Μικρολεπιδόπτερα-εχθροί πυρηνόκαρπων και γιγαρτόκαρπων δένδρων και αντιμετώπισή τους στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Μ. Σαββοπούλου-Σουλτάνη και Π. Δάμος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Ζωολογίας και Παρασιτολογίας, Γεωπονική Σχολή, 54124 Θεσσαλονίκη Περίληψη Αρκετά μικρολεπιδόπτερα αποτελούν σοβαρούς εχθρούς των καρποφόρων δένδρων. Το στάδιο του εντόμου που προκαλεί τη ζημιά είναι εκείνο της προνύμφης, και αναπτύσσουν 3-4 γενεές ανά έτος. Το στάδιο που συνήθως παρακολουθούμε είναι εκείνο του ενήλικου. Χρησιμοποιούμε παγίδες φερομόνης και φαινολογικά μοντέλα ημεροβαθμών (που βασίζονται στη μέγιστη και ελάχιστη ημερήσια θερμοκρασία) για να ορίσουμε τον ακριβή χρόνο επέμβασης. Οι επεμβάσεις, εφόσον είναι απαραίτητες γίνονται πριν ο πληθυσμός φθάσει το όριο ανεκτής πυκνότητας. Οι επεμβάσεις με τα εγκεκριμένα πάντα εντομοκτόνα στοχεύουν τις νεαρές προνύμφες ή/και τα αβγά. Η μέθοδος της παρεμπόδισης συνάντησης των δύο φύλων, μόνη ή σε συνδυασμό με άλλα μέτρα και μέσα μπορεί να δώσει καλά αποτελέσματα. Η βιολογική καταπολέμηση μόνη δεν μπορεί να δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα ιδιαίτερα για τα είδη που οι προνύμφες τους αναπτύσσονται μέσα στους καρπούς. Για την περιοχή της Ημαθίας υπάρχουν όρια ανεκτής πυκνότητας και όρια επέμβασης για τα μικρολεπιδόπτερα της ροδακινιάς όπως και φαινολογικά μοντέλα πρόβλεψης. Υπάρχουν πειραματικά στοιχεία επίσης που δείχνουν ότι μπορεί, σε ορισμένα χρονικά όρια και ειδικότερα για την πρώτη γενεά, να καταπολεμηθούν και τα τρία είδη εχθροί-κλειδιά της ροδακινιάς [(Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae), Grapholitha molesta (Lepidoptera: Tortricidae) και Adoxophyes orana (Lepidoptera: Tortricidae)] με κοινούς ψεκασμούς. Εισαγωγή Τα πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα δένδρα καταλαμβάνουν στη Χώρα μας αρκετά μεγάλες εκτάσεις (ΕΣΥΠ 2007). Η καλλιέργεια της ροδακινιάς καταλαμβάνει τη μεγαλύτερη έκταση, περισσότερα από 300.000 στρέμματα, στη Μακεδονία και η μηλιά στη Θεσσαλία. Τα μικρολεπιδόπτερα που προσβάλλουν τα πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα δένδρα είναι πολλά αλλά στην σύντομη αυτή επισκόπηση θα ασχοληθούμε μόνο με τα είδη που θεωρούνται εχθροί-κλειδιά και προσβάλλουν και τους καρπούς επομένως έχουν μεγάλη οικονομική σημασία. Αυτά είναι τα Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae) με κύριους ξενιστές ροδακινιά, βερικοκιά, αμυγδαλιά και δευτερευόντως άλλα πυρηνόκαρπα και γιγαρτόκαρπα, Grapholitha molesta (Lepidoptera: Tortricidae) με κύριους ξενιστές ροδακινιά, κυδωνιά και δευτερευόντως βερικοκιά, δαμασκηνιά, αμυγδαλιά, αχλαδιά και μηλιά, Adoxophyes orana (Lepidoptera: Tortricidae) με ξενιστές μηλιά, αχλαδιά, ροδακινιά, κερασιά και πολλά άλλα φυτά διαφόρων οικογενειών και Cydia pomonella (Lepidoptera:
Tortricidae) με κύριους ξενιστές μηλιά, αχλαδιά, κυδωνιά, καρυδιά, βερικοκιά ροδακινιά, αμυγδαλιά, δαμασκηνιά (Τζανακάκης και Κατσόγιαννος 1998). Σε γενικές γραμμές τα είδη αυτά διαχειμάζουν στο στάδιο της προνύμφης, νυμφώνονται την άνοιξη και ακολουθεί η έξοδος των ενηλίκων και η ωοτοκία. Ακολουθούν 2 ή και 3 ακόμη γενεές κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου όπως φαίνεται γενικά στο διάγραμμα 1. Αθροιστικοί ημεροβαθμοί Προνύμφες (διαχειμάζουσες) Προνύμφες Προνύμφες Νύμφες Νύμφες Νύμφες Παρακολούθηση πτήσεων Ενήλικα Ενήλικα Ενήλικα Παρακολούθηση πορείας ωοτοκίας Αβγά Αβγά Αβγά Μάρτιος Απριλ. Μαϊος Ιούνιος Ιούλιος Αυγ. Σεπτ. Διάγραμμα 1. Τυπικός βιολογικός κύκλος μικρολεπιδοπτέρου και χρόνοι έναρξης άθροισης ημεροβαθμών και παρακολούθησης πτήσεων και ωοτοκίας Η αντιμετώπισή τους διαχρονικά στα πλαίσια πάντα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης με βάση στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Βιολογικής Καταπολέμησης (International Organization for Biological Control, IOBC) φαίνεται στο διάγραμμα 2. Αντιμετώπιση στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Στην πράξη για τη σωστή αντιμετώπιση ενός εντόμου εχθρού θα πρέπει να ακολουθήσουμε τα παρακάτω βήματα: 1. Απόφαση για το αν πρέπει να γίνει κάποια επέμβαση ή όχι Η απόφαση αυτή θα ληφθεί με βάση: α. παρατηρήσεις οπτικές. β. παρακολούθηση των συλλήψεων ενηλίκων αρσενικών ατόμων σε φερομονικές παγίδες. Οι παγίδες τοποθετούνται νωρίς την άνοιξη (Μάρτιο) στους οπωρώνες. Τουλάχιστον 2 παγίδες πρέπει να υπάρχουν σε κάθε οπωρώνα, 1 τουλάχιστον στο κέντρο και μία στην περιφέρεια και να ελέγχονται ανά 1-2 ημέρες μέχρι την έναρξη των πτήσεων και στη συνέχεια σε αραιότερα χρονικά διαστήματα. Υπάρχουν στο εμπόριο παγίδες διαφόρων μορφών που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, προσέχοντας πάντα να τοποθετούνται παράλληλα με τη διεύθυνση του ανέμου ώστε να έχουμε καλύτερη διάχυση
της φερομόνης στο χώρο. Η χρησιμότητά τους έγκειται στον ακριβή καθορισμό του χρόνου έναρξης των πτήσεων και της έναρξης της άθροισης των ημεροβαθμών (biofix) για τη δημιουργία προτύπων (μοντέλων) πρόβλεψης και ακόμη μας δίνουν μία ένδειξη της πυκνότητας του πληθυσμού του εντόμου και της αποτελεσματικότητας των εντομοκτόνων επεμβάσεων. Διάγραμμα 3. Διαχρονική εξέλιξη πάνω στην έρευνα και εφαρμογή συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης για τις δενδρώδεις καλλιέργειες (Πηγή: IOBC/wprs 2009) γ. συστηματική δειγματοληψία (Ifoulis and Savopoulou-Soultani 2006α, 2006β) και δ. χρήση Ορίων Ανεκτής Πυκνότητας (ΟΑΠ) του κάθε είδους. Tο ΟΑΠ καθορίζεται από τις παρακάτω μεταβλητές: - το κόστος της μεθόδου καταπολέμησης ανά μονάδα παραγωγής σε /στρ (C), - την αγοραστική αξία ανά μονάδα παραγωγής σε /Kg (V), - την απώλεια παραγωγής ανά έντομο-εχθρό σε (D ) - και της ανάλογης μείωσης της επιβλαβούς δράσης λόγω του εντόμου-εχθρού (εκφρασμένη σε ποσοστό βλάβης ή ζημιάς), γνωστή και ως αποτελεσματικότητα καταπολέμησης (Κ). Η σχέση αυτών των μεταβλητών (απώλεια παραγωγής και ζημιά) είναι γραμμική ή κατά προσέγγιση, και το ΟΑΠ μπορεί να δοθεί ως EIL=C/V D K, (Pedigo et al. 1986, Higley and Pedigo 1996) που είναι η εξίσωση για τον υπολογισμό των ΟΑΠ (Damos, P. and M. Savopoulou- Soultani. 2010). Η τιμή του προϊόντος ή της αγοράς (V) στην εξίσωση υπολογισμού του ΟΑΠ, εκτιμά το αναμενόμενο οικονομικό εισόδημα από ένα
