Η Εργασία έγινε από τους μαθητές της Β2 Τάξης του 5ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας στα πλαίσια του μαθήματος Γλώσσα, Ενότητα 13 Μες στο Μουσείο. Δασκάλα της τάξης είναι η Δώρα Καραγγελή. ΔΡΑΣΕΙΣ 1. Οι μαθητές Πετροπηγής. επισκέφθηκαν το Λαογραφικό Μουσείο
2. Έκθεση στην τάξη με αντικείμενα-ενθύμια του παλιού καιρού. Οι μαθητές έφεραν ενθύμια των γονιών ή των παππούδων τους και τα εξέθεσαν στην τάξη, τοποθετώντας λεζάντα στο κάθε αντικείμενο. Κάλεσαν τα παιδιά άλλων τάξεων για να δουν την μικρή τους έκθεση.
3. Συγκέντρωσαν ιστορίες, παραμύθια, αινίγματα και παιχνίδια του παλιού καιρού. Πήραν συνέντευξη από τους παππούδες ή τους γονείς τους και κατέγραψαν τις ενθυμίσεις τους. Στη συνέχεια ζωγράφισαν μια αντιπροσωπευτική εικόνα γι αυτό που διηγήθηκαν και έτσι έγιναν λαογράφοι.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ Σοφία Χατζημπερμπέρη Η Ξυλομαρία Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα πολύ φτωχό κοριτσάκι που δούλευε υπηρέτρια σε ένα αρχοντικό και επειδή δεν είχε τίποτα να φορέσει, φόραγε ένα ξύλινο φόρεμα και την φώναζαν Ξυλομαρία. Κάποτε ο άρχοντας του χωριού αποφάσισε να δώσει ένα χορό και κάλεσε όλες τις κοπέλες του χωριού. Η Ξυλομαρία έκλαιγε γιατί ήθελε να πάει και δεν είχε φόρεμα. Εμφανίστηκε τότε η καλή νεράιδα και της χάρισε 3 φορέματα. Το ένα ήτανε γαλάζιο με ψαράκια που γυαλίζανε και το λέγανε «η Θάλασσα με τα ψάρια». Το δεύτερο ήτανε πράσινο με λουλούδια και το λέγανε «η γη με τα λουλούδια».
Το τρίτο ήτανε μωβ σκούρο και είχε επάνω αστέρια που λάμπανε και το λέγανε «ο ουρανός με τ άστρα». Τα πήρε το κορίτσι και τα έκρυψε. Όταν έγινε ο χορός η Ξυλομαρία φόρεσε τη θάλασσα με τα ψάρια. Ο άρχοντας ξετρελάθηκε. Όλη τη νύχτα χόρευε μαζί της. Όμως, η Ξυλομαρία έπρεπε να φύγει πριν ξημερώσει για να μην καταλάβουνε τα αφεντικά ότι έλειπε.έτσι, άφησε έξω από το αρχοντικό, το φόρεμα «η θάλασσα με τα ψάρια» και έφυγε με το ξύλινο. Μετά από μία εβδομάδα, ο άρχοντας έδωσε πάλι χορό. Η Ξυλομαρία φόρεσε τη γη με τα λουλούδια. Ο άρχοντας πάλι χόρευε συνέχεια μαζί της. Εκείνη, τα ξημερώματα άφησε πάλι το φόρεμα έξω από την πόρτα και έφυγε. Μετά από μία εβδομάδα, ο άρχοντας δίνει και πάλι χορό. Η Ξυλομαρία φόρεσε «τον ουρανό με τ άστρα». Το πρωί το άφησε έξω από την πόρτα και αυτό. Την άλλη μέρα ο άρχοντας παίρνει έναν υπασπιστή και ψάχνουν σε όλο το χωριό να βρουν σε ποια άνηκαν αυτά τα φορέματα. Ώσπου, έφτασαν στο σπίτι της Ξυλομαρίας. Φυσικά, τα φορέματα της έκαναν και έτσι ο άρχοντας την παντρεύτηκε και έζησαν ευτυχισμένοι.
