46 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪ Η-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Χρυσ Σµύρνης 3 : Τηλ.: 2107601470 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2006 ΘΕΜΑ 1 Α) Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστή) ή µε Λ (λάθος) κάθε µία από τις επόµενες προτάσεις 1. Όλα τα αζωτοδεσµευτικά βακτήρια είναι αυτότροφοι οργανισµοί. 2. Από τα στόµατα των φύλλων κατά την διάρκεια της ηµέρας αποµακρύνεται νερό και εισέρχεται οξυγόνο. 3. Τα νιτρικά ιόντα παρασύρονται από τα νερά της βροχής µόνο όταν προστίθενται στο έδαφος σε πολύ µεγάλες ποσότητες. 4. Ο ρυθµός κατανάλωσης του οξυγόνου σε µικρό βάθος ενός υδάτινου οικοσυστήµατος είναι µεγαλύτερος από τον ρυθµό παραγωγής του την ηµέρα. 5. Τα νιτρικά ιόντα του εδάφους µπορούν να καταλήξουν σε ρηχά θαλάσσια ιζήµατα. 6. Ένα κυανοβακτήριο είναι καταναλωτής. 7. Τα νιτοποιητικά βακτήρια είναι µε βεβαιότητα αυτότροφοι οργανισµοί. 8. Τα βακτήρια µπορούν να χρησιµοποιούν νεκρές οργανικές ενώσεις. 9. Αν ένα τροφικό επίπεδο σε ένα οικοσύστηµα δεν παίρνει ενέργεια τότε η µεικτή παραγωγικότητα του θα αυξάνεται αλλά η καθαρή θα µειώνεται. 10. Ένα τροφικό πλέγµα δεν απαντά στο ερώτηµα εάν είναι απλές ή πολύπλοκες οι τροφικές σχέσεις µεταξύ των οργανισµών του οικοσυστήµατος. 11. Αποικοδοµητές είναι όσοι οργανισµοί τρέφονται µε φύλλα, καρπούς και άνθη. 12. Ένα οικοσύστηµα έχει τόσο µεγαλύτερη ισορροπία όσο περισσότερη είναι η βιοµάζα του. 13. Η αύξηση των καταναλωτών 1 ης τάξης σε µια περιοχή µπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι στην περιοχή επικρατούν έντονες βροχοπτώσεις 14. Οι οργανισµοί σε ένα οικοσύστηµα χρειάζονται διαρκώς ενέργεια γιατί ένα µέρος της ενέργειας που περιέχουν χάνεται µε τις απεκκρίσεις. 15. Ένα πλέγµα που περιλαµβάνει 4 τροφικά επίπεδα είναι πολυπλοκότερο σε καλλιεργούµενο αγρό. 16. Ένα οικοσύστηµα υποβαθµίζεται από πυρκαγιά που καταστρέφει το 30% της βλάστησης. Οι πρώτοι οργανισµοί που θα κινδυνέψουν µε εξαφάνιση είναι οι αποκοδοµητές. 17. Τα βέλη σε µια τροφική αλυσίδα ενός αυτότροφου οικοσυστήµατος µπορούν να φανερώσουν τα βήµατα µε τα οποία η ηλιακή ενέργεια που παρέχεται στο οικοσύστηµα επιστρέφει στο περιβάλλον. 18. Μια τροφική αλυσίδα είναι ελλιπής αν δεν περιλαµβάνει αποικοδοµητές. 19. Μια τροφική πυραµίδα εµφανίζει πτωτική τάση όταν είναι ανεστραµµένη. 20. εν αποτελεί τροφή των αποικοδοµητών η στάχτη από ένα καµένο δέντρο.
Μονάδες 10 21. Όταν λέµε ότι ένα οικοσύστηµα βρίσκεται σε ισορροπία, εννοούµε ότι οι σχέσεις µεταξύ βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων δεν απορυθµίζονται. 22. Για να θεωρηθούν δύο ζώα ότι ανήκουν στο ίδιο πληθυσµό πρέπει να ανήκουν στην ίδια τάξη καταναλωτών. 23. Ένα τροφικό πλέγµα δεν απαντά στο ερώτηµα τι ποσότητα βιοµάζας καταναλώνεται κάθε φορά. 24. Οι οργανισµοί σε ένα οικοσύστηµα χρειάζονται διαρκώς ενέργεια γιατί δεν τρώγονται όλοι οι οργανισµοί, γιατί ορισµένοι οργανισµοί πεθαίνουν και γιατί µέρος της ενέργειας χάνεται µε τις απεκκρίσεις. 25. Η λαδανιά, η ρίγανη, η λεβάντα, και το θυµάρι είναι φυτά του φρυγανικού οικοσύστηµατος. Β) Σε ένα δέκτη έγινε έλεγχος για ύπαρξη 6 αντιγόνων ιστοσυµβατότητας και αποδείχτηκε ότι διαθέτει τα εξής: Α1, Α2, Α3, Α5. Πρόκειται να γίνει µεταµόσχευση και οι τρεις πιθανοί δότες διαθέτουν στα όργανά τους τα εξής αντιγόνα: i. Α1, Α5, Α6 ii. Α1, Α2, Α3, Α5, Α6 iii. Α1, Α2, Α3, Α4, Α5, Α6 iv. Α1, Α2, Α5 v. Α1, Α2,Α4,Α6,Α7 Τι είναι αντιγόνο ιστοσυµβατότητας και ποιος είναι ο καταλληλότερος δότης για την µεταµόσχευση αυτή και γιατί; Μονάδες 15 ΘΕΜΑ 2 1. Να αναφέρετε 6 περιπτώσεις ανοσολογικής αντίδρασης στις οποίες συµµετέχουν φαγοκύτταρα Μονάδες 8 2. Να αναφέρετε δύο οµοιότητες ανάµεσα σε µια τροφική αλυσίδα, ένα τροφικό πλέγµα και µια τροφική πυραµίδα. 3. Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν το µέγεθος της πρωτογενούς παραγωγικότητας; 4. Που οφείλεται το ότι µόνο το 10% της ενέργειας περίπου ενός τροφικού επιπέδου περνάει στο επόµενο τροφικό επίπεδο; Μονάδες 4