συγκεκριμένο προϊόν. Τυπικά, οι περισσότερες καλλιέργειες έχουν εξωτερικές (off-farm) αγορές που καθορίζουν τις τιμές του προϊόντος και αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους υπολογισμούς του ΟΑΠ. Γενικά, τα ΟΑΠ υπολογίζονται για ένα εύρος αναμενόμενων τιμών προϊόντων που βασίζονται σε ιστορικά δεδομένα παραλλακτικότητας των τιμών. Από μελέτη στο νομό Ημαθίας η αναμενόμενη τελική τιμή για τα ροδάκινα το 2009 ήταν 0.24 /κιλό (ποικιλία Loadel) και σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Οι τιμές των ΟΑΠ μειώνονται όσο η τιμή του προϊόντος αυξάνεται. Έτσι, για το είδος A. lineatella, για το 2009 το ΟΑΠ βρέθηκε να είναι 112 προνύμφες ανά στρέμμα οπωρώνα και το όριο επέμβασης (ΟΕ) 84 προνύμφες ανά στρέμμα (Damos and Savopoulou-Soultani 2010). Το ΟΑΠ υπολογίστηκε με τιμή προϊόντος 0,24 /κιλό για την ποικιλία Loadel (V), κόστος καταπολέμησης 0,4 /στρέμμα (C), αποτελεσματικότητα της μεθόδου καταπολέμησης 90% (K) και απώλεια παραγωγής ανά προνύμφη 0,16kg (D ). 2. Καθορισμός χρόνου επέμβασης Είναι σημαντικό οι επεμβάσεις με εντομοκτόνα να γίνονται στο σωστό χρόνο ώστε να έχουν την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα. Επομένως η παρακολούθηση της πορείας εξέλιξης του πληθυσμού ενός εντόμου είναι απαραίτητη και αυτό γίνεται με παρατηρήσεις οπτικές και δειγματοληψία αλλά και συστηματική παρακολούθηση των συλλήψεων ενήλικων αρσενικών σε στις φερομονικές παγίδες. Ωστόσο, για να έχουμε αντιπροσωπευτικά στοιχεία θα πρέπει να υπάρχει δίκτυο παγίδων σε μεγάλη περιοχή με διαφορετικά μικροκλίματα και ακόμη δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών στις αντίστοιχες θέσεις της περιοχής για σειρά ετών. Τα στοιχεία αυτά είναι χρήσιμα για τη δημιουργία προτύπων (μοντέλων) πρόβλεψης που είναι απαραίτητα κατά την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. Πρόβλεψη είναι ο τρόπος να εκτιμηθεί μια μελλοντική κατάσταση-εξέλιξη που έχει ένα φυσικό φαινόμενο, εφόσον έχουμε στη διάθεσή μας μια σειρά δεδομένων τα οποία μπορούμε να συσχετίσουμε μεταξύ τους. Η ανάπτυξη των εντόμων και ακάρεων μπορεί να προβλεφθεί με βάση το άθροισμα θερμοκρασιών στο χρόνο, πάνω από τη θερμοκρασία κάτω ουδό ανάπτυξης του είδους, η οποία πρέπει να βρεθεί με σχετική έρευνα. Για τον υπολογισμό των ημεροβαθμών χρησιμοποιείται η απλή μέθοδος των ελάχιστων και μέγιστων θερμοκρασιών (Baskerville and Emin 1969). Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, οι ημεροβαθμοί υπολογίζονται με την εξίσωση: DD=(Τmax+Τmin)/2-Tb όπου DD:ο αριθμός ημεροβαθμών, Τmax και Τmin μέγιστη και ελάχιστη ημερήσια θερμοκρασία αντίστοιχα και Τb θερμοκρασία κάτω ουδός ανάπτυξης του εντόμου. Η διάρκεια κάθε γενεάς στο ύπαιθρο εκτιμάται ως η διάρκεια σε ημεροβαθμούς μεταξύ της έναρξης της πτήσης μίας γενεάς μέχρι την έναρξη της πτήσης της επόμενης γενεάς (Milonas et al. 2001). Η κατώτερη θερμοκρασία ανάπτυξης για το είδος A. orana είναι 7,3 C (Milonas and Savopoulou-Soultani 2000) ενώ για το Anarsia lineatella 11,4 C και το G. molesta 9,5 C, όπως υπολογίστηκαν μετά από έρευνα στο εργαστήριο και
