36 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

Aegean Gust ΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ RAFALE ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗN ΠΑ 36 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

Το διάστηµα µεταξύ 12-15 Μαΐου, µια ασυνήθιστη οµάδα επισκεπτών επισκέφθηκε την 110ΠΜ στη Λάρισα. Επρόκειτο για ένα Σµήνος µαχητικών αεροσκαφών Rafale τα οποία ανήκαν στην Μοίρα EC 1/7 «Provence» της Γαλλικής Πολεµικής Αεροπορίας. Η παρουσία των γαλλικών Rafale έδωσε την ευκαιρία σε ελληνες χειριστές να πετάξουν µε το νέο γαλλικό µαχητικό, προκειµένου να σχηµατίσουν µια ολοκληρωµένη άποψη για έναν από τους υποψήφιους τύπους που αναµένεται να συµµετέχει στο διαγωνισµό για το Νέο Μαχητικό της ΠΑ. Του Αχιλλέα Ζάλου

F G H I J Τα γαλλικά Rafale προσγειώθηκαν στην αεροπορική βάση της 110 ΠΜ το µεσηµέρι της 12ης Μαΐου. Επρόκειτο για ένα σχηµατισµό από πέντε αεροσκάφη, τέσσερα διθέσια Rafele B και ένα µονοθέσιο Rafale C. Η παρουσία των Γαλλικών Rafale µπορεί να θεωρηθεί οτι εντάσσεται στο πλαίσιο ενός συνηθισµένου Squadron Exchange, µε τη διαφορά οτι η κοινή αυτή συνεκπαίδευση αποτέλεσε περισσότερο µια επιδίωξη της γαλλικής πλευράς, η οποία επιθυµούσε να φέρει το µαχητικό 4ης γενιάς της Dassault στην Ελλάδα προκειµένου αυτό να παρουσιαστεί στους έλληνες πιλότους. Έτσι λοιπόν το µεσηµέρι της 12ης Μαΐου, το πρώτο από τα 5 Rafale F2 της Armee de l Air προσγειώθηκε στη Λάρισα έπειτα από µια πτήση διάρκειας 2,5 ώρών, απευθείας από τη βάση τους, στο Σαιν-Ντιζιέ της Γαλλίας. Επρόκειτο συνολικά για 4 διθέσια Rafale B και ένα µονοθέσιο Rafale C, τα οποία τροχοδρόµησαν µέχρι τα Box της 337Μ. Εκεί τα ανέµενε κλιµάκιο υπολόγων και µηχανικών της γαλλικής αεροπορίας που είχε προηγηθεί της άφιξης των Rafale. Παράλληλα στην 110Μ είχε φτάσει και οµάδα χειριστών της ΠΑ, η οποία αποτελείτο από µέλη των Μοιρών F-16 της 111ΠΜ, οι οποίοι είχαν επιλεγεί από τους διοικητές τους για να πετάξουν µε το γαλ- H I K G H I J λικό µαχητικό. Ως φιλοξενούσα Μοίρα, η 337Μ εκανε το παν, προκειµένου οι χειριστές των Rafale µαζί µε το προσωπικό υποστήριξης να νιώσουν άνετα. H Για το λόγο αυτό οι χειριστές της 337Μ, µοιράστηκαν τις εγκαταστάσεις της Μοίρας µε το προσωπικό της Armee de l Air για τις I K επόµενες τρείς ηµέρες. Όπως τόνισε και ο ιοικητής της 337Μ, Αντισµήναρχος (Ι) Πέτρος Ζαφειρίδης, η συνεργασία µε τα Rafale της Γαλλικής Αεροπορίας αποτέλεσε µια άριστη ευκαιρία συνεργασίας µεταξύ των δύο χωρών αλλά και µια δυνατότητα να διαπιστωθούν στη πράξη οι ικανότητες του γαλλικού µαχητικού απέναντί στα F-16C/D Block 52+. «Την τρέχουσα εβδοµάδα µας έχουν επισκεφτεί στο πλαίσιο της άσκησης Aegean Gust, 5 αεροσκάφη Rafale της 1/7 Μοίρας της Γαλλικής Αεροπορίας. Το πρόγραµµα πτήσεων αφορά κυρίως αποστολές Air to Air που ήταν και το πρωταρχικό µέλληµα, και εκεί που εστιάσαµε ουσιαστικά την κοινή µας εκπαίδευση. Βρισκόµαστε στα µισά της άσκησης και τα µέχρι στιγµής αποτελέσµατα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Υπάρχει πολύ καλή ανταλλαγή εµπειριών µεταξύ των δικών µας πληρωµάτων αναφορικά µε την τεχνολογία του Rafale δηλαδή των βληµάτων, των δεκτών έγκαιρης προειδοποίησης και των υπολοίπων συστηµάτων, και βέβαια από οτι µας µετέφεραν και οι γάλλοι, υπάρχει πολύ καλή εµπειρία από όσα παίρνουν εκείνοι από εµάς. Ουσιαστικά είναι κοινή άσκηση για να πάρουµε από αυτούς οτι µπορούµε και αντίστοιχα να µάθουν και αυτοί από εµάς. Στο πλαίσιο αυτής της άσκησης είχαµε ποικίλες εµπλοκές και δραστηριότητες γενικά όλων των ειδών µεταξύ των αεροσκαφών της 337Μ και της 1/7 Μοίρας της Γαλλικής Αεροπορίας». Συνολικά η γαλλική αποστολή αποτελείτο από 45 άνδρες και γυναίκες στους οποίους συµπειλαµβάνονταν 8 χειριστές (πολλοί από τους οποίους είχαν και