Σχέδιο Δράσης για για τη Δημοκατία της Ισότητας Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου 2014
Περιεχόμενα: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κεφάλαιο πρώτο: 1.1. Η αντιπροσώπευση των φύλων στην πολιτική ζωή της Κύπρου 1.2. To πρόγραμμα Δημοκρατία της Ισότητας στην Ευρώπη Κεφάλαιο δεύτερο: 2.1. Η Δημοκρατία της Ισότητας και τα οφέλη της Κεφάλαιο τρίτο: Προτεινόμενες δράσεις ανά φορέα 3.1. Φορείς πολιτικής εξουσίας : κόμματα κυβέρνηση 3.2. Εκπαίδευση 3.3. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Εισαγωγή Το σχέδιο δράσης για τη Δημοκρατία της Ισότητας Το σχέδιο δράσης για τη Δημοκρατία της Ισότητας είναι ένα εγχειρίδιο με προτάσεις για την προώθηση της ισόρροπης συμμετοχής των φύλων στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων στην Κύπρο. Εκδόθηκε από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS) στα πλαίσια του προγράμματος «Δημοκρατία της Ισότητας στην Ευρώπη» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί τη χαρτογράφηση των διαβουλεύσεων που έγιναν στα πλαίσια του προγράμματος για τη Δημοκρατία της Ισότητας και περιλαμβάνει τις προτάσεις των συμμετεχόντων εμπλεκόμενων φορέων: αρχηγών πολιτικών κομμάτων, νεολαίων κομμάτων, εκπροσώπων γυναικείων οργανώσεων, ΜΜΕ και ΜΚΟ για συγκεκριμένες μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες δράσεις.
Κεφάλαιο Πρώτο 1.1. Η αντιπροσώπευση των φύλων στην πολιτική ζωή της Κύπρου Παρά τις υφιστάμενες πολιτικές δεσμεύσεις για την ίση συμμετοχή των δύο φύλων στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Κύπρο, μόλις το 11% των βουλευτών είναι γυναίκες και μόνο μία γυναίκα υπουργός στα 11 υπουργεία της κυπριακής κυβέρνησης. Η Κύπρος είναι ανάμεσα στις χώρες με τη χαμηλότερη εκπροσώπηση γυναικών στην Ευρώπη. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι η ένταξη των γυναικών δεν ακολουθεί σταθερή αυξητική τάση αλλά υπήρξε μείωση του ποσοστού των γυναικών σε όλα τα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, στο υπουργικό συμβούλιο από το 1995 μέχρι σήμερα, 19 χρόνια μετά, έχουμε δει 0% βελτίωση ως προς την εκπροσώπηση των γυναικών υπουργών. Επιπρόσθετα έχει σημειωθεί πισωγύρισμα από το 2011 όπου είχαμε τρεις γυναίκες υπουργούς μέχρι σήμερα που έχουμε μόνο μία. Γυναίκες Υπουργοί 2011 2014
Στη βουλή των αντιπροσώπων παρατηρήθηκε πισωγύρισμα στην εκπροσώπηση των γυναικών από το 2006 μέχρι σήμερα. 8 Γυναίκες Βουλευτές 7 2006 2014 Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται σοβαρότερα τώρα από ότι το 2009 αφού από 2 Κύπριες γυναίκες Ευρωβουλευτές έχουμε μόνο 1. Γυναίκες Ευρωβουλευτές 2009 2014 1.2. To πρόγραμμα Δημοκρατία της Ισότητας στην Ευρώπη Το παρόν σχέδιο δράσης για τη Δημοκρατία της Ισότητας, πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του ομώνυμου προγράμματος. Το πρόγραμμα συντονίστηκε από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS) σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Λόμπυ Γυναικών στις Βρυξέλες, το Forum 50% στην Τσεχία, το Women Employment Information Centre στη Λιθουανία και το Ρουμάνικο Λόμπυ Γυναικών, με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο σκοπός του προγράμματος ήταν η προώθηση της ενεργούς συμμετοχής των γυναικών ως εκλογέων και ως υποψηφίων στις Ευρωεκλογές του 2014. Οι δράσεις του προγράμματος κινήθηκαν σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορούσε διαβουλεύσεις με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς: αρχηγούς και μέλη κομμάτων, νεολαίες κομμάτων, γυναικείες οργανώσεις, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, και Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς. Ο δεύτερος άξονας αφορούσε επικοινωνιακή εκστρατεία με κεντρικό μήνυμα ΨΗΦΙΖΩ ΑΛΛΑΓΗ. ΨΗΦΙΖΩ ΙΣΟΤΗΤΑ που προβλήθηκε στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Κεφάλαιο Δεύτερο 2.1. Η Δημοκρατία της Ισότητας και τα οφέλη της Η Δημοκρατία της Ισότητας συνίσταται από την ίση εκπροσώπηση των γυναικών και των αντρών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Αναγνωρίζει ότι οι γυναίκες και οι άντρες θα πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα, ευθύνες και εξουσία κάνοντας έτσι το πολιτικό μας σύστημα πιο δίκαιο και δημοκρατικό. Η Δημοκρατία της Ισότητας δεν ωφελεί μόνο τις γυναίκες αλλά το σύνολο του πληθυσμού, συγκεκριμένα: Προάγει την αντιπροσωπευτική δημοκρατία Τα κοινοβούλια δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο του πληθυσμού αν οι γυναίκες δεν εκπροσωπούνται ισότιμα. Οι σημαντικές αποφάσεις που λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες θα πρέπει να αντιπροσωπεύονται ίσα όταν λαμβάνονται τέτοιες αποφάσεις. Βελτιώνει την ποιότητα της πολιτικής Περισσότερο από το μισό ποσοστό των αποφοίτων πανεπιστημίων στην Ευρώπη είναι γυναίκες. Όταν δεν εκπροσωπούνται στην πολιτική, μεγάλο ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού μένει αναξιοποίητο και έτσι διακυβεύεται η ποιότητα των πολιτικών αποφάσεων. Η ίση εκπροσώπηση των γυναικών και των αντρών βελτιώνει την ποιότητα της πολιτικής και οδηγεί στην κατανομή των δημόσιων πόρων με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τόσο των γυναικών όσο και των αντρών. Επίσης, διευρύνει τους ορίζοντες της πολιτικής, δημιουργεί νέες ευκαιρίες, φέρνει νέες ικανότητες και προοπτικές στη χάραξη πολιτικής. Προωθεί την ισότητα των φύλων Η Δημοκρατία της Ισότητας διασφαλίζει την προβολή των γυναικών στην πολιτική, συμβάλλοντας στην εξάλειψη των στερεοτύπων και εφαρμόζοντας έμπρακτα το δικαίωμά τους για ίση εκπροσώπηση.
Κεφάλαιο τρίτο Προτεινόμενες δράσεις ανά φορέα Η ανισόρροπη εκπροσώπηση των γυναικών και των αντρών στην πολιτική ζωή αποτελεί δημοκρατικό έλλειμμα και έρχεται σε αντίθεση με το δεσμευτικό για την Κυπριακή Δημοκρατία θεσμικό πλαίσιο διεθνών συνθηκών όπως η Συνθήκη για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW) των Ηνωμένων Εθνών και των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997) και η Συνθήκη της Ρώμης (1957). Πιο κάτω χαρτογραφούνται οι δράσεις που προτάθηκαν από άμεσα εμπλεκόμενους φορείς κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου με αρχηγούς κομμάτων, νεολαίες κομμάτων εκπροσώπους γυναικείων οργανώσεων, ΜΜΕ και ΜΚΟ ώστε να προαχθεί η δημοκρατία και η ισόρροπη συμμετοχή των γυναικών και των αντρών στην πολιτική ζωή της Κύπρου. Καθώς η ανισόρροπη εκπροσώπηση των γυναικών είναι ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο που χρήζει αντιμετώπισης συνολικά από όλους τους κοινωνικούς φορείς, οι προτάσεις κατηγοριοποιήθηκαν ανά φορέα δράσης. 