σύμφωνα με τη μέθοδο της γραμμικής συμμεταβολής (simple degree-day model) (Damos and Savopoulou-Soultani 2006a). Για τον υπολογισμό των σταθερών παραμέτρων των μη γραμμικών μοντέλων για κάθε πτήση και περιοχή έγινε συσχέτιση μεταξύ του αθροίσματος ημεροβαθμών και της πορείας των αθροιστικών συλλήψεων των αρσενικών ατόμων των τριών μικρολεπιδοπτέρων στις φερομονικές παγίδες. Στο διάγραμμα 3 φαίνονται τα φαινολογικά μοντέλα πρόβλεψης των πτήσεων ενηλίκων για το A. lineatella και G. molesta όπως διαμορφώθηκαν μετά από παρατηρήσεις 4 ετών και από οπωρώνες σε δυο περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας (Βελβεντός Κοζάνης και Κουλούρα Ημαθίας). Διάγραμμα 3. Φαινολογικά μοντέλα πρόβλεψης των πτήσεων ενηλίκων για το A. lineatella και G. molesta μετά από παρατηρήσεις κατά τα έτη 2004-2008. Επίσης, σημαντικό πρακτικό ενδιαφέρον εμφανίζει η δημιουργία ενός χάρτη φαινολογίας των μικρολεπιδοπτέρων με περιοχές υψηλής και χαμηλής προσβολής εφόσον υπάρξουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μετά από σχετική ανάλυση παραλλακτικότητας. Γνωρίζοντας τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να ελέγξουμε εάν η φαινολογία περισσότερων μικρολεπιδοπτέρων μπορεί να περιγραφεί από μια και μόνον εξίσωση και για τα τρία μικρολεπιδόπτερα της ροδακινιάς. Αυτό πειραματικά βρέθηκε ότι μπορεί να επιτευχθεί σε ορισμένα όρια (Damos and Savopoulou 2010). Η πρακτική σημασία του είναι ο συγχρονισμός των ψεκασμών για μια δεδομένη περιοχή για περισσότερα από ένα είδη εντόμων. Στον πίνακα 1 μπορούμε να δούμε την εξέλιξη διαφορετικών σταδίων της ανάπτυξης του A. lineatella με βάση τους ημεροβαθμούς. Για παράδειγμα μετά από 140-180 ημεροβαθμούς από την έναρξη των μετρήσεων αρχίζει η εκκόλαψη των προνυμφών. Έτσι αν αυτό το στάδιο θέλουμε να καταπολεμήσουμε, επεμβαίνουμε στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
3. Μέσα και μέθοδοι αντιμετώπισης μικρολεπιδοπτέρων Εφόσον η απόφαση για επέμβαση είναι θετική, μπορούμε να επέμβουμε με: α. Eντομοκτόνα Τα συνθετικά εντομοκτόνα είναι η κύρια τακτική αντιμετώπισης εδώ και πολλά χρόνια. Η επιλογή σήμερα μπορεί να γίνει μεταξύ εντομοκτόνων διαφόρων κατηγοριών όπως φαίνονται στον πίνακα 2. Τα σκευάσματα που έχουν έγκριση για κάθε είδος εντόμου και καλλιέργεια μπορούμε να τα βρούμε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (minagric.gr). Στον πίνακα 3 για παράδειγμα φαίνονται τα εγκεκριμένα σκευάσματα για την καρπόκαψα της μηλιάς και της αχλαδιάς. Η επιλογή του εντομοκτόνου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ο