ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ»

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ» Υπεύθυνος Καθηγητής : Στεργίου Άγγελος Εισηγητής : Δαλακλής Γεώργιος AEM: 514 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2014 1

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 7 ΜΕΛΕΤΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ: ΕΝΝΟΙΑ, ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 11 1.ΕΝΝΟΙΑ 11 2. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ 12 3.ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 18 1.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 18 2.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑΜΕΙΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 19 3.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΗΓΟΥΝ ΕΦΑΠΑΞ ΠΑΡΟΧΕΣ 21 4.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΓΡΟΤΩΝ 24 5.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΓΗΘΕΝΤΟΣ ΚΛΑΔΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΓΡΟΤΩΝ 25 6.ΜΕΤΑΞΥ ΔΕΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΕΗ 26 7.ΜΕΤΑΞΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΑΠΟΜΑΧΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ (ΝΑΤ) ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 27 8.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΓΗΘΕΝΤΟΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΤΟΥ ΤΣΜΕΔΕ 29 9.ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ, ΤΩΝ ΝΠΔΔ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΤΑ ΠΟΥ ΔΙΟΡΙΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ 1/1/1983 31 10.ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ, ΥΠΟΥΡΓΟΙ, ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΙ, ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΚΑΙ ΝΟΜΑΡΧΕΣ 34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 35 1.ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ, ΤΩΝ ΝΠΔΔ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΤΑ ΠΟΥ ΔΙΟΡΙΣΤΗΚΑΝ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ 31/12/1982 35 2.ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ 35 3.ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ 36 4.ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ (ΟΓΑ) 36 5.ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΥΝΟΪΚΟ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 39 3

1.ΧΡΟΝΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΜΕΤΡΑΤΑΙ-ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ 39 Α)ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΕΙΣΦΟΡΩΝ 40 Β)ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΦΑΠΑΞ ΠΑΡΟΧΗΣ 41 Γ)ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 42 Δ)ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 43 Ε)ΜΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΕΙΣΦΟΡΩΝ 45 2.ΥΠΟΛΟΓΙΣΜOΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΧΡΟΝΟΥ 47 3.ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΝΕΜΟΝΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ 50 Α)Ο ΚΑΝΟΝΑΣ 50 Β)ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ 52 Β.1)ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 52 Β.2)ΑΠΟΝΟΜΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΜΕ 35ΕΤΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΙΚΑ 53 Β.3)ΑΠΟΝΟΜΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΜΕ 37ΕΤΙΑ 56 4.ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ 59 5.ΠΡΟΣΜΕΤΡΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 62 6.ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΘΗΤΕΙΑΣ 63 7.ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΜΕΧΡΙ ΕΞΙ ΜΗΝΩΝ ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΕΤΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 66 8.ΧΡΟΝΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 66 Α)ΣΕ ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 66 Β)ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΥΝΑΨΕΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 71 Γ)ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 74 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣ ΑΠΟΝΟΜΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 77 1.ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ ΛΟΓΩ ΓΗΡΑΤΟΣ, ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΑΠΟ ΚΟΙΝΗ ΝΟΣΟ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ 77 Α)ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ 77 Β)ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΕΥΡΕΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ 78 Β.1)ΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ 80 Β.2)ΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΜΕ ΤΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 83 Β.3)ΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 85 Β.4)ΕΠΑΝΑΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ 86 Β.5)ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΧΡΟΝΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ 87 Γ)ΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ 88 Δ)ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΚΡΙΝΕΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 89 Ε)ΠΟΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ 95 ΣΤ)ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 97 2.ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ ΛΟΓΩ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ 97 4

3.ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ ΛΟΓΩ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ 98 4.ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡ. 5 ΠΑΡ. 1 ΑΝ 1846/1951 ΣΤΑ ΤΑΜΕΙΑ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ 99 5.ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ ΤΕΤΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ- ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ 100 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΣΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 102 1.ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 102 2.ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟ ΑΡ. 5 ΝΔ 4202/1961 102 Α)ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 102 Β)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΣΟΥ 104 3.ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟ Ν 3232/2004 107 Α)ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 107 Β)ΒΑΣΙΚΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 108 Γ)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 111 Γ.1)ΠΡΩΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 111 Γ.1.Α)ΤΜΗΜΑ ΑΠΟΝΕΜΟΝΤΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ 111 Γ.1.Β.)ΤΜΗΜΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 113 Γ.1.Β.2)ΣΥΝΤΑΞΙΜΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ 113 Γ.1.Γ)ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΥΝΤΑΞΙΜΩΝ ΑΠΟΔΟΧΩΝ 116 Γ.2)ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ:ΤΜΗΜΑ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΟΡΙΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 117 Γ.3)ΤΡΙΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ:ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 119 Δ)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 119 Ε)ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 121 4)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟ ΑΡ. 11 Ν 1405/1983 122 Α)ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 122 Α.1)ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ Ν 3232/2004 122 Α.2)ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ Ν 3232/2004 122 Β)ΒΑΣΙΚΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 126 Γ)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 127 Γ.1)ΠΡΩΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 128 Γ.2)ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ:ΤΜΗΜΑ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΟΡΙΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 130 Γ.3)ΤΡΙΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ:ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑ 132 Γ.4)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 132 Δ)ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 134 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΣΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΓΙΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΜΕΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 136 1.ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 136 2.ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΕ ΤΑΜΕΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 139 Α)ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 139 Β)ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΤΑ 139 5

ΤΑΜΕΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 3.ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΕ ΤΑΜΕΙΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 142 Α)ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 142 Β)ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 144 Β.1)ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ 28/02/2013 144 Β.2)ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΑΠΌ ΤΗΝ 1/1/2013 ΚΑΙ ΕΦΕΞΗΣ 145 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 146 1.ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 146 2.ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΜΕΙΩΜΕΝΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ, ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ, ΟΤΑΝ Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ Ν 3232/2004 149 3)ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 150 Α)ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ-ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 150 Β)ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 151 Γ)ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 153 4)ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΜΕ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΤΕΛΗ 154 5)ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΠΟΣΟΥ ΠΟΥ ΚΑΤΕΒΑΛΕ ΑΝΑΡΜΟΔΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ 155 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ 157 1.ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΕΩΝ 157 2.ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ-ΕΚΤΕΛΕΣΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 158 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 163 Α)ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΠΟΝΕΜΟΝΤΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ 163 Β)ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ 163 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 165 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 167 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 170 6

