ΚΑΛΑΜΑΤΑ Μια πόλη, μια ιστορία. Καλούς καρπούς, νερά πολλά από άπειρα ρυάκια, κοπάδια μεγάλων ζώων και μικρών τρέφει καλά, όχι ακατοίκητη από χειμερινούς ανέμους μήτε πολύ θερμή από το άρμα του Ήλιου Ευριπίδης, 5 ος αι. π.χ.
ΜΥΘΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Μυθικός ιδρυτής της πόλης των Φαρών θεωρείται ο Φάρις, γιος του Ερμή και της Φιλοδάμειας, κόρης του Δαναού.
12 ος αιώνας π.χ. Οι Φαρές αποτελούν αξιόλογο κέντρο κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή όπως επιβεβαιώνεται από αρχαιολογικά ευρήματα και μαρτυρίες στα ομηρικά έπη.
1100 π.χ. Η πόλη καταλαμβάνεται από Δωρικά φύλα.
8 ος -5 ος αι. π.χ. Παρακμή των ομηρικών Φαρών κατά τους Μεσσηνιακούς πολέμους
369 π.χ. Την πόλη απελευθερώνουν από τους Σπαρτιάτες οι Θηβαίοι.
4 ος -2 ος αι. π.χ. Ανάκαμψη της πόλης στους Ελληνιστικούς χρόνους. Οι Φαρές γίνονται μέλος της Κοινοπολιτείας της Μεσσήνης και της Αχαϊκής Συμπολιτείας.
Ρωμαϊκοί Χρόνοι 146 π.χ. Κατάκτηση από τους Ρωμαίους. Ο Αύγουστος την συμπεριέλαβε στο Κοινόν των Ελευθερολακώνων. Έκτοτε οι Φαρές επιδικάζονταν ως έπαθλο άλλοτε στους Μεσσηνίους και άλλοτε στους Σπαρτιάτες.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ Το κάστρο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ Το 10 ο μ.χ. αιώνα η πόλη εμφανίζεται με το νέο της όνομα, Καλαμάτα. Τοπογραφικές πληροφορίες ενισχύουν την προέλευση του ονόματος από τα καλάμια του ποταμού Νέδοντα. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν πως το όνομα προέρχεται από μια μονή αφιερωμένη στην Παναγία Καλομάτα. Μια τρίτη εκδοχή θέλει το όνομα της πόλης να προέρχεται από κάποια γυναίκα με καλά μάτια ή με επίθετο Καλομάτα.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ Κατά μια πρόσφατη άποψη, το όνομα σχετίζεται με κάποιο εβραϊκό πανδοχείο της πόλης του 10 ου αιώνα όπου φέρεται να υπήρχε γραμμένη η ελληνική λέξη «Καλαμάτα», η οποία διαβαζόμενη ανάποδα ήταν σύνθεση δύο λέξεων «ατα» και «μαλάκ» (αμαρτωλός άγγελος) κρυπτογραφημένη έκφραση αγανάκτησης των Εβραίων προς τον Όσιο Νίκωνα που υπήρξε δεινός διώκτης τους.
12 ος αιώνας μ.χ. Κτίζονται μεγάλα και σημαντικά θρησκευτικά μνημεία.
ΜΕΤΑ ΤΟ 1204 Η περιοχή παραχωρήθηκε στον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο ως βαρωνία Καλαμάτας μαζί με τη βαρωνία της Αρκαδίας.
1430 μ.χ. Το 1430 παραχωρήθηκε στους Παλαιολόγους.
ΠΡΩΤΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ 1460-1685 μ.χ. Η Καλαμάτα περιήλθε, στους Τούρκους και εντάχθηκε στο πασαλίκι της Κορώνης.
1659 Οι Βενετοί για να προκαλέσουν αντιπερισπασμό στους Τούρκους δέχτηκαν την πρόταση των Μανιατών για απελευθέρωση της Πελοποννήσου με τη βοήθεια των Ελλήνων. Με επικεφαλής τον Γεώργιο Κορνάρο πραγματοποιήθηκε επίθεση εναντίον της πόλης, η οποία εγκαταλείφθηκε από τους πανικόβλητους κατοίκους της και λεηλατήθηκε.
1685 μ.χ. Η Καλαμάτα καταλαμβάνεται από τους Βενετούς στην κατοχή των οποίων παραμένει επί τριάντα χρόνια.
1679 μ.χ. Ιδρύεται το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής Βελανιδιάς πέντε χιλ. Β.Δ. της πόλης.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ 1715-1821 Ο τουρκικός στρατός καταλαμβάνει την πόλη
1717-1718 μ.χ. Ο πληθυσμός μειώνεται από τη φοβερή πανούκλα.
1770-1774 Ξεσπά επανάσταση,γνωστή ως Ορλωφικά. Η Καλαμάτα καταλαμβάνεται από Μανιάτες και Ρώσους, για να ακολουθήσει καταστροφική και αιματηρή αντεπίθεση των Τουρκαλβανών.
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ Η Καλαμάτα αποτελεί τόπο συγκέντρωσης και εμπορίας αγροτικών και. κτηνοτροφικών προϊόντων. Από το λιμάνι της γίνονται εξαγωγές προς τη Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, Μασσαλία και Β. Ιταλία. Επίσης αναδεικνύονται ισχυρές οικογένειες γαιοκτημόνων και εμπόρων οι οποίοι ασκούν πολιτικό και διοικητικό ρόλο.
Μάρτιος 1821 2000 ένοπλοι κατέλαβαν καίριες θέσεις γύρω από την πόλη με επικεφαλής τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαφλέσσα και πολλούς Μανιάτες. Την επομένη, ο Τούρκος διοικητής παρέδωσε την πόλη και στους Αγίους Αποστόλους ευλογήθηκε η ελληνική σημαία.
1821 Τυπώνεται η πρώτη επί ελευθέρου εδάφους εφημερίδα, «η Σάλπιγξ ελληνική»
1828 Βρίσκουμε την Καλαμάτα πρωτεύουσα του τμήματος της Κάτω Μεσσηνίας, σύμφωνα με την καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, κατεστραμμένη όμως από τη λαίλαπα του Ιμπραήμ (1825). Η πόλη κατοικούνταν από μερικές εκατοντάδες ψυχές (362 οικογένειες)
1831μ.Χ. Οι Μαυρομιχαλαίοι κάνουν εξέγερση ενάντια στον Καποδίστρια.
1833-1835 μ.χ. Το 1833 έχει συσταθεί η επαρχία Καλαμών, με πρωτεύουσα την Καλαμάτα (Καλάμαι). Το 1835 συνεστήθη και ο Δήμος Καλαμάτας.
1839 Η μεγάλη πλημμύρα
1848 Ο Γ. Περρωτής επικεφαλής 700 ατόμων θα καταλάβει την πόλη συνδέοντας την ενέργεια αυτή με τις δημοκρατικές επαναστάσεις της Ευρώπης.
1856 Κυκλοφορεί η «Μεσσηνία» η πρώτη εβδομαδιαία εφημερίδα.
1860 Ιδρύεται η συνοικία Καλάμαι στο ανατολικό τμήμα της παραλίας.
1861 Λειτουργεί το πρώτο γυμνάσιο της πόλης και του νομού.
1870 Η Καλαμάτα αναδεικνύεται το πρώτο μεταξοπαραγωγικό κέντρο.
1871-1875 Κατασκευή της εθνικής οδού Παραλίας- Καλαμών (Αριστομένους)
1875 Ιδρύονται τα πρώτα ελαιοτριβεία.
1882-1901 Κατασκευάζεται το λιμάνι.
1890 Κατασκευή της δημοτικής οδού Παραλίας- Καλαμών, της σημερινής οδού Φαρών.
1914-1922 Το 1914 φτάνουν στην Καλαμάτα οι πρώτοι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Ωστόσο το μεγάλο προσφυγικό κύμα εκδηλώνεται το 1922. Οι πρόσφυγες εγκαθίστανται στη δυτική και ανατολική παραλία.
1924 Η πλημμύρα του Νέδοντα ήταν μια δοκιμασία για την πόλη, που συνέχισε όμως να αναπτύσσεται.
1933 Διακόπτεται η λειτουργία του εργοστασίου Στασινόπουλου και σταματά η επεξεργασία μεταξιού.
Μάιος 1934 Εξέγερση των λιμενεργατών η οποία καταστέλλεται από το στρατό με απολογισμό 6 νεκρούς και 13 τραυματίες λιμενεργάτες.
Απρίλιος 1941 Η πόλη καταλαμβάνεται από τα γερμανικά στρατεύματα. Είχαν προηγηθεί σφοδροί βομβαρδισμοί και σκληρή μάχη των εισβολέων με τα τμήματα του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος που αποχωρούσαν.
1944 Το Φεβρουάριο του 44 ο γερμανικός στρατός θα προβεί σε ομαδική εκτέλεση 149 πατριωτών ως αντίποινα για ενέδρα ανταρτών. Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους η πόλη απελευθερώνεται.
1959 Η πόλη μετονομάζεται από Καλάμαι σε Καλαμάτα.
1986 Στις 13 και 15 Σεπτεμβρίου δύο φονικοί σεισμοί. Μετά από αυτό η πόλη κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια αποκατάστασης των καταστροφών, η οποία διαμόρφωσε το σημερινό της πρόσωπο.
Η ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ
ΠΗΓΕΣ Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Γενικά Αρχεία Νομού Μεσσηνίας, Καλαμάτα (οδοιπορικό σε πλατείες και δρόμους της πόλης μέσα από τεκμήρια δημοσίων και ιδιωτικών αρχείων 1830-1940),Καλαμάτα 2010 Αφιέρωμα εφημερίδας «Καθημερινή» για την Καλαμάτα,2001 «ΚΑΛΑΜΑΤΑ»,Τουριστικός οδηγός Καλαμάτας, Δήμος Καλαμάτας.