία -διαφορετική ο καθένας- με αυτόν που είναι στο κέντρο.
Από εδώ ο διάσημος ειδικός στο... Όπως και στις παραπάνω ασκήσεις παρόμοιος αιφνιδιασμός μπορεί να γίνει με τη πρόσκληση ενός «ειδικού» που θα μιλήσει για ένα σοβαρό θέμα! Ο εμψυχωτής βγάζει ένα μέλος της ομάδας έξω από το δωμάτιο. Κατόπιν απλώνει πάνω στο τραπέζι διάφορα αντικείμενα όπως ένα ξύλο, ένα πανί, ένα μέταλλο, κ.α. Καλεί μέσα τον ηθοποιό και τον παρουσιάζει στην ομάδα / ακροατήριο σαν τον καλεσμένο «ειδικό» που θα εξηγήσει πως τα αντικείμενα στο τραπέζι είναι εξαρτήματα μιας σημαντικής μηχανής, ανακάλυψης που έχει κάνει. Π.χ. «Καλημέρα σας! Κυρίες και Κύριοι, από εδώ ο διάσημος ειδικός της νανοτεχνολογίας ο οποίος είχε την καλοσύνη να έλθει και να μας εξηγήσει την τελευταία ανακάλυψη...». Ασφαλώς μέλη του ακροατηρίου μπορούν να κάνουν διευκρινιστικές ερωτήσεις. Λόγια, λόγια, λόγια! Ό,τι έρθει στο μυαλό α) Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη. Ο Α ξεκινάει με μια λέξη. Ο Β επαναλαμβάνει τη λέξη του Α και λέει εκείνη που του έρχεται αμέσως στο μυαλό του. Συνεχίζουν εναλλάξ. β) Το ίδιο γίνεται και σε κύκλο, όπου καθένας λέει ό,τι του έρθει στο μυαλό μόλις ακούσει τη λέξη του προηγούμενου. Μπορεί να συμφωνηθεί ότι όποιος διστάσει και αργοπορήσει βγαίνει. Εναλλακτικά, μπορεί να παιχτεί με τον πρώτο να δείχνει τον επόμενο, που δεν είναι κατ ανάγκην ο διπλανός. γ) Εναλλακτικά, ο εμψυχωτής φωνάζει μερικές λέξεις και όλοι λένε ό,τι τους έρχεται στο μυαλό, π.χ. φεγγάρι, μπλε, μαλλί, άμμος. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με φωτογραφίες που δείχνει ο εμψυχωτής. Παραλλαγή: Η ομάδα σχηματίζει κύκλο. Κάποιος ξεκινάει με μία λέξη, π.χ μητέρα. Οι υπόλοιποι με την σειρά λένε την πρώτη λέξη που θα σκεφτούν γύρω από αυτό το «θέμα». π.χ μητέρα / αγάπη / πόνος / εμπιστοσύνη / φωνή. Δεν απαιτείται να έχει νόημα η ιστορία, αλλά μάλλον να υπάρχει αυτόματη αντίδραση και διαθεσιμότητα. Η ομάδα ασκείται στην επίδειξη ευχέρειας και στη συσχέτιση. Στη περίπτωση της παραλλαγής, ο εμψυχωτής παροτρύνει τα μέλη της ομάδας να ακολουθούν την φαντασία τους, αλλά να παραμένουν στο θέμα συνειδητά. Η άσκηση γίνεται με ταχύτητα και αμεσότητα. Ανεβάζει την ενέργεια και είναι καλή για ζέσταμα πριν από κάποιο πιο σύνθετο αυτοσχεδιασμό. Φτιάχνοντας μια ομαδική ιστορία Ι. Ομαδικά: Η ομάδα σχηματίζει κύκλο και ξεκινά μια ιστορία, όπου καθένας προσθέτει μία μόνο λέξη. Η ιστορία πρέπει να τελειώσει μ εκείνον που ξεκίνησε. ΙΙ. Σε ζεύγη: Γίνεται όπως παραπάνω, αλλά με μικρές φράσεις σε ζεύγη. Ο καθένας αφήνει μισοτελειωμένη τη φράση του για να συνεχίσει ο άλλος. Εναλλακτικά, μπορεί να αρχίζουν με το «και τότε» ή με το «ευτυχώς...» ή «δυστυχώς...» ή «ναι αλλά...» κ.ά. Άλλοι περιορισμοί στις ασκήσεις αυτές μπορεί να είναι ότι δεν επιτρέπονται τα επίθετα ή επιτρέπονται μόνο καταφατικές «δηλώσεις» π.χ. «ο καιρός ήταν βροχερός». Παραλλαγή Εξέλιξη Ι: Δίνεται μια απλή κατάσταση ή ένα θέμα π.χ. μια μέρα στη ζωή ενός χαρτονομίσματος ή τέσσερις ειδικοί καλεσμένοι σε ένα πρόγραμμα της τηλεόρασης θα μιλήσουν για ένα επιστημονικό θέμα προσθέτοντας μία λέξη τη φορά ο καθένας.