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΕΔ ΑΠ ΑΝ άρ. ΑΡΜ ΑΡΧΝ βλ. ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ ΓΓΚΑ ΓΝΩΜ ΔΔΙΚΗ ΔΕΕ ΔΕΕ ΔΕΗ ΔΕΝ ΔΕΦ Δ/ΝΗ ΔΠΡ ΔΦΟΡΝΟΜΘ ΕΓΓΡ ΕΓΚ ΕΔΔΔ ΕΔΚΑ ΕΕΝ ΕΕΡΓΔ ΕΛΕΠΑΓΓ εν. ΕΠΙΘ ΙΚΑ ΕΛΠΠ ΕΣ ΕΣΔΑ ΕΦ ΕΤΕΑΠΕΠ ΙΚΑ Καν. ΚΔιοικΔ ΚΠολΔ ΚΥΑ ΜΠ ΟΓΑ Ν ΝΑΤ ΝΔ ΝΟΒ Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο Άρειος Πάγος Αναγκαστικός Νόμος άρθρο Αρμενόπουλος (περιοδικό) Αρχείο Νομολογίας (περιοδικό) βλέπε Γενική Ομοσπονδία Προσωπικού ΔΕΗ Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων Γνωμοδότηση Διοικητική Δίκη (περιοδικό) Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δίκαιο Επιχειρήσεων και Εταιρειών (περιοδικό) Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας (περιοδικό) Διοικητικό Εφετείο Ελληνική Δικαιοσύνη (περιοδικό) Διοικητικό Πρωτοδικείο Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας (περιοδικό) Έγγραφο Εγκύκλιος Επιθεώρηση Δημοσίου και Διοικητικού Δικαίου (περιοδικό) Επιθεώρηση Δικαίου Κοινωνικής Ασφαλίσεως (περιοδικό) Εφημερίς Ελλήνων Νομικών (περιοδικό) Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου (περιοδικό) Ελεύθερος Επαγγελματίας (περιοδικό) ενότητα Επιθεώρηση ΙΚΑ (περιοδικό) Ειδικός Λογαριασμός Πρόσθετων Παροχών Ελεγκτικό Συνέδριο Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Εφετείο Επαγγελματικό Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Κανονισμός Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας Κώδικας Πολιτικής ΔΙκονομίας Κοινή Υπουργική Απόφαση Μονομελές Πρωτοδικείο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων Νόμος Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο Νομοθετικό Διάταγμα Νομικό Βήμα (περιοδικό) 7

ΝΠΙΔ νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ΝΠΔΔ νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ΝΣΚ Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ΟΑΕΕ Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών ΟΤΑ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης παρ. παράγραφος ΠΔ Προεδρικό Διάταγμα περ. περίπτωση σ. σελίδα ΣΕΚ Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ΣΛΕΕ Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΣΤΕ Συμβούλιο της Επικρατείας ΣυνθΕΟΚ Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας Συντ. Σύνταγμα ΤΑΕ Ταμείο Εμπόρων ΤΑΠ-ΔΕΗ Τομέας Ασφάλισης Προσωπικού ΔΕΗ ΤΑΠ-ΕΔΕΜΕΔ Ταμείο Ασφαλίσεως Προσωπικού Εταιρείας Διαχειρίσεως Ειδών Μονοπωλίου Ελληνικού Δημοσίου ΤΑΤΜΓΤ Ταμείο Ασφαλίσεως Τυπογράφων και Μισθωτών Γραφικών Τεχνών ΤΑΤΤΑ Ταμείο Ασφαλίσεως Τεχνικών Τύπου Αθηνών ΤΑΥΤΕΚΩ Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφελείας ΤΕΑ Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης Επικούρησης Ασφαλιστών και Προσωπικού Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων ΤΕΑΕΔΞΕ Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Εργατών Δομικών και Ξυλουργικών Εργασιών ΤΕΑΙΤ Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα ΤΕΑΠ-ΔΕΗ Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού ΔΕΗ ΤΕΑΥΕΤ Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Εμπορίου Τροφίμων ΤΕΑΥΦΕ Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Φαρμακευτικών Εργασιών ΤΕΒΕ Ταμείο Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Ελλάδος ΤΝΠ Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΤΣΜΕΔΕ Ταμείο Συντάξεων Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων 8

ΜΕΛΕΤΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πόρισμα της επιτροπής ειδικών για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, Κατευθυντήριες αρχές και προτάσεις για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ΕΔΚΑ 2010, σ. 161-207 Πόρισμα της ομάδας εργασίας για την αναμόρφωση του θεσμού της διαδοχικής ασφάλισης, Αθήνα 2009, http://ggka.citron.gr Αρ. Αναγνώστου-Δεδούλη -- Εμ. Δεδούλης, Το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο 19 και οι επιπτώσεις του στα επικουρικά ταμεία των τραπεζών, ΕΔΚΑ 2004, σ. 321-330 Γαλανού, Ζητήματα Διαδοχικής Ασφάλισης, ΕΔΚΑ 2005, σ. 81-88 Λ. Γεωργακόπουλος -- Ν. Γεωργακόπουλος, Η σωματειακή ασφαλιστική σχέση στην ιδωτικού δικαίου κοινωνική ασφάλιση, ΔΕΕ 2006, σ. 838-860 Κυριακουλάκος, Η Διαδοχική Ασφάλιση πάλι εις την χειρουργικήν τράπεζαν, ΕΔΚΑ 2005, σ. 89-96 Κυριακουλάκος, Ο θεσμός της διαδοχικής ασφάλισης και οι νομοθετικές ρυθμίσεις, ΕΔΚΑ 1991, σ. 345-378 Λαγουδάκης, Ύπαρξη ασφαλιστικού δεσμού δεν απαιτείται στη διαδοχική ασφάλιση, ΕΔΚΑ 1986, σ. 70-72 Λαναράς, Η ασφάλιση στο ΙΚΑ, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2013 Λαναράς, Επιλογή Ασφαλ/κού Φορέα, ΕΠΙΘ ΙΚΑ 1999, σ. 753-760 Μεταλληνός, Η διαδοχική ασφάλιση στα ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας, τον ΟΓΑ και το Δημόσιο μετά τη Νέα Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση (Ν 3232/2004)-Η αναγνώριση χρόνου υπηρεσίας στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, Press Line, Αθήνα 2004 Μεταλληνός, Η χορήγηση επιδόματος τετραπληγίας παραπληγίας από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, ΕΔΚΑ 2004, σ. 565-576 Μορφακίδης, Προβλήματα πρόσβασης στις παροχές κοινωνικής ασφάλισης: Πώς η διοικητική διαδικασία παρεμβάλλεται μεταξύ κοινωνικού δικαίου και υλοποίησης των στόχων της κοινωνικής πολιτικής, ΕΔΚΑ 1997, σ. 697-708 Μπούρλος, Η διαδοχική ασφάλιση-οι πρόσφατες ρυθμίσεις του άρθρου 5 του Ν. 3863/2010, ΕΔΚΑ 2010, σ. 923-931 Παπαευαγγέλου, Διαδοχική Ασφάλιση-Σύνοψη Νομολογίας του Συμβ. Επικρατείας, ΕΔΚΑ 9

1993, σ. 755-761 Παπαθωμάς, Η ασφαλιστική περίπτωση στη διαδοχική ασφάλιση, ΕΔΚΑ 1986, σ. 659-670 Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2013 Πετρόγλου, Η προστασία της διαδοχικής ασφάλισης στα ταμεία ή λογαριασμούς παροχών εφάπαξ, ΕΔΚΑ 1993, σ. 762-764 Σδρόλιας, Οι νομοθετικές ρυθμίσεις της τελευταίας διετίας, ΕΔΚΑ 1980, σ. 449-456 Σκλήκας, Έναρξη ισχύος της Απόφασης Η6 της Διοικητικής Επιτροπής για το διευρυμένο δικαίωμα στον συνυπολογισμό περιόδων δυνάμει του άρθρου 6 του Κανονισμού 883/2004, ΕΔΚΑ 2012, σ. 282-287 Στεργίου, Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης, Εκδόσεις Ζυγός, 2013 Τσοτσορού, Η αρχή του συνυπολογισμού περιόδων ασφάλισης δυνάμει του άρθρου 6 του Κανονισμού 883/2004, ΕΔΚΑ 2012, σ. 272-282 Ψηλός, Απασχόληση Συνταξιούχων, ΔΕΝ 2011, σ. 289-306 Ψηλός, Ασφαλιστικά Θέματα-Προσαύξηση συντάξεων επί διαδοχικώς ασφαλισθέντων, ΔΕΝ 2005, σ. 727 Ψηλός, Η διαδοχική ασφάλιση-όπως ισχύει και όπως μέλλει να ισχύσει από 1/1/2004, ΔΕΝ 2004 σ. 224-233 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ: ΕΝΝΟΙΑ, ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1.ΕΝΝΟΙΑ Παρατηρείται συχνά στον εργασιακό βίο ενός εργαζομένου το φαινόμενο της μεταβολής επαγγέλματος και της υπαγωγής του νέου επαγγέλματος στην ασφάλιση διαφορετικού οργανισμού. Ειδικά τα τελευταία έτη, ο αριθμός των ασφαλισμένων που μεταβάλλουν επαγγελματικό προσανατολισμό βαίνει συνεχώς αυξανόμενος, λόγω της κινητικότητας στην αγορά εργασίας 1. Κρίσιμο τότε καθίσταται το ζήτημα από ποιον οργανισμό θα λάβει σύνταξη ο εργαζόμενος, καθώς και ο υπολογισμός αυτής. Σε αυτά τα ζητήματα καλείται να δώσει λύση ο θεσμός της διαδοχικής ασφάλισης. Διαδοχική ασφάλιση υπάρχει όταν ένας εργαζόμενος, ο οποίος είναι ασφαλισμένος σε ασφαλιστικό οργανισμό, διακόπτει αυτή την εργασία και αρχίζει νέα εργασία ή ασκεί διαφορετικό επάγγελμα, που υπάγεται στην ασφάλιση άλλου ομοειδούς οργανισμού, δηλαδή από οργανισμό κύριας ασφάλισης σε οργανισμό κύριας ασφάλισης, από οργανισμό επικουρικής ασφάλισης σε οργανισμό επικουρικής ασφάλισης σε οργανισμό επικουρικής ασφάλισης και από οργανισμό πρόνοιας (εφάπαξ παροχών) σε οργανισμό πρόνοιας (εφάπαξ παροχών) 2. Διαδοχική ασφάλιση θα υπάρχει σε περίπτωση είτε μόνο μίας, είτε και περισσοτέρων μεταβολών ασφαλιστικού οργανισμού. Αποφασιστικής σημασίας για την εφαρμογή των διατάξεων περί διαδοχικής ασφάλισης είναι πάντως η μεταβολή ασφαλιστικού οργανισμού και όχι απλώς η μεταβολή εργοδότη 3. Επίσης, διαδοχική ασφάλιση έχουμε όχι μόνο όταν ο ασφαλισμένος μεταβάλλει τον ασφαλιστικό του φορέα εκουσίως, αλλά και στη περίπτωση που ο ασφαλιστικός οργανισμός του καταργήθηκε ή συγχωνεύθηκε σε άλλον 4. Το γεγονός αυτό καθιστά το θεσμό της 1 Πόρισμα της επιτροπής ειδικών για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, Κατευθυντήριες αρχές και προτάσεις για την αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ΕΔΚΑ 2010, σ. 205 2 Μεταλληνός, Η διαδοχική ασφάλιση στα ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας, τον ΟΓΑ και το Δημόσιο μετά τη Νέα Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση (Ν 3232/2004)-Η αναγνώριση χρόνου υπηρεσίας στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, σ. 19. Για την προϋπόθεση του ομοειδούς βλ. κεφ. 2, εν. 1 και 2. 3 ΕΣ 1752/2004, ΕΔΔΔ 2005 σ. 156, ΕΣ 98/2001, ΕΔΔΔ 2001 σ. 402, ΕΔΚΑ 2002 σ. 127 4 ΣΤΕ 1003/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 280/1994, ΔΔΙΚΗ 1994 σ. 862, ΕΔΚΑ 1994 σ. 294, ΣΤΕ 502/1993, ΔΔΙΚΗ/1994 σ. 1154, ΕΔΚΑ/1994 σ. 339, ΕΛ.ΕΠΑΓΓ 1995 σ. 625, ΣΤΕ 3659/1988, ΕΔΚΑ 1989 σ. 14, Παπαθωμάς, Η ασφαλιστική περίπτωση στη διαδοχική ασφάλιση, ΕΔΚΑ 1986, σ. 659 11