προορισμός του προϊόντος, η προτίμηση του παραγωγού, το μέγεθος του οπωρώνα, η πυκνότητα πληθυσμού του εντόμου στην περιοχή και γύρω από αυτή. Αν ο οπωρώνας είναι μεγάλος (πάνω από 100 στρέμματα) και βρίσκουμε ενήλικα στις φερομονικές παγίδες που βρίσκονται μόνο στις ακραίες σειρές, ψεκάζουμε τις 4-5 περιφερειακές σειρές μόνο. Με τον τρόπο αυτό μειώνουμε σημαντικά τον αριθμό ψεκασμών και την ποσότητα του εντομοκτόνου που διασκορπίζεται στο περιβάλλον. Η τακτική αυτή μπορεί να εφαρμοστεί κατά κανόνα αφού έχουν προηγηθεί 1-2 ψεκασμοί σε όλο τον οπωρώνα, εφόσον κριθεί απαραίτητο, ή σε περιοχές που εφαρμόζεται η μέθοδος παρεμπόδισης της συνάντησης των δύο φύλων (mating disruption). Πρέπει για κάθε περιοχή να καταγράφεται το ιστορικό των ψεκασμών και να γίνεται εναλλαγή των χρησιμοποιούμενων σκευασμάτων ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία ανθεκτικότητας. β. Παρεμπόδιση συνάντησης (σύζευξης?) των δύο φύλων Για τη χρήση της μεθόδου χρειάζεται λεπτομερής γνώση της βιολογίας του εντόμου, της εξέλιξής του με το χρόνο και τους περιορισμούς για τη χρήση της μεθόδου γιατί μπορεί να προκύψει σοβαρή ζημιά στους καρπούς από λανθασμένη χρήση. Το μέγεθος του οπωρώνα, η γειτνίαση με εγκαταλειμμένους οπωρώνες, η τοποθέτηση και συχνότητα των εξατμιστήρων επηρεάζουν την επιτυχία της μεθόδου. Τελευταία για τον ίδιο σκοπό χρησιμοποιείται υδροστατική σκόνη που περιέχει τη φερομόνη, που τοποθετείται σε ειδικές παγίδες (Exosex). Τα αρσενικά άτομα προσελκύονται και η σκόνη κολλά πάνω τους. Έτσι όταν απομακρύνονται από την παγίδα μεταφέρουν τη φερομόνη με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση συνάντησης των δύο φύλων. γ. Καλλιεργητικές φροντίδες Οι νεοεκκολαφθείσες προνύμφες των εντόμων που προαναφέρθηκαν ψάχνουν προφυλαγμένες θέσεις, συνήθως σημεία επαφής των καρπών μεταξύ τους. Το αραίωμα ώστε να υπάρχει ένας μόνο καρπός σε κάθε θέση, μπορεί να περιορίσει την είσοδο προνυμφών στους καρπούς. Ακόμη επιτρέπει την καλύτερη κάλυψη όλων των καρπών κατά τον ψεκασμό.
Γενεά Διαχειμ. 1η 2η 3η Ημεροβαθμοί* 'Στάδιο Ανάπτυξης' Τακτικές διαχείρισης Πορεία συλλήψεων (%)** Εκκόλαψη (%)*** 0-100 0 0 Έναρξη άθροισης ημεροβαθμών 150-200 50-75 100-200 220-250 340-640 1-5 5-9 15-40 45-50 67-98 0 0 0 1-3 12-80 Τποθέτηση παγίδων - Έλεγχος καθημερινά Έναρξη ωοτοκίας Εφαρμογή σκευάσματων πριν την ωοτοκία Πρώιμη περίοδος ωοτοκίας Εφαρμογή σκευασμάτων με στόχο τα πρώτα στάδια ωοτοκίας Έναρξη εκκόλαψης Εφαρμογή σκευασμάτων με στόχο νεο εκκολαπτόμενες προνύμφες Σύνολο εκκόλαψης αβγών Κριτική περίοδος επιτυχούς ελέγχου-προστασία παραγωγής Εφαρμογή (ανάλογα με το είδος του προηγούμενου σκευάσματος) 640-920 1000-1050 1100 100 5-8 13 99 0 1 Τέλος εκκόλαψης ατόμων 1ης γενεάς Έναρξη ωοτοκίας 2ης γενεάς Εφαρμογή σκευασμάτων πριν την ωοτοκία Πρώιμη περίοδος ωοτοκίας Εφαρμογή σκευασμάτων με στόχο τα πρώτα στάδια ωοτοκίας 1320-1720 Σύνολο εκκόλαψης αβγών 2ης γενεάς 46-93 11-71 Εφαρμογή (σε συνδιασμό με το είδος του προηγούμενου χειρισμού) 2100 2160 100 1 99 15 Τέλος εκκόλαψης 2ης γενεάς Έναρξη ωοτοκίας ενηλίκων 3ης γενεάς**** Προστασία παραγωγής έως τα μέσα Σεπτεμβρίου Εφαρμογή σκευάσματος ανάλογα με χρόνους συγκομιδής * Ημερομηνία έναρξης άθροισης Ημεροβαθμών (BIOFIX: 1 η Μαρτίου), ** από Damos and Savopoulou-Soultani (2010) *** αφορά το % του συνόλου των αβγών ενηλίκων της 2 ης γενεάς **** οδηγία και χειρισμοί αφορούν μόνο όψιμες ποικιλίες
Αντιπροσωπευτικές κατηγορίες σκευασμάτων, με διαφορετικό τρόπο δράσης, για εναλλαγή σκευασμάτων (rotation), σε προγράμματα ΙPM ( Anonymous 1995: Pest Management Guide for Field Crops, Virginia Cooperative Extension, Publication 456-016) Νεονικοτινοειδή Βιολογικά Acedamiprid ( Cry1Ab δ-endotoxin (Alzate et al. 2009) ds DNA CpGV (Max Plannck Soc. 2007) Ρυθμιστές ανάπτυξης methoxifenozide σκευάσματα 3 ης γενιάς Φυτικής προέλευσης Rotenone Permethrin Συνθετικά εντομοκτόνα Μικρής τοξικότητας εντομοκτόνα Κατηγορία Δραστική Εμπορική* Κατηγορία Δραστική Εμπορική* Νεονικοτινοειδή acetamiprid (Assail) (Χλωρονικοτίλια) clothianidin (Clutch) Έλαια 1 Parafin Oil (Summer Oil) thiacloprid (Calypso) azadirachtin (Aza-Direct) azadirachtin (Aza-Direct, Azatin) methoxyfenozide (Interprid) methoxyfenozide (Interprid) novaluron (Rimon) novaluron (Rimon) Ρυθμιστές ανάπτυξης pyriproxyfen (Esteem) Ρυθμιστές ανάπτυξης pyriproxyfen (Esteem) fenoxycarb (25%) (Insegar 25G) fenoxycarb (25%) (Insegar 25G) buprofezin (25%) (Aplaud WP) buprofezin (25%) (Aplaud WP) tebufenozide (Confirm) tebufenozide (Confirm) 3ης γενεάς Abemectin 1.8% Vertimec 18EC Abemectin 1.8% Vertimec 18EC 3ης γενεάς Spinosad Laser 480 SC Spinosad Laser 480 SC azinphosmethyl (Guthion) (Dipel) chloropyriphos (Losban) Bacillus thuregiensis (Bactospeine 32 WG) diazinon (Diazinon) Βιολογικά (Agrec) Οργανοφωσφορικά** dimethoate (Dimethoate) Granulovirus (CpGV) Cyd-X malathion (Malathion) phosmet (Imidan) rotenone Καρβαμιδικά** Carbaryl (Sevin) pyrethrum Φυτικής Προέλευσης 2 indoxacarb (Avount) ryana esfenvalerate (Asana) Πυρεθροειδή*** fenopropathrin (Danitol) Ουσίες επικάλυψης Kaolin clay Surround cypermethrin (Delear, Assist 10EC) 1 Σημαντικές αναφορές για αρνητικές επιδράσεις κατά την άνθηση * Όλα τα σκευάσματα είναι αντιπ ροσωπ ευτικά σκευάσματα με έγκριση για την καταπολέμηση της καρπ όκαψας στις ΗΠΑ. και δεν απ οτελούν άμεση ή έμμεση πρόταση επ ιλογής. και ωρίμαση των καρπών 2 Απ οτελεσματικότητα σε χαμηλούς π ληθυσμούς και με συζητήσιμη τοξικότητα-επίδραση σε πληθυσμούς ωφέλιμων οργανισμών μη-στόχων **Συνιστώνται για προγράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης υπ ό όρους ***Δεν συνιστώνται για π ρογράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης
Η καταστροφή φρούτων που μένουν στον οπωρώνα μετά τη συγκομιδή είναι απαραίτητη. Καρποί που προσβάλλονται από προνύμφες της 1 ης γενεάς τυπικά πέφτουν (Ιούνιο-Ιούλιο). Απομάκρυνση και καταστροφή τους βοηθάει στη μείωση του πληθυσμού των επόμενων γενεών.
Τοποθέτηση λωρίδων κυματοειδούς χαρτιού γύρω από τους κορμούς, για τη δημιουργία καταφυγίων για τις προνύμφες που κατεβαίνουν να νυμφωθούν ή να διαχειμάσουν, και καταστροφή τους στη συνέχεια είναι επίσης ένα τρόπος μείωσης του πληθυσμού, ιδιαίτερα σε μικρής έκτασης οπωρώνες. δ. Φυσικοί εχθροί των βλαβερών ειδών Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη φύση υπάρχουν πολλοί φυσικοί εχθροί που μειώνουν τον πληθυσμό των βλαβερών ειδών. Η χρήση εκλεκτικών και χαμηλής τοξικότητας εντομοκτόνων βοηθάει στην αύξηση του πληθυσμού των ωφέλιμων αυτών ειδών (αρπακτικών και παρασιτοειδών). Βέβαια μόνο οι φυσικοί εχθροί δεν μπορούν να δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα ( ). Τελευταία γίνονται προσπάθειες εισαγωγής και εξαπόλυσης παρασιτοειδών των αυγών Trichogrammatidae σε οπωρώνες για βιολογική καταπολέμηση ( ). Η χρήση νηματωδών σκωλήκων όπως τα είδη Steinernema feltiae και Steinernema carpocapsae άρχισε επίσης να εφαρμόζεται πειραματικά εναντίον της καρπόκαψας. Γενικά συμπεράσματα Στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης συνδυασμός των διαθέσιμων μεθόδων αντιμετώπισης των μικρολεπιδοπτέρων, με προτίμηση στις όσο γίνεται πιο φιλικές για το περιβάλλον είναι επιβεβλημένος. Συχνή εναλλαγή των χρησιμοποιούμενων σκευασμάτων και ομάδων σκευασμάτων συμβάλλουν και στην αποφυγή δημιουργίας ανθεκτικότητας, και είναι πρωταρχικής σημασίας Οι επεμβάσεις πρέπει να γίνονται στο σωστό χρόνο για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και όταν είναι απαραίτητες. Αυτό έχει ως συνέπεια τη μείωση του αριθμού των επεμβάσεων και επομένως μείωση και του κόστους παραγωγής και προστασία του περιβάλλοντος και των ωφέλιμων οργανισμών και των οργανισμών μη στόχων. Έρευνα συνεχής σχετική με τη βιολογία και οικολογία ώστε να υπάρχουν για κάθε είδος και περιοχή όρια ανεκτής πυκνότητας και όρια επέμβασης όπως και μοντέλα πρόβλεψης. Είναι σημαντικό να ελέγχεται η δυνατότητα καταπολέμησης περισσότερων από ένα ειδών με κοινές επεμβάσεις. Βιβλιογραφία Baskerville G, Emin P, 1969. Rapid estimation of heat accumulation from maximum and minimum temperatures. Ecology 50, 515 517. Damos, P. and M. Savopoulou-Soultani. 2007. Flight patterns of Anarsia lineatella (Lep., Gelechiidae) in relation to degree-days heat accumulation in northern Greece. Comm. Agric. Appl. Biol. Sci. 72: 465-468. Damos, P. and M. Savopoulou-Soultani. 2008. Préférence de ponte par Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae) sur le pêcher et des autres hôtes en Laboratoire. IOBC/wprs Bulletin 37: 35-42 Damos, P. and M. Savopoulou-Soultani. 2008. About the presence and abundance of beneficials in overwintering sites of Anarsia lineatella
(Lepidoptera: Gelechiidae) in peach orchards of northern Greece. In Pesticides and Beneficial Organisms IOBC/wprs Bulletin 35: 44-50. Damos, P. and M. Savopoulou-Soultani. 2008. Temperature dependent bionomics and modeling of Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae) in the laboratory. J. Econ. Entomol. 101: 1557-1567. Δάμος Π. 2009. Βιο-οικολογία και αντιμετώπιση των μικρολεπιδοπτέρων της ροδακινιάς στα πλαίσια της Ολοκληρωμένης Παραγωγής Καρπών. Θεσσαλονίκη, Διδακτορική Διατριβή 216 σελ. Damos, P. and M. Savopoulou-Soultani. 