Παραλλαγή ΙΙ: Ο εμψυχωτής έχει έτοιμες μερικές φράσεις για την αρχή, π.χ. «Γυρίζοντας από το πάρτι μας έπιασε λάστιχο και» ή για το τέλος, π.χ. «και κλείσανε την πόρτα και πέσανε για ύπνο κουρασμένοι». Παραλλαγή ΙΙΙ: Η συνομιλία αποτελείται από μικρές φράσεις που αρχίζουν πάντα με το «καλά άσε, αυτό...» που σημαίνει ότι κάθε παίχτης παρεμβαίνει στην ιστορία του άλλου και της αλλάζει κατεύθυνση! Στην άσκηση αυτή η προσοχή είναι στραμμένη στο νόημα, στη δημιουργία μιας ιστορίας. Εδώ ο εμψυχωτής μπορεί να τονίσει τη σημασία της δομής, του τόνου της φωνής, του νοήματος, για να υπάρξει ολοκληρωμένη πρόταση. Μέχρι να πεις τη λέξη μου Καθένας γράφει σε ένα χαρτί μια λέξη. Τα χαρτιά ανακατεύονται και ξαναμοιράζονται. Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη και αρχίζει μια συζήτηση με στόχο καθένας να κάνει τον άλλο να πει τη λέξη που αυτός κρατά στα χέρια του π.χ. αν ο Α κρατάει τη λέξη «φασαρία» και ο Β τη λέξη «παγωτό», η συζήτηση θα μεθοδευτεί από τον καθένα έτσι ώστε ο Α να πει τη λέξη «παγωτό» και ο Β τη λέξη «φασαρία». Είναι σημαντική άσκηση τακτικής και λόγου. Αγώνας δρόμου για μια φράση Η ομάδα χωρίζεται σε υποομάδες των 8. Με το σύνθημα, οι πρώτοι από κάθε ομάδα τρέχουν και γράφουν σε ένα μεγάλο χαρτί ή στον πίνακα μια λέξη και επιστρέφουν για να δώσουν το μολύβι ή την κιμωλία στους δεύτερους για να προσθέσουν και αυτοί μια λέξη κ.ο.κ. Στόχος είναι να γραφτεί μια φράση που να έχει νόημα. Ο εμψυχωτής δίνει βαθμούς για την ταχύτητα, την ορθογραφία και την πρωτοτυπία. Σκυταλοδρομία φράσεων Ι. Μια σύντομη απλή ιστορία α) Ο Α μπαίνει στον κύκλο και αρχίζει λέγοντας μια μικρή φράση, ώστε οι άλλοι να καταλάβουν ή να φανταστούν το «Πού» και το «Τι». Τότε μπαίνει ο Β και συνεχίζει με μια φράση. Π.χ. Α: Χρόνια πολλά, μαμά Β: Ευχαριστώ που πήρες, και Α: Λυπάμαι που δεν μπορώ να έρθω, αλλά β) Ο παραπάνω διάλογος συνεχίζεται για 1 λεπτό περίπου και λίγο πριν «ξεφουσκώσει» ο Γ φωνάζει ΣΤΟΠ, μπαίνει, ακουμπάει τον Α που βγαίνει και αρχίζει νέος αυτοσχεδιασμός. Κατόπιν θα μπει ο Δ να αντικαταστήσει τον Β κ.ο.κ ΙΙ. Με αλλαγή συναισθήματος: Καθένας που μπαίνει οφείλει να αλλάξει το συναίσθημα, τη «διάθεση» της σκηνής που παίζεται, π.χ. από χαρά σε λύπη, από ενθουσιασμό σε απογοήτευση, από ρομαντική νοσταλγία σε πραγματισμό. Ενισχύει τη συνεργασία και την ομαδικότητα. Προσοχή στις υπερβολές και στις πολύ προσωπικές αναφορές. Παίζοντας με ακρωνύμια Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη και όλοι γράφουν μερικά γνωστά ακρωνύμια, π.χ. ΟΤΕ, ΟΗΕ, ΥΠΕΠΘ, ΝΑΤΟ, Κ.Λ.Π., κ.ά. και προσπαθούν να δώσουν διαφορετική σημασία στα αρχικά αυτά. Π.χ. Κ (Κίνημα), Λ (Λυγερόκορμων), Π (Παναθηναϊκών)