διαδοχικής ασφάλισης καίριας σημασίας και μετά τις πρόσφατες εκτεταμένες ενοποιήσεις ασφαλιστικών ταμείων που επιχείρησε ο Ν 3665/2008, δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρ. 42 παρ. 1 οι σχετικές διατάξεις έχουν αναλογική εφαρμογή μεταξύ των Τομέων των Ταμείων που δημιουργήθηκαν, ακόμα και αν πρόκειται για Τομείς εντός του ίδιου Ταμείου 5. 2. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ Ο θεσμός της διαδοχικής ασφάλισης ρυθμίστηκε αποσπασματικά για πρώτη φορά με το Ν 549/1937, ο οποίος προέβλεπε τη μεταφορά των ατομικών λογαριασμών από τον προηγούμενο ασφαλιστικό φορέα στον επόμενο, καθώς και από το αρ. 51 ΑΝ 1846/1951 6. Βασικό νομοθετικό κείμενο που ρύθμισε συστηματικά τη διαδοχική ασφάλιση αποτελεί μέχρι σήμερα το ΝΔ 4202/1961, όπως ισχύει σήμερα μετά τις σημαντικές τροποποιήσεις που υπέστη ιδίως από τους νόμους 1405/1983, 1902/1990 και 3863/2010. Οι άλλες σημαντικές διατάξεις του θεσμού της διαδοχικής ασφάλισης εντοπίζονται στο άρ. 11 Ν 1405/1983 και στα άρ. 1, 2 και 3 Ν 3232/2004. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης υπερισχύουν σε σχέση με τις καταστατικές διατάξεις των ασφαλιστικών οργανισμών, ενώ δεν μπορούν να τροποποιηθούν από νεότερες καταστατικές διατάξεις, που εκδίδονται κατά τη συνήθη νομοθετική εξουσιοδότηση 7. 3.ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Κατά πάγια θέση της Νομολογίας, η συνταξιοδότηση με τις διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης αποτελεί δικαίωμα του ασφαλισμένου, ο οποίος μπορεί είτε να επιδιώξει τη συνταξιοδότησή του με βάση το χρόνο ασφάλισής του σε έναν μόνο οργανισμό, είτε να επικαλεστεί τις διατάξεις για τη διαδοχική ασφάλιση 8. 5 Πόρισμα της ομάδας εργασίας για την αναμόρφωση του θεσμού της διαδοχικής ασφάλισης, Αθήνα 2009, σ. 19, Στεργίου, Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης, σ. 412. Σύμφωνα δε με το άρ. 42 παρ. 3 Ν 4052/012, για το ΕΤΕΑ το τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι την 31/12/2014 υπολογίζεται με εφαρμογή και των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης. 6 Πόρισμα της ομάδας εργασίας για την αναμόρφωση του θεσμού της διαδοχικής ασφάλισης, Αθήνα 2009, σ. 10 7 ΣΤΕ 3322/1972, ΕΔΚΑ 1973 σ. 86 8 ΣΤΕ 3703/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2756/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 170/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2010 σ. 1002, ΣΤΕ 2537/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2922/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2803/1990, ΔΕΝ 1991 σ. 1078, ΕΔΚΑ 1991 σ. 32, ΣΤΕ 596/1989, ΔΔΙΚΗ 1989 σ. 844, ΕΦΑΘ 6078/2001, ΕΔΚΑ 2001 σ. 920 Με την τελευταία από τις προαναφερθείσες απόφάσεις κρίθηκε ότι, όταν από το καταστατικό ενός ασφαλιστικού οργανισμού προβλέπεται η ανάληψη των εισφορών, σε περίπτωση που ακολούθησε μεταβολή ασφαλιστικού οργανισμού δεν μπορεί ο προηγούμενος οργανισμός να αρνηθεί την επιστροφή των εισφορών, επικαλούμενος ότι θα ματαιωθεί η κοινωνική ασφάλιση του εργαζομένου. Και αυτό ακριβώς επειδή ο εργαζόμενος μπορεί να επιδιώξει την αυτοτελή του συνταξιοδότηση από τον επόμενο οργανισμό. 12

Από την αρχή της ελευθερίας επιλογής της διαδοχικής ασφάλισης κατά τη Νομολογία συνάγεται ότι ο ασφαλιστικός οργανισμός, στον οποίο υποβάλλεται αίτηση συνταξιοδότησης, δεν μπορεί να εξετάσει αυτεπαγγέλτως αν συντρέχουν οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης, όταν δεν υπάρχει ρητό αίτημα του ασφαλισμένου 9. Ο ασφαλισμένος δικαιούται αργότερα να μεταβάλει γνώμη και να επιλέξει, αντί της αυτοτελούς σύνταξης από ένα οργανισμό, τη σύνταξη με βάση τη διαδοχική ασφάλιση. Ωστόσο, οι ευνοϊκές συνέπειες από την επιλογή της διαδοχικής ασφαλίσεως δεν μπορούν να ανατρέξουν σε χρόνο προγενέστερο της υποβολής του σχετικού αιτήματος. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, για διάταξη οργανισμού σύμφωνα με την οποία η καταβολή της σύνταξης αρχίζει από την υποβολή της αίτησης. Σε περίπτωση μεταγενέστερης επιλογής της διαδοχικής ασφάλισης, η αναπροσαρμογή της σύνταξης επέρχεται από την ημερομηνία υποβολής της δεύτερης και όχι της αρχικής αίτησης 10. Περαιτέρω όμως, πάγια θέση της Νομολογίας του ΣΤΕ 11 είναι ότι δεν υπάρχει υποχρέωση ενημέρωσης του ασφαλισμένου για την ύπαρξη του δικαιώματος για σύνταξη με διαδοχική ασφάλιση, όταν δεν το επικαλείται ο ίδιος 12. Η θέση αυτή όμως δε φαίνεται να συμβαδίζει με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία της κοινωνικής ασφάλισης και την αρχή της χρηστής διοίκησης 13. Η αντίστροφη δυνατότητα, ήτοι παραίτηση από τη σύνταξη με διαδοχική ασφάλιση και επιδίωξη αυτοτελούς σύνταξης, γίνεται επίσης δεκτή από τη Νομολογία. Ωστόσο, μετά την τροποποίηση της διάταξης του αρ. 5 παρ. 7 ΝΔ 4202/1961 από το άρ. 10 Ν 1405/1983 και το άρ. 4 παρ. 2 Ν 1539/1985, η δυνατότητα αυτή υπόκειται σε περιορισμούς. Ειδικότερα: Με το νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε πριν από αυτές τις τροποποιήσεις, έστω και αν είχε απονεμηθεί από έναν ασφαλιστικό οργανισμό σύνταξη κατ' εφαρμογή του ΝΔ 4202/1961, ο ασφαλισμένος δικαιούνταν, αν έκρινε ότι ήταν προς το συμφέρον του, είτε να προβεί στην ανάκληση της σχετικής αιτήσεώς του ζητώντας τον αποχωρισμό του χρόνου ασφαλίσεως 9 ΣΤΕ 3703/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2756/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 170/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2010 σ. 1002, ΣΤΕ 2537/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 10 ΣΤΕ 3703/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2756/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2803/1990, ΔΕΝ 1991 σ. 1078, ΕΔΚΑ 1991 σ. 32, ΣΤΕ 170/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2010 σ. 1002, 11 Έχουν εκδοθεί αντίθετες αποφάσεις των δικαστηρίων της ουσίας. Βλ. ενδεικτικά ΔΕΦΑΘ 1696/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ καθώς και Μορφακίδης, Προβλήματα πρόσβασης στις παροχές κοινωνικής ασφάλισης: Πώς η διοικητική διαδικασία παρεμβάλλεται μεταξύ κοινωνικού δικαίου και υλοποίησης των στόχων της κοινωνικής πολιτικής, ΕΔΚΑ 1997, σ. 703-704 όπου και παραπομπές. 12 ΣΤΕ 3703/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2756/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 170/2009, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2010 σ. 1002, ΣΤΕ 668/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 13 Εξάλλου, η απλή ενημέρωση για την ύπαρξη του δικαιώματος δε συνεπάγεται και υποχρέωση άσκησής του εκ μέρους του εργαζομένου. Βλ. Στεργίου, Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης, σ. 413 13

που είχε πραγματοποιήσει σε άλλον ή άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς και την εξ υπαρχής συνταξιοδότησή του, από τον οργανισμό που του απένειμε τη σύνταξη, βάσει του σ' αυτόν μόνο διανυθέντος χρόνου, οπότε στην περίπτωση αυτή όφειλε να επιστρέψει τα επί πλέον λόγω της εφαρμογής του ΝΔ 4202/1961 εισπραχθέντα ποσά, είτε να επιδιώξει την αυτοτελή για το μέλλον συνταξιοδότηση από τους οργανισμούς στους οποίους είχε το δικαίωμα αυτό 14. Πλέον όμως, η διάταξη του αρ. 5 παρ. 7 ΝΔ 4202/1961, όπως τροποποιήθηκε από το άρ. 10 Ν 1405/1983 και το άρ. 4 παρ. 2 Ν 1539/1985, ορίζει ότι: Μετά το διακανονισμό που ορίζεται στις παραγράφους 4 και 5, παύει κάθε υποχρέωση των οργανισμών που συμμετέχουν στη δαπάνη της συνταξιοδότησης προς τον οργανισμό που απονέμει τη σύνταξη. Ο ασφαλισμένος των παραπάνω οργανισμών θεωρείται οριστικά συνταξιούχος του οργανισμού που απονέμει τη σύνταξη από την ημέρα που αρχίζει η καταβολή της σύνταξής του. Από την ίδια ημέρα παύει κάθε υποχρέωση των οργανισμών που συμμετέχουν στη δαπάνη της συνταξιοδότησης προς τον ασφαλισμένο τους. Από την ημέρα αυτή δεν είναι πλέον δυνατή η αποδέσμευση του χρόνου που διανύθηκε στην ασφάλιση των οργανισμών αυτών. Διαφυλασσομένης της εφαρμογής της παραγρ. 2 του άρθρου 10 του Ν. 825/1978, ο χρόνος ασφάλισης όλων των οργανισμών ο οποίος λήφθηκε υπόψη για τον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης λογίζεται για τον εφεξής της συνταξιοδότησης χρόνο, ότι πραγματοποιήθηκε στην ασφάλιση του οργανισμού που απόνειμε τη σύνταξη και ουδέποτε επανέρχεται στους άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Η έννοια της διάταξης αυτής είναι ότι από την ημέρα έναρξης καταβολής σύνταξης με βάση τη διαδοχική ασφάλιση, ολόκληρος ο χρόνος διαδοχικής ασφάλισης θεωρείται ότι διανύθηκε στον απονέμοντα οργανισμό. Ο ασφαλισμένος θεωρείται ότι δεν είχε ασφαλιστεί ποτέ στους συμμετέχοντες οργανισμούς. Εάν υποβληθεί στο μέλλον νέο αίτημα συνταξιοδότησης από τον ασφαλισμένο προς τον ίδιο απονέμοντα οργανισμό ή προς άλλον οργανισμό, ο χρόνος ασφάλισης που είχε διανυθεί σε ένα ή περισσότερους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και είχε ήδη συνυπολογιστεί για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος στο παρελθόν κατά τις διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης, θα πρέπει να θεωρηθεί, από τον απονέμοντα τη νέα σύνταξη οργανισμό, ως χρόνος ασφάλισης που διανύθηκε μόνο στον απονέμοντα και όχι στους συμμετέχοντες οργανισμούς 15. 14 ΣΤΕ 596/1989, ΔΔΙΚΗ 1989 σ. 844, ΣΤΕ 1685/1988, ΔΕΝ 1989 σ. 304, ΕΔΚΑ 1988 σ. 512 15 ΣΤΕ 1484/2005, ΔΔΙΚΗ 2007 σ. 482 14

Ως εκ τούτου, το αίτημα του αποχωρισμού χρόνου ασφαλίσεως, υπό την έννοια της παραίτησης από την εφαρμογή της διαδοχικής ασφάλισης και της επιδίωξης αυτοτελούς σύνταξης, θα πρέπει να υποβληθεί το αργότερο έως την έναρξη της καταβολής συνταξης που απονέμεται με βάση τη διαδοχική ασφάλιση 16. Σε αυτήν την περίπτωση, η καταβολή της αυτοτελούς σύνταξης θα αρχίσει από την υποβολή της αρχικής αίτησης και όχι από τη δήλωση παραίτησης από τη διαδοχική ασφάλιση. Και αυτό διότι η δήλωση παραίτησης δε συνιστά υποβολή νέας αίτησης, αλλά τροποποίηση της αρχικής 17. Εξάλλου, παρά τη διάταξη του άρ. 5 παρ. 7 ΝΔ 4202/1961, η υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης με βάση τη διαδοχική ασφάλιση θεωρείται ως άσκηση του δικαιώματος συνταξιοδότησης έναντι όλων των οργανισμών 18. Επομένως, μεταγενέστερη υποβολή αιτήματος αυτοτελούς συνταξιοδότησης σε συμμετέχοντα οργανισμό, συνοδευόμενη από ενημέρωση του οργανισμού για την προηγούμενη υποβολή αιτήματος σε άλλον οργανισμό με βάση τη διαδοχική ασφάλιση 19, δημιουργεί υποχρέωση στο συμμετέχοντα οργανισμό να αναστείλει την εξέταση του αιτήματος αυτοτελούς συνταξιοδότησης, έως ότου κριθεί το δικαίωμα με βάση τη διαδοχική ασφάλιση 20. Ακόμα μία έκφανση της ελευθερίας επιλογής της διαδοχικής ασφάλισης είναι η δυνατότητα που γινόταν δεκτή με βάση το νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε πριν τον Ν 1902/1990, συγκεκριμένα του συνυπολογισμού από τον ασφαλισμένο μέρους μόνο του χρόνου που διανύθηκε στην ασφάλιση ενός ή περισσοτέρων ασφαλιστικών οργανισμών 21. Ο ασφαλισμένος δικαιούνταν για παράδειγμα, λόγω της απαίτησης του άρ. 5 παρ. 2 ΝΔ 4202/1961 περί καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών για το συνυπολογισμό χρόνου ασφάλισης 22, να ζητήσει να ληφθεί υπόψη μόνο ο χρόνος για τον οποίο έχουν καταβληθεί οι εισφορές 23. Από τη Νομολογία όμως είχαν τεθεί δύο προϋποθέσεις για τη χρησιμοποίηση μέρους του 16 ΣΤΕ 1980/2012, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2833/2005, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 2832/2005, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 1294/2004, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΕΔΚΑ 2005 σ. 365, ΣΤΕ 596/1989, ΔΔΙΚΗ 1989 σ. 844 17 ΓΝΩΜ ΝΣΚ 378/1966, http://www.nsk.gov.gr/webnsk/gnwmodothsh.jsp?gnid=21424, αναφέρεται σε: Μεταλληνός, Η διαδοχική ασφάλιση στα ταμεία κύριας και επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας, τον ΟΓΑ και το Δημόσιο μετά τη Νέα Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση (Ν 3232/2004)-Η αναγνώριση χρόνου υπηρεσίας στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, σ. 63 18 Βλ. κεφ. 5, εν. 1.Ε 19 Οπότε η συμπεριφορά του ασφαλισμένου δεν μπορεί να θεωρηθεί ως απατηλή. 20 ΣΤΕ 1098/1997, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 21ΣΤΕ 3024/2002, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1039/1997, Δ/ΝΗ 1999 σ. 587, ΣΤΕ 1127/1989, ΔΕΝ 1990 σ. 920, ΔΦΟΡΝΟΜΟΘ 1990 σ. 1366, ΕΔΚΑ 1990 σ. 19 22 Βλ. κεφ. 4, εν. 1.Ε 23 ΣΤΕ 3024/2002, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 15

χρόνου ασφάλισης: να μην έχει αυτή ως συνέπεια τη μεταβολή του απονέμοντος τη σύνταξη ασφαλιστικού οργανισμού και ο χρόνος που απομένει να μην μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί για συνταξιοδότηση από άλλον οργανισμό 24. Μετά το νόμο 1902/1990 η παρ. 4 του αρ. 2 ΝΔ 4202/1961 τροποποιήθηκε και πλέον ρητά προβλέπεται ότι δεν είναι δυνατό να συνυπολογιστεί μέρος του συνολικού χρόνου ασφάλισης σε κάποιον οργανισμό. Ορθά πάντως έχουν επικριθεί, τόσο η νομοθετική μεταβολή που επέφερε ο Ν 1902/1990 25, όσο και η δεύτερη προϋπόθεση της μη χρησιμοποίησης του εναπομείναντος χρόνου 26, καθώς ο ασφαλισμένος καμία καταστρατήγηση δε διαπράττει ούτε βλάπτει κάποιον με την επιλογή μέρους του χρόνου ασφάλισης. Πάντως, η αρχή της ελευθερίας επιλογής της διαδοχικής ασφάλισης έχει γίνει δεκτή και στην περίπτωση της προαιρετικής ασφάλισης. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη διάταξη του άρ. 5 παρ. 4 ΠΔ 16/1988, η προαιρετικά ασφάλιση στο ΤΕΒΕ είναι δυνατή μόνο εφόσον ο ασφαλισμένος δεν ήταν υποχρεωτικά ασφαλιστέος στον τελευταίο οργανισμό του εργασιακού του βίου. Αν πληρείται αυτή η προϋπόθεση, ο ασφαλισμένος μπορεί να μην επικαλεστεί τη διαδοχική του ασφάλιση, όπως δικαιούται 27, αλλά να συνεχίσει την προαιρετική του ασφάλιση, όχι στον τελευταίο οργανισμό του εργασιακού του βίου, αλλά σε προηγούμενο οργανισμό, με υπολογισμό μόνο του χρόνου ασφάλισης σε αυτόν 28. Ως δικονομικό αντίκρυσμα της ελευθερίας επιλογής της διαδοχικής ασφάλισης εμφανίζεται η ανάγκη επακριβούς προσδιορισμού του αιτήματος του δικογράφου του ασφαλισμένου. Περαιτέρω, αν ο ασφαλισμένος θεμελιώνει το αίτημά του στην αυτοτελή του συνταξιοδότηση, το δικαστήριο δε δικαιούται να εξετάσει αυτεπαγγέλτως αν συνέτρεχε περίπτωση διαδοχικής ασφάλισης. Αν το πράξει, η απόφαση είναι αναιρετέα για υπέρβαση εξουσίας 29. Η δε ως άνω επιλογή του ασφαλισμένου οριστικοποιείται με το εισαγωγικό της δίκης 24 ΣΤΕ 2922/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2010 σ. 143 (Η αίτηση του ασφαλισμένου για σύνταξη είχε υποβληθεί στις 08/06/1990, πριν την έναρξη ισχύος του Ν 1902/1990, και επομένως στην απόφαση ήταν εφαρμοστέο το νομοθετικό καθεστώς πριν το Ν 1902/1990. Η απόφαση πάντως δεν αναφέρει κάτι επί αυτού του θέματος), ΣΤΕ 1127/1989, ΔΕΝ 1990 σ. 920, ΔΦΟΡΝΟΜΟΘ 1990 σ. 1366, ΕΔΚΑ 1990 σ. 19, ΣΤΕ 1685/1988, ΔΕΝ 1989 σ. 304, ΕΔΚΑ 1988 σ. 512 25 Κυριακουλάκος, Η Διαδοχική Ασφάλιση πάλι εις την χειρουργικήν τράπεζαν, ΕΔΚΑ 2005, σ. 90-91 26 Κυριακουλάκος, Η Διαδοχική Ασφάλιση πάλι εις την χειρουργικήν τράπεζαν, ΕΔΚΑ 2005, σ. 92-93 27 Για τη δυνατότητα αυτή βλ. κεφ. 4, ενότητα 5 28 ΣΤΕ 3817/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2010 σ. 349 29 ΣΤΕ 4695/1987, ΕΔΚΑ 1988 σ. 283 16