µάχιµη εµπειρία στο Αφγανιστάν), 28 τεχνικοί και 9 αξιωµατικοί µε ειδικότητες στις τηλεπικοινωνίες και τους υπολογιστές. Όπως τόνισε και ο γάλλος Μοίραρχος της EC 1/7 «Provence», Αντισµήναρχος (Ι) Luis Pena, «Είµαστε εδώ µια εβδοµάδα για εκπαίδευση µε την ΠΑ. Η κύρια ιδέα είναι να πραγµατοποιήσου- µε αποστολές αέρος αέρος και να πετάξουµε µερικούς έλληνες χειριστές στην πίσω θέση του Rafale όπως επίσης και µερικούς δικούς µας πιλότους µε ελληνικά F-16. Η πρώτη µας πολεµική επίχειρηση πραγµατοποιήθηκε στο Αφγανιστάν και τα αεροσκάφη µας αποδέιχτηκαν ιδιαίτερα ικανά και αποτέλεσµατικά κυρίως σε αποστολές αέρος εδάφους. Παράλληλα όµως η Μοίρα µας µε το Rafale είναι πολύ αποτελεσµατική και σε αποστολές αναχαίτησης και αεροπορικής υπεροχής. Η προσωπική εµπειρία µου από τις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν, ενίσχυσε την άποψη µου για τα προτερήµατα του Rafale ιδιαίτερα όσον αφορά την µακρά εµβέλεια, την αυτονοµία στον 38 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

αέρα για προσβολή στόχων σε µεγάλες αποστάσεις, την ικανότητα µεταφοράς µεγάλου οπλικού φορτίου όπως για παράδειγ- µα 6 κατευθυνόµενων µε λέιζερ βοµβών GBU-12. Για το λόγο αυτό θεωρούµε στη Γαλλική Αεροπορία ότι πρόκειται για ένα πολύ αποτελεσµατικό αεροσκάφος». [ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ RAFALE ΜΕ ΤΑ F-16C/D Block 52+ Οι Γάλλοι υπόλογοι µόλις έχουν αφαιρέσει την κεντρική κοιλιακή εξωτερική δεξαµενή από το αεροσκάφος. Η διαδικασία ήταν ταχύτατη και κράτησε όχι πάνω από ενάµιση λεπτό, φανερώνοντας έτσι την επιχειρησιακή ευελιξία του αεροσκάφους και την ευκολία επανεξοπλισµού του µακριά από τη βάση του. Γάλλος χειριστής την ώρα της εξόδου από το πιλοτήριο. Η πτήση από τη βάση των Rafale στο Σιεν-Ντιζιέ µέχρι τη Λάρισα ήταν χωρίς ενδιάµεσο σταθµό και διήρκησε περίπου 2,5 ώρες. Επισήµως η γαλλική πλευρά προσδιόρισε την συγκεκριµένη εκπαιδευτική δραστηριότητα µε την επωνυµία «Exercise Aegean Gust». Εντάσσεται δε, στο ετήσιο πλαίσιο συνεργασίας µεταξύ των δύο αεροπορικών δυνάµεων, στο οποίο έχουν συµµετάσχει αντίστοιχως, µαχητικά της ΠΑ σε ασκήσεις της Γαλλικής Αεροπορίας και της Αεροπορίας του Γαλλικού Ναυτικού από τον Ιανουάριο του 2008. Η πρόσφατη άσκηση δεν ήταν άλλωστε η πρώτη ευκαιρία για Μοίρα µαχητικών της ΠΑ, να «αντιµετωπίσει» στον αέρα το Rafale. Το 2006, µαχητικά Rafale M προερχόµενα από το αεροπλανοφόρο Charles de Gaulle του Γαλλικού Πολεµικού Ναυτικού, µετείχαν σε σενάρια εµπλοκών αέρος - αέρος εναντίον µαχητικών F-16C/D Block 52+ από την 115ΠΜ και F-4E AUP από την 117ΠΜ της ΠΑ. Τότε όµως τα Rafale M ανήκαν στην αρχική έκδοση ικανοτήτων F1 επικεντρωµένη σε ρόλο αέρος - αέρος µε σχετικά περιορισµένες δυνατότητες. Στη συνέχεια στις 14 Απριλίου 2007, τρία µονοθέσια Rafale C µε έδρα την αεροπορική βάση Saint Dizier, προσγειώθηκαν στην 115ΠΜ στη Σούδα κατά τη διάρκεια µετάβασης (Ferry Flight) από το Αφγανιστάν στη Γαλλία. Τα Rafale επέστρεφαν στη βάση τους µετά την ολοκλήρωση 2µηνης επιχειρησιακής ανάπτυξης στην Κανταχάρ, όπου και παρείχαν εναέρια υποστήριξη µάχης - CAS, σε µονάδες που ανήκαν στην International Security Assistance

Αναµνηστική φωτογραφία µετά το τέλος µιας κοινής εξόδου F-16C της 337Μ και Rafale της EC 1/7. ιακρίνονται τρίτος από αριστερά ο διοικητής της 110 ΠΜ Ταξίαρχος (Ι) Χρήστος Βαίτσης, µε φόρµα γάλλου χειριστού καθώς είχε πετάξει στην πίσω θέση του Rafale, δίπλα του ο γάλλος Μοίραρχος Αντισµήναρχος (Ι) Luis Pena, µε εξάρτηση πτήσης F-16 καθώς είχε πετάξει στην πίσω θέση ενός Fighting Falcon και ο διοικητής της 337Μ Αντισµήναρχος (Ι) Πέτρος Ζαφειρίδης αντίστοιχα µε φόρµα πτήσης για το Rafale Force (ISAF) του ΝΑΤΟ και σε χερσαίες δυνάµεις που εµπλέκονται στην επιχείρηση Enduring Freedom (OEF). Τότε µάλιστα τα συγκεκριµένα αεροσκάφη είχαν αντικατασταθεί από 3 διθέσια Rafale B που µετέβησαν για το σκοπό αυτό στο Αφγανιστάν από τη Γαλλία. Όπως είχε ανακοινωθεί από το γαλλικό υπουργείο Άµυνας, η επιλογή της ενδιάµεσης στάσης στην Ελλάδα, αποσκοπούσε στην ανάδειξη του άριστου επιπέδου της Ελληνογαλλικής αµυντικής συνεργασίας, όπως είχε δηλώσει και σε οµιλία του, ο γάλλος υπουργός Άµυνας Herve Morin στις 23 Νοεµβρίου του περασµένου έτους στην Τανάγρα. Με την ευκαιρία της επίσκεψης, πραγµατοποιήθηκε και ενηµέρωση σε έλληνες χειριστές από την 115ΠΜ σχετικά µε τα διδάγ- µατα και την επιχειρησιακή εµπειρία που αποκοµίστηκε από τους γάλλους χειριστές έπειτα από δύο µήνες επιχειρήσεων σε καθηµερινή βάση στο Αφγανιστάν. Η άσκηση «Aegean Gust» ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα που συµµετείχαν µαχητικά Rafale της έκδοσης F2, µε βελτιωµένες ικανότητες αέρος-αέρος συµπεριλαµβανοµένων της δυνατότητας ζεύξης δεδοµένων µεταξύ των µαχητικών ενός σχηµατισµού, σε συνδυασµό µε την ύπαρξη του ηλεκτροοπτικού αισθητήρα FSO και της ολοκληρωµένης ικανότητας συγχώνευσης δεδοµένων (Data Fusion) για την παρουσία της περιβάλλουσας τακτικής κατάστασης στο χειριστή. Όπως τόνισε και ο Ακόλουθος Άµυνας της Γαλλικής πρεσβείας στην Ελλάδα Σµήναρχος Benedict Smith: «Τα µαχητικά Rafale της Γαλλικής Αεροπορίας βρίσκονται στην Ελλάδα για συνεκπαίδευση µε µαχητικά της ΠΑ στο πλαίσιο της άσκησης Aegean Gust. Είναι µια δραστηριότητα στο πλαίσιο ανταλλαγής Μοιρών και είναι πρακτική που πραγµατοποιείται συχνά µεταξύ νατοικών αεροπορικών δυνάµεων. Έχουµε κάθε χρόνο τέτοιες ασκήσεις και αποφασίζουµε ένα σχέδιο συνεργασίας από κοινού µε τις χώρες που πραγµατοποιούµε συνεκπαιδεύσεις, όπως στην προκειµένη περίπτωση µε την Ελλάδα. Πιστεύω είναι πολύ καλό γενικά για όλες τις συµ- µαχικές χώρες να δουλέυουν από κοινού και ιδιαίτερα για χώρες όπως η Ελλάδα και η Γαλλία γιατι έχουµε πολυετή φιλία και συνεργασία. Επιπλέον όµως και οι δύο χώρες διαθέτουµε πολύ σύγχρονα αεροσκάφη και για το λόγο αυτό έχει ενδιαφέρον να έχουµε συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων µεταξύ των αεροπόρων µας». Μια ακόµη πρωτιά των γαλλικών µαχητικών ήταν η δυνατότητα εκτέλεσης ενηµερώσεων προ της αποστολής (Briefings) και απενηµερώσεων (Debriefing) από κοινού µε τα ελληνικά και γαλλικά πληρώµατα προκειµένου να γίνει καλύτερη καταννόηση των τακτικών, πιο αποδοτική ανάλυση των αποτελεσµατων αλλά και ανταλλαγή εµπειριών και συµπερασµατων. [ ΟΙ ΠΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ RAFALE ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ Το απόγευµα της ίδιας ηµέρας µετά την άφιξη τους στην 110ΠΜ, οι χειριστές των Rafale πραγµατοποίησαν 2 εξόδους µαζί µε δύο έλληνες συναδέλφους τους προκειµένου να εξοικειωθούν µε την τοπική περιοχή της Λάρισας στην οποία θα πετούσαν για τις επόµενες δύο ηµέρες (Flight Οrientation ). Οι προγραµµατισµένες έξοδοι των Rafale που πραγµατοποιήθηκαν µε τα F-16C/D Block 52+ της 337 Mοίρας, έλαβαν χώρα πάνω από τη Σιθωνία σε περιοχές µε χρονικό περιορισµό (SLOT TIME). Σε όλες τις περιπτώσεις στην πίσω θέση των Rafale πέταξαν έλλη- 40 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ύο Rafale έτοιµα για απογείωση ευθυγραµµίζονται µε το διάδροµο. Χαρακτηριστικό ήταν το γεγονός πως τα γαλλικά αεροσκάφη σε αντίθεση µε τα F-16 δεν πραγµατοποιούσαν το λεγόµενο Leak Check αντίθετα µετά τον τροχόδροµο έµπαιναν αµέσως στην τελική για απογείωση νες χειριστές από τις Μοίρες 341Μ, 347Μ, 330Μ, 346Μ και φυσικά από την 337Μ που ήταν άλλωστε και ο οικοδεσπότης των γάλλων. Την επόµένη της αφίξεως των Rafale στην 110ΠΜ (13 Μαΐου) ξεκίνησαν οι πτήσεις µε µικτά πληρώµατα. Την ηµέρα αυτή πραγ- µατοποιήθηκαν 7 συνολικά έξοδοι µε Rafale στις οποίες πέταξαν µε τα διθέσια Rafale B, 2 γάλλοι και 5 έλληνες χειριστές. Εξ αυτών τρεις προέρχονταν από την 110ΠΜ και δύο από την 111ΠΜ. Οι 4 έξοδοι πραγµατοποιήθηκαν το πρωί και οι υπόλοιπες 3 έγιναν το απόγευµα της Τρίτης, µε την εκτέλεση εµπλοκών 2 Vs 2 στο πλαίσιο ασκήσης µεταξύ ανόµοιων τύπων µαχητικών DACT. Οι εµπλοκές πραγµατοποιήθηκαν µεταξύ µαχητικών Rafale και F-16 Block 52+ της 337 Μοίρας µε τη χρήση βληµάτων για αναχαίτησεις BVR (πέραν του οπτικού ορίζοντα) µε εικονικές βολές. Αντίστοιχα και ορισµένοι γάλλοι χειριστές είχαν την ευκαιρία να πετάξουν στην πίσω θέση µε διθέσια F-16D Block 52+ της 337Μ, παίρνοντας µια γεύση των δυνατοτήτων του αµερικανικού µαχητικού. Τέλος την Τετάρτη 14 Μαΐου πραγµατοποιήθηκαν 8 έξοδοι µε διθέσια Rafale από την Λάρισα σε δύο κύµµατα (πρωινό απογευµατινό) µε τη συµµετοχή ενός γάλλου χειριστή και πέντε ελλήνων στην πίσω θέση προερχόµενων από την 110ΠΜ - πλήν ενός που ανήκε σε Μοίρα της 111ΠΜ. Αυτή τη φορά τα σενάρια εµπλουτίστηκαν σε βαθµό δυσκολίας µε τη διεξαγωγή εµπλοκών 4 Vs 4. ηλαδή Σχηµατισµοί των 4 Rafale αντιµετώπισαν σχηµατισµούς 4 F-16 τα οποία προέρχονταν από την 337Μ και σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις από την 346Μ (F-16C Block 30) και την 347Μ (F-16C Block 50). Σε όλες τις εξόδους τα µαχητικά των δύο Μοίρών ξεκινούσαν από το χώρο στάθµευσης αεροσκαφών και τροχοδροµούσαν µέχρι το διάδροµο απογείωσης µέσω του Leak Check. Κάτι που προξένησε εντύπωση ήταν οτι αντίθετα µε την πάγια πρακτική των χειριστών στα F-16C/D της ΠΑ να εκτελούν τους τελευταίους ελέγχους προ της απογειώσης στο Leak Check, οι γάλλοι χειριστές δεν έπραταν το ίδιο και έπιαναν σχεδόν αµέσως την ευθεία του διαδρόµου απογείωσης, µόλις ο πύργος της 110ΠΜ του έδινε άδεια αναχώρησης. Από εκεί και πέρα τα Rafale και εν συνεχεία τα F-16C/D της 337Μ απογειώνονταν µε χρήση πλήρους µετάκαυσης για την εκτέλεση της αποστολής τους µε µέσο όρο χρόνου πτήσεως τη 1 ώρα και 20 λεπτά. Όσοι χειριστές της ΠΑ πετούσαν στην πίσω θέση του Rafale, ήταν εφοδιασµένοι µε την φόρµα πτήσης νέου τύπου που χρησιµοποιούν οι γάλλοι χειριστές όπως επίσης και µε τις κάσκες τύπου Gallett. Οι εντυπώσεις των ελλήνων πιλότων ποικίλαν όπως ήταν φυσικό οι παρατηρήσεις τους είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το σύνολο λοιπόν των F-16αριδων της ΠΑ, βρήκε ιδιαίτερα εργονοµικό το πιλοτήριο, αν και κάπως περιορισµένων διαστάσεων όπως άλλωστε συνηθίζεται να συµβαίνει κατά κανόνα µε όλα τα γαλλικά µαχητικά. Παράλληλα άριστες εντυπώσεις προξένησε η προηγµένη διάταξη Glass Cockpit. Είναι γνωστό οτι η υψηλή επιχειρησιακή αποδοτικότητα του Rafale είναι αποτέλεσµα των υψηλών επιδόσεων, της εξαίρετης συµπεριφοράς του και της φιλικής ιασύνδεσης Ανθρώπου-Μηχανής (ΜΜΙ), η οποία συµµορφώνεται µε τον βαρύ φόρτο εργασίας σε αποστολές παντός ρόλου. Η ύπαρξη τόσων οθονών µε τη χαρακτηριστική απουσία αναλογικών οργάνων ήταν φυσικό να προκαλέσει µια ιδιαίτερη εντύπωση στους έλληνες χειριστές οι οποίοι έχουν συνηθίσει να χρησιµοποιούν και αναλογικά όργανα πέραν των οθονών MFD στα Fighting Falcon. Ορισµένοι µάλιστα µας αποκάλυψαν οτι θα ένιωθαν καλύτερα αν είχαν διατηρηθεί και µερικά αναλογικά όργανα ως back up σε ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2008 41

περιπτώσεις emergency ή δυσλειτουργιας του ηλεκτρικού συστήµατος. Φυσικά είναι βέβαιο οτι έχουν προβλεφθεί ασφαλιστικές δικλειδες ακριβώς για τέτοιες περιπτώσεις ενώ οι εξελίξεις υποδεικνύουν οτι η διαµόρφωση full Glass Cockpit θα κυριαρχίσει µελλοντικά όπως άλλωσε και ισχύει και στην περίπτωση του F- 35 JSF. Από εκεί και πέρα ήταν φυσικό να εντυπωσιάσει η αντίληψη τακτικής κατάστασης που προσφέρει το Rafale χάρις τη λειτουργία σύντηξης δεδοµένων (Data Fusion). Το Rafale όπως διαπιστωσαν και οι έλληνες χειριστές δέχεται αρχεία ιχνηλάτησης από τους αισθητήρες του ίδιου του αεροσκάφους ραντάρ RΒΕ2, σύστηµα αυτοπροστασίας SPECTRA, ηλεκτροοπτικός αισθητήρας OSF, σύστηµα IFF, ερευνητές βληµάτων MICA IR και συνοδών αεροσκαφών, δεδοµένα από επίγεια κέντρα ιοίκησης & Ελέγχου και από Αεροσκάφη Εναέριας Έγκαιρης Προειδοπόιησης, τα επεξεργάζεται και παράγει αρχεία ιχνηλάτησης συστή- µατος (system tracks). Τα τελευταία υπερβαίνουν σε ποιότητα το άθροισµα των επιµέρους αρχείων ιχνηλάτησης αισθητήρων (sensor tracks). Τα ίχνη συστήµατος χρησιµοποιούνται κατόπιν για έλεγχο βολής και για απεικόνιση στην κεντρική οθόνη τακτικής κατάστασης του αεροσκάφους, αλλά και µεταδίδονται σε φιλικά αεροσκάφη και επίγεια κέντρα. Έτσι λοιπόν µε µια µατιά στην οθόνη απεικόνισης Τα Rafale και τα F-16 είχαν την ευκαιρία να πετάξουν σε µια ποικιλία σεναρίων αέρος-αέρος σε ένα σύνολο 15 εξόδων από 2 εναντίον 2 έως και τεσσάρων εναντίον τεσσάρων, αποκοµίζοντας χρήσιµες εµπειρίες για τους συµµετέχοντες χειριστές. Η υψηλή αξιοπιστία και οι αυξηµένες επιχειρησιακές δυνατότητες καθιστούν το Rafale αυτοµάτως έναν πολλαπλασιαστή ισχύος επιτρέποντας στην πολιτική ηγεσία να λάβει άµεσα αποφάσεις ενώ ταυτόχρονα εγγυάται την εκτέλεση της αποστολής. 42 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

Η πρώτη επιχειρησιακή Μοίρα µε Rafale Στις 27 Ιουνίου 2006, ηµέρα Τετάρτη, πραγµατοποιήθηκε στην αεροπορική βάση του St. Dizier (BA-113) η επίσηµη τελετή ένταξης του γαλλικου µαχητικού 4ης γενιάς σε υπηρεσία στην Μοίρα EC 1/7 Provence. Ήταν η πρώτη µονάδα της γαλλικής αεροπορίας (AdlA) που κυρήχθηκε επιχειρησιακή µε αεροσκάφη του τύπου και στο γεγονός αποδόθηκε ιδιαίτερη ση- µασία τόσο από την γαλλική πολιτική ηγεσία, όσο και από την γαλλική αεροδιαστηµική βιοµηχανία. Η Escadron de Chasse 1/7 Provence, επανενεργοποιήθηκε επίσηµα τον Ιούλιο του 2005, µε έδρα το Saint-Dizier. Ακολούθως στα τέλη Οκτωβρίου του 2005, 7 µαχητικά Rafale (B303, B304, B305, B306, B307, C102 and C103) παραδόθηκαν στο Κέντρο Αεροπορικών οκιµών της Γαλλικής Αεροπορίας CEAM. Τα µαχητικά µαζί µε τα πληρώµατα τους παρέµειναν στο Mont-de-Marsan µέχρι τα µέσα του 2006 έως ότου επέστρεψαν στη µητρική βάση τους στο Saint-Dizier. Μέχρι τότε η Μοίρα µοιραζόταν από κοινού τα Rafale που παρέλαβε µαζί µε το CEAM για την εξυπηρέτηση του προγράµµατος επιχειρησιακής αξιολόγησης και δοκιµών. Ση- µειώνεται ότι η κατασκευή των νέων υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων για την υποστήριξη των Rafale της Chasse 1/7 Provence ξεκίνησε στις 3 Φεβρουαρίου 2005 στο Saint-Dizier µε την τοποθέτηση της θεµέλιου λίθου από τον αρχηγό της Γαλλικής Αεροπορίας Πτέραρχο Wolsztynski. Το νέο κτίριο (συνολικού εµβαδού 12,000 τµ) ολοκληρώθηκε το εκέµβριο του 2005, και χωριστηκε σε 4 τµήµατα µεταξύ των οποίων το κεντρικό υπόστεγο στάθµευσης χωρητικότητας 5 Rafale, το συνεργείο συντήρησης, ο χώρος αποθήκευσης υλικών και η αίθουσα ενηµέρωσης/ σχεδιασµού αποστολών. Η πρώτη κρίσιµη επιχειρησιακή απαίτηση που κάλυψε η πρώτη εξοπλισµένη µε Rafale Μοίρα της Γαλλικής Αεροπορίας, ήταν η ταχεία ανταπόκριση για την υποστήριξη εθνικών η πολυεθνικών ειρηνευτικών επιχειρήσεων. Η αρχική δύναµη περιλάµβανε µέχρι και 8 Rafale µε 12 χειριστές και 8 ΧΟΣ. Η Escadron de Chasse 1/7 Provence εφοδιάστηκε τελικά µε 20 µαχητικά Rafale από τα οποία 15 είναι διθέσια ενώ τα υπόλοιπα 5 είναι µονοθέσια µε κύριο ρόλο την εκπαίδευση χειριστών ως το αντίστοιχο ΣΜΕΤ που έχει θεσπίσει η ΠΑ. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2008 43