Συνομιλία με τα γράμματα της αλφαβήτου α) Η ομάδα ξεκινάει μια συζήτηση για ένα θέμα. Κάθε μέλος της ομάδας όταν έρθει η σειρά του, πρέπει να συνεισφέρει στη συζήτηση με μία φράση (μικρή ή μεγάλη), με τον όρο ότι το πρώτο γράμμα της φράσης που θα λέει θα ορίζεται από τη σειρά των γραμμάτων της αλφαβήτου. Έτσι, ο πρώτος ξεκινάει με μια φράση που το πρώτο γράμμα είναι το Α, (π.χ. Αύριο λέω να πάω σινεμά, έρχεσαι;) και ο δεύτερος συνεχίζει με το Β (π.χ. Βαριέμαι, λέω να δω τηλεόραση) κ.ο.κ. Ο εμψυχωτής πρέπει να επιμείνει ώστε η συζήτηση να γίνεται πάνω στο θέμα που ορίστηκε. Με ένα ρήμα ουσιαστικό - επίθετο Όλοι παίρνουν στην τύχη από ένα ουσιαστικό, ρήμα, επίθετο ή επίρρημα. Κατόπιν φτιάχνουν τετράδες και ενώνουν τις λέξεις τους προσπαθώντας να συνθέσουν μια ιστορία. Όταν φτιαχτεί το σενάριο, η ιστορία παρουσιάζεται ή παίζεται στους υπόλοιπους. Ρητά και λαϊκές σοφίες α) Ο εμψυχωτής έχει ετοιμάσει ή ζητάει από τα μέλη της ομάδας να καταγράψουν διάφορα γνωστά ρητά και λαϊκές σοφίες, π.χ. όποιος βιάζεται σκοντάφτει, ή το καλό πράμα αργεί να γίνει, ή φύλαγε τα ρούχα σου για να χεις τα μισά, ή ο χρόνος θεραπεύει κάθε πόνο, κ.ά. β) Τα μέλη της ομάδας σε ζεύγη προσπαθούν να φτιάξουν νέα ρητά, χρησιμοποιώντας στοιχεία από τα προηγούμενα ή φτιάχνουν νέες λαϊκές σοφίες. Παραλλαγή Ι: Σε ομάδες των τριών καθένας λέει το ρητό που έφτιαξε και οι άλλοι μαντεύουν τη σημασία του. Ένα από αυτά μπορεί να επιλεγεί, να δραματοποιηθεί και να παρουσιαστεί. ΠαραλλαγήΙΙ: Χρησιμοποιούνται εκφράσεις όπως «καθόταν σε αναμμένα κάρβουνα», ή «του λύθηκαν τα γόνατα» ή «του έψησε το ψάρι στα χείλη» ή «του έσπασε τα νεύρα»., πρώτα κυριολεκτικά και έπειτα με τη μεταφορική τους σημασία. Συμπλήρωσε την ιστορία Ο εμψυχωτής έχει έτοιμες τις αρχές (10 πρώτες γραμμές) κάποιων ιστοριών ή κειμένων. Η ομάδα χωρίζεται σε μικρότερες, των 5-6 ατόμων και μοιράζονται από μια εισαγωγή. Δύο ομάδες μπορούν να έχουν την ίδια εισαγωγή. Σε συγκεκριμένο χρόνο (15 λεπτά αρκούν) οι ομάδες πρέπει να φτιάξουν και να δραματοποιήσουν μια συνέχεια. Η παρουσίαση μπορεί να γίνει με παντομίμα ή και λόγο. Παραλλαγή: Το τέλος μιας ιστορίας. Ο εμψυχωτής φέρνει μια σύντομη σκηνή από ένα έργο, της οποίας λείπει το τέλος. Τα μέλη της ομάδας χωρίζονται σε μικρότερες ομάδες, διαβάζουν τη σκηνή και φτιάχνουν το τέλος της. Μπορούν να προσθέσουν χαρακτήρες ή καταστάσεις και να προσαρμόσουν τη δράση. Προσοχή στη φλυαρία (σκηνική ή όχι) και την αδυναμία να φτάσει η ιστορία σε ένα τέλος. Είναι άσκηση συζήτησης, αυτοσχεδιασμού και διασκευής Μουσική και στίχος Ο εμψυχωτής φέρνει και παίζει στην ομάδα μια μουσική, κατά προτίμηση όχι γνωστή. Ζητάει από όλους να γράψουν μια λέξη που τους έρχεται στο μυαλό ακούγοντας αυτή τη μουσική. Κατόπιν δημιουργούνται ομάδες των 6-7 ατόμων και
τα μέλη τους, αφού ανταλλάξουν και συζητήσουν (λίγο) τις λέξεις τους, προσπαθούν να γράψουν με αυτές ένα ποίημα. Ακολουθεί παρουσίαση. Παραλλαγή Ι: Ο εμψυχωτής φέρνει μια μουσική για την οποία ξέρει γιατί και πώς γράφτηκε. Καθώς ακούγεται η μουσική, δίνει λίγες πληροφορίες και προτρέπει τις ομάδες να συμπληρώσουν ένα δικό τους μικρό σενάριο. Παραλλαγή ΙΙ: Ο εμψυχωτής διαλέγει και παρουσιάζει ένα γνωστό τραγούδι. Η ομάδα τραγουδάει και μαθαίνει (αν δεν ξέρει) τα λόγια. Σχηματίζονται ομάδες ανάλογα με τα μουσικά γούστα (τι αρέσει ή δεν αρέσει στον καθένα). Τα μέλη των ομάδων συμφωνούν σε μια μελωδία από τη μουσική που τους ένωσε. Κατόπιν προσπαθούν να διασκευάσουν, να προσαρμόσουν, τα λόγια του πρώτου τραγουδιού (του εμψυχωτή) στη μουσική που διάλεξαν, π.χ. στίχοι από ένα δημοτικό τραγουδιούνται σαν όπερα ή ροκ. Παράγοντας λόγο Πες το στον Τυφλό Η άσκηση γίνεται με ζεύγη, όπου ο ένας είναι ο Αφηγητής και ο άλλος είναι ο Τυφλός. Ο Τυφλός κάθεται με την πλάτη του γυρισμένη στο χώρο δράσης. Ο Αφηγητής προφανώς παρακολουθεί. Κάποιος άλλος από την ομάδα ή ο εμψυχωτής ξεκινά πάνω στη σκηνή έναν αυτοσχεδιασμό π.χ. κάποιος ξυπνάει, παίρνει πρωινό, διαβάζει την πρωινή εφημερίδα αδιάφορα, μέχρι που βλέπει κάτι ενδιαφέρον, σημειώνει κάτι σε ένα γράμμα, πηγαίνει και το ρίχνει στο κουτί έχοντας ξεχάσει το γραμματόσημο κ.ο.κ. Κατά τη διάρκεια του αυτοσχεδιασμού ο Αφηγητής, σε ενεστώτα χρόνο, περιγράφει στον Τυφλό τα γεγονότα. Στη συνέχεια ο Τυφλός θα τα επαναλάβει σε παρελθόντα χρόνο. Τέλος, όλοι θα συζητήσουν τι θα έπρεπε να είχε γίνει για μια ακριβή περιγραφή υποθετικός λόγος. Στην Αίθουσα Τύπου α) Η ομάδα χωρίζεται σε ζεύγη. Αποφασίζουν ποιος θα είναι ο ρόλος τους κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης, π.χ. πολιτικοί ή αθλητικοί ρεπόρτερ, από ποιο περιοδικό, σταθμό.. Επίσης προετοιμάζουν 2-3 ερωτήσεις ανάλογα με το μέσο που εργάζονται. Ο ένας από τους δύο θα κρατάει σημειώσεις. Παραλλαγή Ι: Ο εμψυχωτής θα είναι ο ερωτώμενος και θα παίρνει κάθε φορά το ρόλο που του αποδίδουν οι δημοσιογράφοι με τις διαφορετικές ερωτήσεις, π.χ. «Γιατί ανεβάσατε τη τιμή της βενζίνης;», «Γιατί δεν έπαιξε ο πιο φορμαρισμένος σας παίκτης στον τελικό;. Παραλλαγή ΙΙ: Έχει προαποφασιστεί ποιος είναι ο ερωτώμενος, π.χ. αστυνομικός διευθυντής, ποδοσφαιριστής. β) Μετά το τέλος της συνέντευξης, οι δημοσιογράφοι καλούνται να γράψουν το κείμενο που θα δημοσιευτεί ανάλογα με την εφημερίδα στην οποία εργάζονται. Ίσως εργάζονται σε δύο διαφορετικά μέσα, οπότε πρέπει να γράψουν την ίδια ιστορία με δύο τρόπους. 5 λεπτά διάσημος! Η άσκηση αυτή γίνεται σε ομάδες των 5 ατόμων και κύρια χαρακτηριστικά της είναι η ετοιμότητα και ο αυθορμητισμός Τα 5 μέλη της ομάδας βρίσκονται σε έναν τηλεοπτικό σταθμό. Ένας παίζει τον τηλεοπτικό σκηνοθέτη, που με ένα κουμπί (π.χ. έναν ήχο) μπορεί να γυρίζει την κάμερα από το Στούντιο 1 στο Στούντιο 2. Σε καθένα από τα στούντιο βρίσκονται δύο άλλοι ως Δημοσιογράφος και Καλεσμένος. Οι συνεντεύξεις ξεκινάνε με την