2010a. Population dynamics of Anarsia lineatella in relation to crop damage and development of Economic Injury Levels. J. Appl. Entοmol. 134: 105-115. Damos P. and M. Savopoulou-Soultani 2010b. Development and statisticalevaluation of models in forecasting major lepidopterous peach pest complex for integrated pest management programs. Crop Protection Higley, L.G., and L.P. Pedigo. 1996. The EIL Concept. In : Economic Thresholds for Integrated Pest Management. University of Nebraska Press, Lincoln, Nebraska. Ifoulis, A. A. and M. Savopoulou-Soultani. 2006α. Developing optimum sample size and multistage sampling plans for Lobesia botrana (Lepidoptera: Tortricidae) larval infestation and injury in northern Greece. J. Econ. Entomol. 99:1890-1898. Ifoulis, A. A. and M. Savopoulou-Soultani. 2006β. Probability distribution, optimum sample size and multistage sampling cost analysis of Lobesia botrana larvae (Lepidoptera: Tortricidae) in northern Greece. Eur. J. Entomol. 104: 753-761. Milonas P. G. and M. Savopoulou-Soultani, 2000. Development, survivorship and reproduction of Adoxophyes orana (Lepidoptera: Tortricidae) at constant temperatures. Ann. Entomol. Soc. Am. 93(1): 96-102. Milonas P. G. and M. Savopoulou-Soultani, 2000. Temperature dependent development of the parasitoid Colpoclypeus florus (Hymenoptera: Eulophidae) in the laboratory. J. Econ. Entomol. 93(6): 1627-1632. Milonas P. G. and M. Savopoulou-Soultani, 2000. Diapause induction and termination in the parasitoid Colpoclypeus florus (Hymenoptera: Eulophidae): Role of photoperiod and temperature. Ann. Entomol. Soc. Am. 93(3): 512-518. Milonas P. G., M. Savopoulou-Soultani and D. G. Stavridis, 2001. Daydegree models for predicting the generation time and flight activity of local populations of Lobesia botrana (Den. & Schiff. (Lep., Tortricidae) in Greece. J. Appl.Ent. 125: 515-518. Milonas, P. G. and M. Savopoulou-Soultani, 2006. Seasonal abundance and population dynamics of Adoxophyes orana (Lepidoptera: Tortricidae) in northern Greece. International Journal of Pest Management, 52: 45-51. Pedigo L.P., S.H. Hutchins, L.G. Higley, 1986. Economic injury levels in theory and practice. Annu. Rev. Entomol. 31, 341 368. Τζανακάκης, Μ.Ε. και Β.Ι. Κατσόγιαννος.1998. Έντομα καρποφόρων δένδρων και αμπέλου. Αθήνα. Αγροτύπος 359 σελ.
Microlepidopterous pests of stone and pomme fruits and their control in terms of Integrated Pest Management M. Savopoulou-Soultani and P. Damos Aristotle University of Thessaloniki, Department of Plant Protection, Laboratory of Applied Zoology and Parasitology, 54124 Thessaloniki, Greece e-mail: matilda@agro.auth.gr Abstract Microlepidopterous species are serious pests of stone and pomme fruits. The damaging stage is that of larva which tunnels into fruit. The monitoring stage is that of adult moth. Use of pheromone traps and degree-day models (based on daily temperatures) are critical to determining optimal treatment timings. Insecticides and pheromone based mating disruption are currently the main management tactics. Insecticides targeted at newly hatched larvae and/or eggs. Mating disruption devices need to be applied immediately after biofix (first moth activity) to prevent or adequately delay moth mating. Biological control is minimally effective because larvae are protected inside fruit.