δικόγραφο και δεν είναι δυνατό να μεταβάλει την επιλογή του στην κατ' έφεση 30 ή στην κατ' αναίρεση δίκη 31. 30 ΣΤΕ 1631/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 31 ΣΤΕ 3458/2004, ΕΔΚΑ 2005 σ. 526, ΔΔΙΚΗ 2006 σ.184 17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 1.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Σύμφωνα με το άρ. 1 παρ. 1 ΝΔ 4202/1961 η νομοθεσία για τη διαδοχική ασφάλιση έχει εφαρμογή σε οργανισμούς κύριας ασφάλισης. Επειδή στο άρ. 7 ΝΔ 4202/1961 ρυθμίζεται η ασφάλιση μεταξύ οργανισμών επικουρικής ασφάλισης 32, από το συνδυασμό των διατάξεων προκύπτει ότι προϋπόθεση για την εφαρμογή των διατάξεων περί διαδοχικής ασφάλισης είναι το ομοειδές των οργανισμών 33. Είναι δηλαδή δυνατή η μεταφορά χρόνου ασφαλίσεως από οργανισμό κύριας ασφάλισης σε οργανισμό κύριας ασφάλισης και από οργανισμό επικουρικής ασφάλισης σε οργανισμό επικουρικής ασφάλισης. Δεν είναι όμως δυνατή η μεταφορά χρόνου ασφαλίσεως από οργανισμό κύριας ασφαλίσεως σε οργανισμό επικουρικής ασφαλίσεως και αντίστροφα. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατή η μεταφορά χρόνου από το ΤΕΒΕ στο Ταμείο Επικουρικής Ασφαλίσεως Εργατοτεχνιτών Δομικών και Ξυλουργικών Εργασιών (ΤΕΑΕΔΞΕ) 34 ή από τον Κλάδο Πρόσθετης Ασφάλισης Αγροτών στο ΙΚΑ 35. Επίσης, δεν είναι δυνατή η μεταφορά χρόνου ασφάλισης από οργανισμό κύριας ασφάλισης σε οργανισμό που χορηγεί εφάπαξ παροχές και αντίστροφα 36. Αποφασιστικής σημασίας κριτήριο για το χαρακτηρισμό ενός οργανισμού ως κύριας ασφάλισης είναι η παροχή περιοδικών παροχών που καλύπτουν ασφαλιστικούς κινδύνους για όσο διάστημα αυτοί εξακολουθούν να υπάρχουν. Δεν έχει καμία σημασία η επωνυμία του οργανισμου και το πως χαρακτηρίζεται αυτός κατά τη νομοθεσία που το διέπει, αλλά εξετάζεται μόνο η φύση των παροχών που χορηγεί 37. Στα ανωτέρω πλαίσια, κρίθηκε ότι μετά την τροποποίηση του Γενικού Κανονισμού του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, σύμφωνα με την οποία από την 1/1/1960 το Ταμείο Προνοίας Ξενοδόχων καλύπτει τους κινδύνους γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των ασφαλισμένων σ` αυτό προσώπων και απονέμει μηνιαίες περιοδικές παροχές στους δικαιούχους, αντί των μέχρι τότε χορηγουμένων εκτάκτων βοηθημάτων και του κεφαλαίου 32 Βλ. την αμέσως επόμενη εν. 33 ΣΤΕ 2273/1971, ΕΔΚΑ 1972 σ. 35, ΣΤΕ 553/1969, ΕΔΚΑ 1969 σ. 346 34 ΔΠΡΑΘ 5029/1988, ΕΔΚΑ 1989 σ. 306 35 ΣΤΕ 617/2012, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 36 ΣΤΕ 3775/2008, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ 37 ΔΠΡΑΘ 1135/1990, ΕΔΚΑ 1991 σ. 53 18

εξόδου το οποίο καταργήθηκε με το άρ. 38 του Κανονισμού, το καθιστά έκτοτε οργανισμό κύριας ασφάλισης σύμφωνα με το άρ. 1 παρ. 1 ΝΔ 4202/1961 38. 2.ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑΜΕΙΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Όπως ρητά ορίζεται στο άρ. 7 παρ. 1 ΝΔ 4202/1961: Οι διατάξεις του παρόντος ν.δ/τος εφαρμόζονται ανάλογα και για την ασφάλιση στους οργανισμούς επικουρικής ασφάλισης στις περιπτώσεις διαδοχικής υπαγωγής σε περισσότερους από έναν από τους οργανισμούς αυτούς. Σύμφωνα με το άρ. 7 παρ. 2 ΝΔ 4202/1961: Για την εφαρμογή των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου οργανισμοί επικουρικής ασφάλισης θεωρούνται όλα τα ν.π.δ.δ. που χορηγούν περιοδικές παροχές, βοηθήματα ή μερίσματα, ως και κάθε άλλος οργανισμός που χορηγεί τέτοιες παροχές, ανεξάρτητα με την ονομασία και τη νομική του μορφή, εφόσον τα έσοδα αυτών από εργοδοτικές εισφορές, κοινωνικούς πόρους ή άλλη επιχορήγηση υπερβαίνουν τα έσοδα απο τις εισφορές των ασφαλισμένων. Προκύπτει λοιπόν ότι οι διατάξεις του ΝΔ 4202/1961 εφαρμόζονται και σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης μεταξύ φορέων επικουρικής ασφάλισης, όταν πρόκειται για χορήγηση περιοδικής παροχής 39. Κατά τη διάταξη του άρ. 7 παρ. 2 ΝΔ 4202/1961, στις διατάξεις για τη διαδοχική ασφάλιση υπάγονται και τόσο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, όσο και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, όπως αλληλοβοηθητικά σωματεία επικουρικής ασφάλισης τραπεζοϋπαλλήλων 40, ακόμα και ενώσεις προσώπων χωρίς νομική προσωπικότητα, όπως για παράδειγμα ειδικοί λογαριασμοί προσωπικού τραπεζών οι οποίοι έχουν συσταθεί με ειδική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών 41. Όταν ο ασφαλιστικός οργανισμός είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, η διαφορά υπάγεται στα πολιτικά δικαστήρια, διότι η ρύθμιση του άρ. 7 Ν 702/1977 σύμφωνα με την οποία οι ασφαλιστικές διαφορές μεταξύ των ασφαλισμένων και των φορέων οργανισμών κοινωνικής ασφαλίσεως υπάγονται, ως διοικητικές διαφορές ουσίας, στην δικαιοδοσία των 38 Βλ. προηγούμενη σημ. 39 ΣΤΕ 3027/1996, ΔΔΙΚΗ 1997 σ. 707, ΕΛΕΠΑΓΓ 1998 σ. 780 40 Αρ. Αναγνώστου-Δεδούλη-Εμ. Δεδούλης, Το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο 19 και οι επιπτώσεις του στα επικουρικά ταμεία των τραπεζών, ΕΔΚΑ 2004, σ. 323 41 ΕΦΑΘ 6078/2001, ΕΔΚΑ 2001 σ. 920 19

τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, αφορά σε οργανισμούς που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου 42. Κατά τη Νομολογία, η υπαγωγή νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου στη νομοθεσία περί διαδοχικής ασφάλισης δεν αντίκειται στο άρ. 12 παρ. 1 του Συντάγματος, με την αιτιολογία ότι από το γεγονός ότι ένα σωματείο θεωρείται ως οργανισμός επικουρικής ασφαλίσεως δεν παρεμποδίζεται η λειτουργία του ως σωματείου, ούτε παρεμποδίζονται τα μέλη του από την ίδρυση του σωματείου 43. Δεν αντίκειται ούτε στο άρ. 22 παρ. 4 του Συντάγματος, διότι αυτό εξαιρεί μόνο την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση από την ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς να απαγορεύει την προαιρετική ασφάλιση μέσω της συμμετοχής των ενδιαφερομένων σε αλληλοβοηθητικά ταμεία 44. Περαιτέρω, η ρύθμιση δεν αντίκειται ούτε στο άρ. 23 παρ. 1 του Συντάγματος, ούτε στις, υπερνομοθετικής ισχύος κατά το άρ. 28 παρ.1 του Συντάγματος, διατάξεις της 87 Διεθνούς Συμβάσεως. Και αυτό διότι, κατά την άποψη της Νομολογίας, οι διατάξεις αυτές αποβλέπουν στην προστασία της εσωτερικής αυτονομίας μόνο των συνδικαλιστικών οργανώσεων του Ν 1264/1982. Επομένως, δεν έχουν εφαρμογή επί κάθε αλληλοβοηθητικού ταμείο που λειτουργεί με την νομική μορφή του σωματείου και παρέχει κοινωνική ασφάλιση στα μέλη με συνταξιοδοτικές παροχές, γιατί αυτό από μόνο του δεν το καθιστά και συνδικαλιστική οργάνωση. 45 Παρά τη διατύπωση του νόμου για τις παροχές ενός οργανισμού επικουρικής ασφάλισης ως...περιοδικές παροχές, βοηθήματα ή μερίσματα..., ο χαρακτηρισμός ενός οργανισμού ως κύριας ή επικουρικής ασφάλισης κρίνεται κατά περίπτωση και η διανομή μερίσματος δεν καθιστά οπωσδήποτε έναν οργανισμό ως επικουρικής ασφάλισης. Έχει κριθεί για παράδειγμα ότι το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων 46 και το Μετοχικό Ταμείο Στρατού 47 αποτελούν οργανισμούς κύριας και όχι επικουρικής ασφάλισης. Επομένως θα πρέπει να συνυπολογιστεί ο χρόνος ασφαλισης σε αυτά με το χρόνο ασφάλισης στο Ταμείο Νομικών για την απονομή κύριας σύνταξης κατά τις διατάξεις περί διαδοχικής ασφάλισης. Από τη διατύπωση της διάταξης του αρ. 7 παρ. 2 ΝΔ 4202/1961 προκύπτει ότι προϋπόθεση 42 ΑΠ 706/1991, Δ/ΝΗ 1993 σ. 46, ΕΕΡΓΔ 1994 σ. 369, ΑΠ 702/1990, ΕΕΝ 1991 σ. 222, ΝΟΒ 1991 σ. 1090 43 ΑΠ 706/1991, Δ/ΝΗ 1993 σ. 46, ΕΕΡΓΔ 1994 σ. 369, ΑΠ 702/1990, ΕΕΝ 1991 σ. 222, ΝΟΒ 1991 σ. 1090 44 ΑΠ 1638/1991, Δ/ΝΗ 1993 σ. 334, ΔΕΝ 1994 σ. 407, ΕΔΚΑ 1993 σ. 475, ΕΕΡΓΔ 1994 σ. 390, ΑΠ 706/1991, Δ/ΝΗ 1993 σ. 46, ΕΕΡΓΔ 1994 σ. 369 45 ΑΠ 1638/1991, Δ/ΝΗ 1993 σ. 334, ΔΕΝ 1994 σ. 407, ΕΔΚΑ 1993 σ. 475, ΕΕΡΓΔ 1994 σ. 390 46 ΣΤΕ 2087/2012, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 1970/2002, ΝΟΜΟΣ, ΔΔΙΚΗ 2004 σ. 480 47 ΣΤΕ 627/2005, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, ΣΤΕ 176/1996, ΔΔΙΚΗ 1996 σ. 625, ΣΤΕ 1750/1993, ΔΔΙΚΗ 1994 σ. 345 20