Η κοτούλα με το χρυσό αυγό Ζωή Ρουμπάν Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε η γιαγιά και ο παππούς. Είχαν μια όμορφη κοτούλα που την αγαπούσανε πολύ. Μία μέρα, η κοτούλα γέννησε χρυσό αυγό. Ο παππούς χτυπούσε, χτυπούσε το αυγό, αλλά δεν μπόρεσε να το σπάσει. Η γιαγιά χτυπούσε, χτυπούσε το αυγό, αλλά ούτε αυτή μπόρεσε να το σπάσει. Άφησαν το χρυσό αυγό στο τραπέζι. Εκείνη τη στιγμή, έτρεξε ένα ποντικάκι, κούνησε την ουρά και το αυγό έπεσε και έσπασε. Ο παππούς κλαίει, η γιαγιά κλαίει. Η κοτούλα τότε λέει «Μην κλαις γιαγιά, μην κλαις παππού. Εγώ θα σας φέρω ένα διαφορετικό αυγό, όχι χρυσό, αλλά απλό». Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ Μπιζ Μιχαηλία Πατεράκη Πρώτα βάζουμε κλήρο για το ποιος θα τα «φυλάει». Το παιδί που τα φυλάει γυρισμένο προς τον τοίχο, ακουμπάει το χέρι του διπλωμένο στον τοίχο και κρύβει στο δίπλωμα το πρόσωπό του με κλειστά τα μάτια. Ύστερα, περνάει το άλλο του χέρι πάνω από το στήθος του και το βγάζει κάτω από τη μασχάλη με την παλάμη προς τα έξω. Τα άλλα παιδιά πηγαίνουν πίσω του και ένα από αυτά τον χτυπά στην παλάμη, ενώ όλα φωνάζουν «Μπιζζζζ» κουνώντας μπροστά τον δεξιό τους δείχτη σαν έντομο που βουίζει. Το παιδί που τα φυλάει πρέπει να μαντέψει ποιο παιδί τον χτύπησε. Αν το πετύχει, τα φυλάει αυτό το παιδί, αλλιώς συνεχίζει ο ίδιος
Μπίλιες Μαρία Τζιώγα Σχηματίζουμε στο χώμα έναν κύκλο. Κάθε παιδί τοποθετεί μέσα στον κύκλο έναν αριθμό από μπίλιες (τζιτζιλιά). Στη συνέχεια από μια συγκεκριμένη απόσταση, που καθορίζεται από μια ευθεία γραμμή, το κάθε παιδί σημαδεύει τις μπίλιες του άλλου παιδιού με σκοπό να τις βγάλει από τον κύκλο και να τις κερδίσει. Το σημάδεμα γίνεται με μια μεγάλη μπίλια (καφά), μπορεί δε να ήταν και σιδερένιο (κουρσούμι) χρησιμοποιώντας το αντίχειρα και τον δείκτη. Μακριά γαϊδούρα Μπαίνει το ένα παιδί πίσω από το άλλο σκύβοντας και προσπαθεί να πηδήξει πάνω από το μπροστινό παιδί και να πάει στην αρχή.
Κεραμιδάκια Κικιρίκια Τζαμί Μιχάλης Πατήρας Οι ομάδες είναι 2. Υλικά: 12 κεραμιδάκια, δηλαδή κομμάτια από σπασμένο κεραμίδι (στρόγγυλα). Σχεδιάζουμε στο σώμα έναν κύκλο και στήνουμε τα κεραμιδάκια το ένα πάνω στο άλλο. Τραβάμε μία γραμμή σε απόσταση από τον κύκλο. Η Α ομάδα κάθεται πίσω από τη γραμμή και κρατάει την μπάλα με σκοπό να ρίξει τα κεραμιδάκια. Η Β ομάδα κάθεται πίσω από τον κύκλο και απλώνει τα κεραμιδάκια μόλις πέσουν. Η Α ομάδα έχει 3 ευκαιρίες να τα ρίξει, αλλιώς αλλάζουν θέσεις. Η Β ομάδα, κυνηγάει την ομάδα Α με την μπάλα για να τους «κάψει» Η ομάδα Α προσπαθεί να ξεφύγει και να στήσει τα κεραμιδάκια. Αν τα καταφέρει, κερδίζει. Αν καούν πριν στήσουν τον πύργο, κερδίζει η ομάδα Β.
Σβούρα Φρόσω Μαυρουδή Η σβούρα είναι ένα παλιό παιχνίδι που το έπαιζαν η γιαγιά μου και ο παππούς μου. Η σβούρα έχει σχήμα κωνικό με ένα καρφί στη μύτη και ένα σχοινάκι που το έλεγαν καζίλι. Τύλιγαν το καζίλι γύρω γύρω από τη σβούρα και κρατούσαν την άλλη άκρη στο χέρι και πετούσαν τη σβούρα απότομα στη γη. Κέρδιζε όποιου παιδιού η σβούρα γύριζε περισσότερη ώρα ή χτυπούσε μία άλλη σβούρα.