3.1. Φορείς πολιτικής εξουσίας : κόμματα κυβέρνηση Σε πολλές από τις διαβουλεύσεις έγινε λόγος για τις πατριαρχικές δομές που υπάρχουν στα κόμματα και τον τρόπο διακυβέρνησης. Οι πατριαρχικές αυτές δομές δεν προωθούν την ενασχόληση των γυναικών με την πολιτική και έτσι διαιωνίζουν την υποεκπροσώπησή τους. Στόχος Αύξηση του αριθμού των γυναικών σε θέσεις πολιτικής εξουσίας σε κομματικό και κρατικό επίπεδο. Τρόπος Εφαρμογή εθνικού σχεδίου δράσης από όλα τα κόμματα και από την κυβέρνηση με συγκεκριμένες θετικές δράσεις για την προώθηση της ισότητας των φύλων στην πολιτική. Κάποιες θετικές δράσεις που αναφέρθηκαν κατά τις διαβουλεύσεις ήταν: νομοθετικές ποσοστώσεις που να εγγυούνται την ισόρροπη αριθμητική εκπροσώπηση των γυναικών και των αντρών σε όλα τα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων. προγράμματα καλλιέργειας των ηγετικών δεξιοτήτων και καθοδήγησης των νέων γυναικών και των υφιστάμενων γυναικών πολιτικών
εισαγωγή της διάστασης του φύλου στην πολιτική ατζέντα ώστε να λαμβάνει υπόψη της τις διαφορετικές ανάγκες των γυναικών και των αντρών. Οι γυναίκες θα ενδιαφερθούν για την πολιτική όταν η πολιτική ενδιαφερθεί για αυτές. εφαρμογή μοντέλου κοινωνικής πολιτικής για τη στήριξη της οικογένειας με ενίσχυση των προγραμμάτων κρατικής φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων. Ενίσχυση των ερευνητικών προγραμμάτων και των οργανισμών που παράγουν έργο για την ισότητα των φύλων. 3.β. Εκπαίδευση για αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων Τα στερεότυπα για τα φύλα παραμένουν κυρίαρχα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής και θέτουν εμπόδια στην εμπλοκή των γυναικών στην πολιτική. Εξακολουθούν να κυριαρχούν πατριαρχικές αντιλήψεις που συνδέουν τις γυναίκες με το σπίτι και τους άντρες στη δημόσια ζωή. Στόχος Εξάλειψη των κοινωνικών στερεοτύπων που βασίζονται σε γενικεύσεις και αναπόδεικτες πεποιθήσεις. Τρόπος Εκπαιδευτικό σύστημα: Εισαγωγή στην εκπαίδευση συγκεκριμένων πρακτικών και μεθόδων για την καλλιέργεια των ηγετικών δεξιοτήτων των κοριτσιών και την παράλληλη καλλιέργεια των δεξιοτήτων φροντίδας στα αγόρια. Εκπαίδευση ενηλίκων: Συνέχιση των εκστρατειών για την προώθηση της ισότητας στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων. 3.γ. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Οι έρευνες του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου για την εκπροσώπηση των γυναικών και των αντρών υποψηφίων σε προεκλογικές περιόδους δείχνουν ότι οι γυναίκες υποψήφιες υπο-εκπροσωπούνται και παρουσιάζονται στερεοτυπικά στα ΜΜΕ. Στόχος Ισόρροπη εκπροσώπηση των γυναικών και των αντρών υποψηφίων στα ΜΜΕ τόσο αριθμητικά όσο και ποιοτικά.
Τρόπος Ανεξαρτητοποίηση και καλλιέργεια της ελευθερίας του λόγου από τα ΜΜΕ. Προγράμματα εκπαίδευσης των εκπροσώπων των ΜΜΕ σε ευαίσθητη ως προς το φύλο παρουσίαση των γυναικών και των αντρών πολιτικών. Παρακολούθηση και αρχειοθέτηση των καλών και των κακών πρακτικών των ΜΜΕ σε σχέση με την παρουσίαση των φύλων ώστε να υπάρχουν σημεία αναφοράς. Γ. Κοινωνία των πολιτών και γυναικείες οργανώσεις Θεσμική ανάπτυξη και ενίσχυση των ικανοτήτων των οργανωμένων συνόλων ώστε να μπορέσουν να ασκήσουν πίεση για την αποτελεσματική προώθηση της ισότητας στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων. Επιστράτευση και συνεργασία των μελών της κοινωνίας των πολιτών και των γυναικείων οργανώσεων ώστε να υπάρξει συντονισμένη δράση. Δραστηριοποίηση της κοινωνίας των πολιτών μέσα από την διοργάνωση εκστρατειών, σεμιναρίων, διαβουλεύσεων κ.α. Με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης