Φυσικό - Ἀφύσικο Τὰ ὅρια τῆς ὑγείας καὶ τῆς διαστροφῆς

εἶναι ἀληθινὸ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ νικάει τὸ θάνατο. Αὐτὸ ἀποτελεῖ καὶ τὸ ἀδιάψευστο κριτήριο γιὰ τὴν ἀλήθεια κάθε «ἀλήθειας» ἀπὸ τὶς τόσες ποὺ κυκλοφοροῦν καὶ στὶς μέρες μας. Εἶναι φανερό, σ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἁπλότητα πίστεως, ὅτι ἡ ἀλήθεια τοῦ ἀνθρώπου βρίσκεται σ Ἐκεῖνον ποὺ γιὰ χάρη του νίκησε τὸν θάνατο καὶ ἔδωσε ζωὴ καὶ νόημα ζωῆς στὸν ἄνθρωπο. Ἡ ζωή μας λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «κέκρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ». (Κολ. 3,3) Ὅταν, λοιπόν, «ὁ Χριστὸς φανερωθῆ, ἡ ζωὴ ἡμῶν, τότε καὶ ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερωθήσεσθε ἐν δόξῃ» (ὅ.π. 3,4). Μέσα στὴ «δόξα», δηλ. μέσα ἀπὸ τὴν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἀποκαλύπτεται ἡ ἀλήθεια γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Ἰωάννης ὁ Θεολόγος λέει: «Κοιτᾶξτε πόση ἀγάπη μᾶς ἔδωσε ὁ Πατέρας ὥστε νὰ ὀνομαστοῦμε παιδιὰ τοῦ Θεοῦ. Γι αὐτὸ ὁ κόσμος (ὅσοι δηλ. εἶναι μακριὰ ἀπὸ τὸ Θεό) δὲν μᾶς γνωρίζει, γιατὶ δὲν γνωρί- Nεανικά Ἀγκυροβολήματα Aγκυροβολή- Δ I M H N I A I O Φ Y Λ Λ A Δ I O T H Σ I E P A Σ M H T P O Π O Λ E Ω Σ I E P A Π Y T N H Σ K A I Σ H T E I A Σ Γ I A T O Y Σ N E O Y Σ T E Y X O Σ 4 5 ο Ι Ο Υ Λ Ι Ο Σ - Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Σ 2 0 0 8 Φυσικό - Ἀφύσικο Τὰ ὅρια τῆς ὑγείας καὶ τῆς διαστροφῆς Τί εἶναι φυσικό καὶ τί ἀφύσικο στὸν κόσμο ποὺ ζοῦμε; Τί ὑγιὲς καὶ τί ἄρρωστο; Τί εἶναι ἰσορροπημένο καὶ τί ἀνισόρροπο; Ἐρωτήματα πού, μέσα στὴ σχετικότητα ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τὸν κόσμο, δὲ γίνεται νὰ ἀπαντηθοῦν. Οὔτε ὁ Χριστὸς ἀπάντησε στὸν Πιλάτο ὅταν τὸν ρώτησε: «Τί ἐστίν ἀλήθεια»; Οἱ πολλὲς καὶ διαφορετικὲς ἑρμηνεῖες, ποὺ δίδονται ἀπὸ φιλοσοφίες, θρησκεῖες καὶ ἐπιστῆμες γιὰ τὸν κόσμο, συνιστοῦν ἐπὶ μέρους ἀλήθειες τοῦ κόσμου. Εἶναι ἡ ὄψη τοῦ κόσμου ἀπὸ μία συγκεκριμένη ὀπτικὴ γωνία. Εἶναι ἀλήθειες ἀλλὰ δὲν εἶναι ἡ ἀλήθεια γιὰ τὸν κόσμο. Καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι «κόσμος». Ποῦ ὅμως βρίσκεται ἡ ἀλήθεια αὐτοῦ τοῦ «κόσμου»; Ἄν βρίσκεται μέσα στὰ ὅριά του τότε πῶς ἐξηγεῖται ἡ ὕπαρξη τοῦ θανάτου, ἀφοῦ ἀλήθεια εἶναι «αὐτό ποὺ ὑπάρχει»; Πῶς γίνεται νὰ αὐτοαναιρεῖται ἡ ὕπαρξη, δὲν εἶναι παράλογος ὁ ἰσχυρισμὸς αὐτός; Ἄν κάτι ὑπάρχει καὶ

ζει Αὐτόν (αὐτὸς ὁ χωρισμὸς, ἡ ἄγνοια εἶναι ἡ ἁμαρτία). Ἀγαπητοί, εἴμαστε τώρα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἀκόμα δὲν φανερώθηκε τί θὰ γίνομε. Ξέρομε ὅμως ὅτι ὅταν φανερωθεῖ θὰ γίνομε ὅμοιοι μ Αὐτὸν, γιατὶ θὰ Τὸν δοῦμε ὅπως εἶναι. Καὶ καθένας ποὺ ἔχει αὐτὴ τὴν ἐλπίδα ἁγνίζει τὸν ἑαυτό του ὅπως Ἐκεῖνος εἶναι ἁγνός» (Ἰω. Α 3,1-4). Ὁ ἁγνισμός, γιὰ τὸν ὁποῖο κάνει λόγο ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἀφορᾶ ὅλο τὸν ἄνθρωπο, τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα. Ἔλεγε ὁ Γέροντας Παΐσιος: «Ἕνας ἁγνός, καλὸς λογισμὸς ἔχει μεγαλύτερη δύναμη ἀπὸ κάθε ἄσκηση... ὁ ἄνθρωπος, ὅταν τὰ βλέπη ὅλα μὲ καλοὺς λογισμούς, ἐξαγνίζεται καὶ χαριτώνεται ἀπὸ τὸ Θεό... Ὅλη ἡ βάση εἶναι ὁ καλὸς λογισμός. Αὐτὸ εἶναι ποὺ ἀνεβάζει τὸν ἄνθρωπο, τὸν ἀλλοιώνει πρὸς τὸ καλό. Πρέπει νὰ φθάση κανεὶς στὸ σημεῖο νὰ τὰ βλέπει ὅλα καθαρά... Μετὰ φθάνει ὁ ἄνθρωπος σὲ μιὰ κατάσταση ποὺ βλέπει τὰ πάντα μὲ τὰ πνευματικὰ μάτια, ὄχι μὲ τὰ ἀνθρώπινα... Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅταν δῆ τὴν καρδιά μας ἁγνή, ἔρχεται καὶ κατοικεῖ μέσα μας, γιατὶ ἀγαπάει τὴν ἁγνότητα γι αὐτὸ παρουσιάστηκε σὰν περιστέρι» (Λόγοι, τ. Γ, σελ. 21). Τὰ πιὸ πάνω γράφονται στὸ πλαίσιο τῆς θεματικῆς ἑνότητας ποὺ ξεκινήσαμε στὸ προηγούμενο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ μας. Στὴν ἑνότητα αὐτὴ ἐξετάζομε θέματα ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τή βιολογικὴ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου καὶ συγκεκριμένα μὲ τὴ σαρκικὴ ἐπιθυμία πρόκληση ἡ ὁποία πολὺ ἀπασχολεῖ τοὺς νέους, καὶ ὄχι μόνο αὐτούς, στὶς μέρες μας. Ἀκόμα σὲ σχέση μὲ τὸ γενικὸ αὐτὸ θέμα καὶ χωρὶς νὰ ἀποτελεῖ κεντρικὸ μέλημά μας, θὰ προσπαθήσομε νὰ ποῦμε δυὸ λόγια γιὰ μιὰ ξεχωριστὴ πτυχὴ τοῦ σαρκικοῦ πάθους, τὴν ὁμοφυλοφιλία. Ἐκεῖνο ποὺ θέλω νὰ ἐπισημάνω εἶναι ὅτι ζοῦμε σὲ ἕνα μεταπτωτικὸ κόσμο. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ κόσμος αὐτὸς ἔχει χάσει τὴ φυσικότητά του τὴν ὁποία πρέπει νὰ ξαναβρεῖ γιὰ νὰ μπορέσει νὰ φθάσει στὴν ὁλοκλήρωση. Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ ἀφιέρωση ποὺ κάνει ὁ γέροντας Σοφρώνιος τοῦ Essex στὸ βιβλίο ποὺ ἔγραψε γιὰ τὸν Ἅγιο Σιλουανὸ τὸν Ἀθωνίτη: «Τῷ ἐκ διαφόρων πατρίδων ὁρμηθέντι καὶ τὸ Ὄρος τοῦ Ἄθωνος οἰκήσαντι, τῶν Ὁσίων Πατέρων χορῷ, τῷ παρὰ φύσιν διαφυγόντι, τὸ δὲ κατὰ φύσιν διασώσαντι καὶ εἰς τὸ ὑπὲρ φύσιν ἀνεληλυθότι». Ἕνας λογισμὸς ἦταν ἀρκετὸς γιὰ νὰ ὁδηγήσει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν κόσμο στὴ φθορὰ καὶ τὸ θάνατο. Καὶ ἐνῶ ἡ φύση τοῦ λογισμοῦ εἶναι πνευματικὴ εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα νὰ εἰσάγει τὴ φθαρτότητα στὴ μέχρι τότε ἄφθαρτη ἀνθρώπινη φύση. Ὅταν πάψει νὰ ἐνεργεῖ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο αὐτὸς μένει στὸ κενὸ καὶ πέφτει κατακέφαλα στὸ κενό. ὲν ὑπάρχει φραγμός, δὲν ὑπάρχει νόημα σὲ τίποτα, δὲν ὑπάρχει λόγος νὰ μὴ δοκιμάσει μέχρι κορεσμοῦ τὰ πάντα. Ὅλα, ἑτερόφυλος καὶ ὁμοφυλόφιλος ἔρωτας, ἴδια γεύση εἶναι. Ὅλα, ὅταν λείπει ὁ Χριστός, μυρίζουν χωματίλα. Ἕνας λογισμὸς μπορεῖ νὰ σὲ ἀδειάσει, νὰ σὲ φυλακίσει στὰ ὅρια τῆς σαρκικότητας καὶ ἕνας λογισμὸς μπορεῖ νὰ μπολιάσει τὴν ἴδια αὐτὴ σάρκα στὸ σῶμα «τοῦ δι ἡμᾶς σαρκωθέντος Χριστοῦ». Ἄν ὑπῆρχε ἐμπόδιο (βιολογικὸ ἤ ἄλλο) σ αὐτὴν τὴν πρόσληψη θὰ μᾶς τὸ ἔλεγε ὁ Χριστός. Νομίζω, ὅμως, κατὰ τὰ λεγόμενά του, ὅτι τὸ μόνο ποὺ δὲν γίνεται νὰ προσλάβει εἶναι ἡ ἁμαρτία γιατὶ ἁμαρτία σημαίνει ἀπουσία Χριστοῦ. παπα- Νικόλας Ἀλεξάκης

Ὁδός ἀδιέξοδος Στό προηγούμενο τεῦχος εἶχε γίνει λόγος γιά τά τρία πάθη (φιληδονία-φιλαργυρία-φιλοδοξία), μέσω τῶν ὁποίων γεννιοῦνται καί τά ἄλλα καί κατευθύνουν δυστυχῶς τή ζωή μας. Στίς μέρες μας ὑπάρχει ἀλλοίωση τοῦ ὀρθόδοξου φρονήματος, λείπουν τά ὀρθόδοξα κριτήρια καί ἔτσι στό κάθε θέμα, ὑπάρχει ἡ κοσμική θέση, ὑπάρχει καί ἡ ἐκκλησιαστική θέση. Ἡ φυσική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά ζεῖ σύμφωνα μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Καί μέσα ἀπό αὐτή τή φυσική κατάσταση νά φθάσει στήν ὑπερφυσική κατάσταση (ἁγιότητα-θέωση-ἕνωση μέ τόν Θεό). Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία βλέπει τό καθετί μέσα σ αὐτήν τήν προοπτική. Ὁ λόγος τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι ἀναχρονιστικός, πουριτανικός, συντηρητικός, ἀλλά λόγος πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία. Ἄν ἡ ζωή μας τελειώνει μέ τό θάνατο, τότε ὅλα ἐπιτρέπονται. έν ὑπάρχει λόγος γιά ἀγώνα, γιά προσπάθεια. Ἄν ὅμως δεχθοῦμε ὡς Χριστιανοί τό λόγο τοῦ Χριστοῦ: «ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, κἄν ἀποθάνῃ ζήσεται» τότε ὅλα παίρνουν ἕνα ἄλλο νόημα καί περιεχόμενο. Γίνεται σήμερα μεγάλος λόγος γιά τό πρόβλημα τῆς ὁμοφυλοφιλίας. Βέβαια, οἱ ἴδιοι δέν δέχονται ὅτι εἶναι πρόβλημα, ἀλλά οἱ ἄλλοι (οἱ ἀπέναντι) ἔχουν πρόβλημα. Κατ ἀρχάς θέλω νά ξεκαθαρίσω, ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν στέκεται ἀπέναντι μέ τό δάχτυλο στή σκανδάλη, ἕτοιμη νά καταδικάσει κάθε ἐνέργεια ἀντίθετη μέ τά πιστεύω της, ἀλλά ἀγκαλιάζει ὅλους τούς ἀνθρώπους, μέ ὅ,τι ὁ καθένας κουβαλάει στήν πλάτη του. Ὅλοι εἴμαστε παιδιά τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία, ὅπως ἡ μάνα μας, μᾶς ἀγαπάει, ὅπως εἴμαστε, ἀτελεῖς, ἐμπαθεῖς καί ἀνάξιοι, ἁπλά καί μόνο ἐπειδή εἴμαστε παιδιά της. Τό μόνο πού ζητᾶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι νά ταπεινωθοῦμε, νά καταλάβουμε τά λάθη μας καί νά δείξομε διάθεση γιά μετάνοια. Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος «ἕνα πραγματάκι τοσοδά νά κάνομε γιά τόν Χριστό, αὐτός κάνει τά ὑπόλοιπα, μόνο νά δεῖ τό φιλότιμό μας καί τότε ἔρχεται καί τά διορθώνει ὅλα». Ἔτσι καί στό θέμα τῆς ὁμοφυλοφιλίας. ιαστροφή ἤ φυσική πράξη; Ἄν ρωτήσεις τούς περισσότερους ἀνθρώπους θά σοῦ ἀπαντήσουν, ἄλλοι, ὅτι εἶναι ἐπίκτητη, ἄλλοι ὅτι εἶναι «ἐκ γενετῆς» (γονιδιακή), καί γενικά μέ τήν ἀλλοίωση τῶν κριτηρίων πού ὑπάρχει σήμερα, θά σοῦ ἀπαντήσουν ὅτι «περί ὀρέξεως, οὐδείς λόγος», δηλαδή ὁ καθένας ὅ,τι θέλει κάνει. Τά ἐπιχειρήματα τῶν ὁμοφυλοφίλων εἶναι δύο: α) ἡ ἐλευθερία, ὅ,τι θέλω κάνω, εἶμαι ἐλεύθερος νά ἀκολουθήσω ὅποιο δρόμο θέλω καί β) τό γονιδιακό, ὅτι δηλαδή δέν φταίω ἐγώ, ἔτσι γεννήθηκα, δέν μπορῶ νά τά βγάλω πέρα μέ τή φύση μου καί τίς ὁρμόνες μου. Ὅσον ἀφορᾶ τό πρῶτο ἐπιχείρημα τῆς ἐλευθερίας, θά ποῦμε μόνο ὅτι ἡ ἐλευθερία ὁδηγεῖ στό θάνατο, ὁδηγεῖ καί στή ζωή, στήν κόλαση καί στόν Παράδεισο. Εἶναι γνωστό, πώς ἄν κάνω ὅ,τι θέλω, καταστρέφομαι (π.χ. ναρκωτικά, αὐτοκτονία, ἀνυπακοή, κλπ). Ὅσον ἀφορᾶ τό δεύτερο ἐπιχείρημα ἐντέχνως προπαγανδιστικά καλλιεργοῦν μέ κατευθυνόμενες ἐπιστημονικοφανεῖς ἔρευνες στήν κοινή γνώμη ὅτι δῆθεν δέν φταίει σέ τίποτα τό ἄτομο, ἀλλά ἡ φύση. Γι αὐτό τό ἐπιχείρημα, δέν ὑπάρ-

χουν ἀποδείξεις οὔτε γιά γονιδιακό προσδιορισμό, οὔτε γιά ὁρμονικές διαφοροποιήσεις, τουλάχιστον ἀπό σοβαρούς καθηγητές τῆς Ἰατρικῆς καί Ἐπιστήμονες. Καί ἄν ἀκόμα εἶναι γονιδιακό, πού δέν εἶναι, ὁ ἄνθρωπος ὅπως λένε πολλοί ἐπιστήμονες μπορεῖ νά ἐπιβληθεῖ πάνω σέ μιά ροπή πού εἶναι δυνατόν νά ὑπάρχει μέ μιά συνειδητή προσπάθεια καί ἀγώνα. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μόνο ἔνστικτα καί ὁρμές, ἀλλά καί πνε ῦμα. Τό πνεῦμα δίνει τή δυνατότητα ἐπιβολῆς πάνω στά ἔνστικτα καί τίς ὁρμές. Σήμερα βλέπομε οἱ ὁμοφυλόφιλοι νά διεκδικοῦν τό δικαίωμα στό γάμο καί στήν οἰκογένεια, στήν υἱοθεσία καί στήν ἀνατροφή παιδιῶν, ἀξιώνουν ἀπό τό σύστημα νά τούς δεχθεῖ, καί προσπαθοῦν νά ἐπιβάλλουν αὐτή τή συμπεριφορά ὡς κάτι φυσικό ἤ φυσιολογικό. Ἡ Ἐκκλησία δέν παραδίδει στήν πυρά τόν ἄνθρωπο, μέ τά πάθη του, τίς ἀποκλίσεις του, τά λάθη του. Ἀγκαλιάζει ὅλο τόν ἄνθρωπο καί ὅλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς του. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι δικαστήριο, εἶναι νοσοκομεῖο. έχεται κάθε ἄνθρωπο, ἀρκεῖ νά ἔχει διάθεση μετανοίας καί θεραπείας. Ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνο Σωτῆρας ἀλλά καί Μεταξύ κόσμου καί Ἐκκλησίας Ἰατρός ψυχῶν καί σωμάτων. Αὐτός κομίζει σέ κάθε βαπτιζόμενο τή θεραπεία στήν ἀσθενούσα ἀνθρώπινη φύση του. Κάθε χριστιανός γιά νά οἰκειοποιηθεῖ τή θεία Χάρη ὀφείλει νά ἀσκηθεῖ διάγοντας πνευματική ζωή. Ἡ ἄσκηση εἶναι τό μέσο θεραπείας καί ἐπιστροφῆς τῆς νοσούσας ἀνθρώπινης φύσης στήν προπτωτική μακαριότητα. Ἔτσι, ἀνάγκη θεραπείας, δέν ἔχουν μόνο οἱ ὁμοφυλόφιλοι, ἀλλά ὅλοι μας, ὁ καθένας γιά τά πάθη του. έν μποροῦμε νά καταδικάζομε τόν ὁμοφυλόφιλο γιά τή ζωή του, καί νά παραβλέπομε τόν μοιχό, πού καταπατᾶ τήν ἱερότητα τοῦ γάμου. Ὅμως δέν μποροῦμε γιά νά γινόμαστε ἀρεστοί, νά ἀλλοιώνομε τήν παράδοσή μας καί τά κριτήρια μας. Ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ τόν γάμο ἀνδρός καί γυναικός γιατί προσφέρει ὁλοκλήρωση (βιολογική-ψυχολογική), ἔχει προοπτική, καρπούς καί ἀποτελέσματα, τελικά ὁδηγεῖ στή θέωση. Ἀντίθετα ἡ σχέση τῶν ὁμοφυλόφιλων ποῦ ὁδηγεῖ; Γεώργιος Ζωγραφίνης, καθηγητής Θεολόγος Λέγεται ἀπό πολλούς σήμερα ὅτι οἱ λέξεις χάνουν τό νόημά τους. Συχνότερα ὅμως ὁμολογεῖται, ἴσως καί ἀσυνείδητα, μία ἀντιστροφή τῆς πραγματικότητας, μία ἀπαξίωση τῶν πιό οὐσιωδῶν στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ἀντίθετα ὑπερεκτιμοῦνται καί ἀποκτοῦν βαρύνουσα σημασία στή ζωή μας πράγματα πού κάθε συνετός ἄνθρωπος θά τοποθετοῦσε ἀξιολογικά πολύ χαμηλά καί ἀρκετά πίσω στίς προτεραιότητές του. Γιά νά γίνω πιό σαφής: Ἀκούγεται συχνά γιά τόν ἄνθρωπο πού ταξίδεψε πολύ, πού διασκέδασε, πού γεύθηκε σωματικά τίς χαρές καί τίς ἡδονές τοῦ κόσμου, ὅτι αὐτός «τήν ἔζησε τή ζωή του». Εἶναι μία ἀπό τίς ἀντιστροφές τῆς πραγματικότητας πού θά ἤθελα νά ἐπισημάνω στίς λίγες γραμμές πού ἀκολουθοῦν. Μέ ὁδηγό ἕνα ἀπό τά συγκλονιστικότερα πρωτοχριστανικά Ἀπολογητικά Κείμενα, τήν «πρός ιόγνητον Ἐπιστολήν», ἄς προσπαθήσουμε νά κατανοήσουμε τήν ἀνθρώπινη φύση, κυρίως στή σχέση σώματος καί ψυχῆς στή ζωή του. Ἄς ἐπανατοποθετήσει, δέ, ὁ καθένας μας τόν ἑαυτό του μέσα στόν κόσμο σύμφωνα μέ τήν ἀποκάλυψη τῆς σχετικῆς ἀλήθειας, ἀλλά καί τήν ἐκπληκτική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπό τή ζωή τῶν πρώτων Χριστιανῶν. Ὁ ἄγνωστος ἀπολογητής συγγραφέας αὐτῆς τῆς ἐπιστολῆς, παρουσιάζοντας τό θαυμαστό τρόπο ζωῆς τῶν πρώτων Χριστιανῶν, λέει μία μεγάλη ἀλήθεια, ὅτι δηλαδή οἱ Χριστιανοί ἔχουν σάρκα, ἀλλά δέν

ζοῦν σαρκική ζωή: «ἐν σαρκί τυγχάνουσι, ἀλλ οὐ κατά σάρκα ζῶσιν». Στά λόγια αὐτά, βρίσκει κανείς μιά σύντομη, ἀλλά καί ἀκριβῆ ὁριοθέτηση τῶν στοιχείων τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Τό σῶμα εἶναι ἀποδεκτό (καταφάσκεται), ἄρα καί οἱ βιολογικές ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου ἐπίσης γίνονται ἀποδεκτές. Ὁ Χριστιανός μετέχει καί γεύεται τίς χαρές τῆς ἐγκόσμιας παρουσίας του καί μέ τό σῶμα του. Γνωρίζουμε, ἄλλωστε, ὅτι καί ὁ ἴδιος ὁ Χριστός δέν ἀπέφευγε τίς κοινωνικές συναναστροφές, καθώς παραβρέθηκε σέ γάμο καί παρακάθησε σέ δεῖπνα ὅ,που ὑπῆρξε καλεσμένος. Εἶναι ἀνακριβές αὐτό πού λέγεται ὅτι ὁ Χριστιανός ἀποστρέφεται τόν κόσμο καί τίς χαρές τῆς ζωῆς καί περιγράφεται ὡς ἕνα μίζερο καί ἀγέλαστο πρόσωπο. Αὐτό εἶναι μία παραποίηση τοῦ περιεχομένου τῆς ἀρετῆς τῆς ἐγκράτειας καί τῆς νηστείας. Ἡ πνευματική του πείρα, ὅπως καί ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής εὔστοχα παρατηρεῖ -«ἡ παράλογη ἡδονή ἔχει ὡς φυσικό ἀποτέλεσμα τήν ὀδύνη»- τόν κάνει ἰδιαίτερα προσεκτικό, γιατί πάντα ὑπάρχει ὁ κίνδυνος νά ἐκπέσει στήν ὀδύνη τοῦ σαρκικοῦ ἀνθρώπου. Ἐδῶ τοποθετεῖ ὁ ἱερός συγγραφέας τῆς ἐπιστολῆς τό ὅριο στή ζωή τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ἡ ὑλική μας ὑπόσταση καί φύση δέν εἶναι ἀπορριπτέα καί χωρίς ἀξία. Ἀντίθετα, εὐλογεῖται, δοξάζεται καί ὑψώνεται «ἐν Χριστῷ», γιατί «ὁ Λόγος Σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰωάν. 1,14). Ὁ σαρκικός ἄνθρωπος, σέ μεγάλο βαθμό ὁ σημερινός γενικότερα ἄνθρωπος, εἶναι ἐκεῖνος πού ὑποτάσσει τή ζωή του στίς ἀπαιτήσεις τοῦ σώματος, αὐτός πού τοῦ ἀφήνει τόν ἔλεγχο καί τή στοχοθεσία τῆς προσωπικῆς του πορείας στή ζωή. Κυριαρχούμενος ἀπό τά κατώτερα πάθη, τίς ἐμπαθεῖς ὁρμές, ὁδηγεῖται στό φαῦλο κύκλο τῆς ἀναζήτησης τῆς ἡδονῆς, τῆς ἱκανοποιούμενης καί ποτέ «χορτάτης σάρκας». Ὁ π. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος, σέ πρόσφατη ὁμιλία του ἀναφέρει γιά τήν τραγωδία καί τό ἀδιέξοδο, τήν ὀδύνη τοῦ σαρκικοῦ ἀνθρώπου: «ἡ πορεία μέσα ἀπό ἕνα σχῆμα πού λέγεται σωματική ἀναζήτηση σέξ- ἱκανοποίηση, καταστρέφει τίς λεπτές πτυχές τοῦ συναισθηματικοῦ πεδίου τοῦ ἀνθρώπου. Λειτουργοῦν μόνο τά ζωώδη καί καταπατοῦνται τά ἀνθρώπινα, διαταράσσεται ὁλόκληρη ἡ ἰσορροπία τῶν δομῶν τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς πού εἶναι φτιαγμένη νά λειτουργεῖ τήν ἀγάπη ὡς ἔρωτα γάμο ἁγιοπνευματικῆς δωρεᾶς». Στό πλαίσιο μιᾶς τόσο ἀλλοτριωμένης ζωῆς, σημειώνει ὁ συγγραφέας τῆς «πρός ιόγνητον Ἐπιστολῆς», ἡ σάρκα μισεῖ τήν ψυχή, ἄν καί δέν βλάπτεται ἀπό αὐτή, γιατί τήν ἐμποδίζει νά ἀπολαμβάνει τίς ἡδονές. Αὐτή ἡ διαπάλη τῆς σάρκας πρός τό πνεῦμα, ἡ διαταραχή τῆς ἰσορροπίας τοῦ ἔσω ἀνθρώπου καί τῆς φυσικῆς ἁρμονίας σώματος καί ψυχῆς, χρειάζεται τή θεραπευτική παρέμβαση τῆς Ἐκκλησίας πού, γιά νά εἶναι ἀποτελεσματική, προϋποθέτει καί τή δική μας συγκατάθεση καί συνεργασία. Ἔχει ἀπό πολλές πλευρές εἰπωθεῖ (ὄχι μόνο ἀπό τό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας) ὅτι ἕνα πάθος θεραπεύεται ἀπό ἕνα μεγαλύτερο πάθος. Ἄν καθένας ἀπό ἐμᾶς τήν ἔνταση καί τή φλόγα ἑνός πάθους ἤ μιᾶς ἀδυναμίας του, μπορέσει νά διοχετεύσει μέ ἀνάλογο πάθος καί νά τήν ἀντικαταστήσει μέ μία χριστιανική ἀρετή, τότε ἡ κοινωνία καί ἐμεῖς ἔχουμε ἐλπίδα θεραπείας. Ἡ ἀλλαγή πλεύσης στή ζωή τοῦ κάθε ἀνθρώπου πρέπει νά γίνει ἄμεσα, τώρα ἄν εἶναι δυνατόν, γιατί -γιά νά παραφράσω τή λαϊκή ἔκφραση- ἀφήσαμε τά πόδια νά κουμαντάρουν τό κεφάλι καί αὐτό δέν περιποιεῖ τιμή σέ κανένα μας. Ὁ σαρκικός ἄνθρωπος δέ ζεῖ, ἀλλά ἄσκοπα ξοδεύει καί ἀνοήτως χάνει τή ζωή του. Κων/νος Καπανταϊδάκης, καθηγητής Θεολόγος

Ἐραστευτές ἀνέραστοι ἤ ἐραστές ἀξιέραστοι; Ἐκεῖνο τό περιβόλι! Μέ τήν τελευταία γιαγιά τῶν ἀληθινῶν παραμυθιῶν, μέ τό κομμένο κυπαρίσσι, μέ τήν ὡραία κοιμωμένη, μέ τούς φυτεμένους βάτους ἀπό τά «γελαστά» πρόσωπα τῆς προόδου καί τῆς «δημιουργικότητας», ἐκεῖνο τό περιβόλι ψάχνω νά βρῶ. Ἀπό δῶ ξεκινοῦσε ἕνα δρομάκι. Τώρα ἕνας κορμός ἔχει μπεῖ ἐμπόδιο. Σάπιος. Ἐκεῖ ὑπῆχε μιά καγκελόπορτα. Περίτεχνη. Ποῦ εἶναι ἡ πύλη; Ἕνα κόκκινο τριαντάφυλλο χαμένο μέσα σέ μιά ἀνεξέλεγκτη βλάστηση προδίδει τήν εἴσοδο. Ἐρημιά. Ἔξω ἀπό τό περιβόλι, ὄχι μακριά, μιά συστάδα δέντρα. Σέ μιά ἀλάνα ὅλο τσιμέντα καί φῶτα. Χωρίς οὐρανό. έντρα πλατύφυλλα, ἄκαρπα, κόσμος πολύς, μές στά τσιμέντα, κάτω ἀπ τά δέντρα. «Ἀγάπη», «συμφιλίωση» τό σύνθημα σκασμένων ἀνθρώπων. Γέλια, ἀγκαλιές, φιλιά χωρίς χαρά. Ἀτέλειωτες προσπάθειες χωρίς ἱκανοποίηση. Ἐκεῖ ἦταν μιά δαμασκηνιά! Ἐρχόταν ὁ Ἰούλιος κατάφορτη. Τά παιδιά σκαρφάλωναν στό μαντρότοιχο τοῦ περιβολιοῦ. Ἔκοβαν, γευόταν μέ τό στόμα, μέ τήν ψυχή, γλύκαιναν. Ἔξω ἀπό τό περιβόλι, δίπλα στά τσιμέντα μιά ἀκρογιαλιά. Χωρίς θάλασσα, χωρίς αὔρα. Ζευγαράκια χωρίς πόθο. Φιλιά, χαϊδολογήματα. «Γιά πάντα μαζί» (ἔξω ἀπό τό περιβόλι). Καρδοῦλες πάνω στά ἄκαρπα δέντρα, πάνω στήν ἄμμο, χωρίς θάλασσα, χωρίς πανί. Πίσω ἀπό τά κλαδιά τῆς ἄγριας συκιᾶς, μές στό περιβόλι, στέκει ἀκόμα τό παράθυρο, καί τό λευκό περίτεχνο κουρτινάκι. Τά παιδιά τοῦ μαντρότοιχου καί τῆς δαμασκηνιᾶς ἔκλεβαν ματιές. Λαχτάρα μέ καθαρότητα, μέ ἀγαθότητα. Ἡ καρδιά σάν σέ σεισμό. Πίσω ἀπό τό κουρτινάκι δυό μαῦρα μάτια, δυό ροδαλά μάγουλα. Τά παιδιά κοκκίνιζαν. Γνήσιοι ἐραστές. Αὔριο πάλι. Ἔξω ἀπό τό περιβόλι. Ἄφθονο φαγητό, ἄφθονο ποτό. οξάρια μέ αὐθάδεια ἀνεβοκατεβαίνουν σέ ταλαιπωρημένες κόρδες. Φωνές τραγουδιστάδων μέσα ἀπό ἀμέτρητα ἠχεῖα ἐπιβάλλονται πραξικοπηματικά. Χορευτάδες ἡμίγυμνοι, μέ ἀναίδεια. Ὅλα ἴδια γεύση-ἄγευστα. Ὁ χορτασμένος κόσμος τρώει. Ὅλοι ἀπό τήν ἴδια ἄγευστη ποικιλία. Γέλια, χαρές, ἔρωτες - ἀγγαρεία, χωρίς γεύση, χωρίς οὐσία. Ο φοῦρνος, μές στό περιβόλι, ἡ «μπούκα» στέκει ἀκόμα. Ὁ θόλος ἔπεσε. Ἀχνιστό ψωμί, στιβαρό, βαρύ. Ἡ μπουκιά ποτίζεται ἀπό τίς σταγόνες ἱδρώτα τῶν θεριστάδων. Γλυκό ψωμί! γεύση ἀνόθευτη. Γλυκά χέρια! ἀγαπημένα χέρια. Ἡ καρδιά χτυπάει γιά τά λευκά χέρια τοῦ ἀληθινοῦ ψωμιοῦ. Ἔξω ἀπό τό περιβόλι! Ἔξω; Ναός τεράστιος. Ἰδού ὁ Νυμφίος. Μά ποῦ εἶναι; Ἐραστές σέ μιά σχέση τυπική. Κάποιες φορές μαγική. Χωρίς πόθο, χωρίς πάθος. Ἅγιοι χωρίς φωτοστέφανα, μόνο ζωγραφιστά. Χωρίς ἁγίους. Μόνο ζωγραφιστοί. Ποῦ εἶναι οἱ ἐραστές; -Ὡραῖο συνολάκι. Ποιά εἶναι αὐτή μέ τόν ὀμορφονιό; -Σσσστ! ἡσυχία! μαζέψτε τά παιδιά σας! -Ἡσυχία; Γιά τί πράγμα ἡσυχία; Εἶναι κανείς ἐρωτευμένος; -Μαζέψτε τά παιδιά νά φύγουμε! -Μά γιατί; Κανείς ἐρωτευμένος; Γιατί τόση ταραχή; Μές στό περιβόλι! Στά χνάρια τοῦ ἀληθινοῦ Ἔρωτα, ἐγκατάλειψη. Πεσμένα δέντρα, σπασμένα ξερόκλαδα, σκαρφαλωμένοι βάτοι καί κισσοί. Ἐρείπια. Ἀπαξιωτικά βλέμματα. Τό περιβόλι; Ποιό περιβόλι; Ὑπάρχει; Ὑπάρχει! Μόνο γιά κάποιους τρελούς πιά. Γιά κάποιους τρελά ἐρωτευμένους. Ὅποιος εἶναι ἐρωτευμένος δέν λογα-

ριάζει. Τά βάτα θά τόν τυλίξουν, οἱ κισσοί θά τόν μπερδέψουν, θά ματώσει, θά πονέσει, θά σκοντάψει σέ πέτρες, θά πέσει κάτω, θά συρθεῖ στό χῶμα, θά πληγωθεῖ σέ ἀγκάθια καί ξερόκλαδα, θά σηκωθεῖ πάλι. Ὕστερα θά πέσει ξανά. Μά πάλι θά σηκωθεῖ. Γιατί; Ὁ ἔρωτάς του βρίσκεται κάπου ἐκεῖ μέσα, καί ὁ κάθε ἀληθινός ἔρωτας ἔχει αἷμα καί πόνο, μά ἔχει καί πεῖσμα καί αὐτοθυσία, μά ἔχει καί σεβασμό καί πίστη. Ἐκεῖ δέ θά βρεῖς λεωφόρους μέ σήραγγες νά φτάσεις γρήγορα, δέν θά μπεῖς σέ πολυτελῆ ταχύτατα αὐτοκίνητα, δέν θά βρεῖς ἀναπαυτικές πολυθρόνες καί αἰρκοντίσιον ἤ μεγάλες ὀθόνες. Ἐκεῖ δέν ἔχει σῆμα τό κινητό. Ἡ ταχύτητα τοῦ internet εἶναι στό μηδέν, ὁ lap top εἶναι ἄχρηστος. Ἄν περιμένεις ἀπ τήν καρέκλα νά βρεῖς καί νά καταχτήσεις τόν ἔρωτά σου πίνοντας καφέ καί στέλνοντας SMS, γελιέσαι. Ἐκεῖ φαίνεται μονάχα ὁ πόνος τῆς καρδιάς σου μέ μιά ταχύτητα 1000 καί 2000 mbit καί μοναδικό σῆμα εἶναι αὐτό τοῦ κρυμμένου ἔρωτά σου. Κι ἐσύ συνεχίζεις! Πνιγμένος στό λυγμό, τό δάκρυ καί τό αἷμα. Συνεχίζεις; Μήπως κἄν δέν ἄρχισες; Μήπως ἐπαναπαύεσαι σ αὐτούς τούς τυποποιημένους καί συσκευασμένους, σέ πολυτελῆ συσκευασία, ἔρωτες μέ τήν ἡμερομηνία λήξης στό κάτω μέρος τοῦ κουτιοῦ; Πού ἄν δέ σοῦ ἀρέσει τόν πετᾶς στά σκουπίδια, ἔτσι ἁπλᾶ, γιατί στό παρακάτω περίπτερο ἤ πολυκατάστημα, δημαρχεῖο ἤ συμβολαιογραφεῖο θά βρεῖς ἕναν καινούριο; Ἔφτασα στή μεγάλη χτισμένη καί σκεπαστή ἀλάνα. Ἔξω ἀπό τό περιβόλι. Μέ τά πολλά φῶτα, μέ τά πολλά γέλια καί χαρές. Ὅλοι χαρούμενοι καί αἰσιόδοξοι (ἀλίμονο), γλέντια, χοροί, τραγούδια, παράδοση, μεγάλα ἠχεῖα, ἀναμένες «ἱερές» φλόγες, πολύχρωμα βεγγαλικά, γιγαντοοθόνες, τραγουδιστάδες, καμπαναριά, καμπάνες, γιόγκα, γιογκιλάτες (πιλάτες), ἄνετο πάρκιγκ, σίγουρο καί εὔκολο sex, W.C., κάμερες παντοῦ «γιά τήν δικιά σας ἀσφάλεια» (συγγνώμη πού δέ μπορῶ νά ἀποδώσω μέ λόγια τό μέγα μπέρδεμα). Καί μέσα ἐκεῖ... ὅλοι πνιγμένοι στόν ἔρωτα, στά ἀτέλειωτα φιλιά κι ἀγκαλιές. Στό δεξί χέρι ὁ ἕνας ἔρωτας (ἕνα ἄλλο χέρι), στό ἀριστερό χέρι τό κινητό (ὁ ἄλλος ἔρωτας). Τά μάτια ἐκπαιδευμένα ψάχνουν γιά τόν καινούριο ἔρωτα. Αὐτός στό δεξί χέρι ἄρχισε νά παλιώνει (ἔρχεται καί καλοκαίρι), τοῦ ἀριστεροῦ χεριοῦ εἶναι τελευταίας «προηγμένης» τεχνολογίας, «νέας γενιᾶς» (αὐτόν θά τόν κρατήσομε). Ὁ καινούριος ἔρωτας τῶν ματιῶν (τόν βρήκαμε κιόλας, γαλάζια μάτια στήν ἀπέναντι cafeteria), θά εἶναι ὁ συνοδευτικός, ὄχι ἀπαραίτητα, τοῦ μεγάλου ἔρωτα τῶν 220 hp καμπριολέ γιά τό καλοκαίρι τῶν διακοπῶν. Ἀπό τό χάλασμα τοῦ μαντρότοιχου τοῦ περιβολιοῦ κάτι διέκρινα. Ἕνα μονοπάτι. Καλά πατημένο. Μέσα στά βάτα, τά ξερόκλαδα. Τό περιβόλι δέν εἶναι ἀκατοίκητο. Τό ἀκολούθησα. Ξαφνικά μπροστά μου - ἔφτασα στό πουθένά - δυό μάτια καθαρά, φρεσκοκλαμένα. Ἕνα πρόσωπο φωτεινό, γαλήνιο. -Ποιός εἶστε; Τί εἶναι ἐδῶ; Εἶστε μόνος; Εἶστε ἐρημίτης; -Καί νά σοῦ πῶ δέν θά καταλάβεις. Ἀκολούθησα γιά λίγο. Τόν ἔβρισκα τόν ἔχανα. Ἄγρυπνος, νηστικός. υό μέρες ἀκολούθησα. -Μοῦ λείπει ὕπνος. ῆθεν παραπονέθηκε. Μά ἀφοῦ δέν κοιμόταν. Τί ἔψαχνε ὅλη νύ-

χτα; Τί ἔψαχνε ὅλες τίς νύχτες; Ποῦ πήγαινε; Ποῦ χανόταν; Ἀπό ποῦ ἐρχόταν; Ἤ τρελός εἶναι ἤ ἐρωτευμένος. Μπορεῖ καί τρελά ἐρωτευμένος. Ὅταν εἶσαι ἐρωτευμένος ὁ ὕπνος εἶναι ἀγγαρεία, εἶναι χάσιμο. Ἐκτός ἀπό μιά λεπτή εὐωδία καί μιά ἀνεξήγητη καρδιακή χαρά δέν εἶδα, δέν ἄκουσα τίποτε ἄλλο. Ἐπέστρεψα στό δρόμο ἀνάμεσα στό μαντρότοιχο τοῦ περιβολιοῦ καί τῆς χτισμένης, σκεπαστῆς καί φωτεινῆς ἀλάνας τοῦ μπερδεμένου καί ἐγκλωβισμένου κόσμου. Ξαφνικά! Λίγο πιό κάτω: -Εἶναι ντροπή γιά τόν τόπο μας αὐτό τό περιβόλι. Κι ἔδειχνε μέσα ἀπ τό μαντρότοιχο ὁ ὑπουργός «πολιτιστικῶν» ἐκδηλώσεων καί «ἱερῆς» φλόγας. -Θά τό ἐκσυγχρονίσομε! Εἶπε ὁ «προοδευτικός» κυβερνήτης. -Νά βάλομε μπουλντόζες, πιό «προοδευτικός» ὁ ὑπουργός «πολιτιστικῶν» ἐκδηλώσεων καί «ἱερῆς» φλόγας. -Θά τά ἀλλάξω ὅλα! ἀλαζονικά ὁ κυβερνήτης. -Θά μᾶς φτιάξετε ἕνα καμπαναριό; Ὁ παπᾶς τῆς παρέας πού εἶχε «πιάσει» τό νόημα τῆς κουβέντας. -Μείνετε ἥσυχος! Ἐγώ εἶμαι ἐδῶ! πιό ἀλαζονικά ὁ κυβερνήτης. Καί πραγματικά ἔμεινε...ἥσυχος. Ὁ ὑπουργός ἔφυγε «ἱκανοποιημένος». Βιαζόταν. Τό βράδυ εἶχε μεγάλη «πολιτιστική» ἐκδήλωση γιά τήν Πανσέληνο. Ὑψηλά ἰδανικά. Ὑψηλοί στόχοι. Μεγάλα «πολιτιστικά» ὄνειρα. Ὅλα ἔξω ἀπό τό περιβόλι. Ὁ κυβερνήτης εἶχε ἕνα...ἰδιαίτερο «ραντεβοῦ» μέ τή νεαρή γραμματέα του. Ἀρραβωνιασμένη ἦταν. Ε! καί λοιπόν; Ἐλεύθεροι ἄνθρωποι εἴμαστε. Ἐξάλλου τί «ἐραστές» εἴμαστε; Τέτοιες ἀναστολές καί «στερεότυπες» συμπεριφορές εἶχαν αὐτοί πού κάποτε κατοικοῦσαν στό περιβόλι. Αὐτά τά ξεπεράσαμε. Ἐξάλλου τό περιβόλι θά τό ἰσοπεδώσομε. Ὁ παπᾶς, πού ἐκτός ἀπό ἄγαμος ἦταν καί ἀνέραστος τελικά, εἶχε πετύχει τό σκοπό του. Νά «βγάλει» κονδύλιο γιά τό καλό τῆς «ἐκκλησίας... του» καί τή «δόξα τοῦ Θεοῦ» (ποιός θά ἔπαιζε τό ρόλο τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄγνωστο). Θά τοῦ φτιάξουν ἕνα καμπαναριό στολίδι! Ἦταν εὐχαριστημένος καί «ἥσυχος», ἐνῶ ἕνα δάκρυ συγκίνησης κύλησε γιά τή μεγάλη του ἐπιτυχία. Κι ἔτρεξε στό εἰκονοστάσι γεμάτος ἱκανοποίηση νά ζητήσει τά εὔσημα ἀπό τό Θεό. Χαμένος, ἔτρεξα στό χαμένο μά καλοπατημένο μονοπάτι τοῦ ἔρημου περιβολιοῦ. Γεμάτος ταραχή προετοιμαζόμουν γιά τό πῶς θά διηγηθῶ αὐτά πού εἶδα καί ἄκουσα στόν ἐρωτευμένο ἐρημίτη. Φτάνοντας τά ξέχασα ὅλα! Τά καθαρά μάτια του! Τό φωτεινό πρόσωπό του! -Πᾶμε! Νά ξεκινήσομε! Ἦταν κι ἄλλοι. Ζαλισμένοι, κουρασμένοι ἀπό τήν πολλή «χαρά», ἀπό τά πολλά «γλέντια», ἀπό τόν πολύ «πολιτισμό», ἀπό τόν πολύ «ἔρωτα». Τό χαμένο μονοπάτι δέν ἦταν καί πολύ κρυφό. Ἡ εὐωδία ξανάρθε! Λεπτή γαλήνη, ἠρεμία στίς καρδιές ὅλων. «Καί νά σοῦ πῶ δέ θά καταλάβεις», μερικά πράγματα δέν ἐξηγοῦνται. Βγῆκα ἔξω ἀπό τό περιβόλι. Ἡ μεγάλη «πολιτιστική βραδιά εἶχε ξεκινήσει. Μεγάλο κέφι! Χαμογελαστά, ὅσο δέν πάει, πρόσωπα. Χορός καί τραγούδι ἀτέλειωτα! Ὅλοι μιά κίνηση, μιά φωνή. Ἀγκαλιές, φιλιά καί... ἡ μεγάλη, πρωτοποριακή, ἐπαναστατική πρωτοβουλία τοῦ ὑπουργοῦ «πρόληψης ἀτυχημάτων»: δωρεάν προφυλακτικά σέ ὅλους!!! Ξημερώματα Κυριακῆς! Ἡ Πανσέληνος προχωράει. Τό κέφι στό ἀποκορύφωμα. Μικροί μεγάλοι. Ἀτέλειωτο κέφι, ἀτέλειωτοι «ἔρωτες» χωρίς ἀναστολές! Μονάχα... ὁ παπᾶς μ ἕνα γλυκό χαμόγελο στό πρόσωπό του κοιμόταν «ἥσυχος». Τό καμπαναριό θά χτιζόταν! Στέλιος Χατζάκης, καθηγητής Φυσικῆς Ἀγωγῆς