κάμερα στο Στούντιο 1. Το ζευγάρι στο Στούντιο 2 παραμένει ακίνητο, μέχρι που με το σήμα του σκηνοθέτη θα στραφεί η κάμερα πάνω του. Όταν η κάμερα είναι πάνω στο ένα ζευγάρι, το άλλο οφείλει να χαμηλώσει την ένταση ή να παγώσει τη συνέντευξη. Με κάθε αλλαγή, η συνέντευξη πρέπει να συνεχίζεται άμεσα και ζωηρά από το σημείο που είχε μείνει. Τα διάφορα θέματα των συνεντεύξεων μπορεί να έχουν συμφωνηθεί από πριν. Η άσκηση μπορεί να γίνει και με περισσότερα άτομα, π.χ. διάφορα στούντιο, «παράθυρα», διαφημιστικά σποτ... Μέρες Τηλεόρασης και Ραδιοφώνου Ι) Οι ειδήσεις: Η ομάδα θα προσπαθήσει να μεταφέρει μια σκηνή σαν ειδήσεις της TV. Όσοι παίρνουν μέρος πρέπει να έχουν καθαρούς χαρακτήρες και οι πιθανές συνεντεύξεις στα «παράθυρα» να στηρίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία. Ο εμψυχωτής καλό είναι πρώτα να εξηγήσει τις διαφορές στα είδη του λόγου που χρησιμοποιούν οι διάφορες εκπομπές (ανακοινώσεις, σχολιασμοί, μιλώντας στην κάμερα, διάλογος σε «παράθυρα» κ.α), οι διάφοροι παρουσιαστές (επιθετικοί, σεμνοί, με κλισέ εκφράσεις, «ουδέτεροι», «στρατευμένοι» κ.α.) και τα διάφορα ΜΜΕ. Ο εμψυχωτής μπορεί να χρησιμοποιήσει σκηνές από έργα π.χ. «ανακοίνωση της εξαφάνισης του Οδυσσέα», ή «αναγγελία του θανάτου του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας», ή «η έκρηξη των εχθροπραξιών στη Τροία». Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει και μικρά αποσπάσματα ρεπορτάζ από εφημερίδες. Καλή άσκηση που φανερώνει τη πολλαπλότητα των απόψεων των διαφόρων χαρακτήρων, βελτιώνει την ικανότητα για ανακεφαλαίωση, παράγει είδη λόγου ΙΙ) Το πρόγραμμα ενός ραδιοφωνικού σταθμού: Η ομάδα κάθεται στη σειρά και ο εμψυχωτής ζητάει να φανταστούν ότι κάνουν το πρόγραμμα ενός ραδιοφωνικού σταθμού (διαφορετικού ο καθένας), π.χ. ο Α λέει ειδήσεις, ο Β παίζει τραγούδια, ο Γ έχει συζήτηση για τα ναρκωτικά, ο Δ έχει συνέντευξη με κάποιον. Ο καθένας αρχίζει να παίζει το πρόγραμμά του στο μυαλό του, σιωπηλά. Το πρόγραμμα εξωτερικεύεται μόνο όταν το δάχτυλο του εμψυχωτή, σαν βελόνα ραδιοφώνου, δείξει κάποιον. Όταν η «βελόνα» περάσει σε άλλο «σταθμό», οι υπόλοιποι συνεχίζουν να εκπέμπουν σιωπηλά. Όταν βέβαια η βελόνα ξαναγυρίσει σε κάποιον προηγούμενο σταθμό, ακούμε τη συνέχεια του προγράμματος. ΙΙΙ) Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τηλεοπτικό σταθμό. Την ώρα των ειδήσεων ανταποκριτές σε διάφορα μέρη του κόσμου παρουσιάζουν το ίδιο θέμα, καθώς ο κεντρικός παρουσιαστής συντονίζει. Το θέμα μπορεί να έχει προαποφασιστεί. Προφανώς η λήψη θα έχει προβλήματα και θα χρειάζεται να περνούν από το ένα «παράθυρο» στο άλλο πολύ συχνά! ΙV) Το ίδιο γίνεται και με παράλληλα τηλεφωνήματα. Ο εμψυχωτής μπορεί να έχει ετοιμάσει τα θέματα και ύστερα φροντίζει να περνά γρήγορα από τον έναν στον άλλο. Το παραπάνω μπορεί να δοκιμαστεί και σαν solo π.χ. ένας υπάλληλος ενός γραφείου που μιλάει ταυτόχρονα σε έναν πελάτη και δύο τηλεφωνικές γραμμές ή ένας παρουσιαστής «talk show» που δέχεται πολλά τηλεφωνήματα από ακροατές και πρέπει να απαντήσει γρήγορα σε αναπάντεχα ερωτήματα. Καλλιεργείται η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, ο αυθορμητισμός, ο καθαρός λόγος, η γρήγορη αντίδραση. Ερώτηση στην ερώτηση - Επανέλαβε τα λόγια - Οι προσβολές! Πρόκειται για μια προσπάθεια να παραχθεί ένα διάλογος με τρόπο δημοφιλή στους κωμικούς της δεκαετίας 1930. Πρακτικά αυτό που γίνεται είναι ότι όλοι απαντούν γρήγορα και μέχρι εξαντλήσεως: α) σε μια ερώτηση με άλλη ερώτηση π.χ.
Α: Συγνώμη, αυτό το αυτοκίνητο είναι για πούλημα; Β: Θέλετε να το αγοράσετε; Α: Δεν είναι πολύ ακριβό; Β: Δεν θα θέλατε όμως να σας ταξιδεύει με ασφάλεια; Α: Πάμε μια βόλτα να το δοκιμάσουμε; ή β) επαναλαμβάνουν τα λόγια του συνομιλητή τους π.χ. Α: Σε παρακαλώ μου δίνεις εκείνο το φάκελο Β: Θέλεις εκείνο το φάκελο; Α: Ναι το κίτρινο φάκελο Β: Τον κίτρινο; Α: Ναι παιδί μου το κίτρινο φάκελο στο τραπέζι Β: Μήπως τα χαρτιά στο τραπέζι; ή γ) προσβάλουν ο ένας τον άλλο. Σ αυτή τη περίπτωση βέβαια οι προσβολές δεν πρέπει να γίνουν προσωπικές. Ένας τρόπος να αποφευχθεί αυτό είναι να μείνουν οι προσβολές μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο όπως να είναι...σκεύη της κουζίνας ή έπιπλα του σπιτιού, π.χ. Α: Άντε να χαθείς βρε καναπέ! Β: Εμένα είπες καναπέ; Δεν ντρέπεσαι ρε καρέκλα, και μάλιστα πλαστική! Α: Τι λές βρε, που σου έχουν φύγει οι σούστες και τα καλύμματα είναι ξεσχισμένα... Β: Σχισμένα ή όχι, εγώ είμαι στα ζεστά και δεν μολύνω το κόσμο με τη πλαστικούρα... Είναι φανερός ο κωμικός χαρακτήρας που μπορεί να έχουν αυτοί οι λεκτικοί αυτοσχεδιασμοί. Για το λόγο αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί με τις ασκήσεις για κλόουν, μάσκας και Commedia del Arte. Ψάχνοντας μια καλύτερη ζωή Ο εμψυχωτής δίνει σε όλους μια κάρτα ή φωτογραφία ενός τύπου ή χαρακτηρα (ένας πλούσιος σε ένα κότερο, ένας πανεπιστημιακός, ένας ηθοποός, ένας ψαράς στο νησί.). Αφού όλοι σκεφτούν τα χαρακτηριστικά του ήρωα που έχουν θα αποφασίσουν ότι δεν τους αρέσει αυτή η ζωή και θα ψάξουν να την αντικαταστήσουν με κάποια άλλη. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να συνομιλήσουν με τους άλλους προσπαθώντας να ανακαλύψουν τα πλεονεκτήματα της ζωής κάθε χαρακτήρα στη φωτογραφία.