5. Γιατί η κατάταξη των καταναλωτών στα τροφικά επίπεδα δεν είναι πάντοτε εύκολη Μονάδες 4 6. Τι γνωρίζεται για τις ανεστραµµένες πυραµίδες πληθυσµού ΘΕΜΑ 3 1. Να αναφέρετε τις κατηγορίες των µικροοργανισµών που συµµετέχουν στον κύκλο του αζώτου και τον ρόλο τους. Μονάδες 7 2. Τι είναι η διαπνοή και ποιος ο ρόλος της: Μονάδες 3 3. Σε τι διαφέρουν: a. Μια βιοκοινότητα από ένα πληθυσµό; b. Ένας βιότοπος από ένα οικοσύστηµα; 4. Να αναφέρετε έξι λόγους για τους οποίους το νερό είναι σηµαντικά για τα οικοσυστήµατα. 5. Να περιγράψετε τις µετατροπές που υφίσταται η ηλιακή ενέργεια από τη στιγµή που προσπίπτει σε ένα παραγωγό µέχρι την αύξηση του σωµατικού βάρους ενός φυτοφάγου Να γίνει η περιγραφή χρησιµοποιώντας µε την σειρά τους όρους που ακολουθούν: µεικτή πρωτογενής παραγωγικότητα, αναπνοή, καθαρή πρωτογενής παραγωγικότητα, δεν τρώγεται όλη, αποικοδοµητές, τροφή καταναλωτών πρώτης τάξης, απεκκρίσεις, µεικτή δευτερογενής παραγωγικότητα, αναπνοή, καθαρή δευτερογενής παραγωγικότητα. Μονάδες 8
ΘΕΜΑ 4 1. Στον παρακάτω πίνακα δίνεται η καθαρή παραγωγικότητα ως ποσοστό επί τοις εκατό της µεικτής για τρεις διαφορετικούς οργανισµούς. Να γίνει η αντιστοίχηση µεταξύ των οργανισµών και των ποσοστών. Να εξηγήσετε τις επιλογές σας. Οργανισµοί Καθαρή παραγωγικότητα ως ποσοστό επί τοις εκατό της µεικτής (%) Α. Φυτά (1) 24,5 Β. Φυτοφάγα αρθρόποδα (2) 76,1 Γ. Αρπακτικά πουλιά (3) 39,5 Μονάδες 10 2. Εκτελούµε το ακόλουθο πείραµα: Σε ένα ερµητικά κλειστό γυάλινο δοχείο που φωτίζονταν διαρκώς τοποθέτησαµε ένα φυτό, το οποίο για ένα διάστηµα αναπτύχθηκε κανονικά, µακροπρόθεσµα όµως µαράθηκε. Όταν σε ένα ίδιο δοχείο τοποθέτησαµε ένα ποντίκι, τότε αυτό σε λίγη ώρα άρχισε να ασφυκτιά και έχασε τις αισθήσεις του. Όταν όµως στο ίδιο δοχείο τοποθέτησαµε ένα φυτό και ένα ποντίκι µαζί, για ένα χρονικό διάστηµα δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβληµα σε κανένα από τους δύο οργανισµούς. Μπορείτε να εξηγήσετε θεωρητικά τι συµβαίνει και στις τρεις περιπτώσεις; 3. Μια οµάδα ναυαγών βρίσκεται σε ένα άγονο νησί όπου δεν υπάρχει βλάστηση. Στα αποθέµατά τους έχουν λίγο σιτάρι και µερικές κότες. Ποια από τις παρακάτω επιλογές που έχουν θα τους επιτρέψει να συντηρηθούν για περισσότερο χρόνο: a. Να καταναλώσουν το σιτάρι και, όταν αυτό τελειώσει να φάνε τις κότες. b. Να ταΐσουν µε το σιτάρι τις κότες και να τρέφονται µε τα αυγά τους και όταν τελειώσει το σιτάρι να φάνε τις κότες. c. Να φάνε πρώτα τις κότες και µετά το σιτάρι. Εξηγήστε την επιλογή σας 4. Σε µια αποµονωµένη βραχονησίδα του Αιγαίου, υπήρχε ένας µικρός πληθυσµός από αγριοκάτσικα, εναρµονισµένος πλήρως µε τις συνθήκες του νησιού. Το φθινόπωρο µε τις πρώτες βροχές, αυξάνονταν τα φυτά, δηλαδή οι παραγωγοί και υπήρχε αφθονία τροφής για την συντήρηση και τον πολλαπλασιασµό των αγριοκάτσικων. Το καλοκαίρι η έλλειψη νερού σκότωνε αρκετά από τα αγριοκάτσικα, οπότε ο πληθυσµός τους έµενε περίπου σταθερός. Κάποια στιγµή ένας κτηνοτρόφος από κοντινό νησί σκέφτηκε να µεταφέρει ποτίστρες στη βραχονησίδα για να µην πεθαίνουν τα αγριοκάτσικα
από την έλλειψη νερού. Το επόµενο χειµώνα που ξαναπήγε στο νησί βρήκε ότι ο πληθυσµός των αγριοκάτσικων είχε µειωθεί δραµατικά. Καλή επιτυχία