Τα Rafale στα box της 337Μ κατά τη διάρκεια της προετοιµασίας τους για µια ακόµη εκπαιδευτική έξοδο. τακτικής κατάστασης, οι χειριστές βλέπουν τη θέση στόχων είτε βρίσκονται µέσα στη δέσµη που καλύπτει το ραντάρ είτε ακόµη και απο το πίσω ηµισφαίριο ανεξαρτήτως του αν το ραντάρ έχει ενργοποιηθεί ή παραµένει εκτός λειτουργίας! Παράλληλα το ηλεκτροοπτικό σύστηµα OSF διαπιστώθηκε οτι προσφέρει πλεονέκτηµα σε αναχαιτήσεις. Επιγραµµατικά θα αναφέρουµε οτι το OSF περιλαµβάνει τηλεοπτική µονάδα αναγνώρισης, τηλέµετρο λέιζερ και σύστηµα Υπέρυθρης Έρευνας και Ιχνηλάτησης (IRST). Χρησιµοποιείται για µακράς εµβέλειας οπτική αναγνώριση και σήµανση στόχων, επιτρέποντας την εµπλοκή τους µε σιγή ραντάρ. Προσφέρει επίσης ακριβή τρισδιάστατη αυτόµατη ιχνηλάτηση εναέριων και επίγειων στόχων. Όπως διαπίστωσαν και οι χειριστές της ΠΑ που πέταξαν µε το γαλλικό µαχητικό σε αεροµαχίες BVR, εφόσον ο στόχος εγκλωβιστεί από το ραντάρ, προβάλεται η εικόνα του στην κεντρική οθόνη του πιλοτηρίου διεκολύνοντας την αναγνώριση του ακόµη και από µεγάλες αποστάσεις! Μια παρόµοια δυνατότητα προσφέρει στα F-16C/D και το σύστη- µα νυχτερινής σκόπευσης και ναυτηλίας Lantirn σε διαµόρφωση Air to Air µε τη διαφορά οτι στο Block 52+, ο ΧΟΣ (Xειριστής Οπλικών Συστυµάτων) που κάθεται στην πίσω θέση µπορεί να εκτελέσει ανεξάρτητη έρευνα από το ραντάρ. Αντίθετα στο Rafale ο αισθητήρας του OSF είναι κατά κύριο λόγο δέσµιος (Slave) του ραντάρ αλλά προσφέρει δυνατότητα αναγνώρισης χωρίς να επιβαρύνει αεροδυναµικά το αεροσκάφος όπως ένα ατρακτήδιο που βρίσκεται αναρτηµένο στην αεροεισαγωγή του αεροσκάφους. Άριστες εντυπώσεις προκάλεσε στους έλληνες πιλότους και η απόδοση του συστήµατος αυτοπροστασίας του Rafale, επιβεβαιώνοντας τη φήµη που έχουν τα γαλλικά συστήµατα του είδους από την εποχή ακόµη που η ΠΑ ξεκίνησε να χρησιµοποιεί τα Mirage 2000 EGM µε το ICMS. Το σύστηµα SPECTRA περιλαµβάνει έκτη Προειδοποίησης Ραντάρ (RWR), Σύστηµα Προειδοποίησης Βληµάτων (MWS), έκτη Προειδοποίησης Λέιζερ (LWR), παρεµβολέα, 4 µονάδες µε 8 θερµοβολίδες έκαστη και 4 µονάδες αεροφύλλων, ενώ η επεξεργασία δεδοµένων του συνόλου είναι κοινή. Σύµφωνα µε πληροφορίες της κατασκευάστριας εταιρίας Dassault, το σύστηµα επιτρέπει την ακριβή γεω-τοποθέτηση (geo-location) επίγειων στόχων. Ο όρος αυτός σηµαίνει κατά κανόνα πως είναι εφικτή η µεταβίβαση συντεταγµένων σε αναρτη- µένα όπλα καθοδήγησης GPS/INS. Από εκεί και πέρα οι παρατηρήσεις επικεντρώθηκαν σε κάποιες µικρές αλλά σηµαντικές λεπτοµέρειες όπως για παράδειγµα η έλλειψη ένδειξης χρόνου αντίστροφης µέτρησης (countdown) στο HUD όταν ένα βλήµα BVR βρίσκεται καθ οδόν προς το στόχο του. Οι έλληνες χειριστές των µαχητικών F-16 έχουν συνηθίσει να χρησιµοποιούν µια αντίστοιχη ένδειξη στο κάτω αριστερό µέρος του HUD που υποδεικνύει τον εναποµείναν χρόνο πτήσης Time On Target (TOT) των βληµάτων AIM-120 AMRAAM, παράλληλα µε τον χρόνο που αποµένει µέχρι να ενεργοποιηθεί ο αισθητήρας του βλήµατος, ώστε αυτό να είναι πλέον πλήρως αυτόνοµο. Εφόσον το βλήµα αστοχίσει τότε ο εγκλωβισµένος στόχος στο ραντάρ εµφανίζει την ένδειξη "Loose" που καθιστά σαφές οτι η βολή ήταν αποτυχηµένη. Κάτι τέτοιο οι πιλότοι της ΠΑ δεν συνάντησαν στο Rafale µε αποτέλεσµα να σηµειωθεί µια δυσχέρεια στην ερµηνεία των αποτελεσµατων σε εµπλοκές πέραν του οπτικού ορίζοντα BVR. Και αυτό διότι οι Γάλλοι θεωρούσαν εκ παραδοχής πως από µια απόσταση και πέρα η βολή ενός MICA ήταν πάντα επιτυχής. Συνεπώς η εξαγωγή ασφαλών συµπερασµατων δεν ήταν απόλυτα εφικτή. Από εκεί και πέρα θετικά σχολιάστηκε και η ευελιξία που προσφέρει το Rafale. Βεβαίως οι έλληνες χειριστές εξακολουθούν να θεωρούν το F- 16 ως ένα ιδιαίτερα ικανό µαχητικό στην κλειστή εναέρια µάχη. Στις πτήσεις που πραγµατοποιήθηκαν από την 110ΠΜ δεν εκτελέστηκαν αποστολές κρούσης µε δεδοµένη την µειωµένη ικανό- 44 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

