ΓΡΑΠΤΕΣ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Δειγματικό Εξεταστικό Δοκίμιο ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΒΑΘΜΟΣ ΤΑΞΗ: Γ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΣ:... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΧΡΟΝΟΣ: 1 ώρα και 30 λεπτά ΥΠΟΓΡΑΦΗ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΘΕΜΑΤΑ (40 μονάδες) ΟΔΗΓΙΕΣ: 1. Να γράφετε με στυλό χρώματος μπλε ή μαύρου. 2. Απαγορεύεται η χρήση υπολογιστικής μηχανής και διορθωτικού υγρού. 3. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 10 σελίδες. ΜΕΡΟΣ Α : (Μονάδες 10) Αποτελείται από τέσσερις ερωτήσεις. Να απαντήσετε και στις τέσσερις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2,5 μονάδες. 1.(α) Να σχεδιάσετε τις δυνάμεις που ασκούνται στο σώμα Σ, σε καθεμιά από τις πιο κάτω περιπτώσεις: Α. Β. Σ Σ 1
(β) Να γράψετε ποια από τις δυνάμεις που ασκούνται στο σώμα Σ, στην περίπτωση Β, είναι δύναμη πεδίου και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 2.(α) Ποια είναι η μονάδα μέτρησης της τριβής στο Διεθνές Σύστημα Μονάδων (S.I.) και γιατί; (β) Να γράψετε αν η πιο κάτω πρόταση είναι ορθή ή λανθασμένη και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. «Οι οδηγοί τοποθετούν αλυσίδες στους τροχούς των αυτοκινήτων τους όταν ταξιδεύουν σε χιονισμένους δρόμους, για να ελαττώνουν την τριβή ανάμεσα στο δρόμο και τους τροχούς και έτσι να κινούνται με ασφάλεια». 3.(α) Ένα παιδί έχει βάρος 450 Ν. Αν το εμβαδόν των παπουτσιών του είναι 0,03 m 2, να υπολογίσετε την πίεση που ασκεί στο έδαφος όταν στέκεται. 1)(β) Να εξηγήσετε γιατί τα σκι έχουν μεγάλη επιφάνεια. (μον. 4.(α) Να γράψετε τι ονομάζουμε ατμοσφαιρική πίεση. 2
(β) Να εξηγήσετε γιατί παραμορφώνεται (συμπιέζεται) ένα άδειο πλαστικό μπουκάλι, όταν αναρροφήσουμε αέρα από αυτό. ΜΕΡΟΣ Β : (Μονάδες 18) Αποτελείται από τέσσερις ερωτήσεις. Να απαντήσετε μόνο στις τρεις από αυτές. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με έξι (6) μονάδες. 1.(α) Να γράψετε τι ονομάζουμε βάρος ενός σώματος. (β) Να εξηγήσετε αν το βάρος είναι μονόμετρο ή διανυσματικό μέγεθος. (γ) Να ονομάσετε το όργανο και τη μονάδα μέτρησης του βάρους των σωμάτων. (δ) Να εξηγήσετε, αν το βάρος Β της σφαίρας Σ Σ που φαίνεται στο διπλανό σχήμα, είναι ορθά Β σχεδιασμένο ή όχι. 3
(ε) Να γράψετε δύο διαφορές του βάρους από τη μάζα ενός σώματος. 2.(α) Να γράψετε τι ονομάζουμε δύναμη. (μον. 2) (β) Να ονομάσετε το όργανο μέτρησης της δύναμης και να γράψετε πού στηρίζεται η λειτουργία του. (γ) Το σώμα Σ κινείται με την επίδραση τριών δυνάμεων F 1, F 2 και F 3, όπως F 2 = 15 N F 1 = 10 N φαίνεται στο σχήμα. Να εξηγήσετε αν F 3 = 10 N Σ το σώμα κινείται προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά. (δ) Να βρείτε, με υπολογισμό, το μέτρο της συνισταμένης των δυνάμεων που φαίνονται στο πιο κάτω σχήμα. F 2 = 16 N O F 1 = 20 N F 3 = 3 N 4
3. Το ελατήριο που φαίνεται στο διπλανό σχήμα είναι ελαστικό. Όταν στο κάτω άκρο του κρεμάσουμε το σώμα Σ, βάρους 1 Ν, το ελατήριο επιμηκύνεται κατά 2 cm. (α) Να γράψετε πόση θα είναι η επιμήκυνση του ελατηρίου, αν κρεμάσουμε σε αυτό βάρος 3 Ν. Να δικαιολογήσετε Σ την απάντησή σας. (β) Να ονομάσετε τον νόμο ο οποίος ισχύει στην πιο πάνω περίπτωση. (μον. 0,5) (γ) Χρησιμοποιώντας τις πιο πάνω πληροφορίες, να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί. Βάρος / Ν 0 1 2 3 4 5 6 Επιμήκυνση / cm 0 2 (δ) Χρησιμοποιώντας τις μετρήσεις του πιο πάνω πίνακα, να σχεδιάσετε, σε βαθμολογημένους άξονες, τη γραφική παράσταση επιμήκυνση δύναμη. (μον. 2) 5