ύο F-16C Block 52 της 337Μ που συµετείχαν στις κοινές εκπαιδευτικές εξόδους µε τα γαλλικά µαχητικά τητα του Rafale σε αυτές τις αποστολές µέχρι την εισαγωγή της διαµόρφωσης F3 σε υπηρεσία. Συνεπώς στάθηκε αδύνατη η διεξαγωγη συµπερασµάτων για το επίπεδο ικανότητας του Rafale σε αυτόν τον ρόλο, µε δεδοµένη την µεγάλη εµπειρία που προσφέρει στους έλληνες χειριστές, ο συνδυασµός του ραντάρ AN/APG-68 (V) 9 µε διαµόρφωση απεικόνησης συνθετικού διαφράγµατος (SAR) και του συστήµατος νυχτερινής ναυτιλίας και σκόπευσης LANTIRN. Παράλληλα οι χειριστές της 337 Μοίρας δεν παρέλειψαν να τονίσουν την υπεροχή που προσφέρει ο συνδυασµός IRIS-T µε τις κάσκες JHMCS σε κλειστές αεροµαχίες. Σηµειώνεται οτι η έκδοση F3 που προβλέπεται να διαθέτει αντίστοιχες δυνατότητες, δηλαδή ραντάρ µε λειτουργία SAR και κάσκα σκόπευσης θα είναι διαθέσιµη από τα τέλη του 2008 µε ολοκλήρωση των παραδόσεων το 2012. Υπενθυµίζουµε οτι στις 17 Φεβρουαρίου 2004, ανατέθηκε σύµβαση για την ανάπτυξη της έκδοσης F3 του Rafale, ενώ ακολούθησε στα τέλη του έτους σύµβαση προµήθειας για 59 µαχητικά της έκδοσης αυτής. Οι µέχρι στιγµής παραγγελίες αφορούν 12 Rafale M για το Ναυτικό, 11 B και 36 C για την Γαλλική Αεροπορία. Στην έκδοση F3 το µαχητικό αποκτά ρόλο πυρηνικής αποτροπής µε την ικανότητα εκτόξευσης του βλήµατος Αέρος-Εδάφους Μέσης Ακτίνας-Βελτιωµένου (ASMP-A). Το RBE2 θα αποκτήσει διαµορφώσεις Ραντάρ Συνθετικού ιαφράγµατος (SAR) υψηλής ανάλυσης και παρακολούθησης αναγλύφου, µε αυτόµατο έλεγχο χειριστηρίου (auto-stick) και µοχλού ώσης (auto-throttle). Θα ολοκληρωθούν επίσης το σύστηµα απεικόνισης κάσκας Gerfaut, βόµβες καθοδήγησης λέιζερ, το ατρακτίδιο σήµανσης λέιζερ Damocles, το βλήµα εναντίον πλοίων ΑΜ.39 Exocet και το ατρακτίδιο ηλεκτρο-οπτικής αναγνώρισης RECO NG. Προβλέπεται επίσης η αναβάθµιση των αεροσκαφών του F2 σε F3 µε απλή εγκατάσταση λογισµικού. Για την εξέλιξη του αεροσκάφους µετά το επίπεδο F3 προβλέ- Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε στους Έλληνες χειριστές που πέταξαν στην πίσω θέση του γαλλικού µαχητικού η εργονοµία του πιλοτηρίου, το πλήρως ψηφιοποιηµένο περιβάλλον και η εύκολη ανάγνωση των ενδείξεων της οθόνης ακόµη και κάτω από έντονο ηλιακό φως. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2008 45

Εκτός από F-16C της 337Μ, στην Aegean Gust πήραν µέρος και αεροσκάφη F-16C Block 50 και 30. Εδώ ένα F-16 Block 30 της 346Μ Ιάσων, ετοι- µάζεται για απογείωση µαζί µε δύο Rafale B πεται έκδοση Ενεργού ιάταξης Ηλεκτρονικής Σάρωσης (AESA) του υφιστάµενου ραντάρ RBE2 παθητικής φασικής διάταξης, αναβάθµιση του SPECTRA µε νέο RWR και του OSF µε προηγ- µένη µονάδα IRST, καθώς και ολοκλήρωση νέων όπλων, περιλαµβανόµενου του βλήµατος αέρος-αέρος Meteor και πρόσθετων βοµβών καθοδήγησης λέιζερ. Στον αέρα το Rafale είναι πολύ ευέλικτο αλλά για τους έλληνες χειριστές το αίσθηµα της πτήσης είναι τελείως διαφορετικό από αυτό του F-16! Χαρακτηρίστηκε δε ως απόλυτα σταθερό µε πολύ καλή απόκριση σε όλο το φάσµα ταχυτήτων και ελιγµών. Πολύ καλές εντυπώσεις αφήσε επίσης και ο αυτόµατος πιλότος αλλά και η διατήρηση πολύ χαµηλής ταχύτητας προσέγγισης για προσγείωση. Άλλωστε ο αυτόµατος πιλότος του µαχητικού είναι σαφώς ένα από τα πιο προηγµένα συστήµατα που προσφέρει το Rafale, επιτρέποντας πρακτικά τη διεξαγωγή µιας πτήσης, χωρίς καµία ανθρώπινη παρέµβαση µετά την απογείωση µέχρι και την επιστροφή στη βάση. Αντίστοιχη ικανότητα διαθέτουν και τα Mirage 2000-5 MkII της ΠΑ, καθώς έχουν δανειστεί πολλά από τα υποσυστήµατα του Rafale. Η γαλλική αποστολή αναχώρησε τελικά από την 110ΠΜ στις 14 Μαΐου έπειτα από τριήµερο παραµονή µαζί µε τα γεράκια της 110ΠΜ. Τόσο οι γάλλοι όσο και οι έλληνες χειριστές αποκόµισαν χρησιµες εµπειρίες ενώ συνεκπαιδεύσεις αυτού του είδους έχουν µόνο πλεονεκτήµατα να προσφέρουν ιδιαίτερα όταν οι φιλοξενούµενοι έχουν και πολεµική εµπειρία που προσφέρει επιπλέον ενδιαφέρον στην ανταλλαγή απόψεων επί επιχειρησιακών θεµάτων. Το Rafale σίγουρα απέδειξε οτι είναι ένα πολύ ικανό µαχητικό στα χέρια άριστα εκπαιδευµένων πιλότων της Γαλλικής Αεροπορίας µε πολεµική πείρα. Η αντιµετώπιση του Rafale στον αέρα από έλληνες χειριστές που πετάνε µε µαχητικά F-16, έδωσε την ευκαιρία να διαπιστωθούν οι δυνατότητες του απέναντι σε έναν ιδιαίτερα ικανό και επικίνδυνο αντίπαλο 4ης γενιάς, ενώ κατέδειξε για µια ακόµη φορά, οτι το συνολικό επίπεδο των χειριστών της ΠΑ είναι ένα από τα καλύτερα µεταξύ των αεροπορικών δυνάµεων του ΝΑΤΟ! [ Επιγραµµατικά Η εµπιστοσύνη των Γάλλων χειριστών για το Rafale αντικατοπτρίζεται και από τα λόγια του Αρχιστράτηγου Patrick Dufour, διευθυντή του προγράµµατος από την πλευρά της ιεύθυνσης Εξοπλισµών και Αµυντικών Προµηθειών της Γαλλίας, της DGA. «Θα µπορούσε κανείς να αναπτύξει σε µεγάλο βαθµό το θέµα του τι ακριβώς είναι ένα µαχητικό τέταρτης γενιάς, αλλά αυτό που έχει σηµασία είναι το ότι το Rafale είναι µία γενιά µπροστά από τα άλλα µαχητικά αεροσκάφη που βρίσκονται σε παραγωγή σήµερα. Μπορεί να εκτελέσει οποιαδήποτε αποστολή, οπουδήποτε και αυτό είναι που πραγµατικά µετρά για µία αεροπορική δύναµη». Σε ότι αφορά την Ελλάδα, το αεροσκάφος έχει προταθεί στην Πολεµική Αεροπορία για την κάλυψη των µελλοντικών της αναγκών. Κατά την πάγια γαλλική πρακτική δεν µπαίνουν περιορισµοί στην εξαγωγή τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, ενώ προσφέρεται και βιοµηχανική συµετοχή στο πρόγραµµα. Σύµφωνα µε πληροφορίες που προέρχονται από την κατασκευάστρια εταιρία Dassault, το Rafale χαρακτηρίζεται ως µαχητικό Swing Role, δηλαδή ένα µαχητικό 4ης γενιάς διπλού ρόλου, ικανό τόσο για αποστολές αναχαίτισης όσο και κρούσης. Τις αποστολές αυτές επισηµαίνεται οτι µπορεί να τις εκτελεί ταυ- 46 π À π - À À 2008 ANAXAITI H/INTERCEPTION

Aναµηνηστική φωτογραφία της γαλλικής αποστολής στην 110ΠΜ Το Rafale είναι µια γενιά µπροστά απο τα άλλα µαχητικά αεροσκάφη που βρίσκονται σε παραγωγή σήµερα. τόχρονα χάρις τη µεγάλη µεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο σε περιβάλλον υψηλών απειλών. Γι αυτό - σύµφωνα πάντα µε την Dassault - µπορεί να ασκήσει ρόλο αποτροπής σε περίοδο κρίσης. Στο σενάριο αυτό ένας σχηµατισµός από 2 Rafale περιπολεί µε βλήµατα cruise τύπου Scalp - που είναι σε θέση να πλήξουν στρατηγικούς στόχους στην εχθρική ενδοχώρα - ενώ ταυτόχρονα µπορεί να αντιµετωπίσει εναέριες απειλές µε βλήµατα MICA EM και IR. Η υψηλή αξιοπιστία και οι αυξηµένες επιχειρησιακές δυνατότητες, καθιστούν το Rafale αυτοµάτως έναν πολλαπλασιαστή ισχύος επιτρέποντας στην πολιτικοστρατιωτική ηγεσία να λάβει άµεσα αποφάσεις ενώ ταυτόχρονα εγγυάται την εκτέλεση της αποστολής. Σε ρόλο αεροπορικής υπεροχής το Rafale µπορεί να πετύχει έλεγχο σε συγκεκριµένο χρόνο και τόπο ενώ προβάλλεται ως πλατφόρµα ανώτερη από αυτήν του αντιπάλου. Επιπλέον όσον αφορά την ΠΑ, στελέχη της εταιρίας υπογράµµισαν οτι ο συνδυασµός Rafale µε F-16 σε µικτά πακέτα COMAO µε αποστολή κρούσης θα παρέχουν επιχειρησιακό πλεονέκτηµα και ευκολότερη προσβολή των κέντρων ιοικήσεως και Ελέγχου C2I του αντιπάλου. Σε αυτό το σενάριο τα Rafale θα µπορούν να τεθούν επικεφαλής του COMAO µε εκτεταµένη χρήση του συστήµατος αυτοπροστασίας και του συνδυασµού FSO / MICA IR, προκειµένου να ανοίξουν µε µεγαλύτερη ευκολία το δρόµο στον εχθρικό εναέριο χώρο. Τέλος ιδιαίτερα ικανοποιητικά προβάλλουν τα προτερήµατα του Rafale σε οτι αφορά τις περιορισµένες απαιτήσεις συντήρησης. Ενδεικτικό της υψηλής αξιοπιστίας και της ευκολίας συντηρήσεως του Rafale είναι οτι κανένα µαχητικό του τύπου, δεν χρειάστηκε να µπει σε υπόστεγο για συντήρηση 2ου - 3ου κλιµακίου καθ όλη τη διάρκεια συµµετοχής στις επιχειρήσεις CAS στο Αφγανιστάν. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À 2008 47