(ε) Από τη γραφική παράσταση να βρείτε πόσο βάρος πρέπει να κρεμάσουμε στο κάτω άκρο του ελατηρίου, ώστε η επιμήκυνσή του να είναι 5 cm.... (μον. 0,5) (στ) Αν το ελατήριο έχει αρχικό μήκος 15 cm, να γράψετε πόσο θα είναι το μήκος του όταν κρεμάσουμε σε αυτό βάρος 2,5 Ν. 4.(α) Να διατυπώσετε την αρχή του Πασκάλ. (β) Για να ανυψώσουμε το σώμα Σ που φαίνεται στο πιο κάτω σχήμα, το τοποθετούμε στο μεγάλο έμβολο ενός υδραυλικού πιεστηρίου. μικρό έμβολο μεγάλο έμβολο Σ *Α * Β υγρό (I) Να γράψετε γιατί τοποθετούμε το σώμα στο μεγάλο έμβολο του πιεστηρίου και όχι στο μικρό. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 6
(II) Αν η πίεση στο σημείο Α κάτω από το μικρό έμβολο είναι 200 Pa, να εξηγήσετε πόση θα είναι η πίεση στο σημείο Β κάτω από το μεγάλο έμβολο. (γ) Τα ντεπόζιτα της υδατοπρομήθειας κατασκευάζονται στα ψηλότερα σημεία των κατοικημένων περιοχών. Να εξηγήσετε ποιο πρόβλημα θα παρουσιαζόταν, αν τα ντεπόζιτα αυτά κατασκευάζονταν σε χαμηλές περιοχές. ΜΕΡΟΣ Γ : (Μονάδες 12) Αποτελείται από δύο ερωτήσεις. Να απαντήσετε μόνο στη μια από αυτές. Η ορθή απάντηση βαθμολογείται με δώδεκα (12) μονάδες. 1. Α. (α) Να γράψετε τι ονομάζουμε συνισταμένη δύο ή περισσότερων δυνάμεων. (β) Να γράψετε πότε ένα υλικό σημείο, στο οποίο ασκούνται ταυτόχρονα δύο ή περισσότερες δυνάμεις ισορροπεί. Β. Οι δυνάμεις που φαίνονται πιο κάτω έχουν σχεδιαστεί με κλίμακα 1cm: 5 Ν. (α) Να υπολογίσετε το μέτρο των δυνάμεων F 1, F 2, F 3 και F 4. F 1 =.. F 3 = F 2 =. F 4 =. (μον. 2) 7
(β) Να σχεδιάσετε, στο ίδιο σχήμα που δίνεται, τη συνισταμένη των δυνάμεων σε κάθε περίπτωση. (γ) Να βρείτε γραφικά το μέτρο της συνισταμένης των δυνάμεων σε καθεμιά από τις πιο πάνω περιπτώσεις. Γ. Δύο δυνάμεις, F 1 = 30 N και F 2 = 40 Ν, ασκούνται ταυτόχρονα στο αρχικά ακίνητο σώμα Σ, όπως φαίνεται στο πιο κάτω σχήμα. Σ F 1 = 30 N F 2 = 40 N (α) Να υπολογίσετε το μέτρο της συνισταμένης των δύο δυνάμεων που ασκούνται στο σώμα. ( μον. 1) (β) Να εξηγήσετε τι κίνηση θα εκτελέσει το σώμα Σ, με την επίδραση των δύο δυνάμεων. (γ) Αν η μάζα του σώματος Σ είναι 5 kg, να υπολογίσετε την επιτάχυνση την οποία θα αποκτήσει όταν δεχτεί την επίδραση των δύο δυνάμεων. 8
(δ) Να εξηγήσετε πόσο πρέπει να είναι το μέτρο και ποια η διεύθυνση και η φορά μιας δύναμης F 3, η οποία πρέπει να ασκηθεί στο Σ ώστε αυτό να ισορροπεί. (μον.1) 2.Α.(α) Να ονομάσετε τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η υδροστατική πίεση. (β) Η υδροστατική πίεση σε βάθος 0,1 m μέσα σε νερό είναι 1000 Pa. Να εξηγήσετε πόση είναι η υδροστατική πίεση σε βάθος 0,4 m μέσα στο νερό. (γ) Τα δοχεία Α και Β που φαίνονται στο διπλανό σχήμα είναι γεμάτα με διαφορετικό υγρό το καθένα, πυκνότητας ρ Α = 1400 kg/m 3 και ρ Β = 70 * 1 αντίστοιχα. Το σημείο 2 στο δοχείο Β βρίσκεται σε διπλάσιο βάθος από την επιφάνεια του υγρού σε * 2 σχέση με το σημείο 1 στο δοχείο Α. Α Β (i) Να γράψετε αν η υδροστατική πίεση στα σημεία 1 και 2 είναι ίδια ή διαφορετική. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μον. 2) 9
(ii) Αν το σημείο 2 βρίσκεται σε βάθος 0,2 m κάτω από την επιφάνεια του υγρού, να υπολογίσετε την υδροστατική πίεση στο σημείο αυτό. Β.(α) Να γράψετε τι είναι το πασκάλ (Pa). (β) Να γράψετε σε τι χρησιμεύει το μανόμετρο. (γ) Αν έχετε ένα μανόμετρο και οτιδήποτε άλλο χρειάζεστε, να γράψετε πώς θα εργαστείτε πειραματικά για να ελέγξετε αν η υδροστατική πίεση εξαρτάται από το είδος του υγρού. Περιγραφή πειράματος: (μον. 2) Παρατηρήσεις: Συμπέρασμα: 10
11