Τσιλίκι Τσομάκι Δημήτρης Μαυρουδής Είναι ένα παλιό παιχνίδι που το έπαιζε ο παππούς μου με τους φίλους του. Στήνουμε μία βέργα πάνω σε μία πέτρα. Η μία άκρη της βέργας ακουμπάει κάτω στη γη και η άλλη στέκεται λίγο πιο ψηλά. Με μια μεγαλύτερη βέργα «το τσουμάκι» χτυπάμε τη μικρή βέργα «το τσιλίκι» να σηκωθεί ψηλά και την ξαναχτυπάμε στον αέρα για να πάει μακριά. Κερδίζει όποιο τσιλίκι πηγαίνει πιο μακριά.
Οι χώρες Παύλος Ντέτσε Τα παιδιά διαλέγουν ποια χώρα θέλουν να είναι. Ζωγραφίζουν στο χώμα ένα μεγάλο κύκλο και τον χωρίζουν σε κομμάτια. Τα κομμάτια είναι όσες είναι και οι χώρες που διάλεξαν. Μετά, ένα παιδί πετάει το ξύλο στον αέρα και φωνάζει το όνομα μιας χώρας. Το παιδί που έχει τη χώρα αυτή πρέπει να πιάσει το ξύλο. Αν το πιάσει πριν πέσει κάτω, το ξαναπετάει και λέει το όνομα μιας άλλης χώρας. Αν το παιδί που έχει τη χώρα δεν πιάσει το ξύλο, χάνει και η μάνα του παίρνει από τον κύκλο όσο κομμάτι γης της χώρας θέλει ή το παίρνει όλο και έτσι βγαίνει από το παιχνίδι.
Μπάλα στην αλάνα Χρήστος Τα παιδία της γειτονιάς μαζεύονταν στην αλάνα κάθε απόγευμα. Με μια μπάλα και ξύλα για τέρματα χωρίζονταν σε δύο ομάδες και παίζανε αγώνες μέχρι το βράδυ.
Κυνηγητό Δημήτρης Χατζησάββας Ένα παιδί κυνηγάει και τα άλλα προσπαθούν να απομακρυνθούν από αυτό και να μην τα πιάσει. Όποιο παιδί πιάσει πρώτο ο κυνηγός, γίνεται εκείνο κυνηγός και ο άλλος τρέχει να φύγει.
Κρυφτό Γιώργος Σιδηράτος Τα παιδιά μαζεύονται και βγάζουν τα χέρια τους σχηματίζοντας έναν κύκλο. Τότε, κάνουν άμπε- μπα- μπλομ. Όποιος βγει πρώτος τα φυλάει. Μετράει ως το 100 ανεβαίνοντας 5-5. Τα άλλα παιδιά κρύβονται. Αυτός που τα φυλούσε προσπαθεί να βρει που είναι κρυμμένα τα άλλα παιδιά. Όταν τα βρει όλα, τα φυλάει αυτό το οποίο βρήκε πρώτο. Τα κρυμμένα παιδιά προσπαθούν να «φτύσουν» στο σημείο που τα φυλούσε ο παίκτης. Αν «φτύσουν» όλοι οι παίκτες πριν από αυτόν που τα φυλούσε, ξαναφυλάει ο ίδιος.
ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ Δημήτρης Παπαδόπουλος Ψηλός ψηλός καλόγηρος κουδούνια φορτωμένος. Τί είναι; Το κυπαρίσσι Από το λαιμό το σέρνω και στην ουρά το δένω. Τί είναι; Βελόνι με την κλωστή Έχω ένα βαρελάκι με δυο λογιών κρασάκι. Τί είναι; Το αυγό Χρήστος Ματάκας Όλα τα τρώει και θεριεύει μα αν πιει νερό ψοφάει. Τί είναι; Η φωτιά Όταν βλέπω δεν το βλέπω και το βλέπω όταν δεν βλέπω. Τί είναι; Το όνειρο
Μανώλης Παναγιωτίδης Βασιλιάς δεν είμαι, κορώνα φορώ, ρολόι δεν έχω, τις ώρες μετρώ. Τί είναι; Ο κόκορας Κλειδώνω, μανταλώνω κι ο κλέφτης μπαίνει μέσα. Τί είναι; Ο ήλιος Ίσο, ίσο σαν κερί κι η φωνή του δυνατή. Τί είναι; Το τουφέκι Σε γλάστρα δεν φυτεύεται, σε περιβόλι όχι, ο βασιλιάς το γεύεται κι όλος ο κόσμος το χει. Τί είναι; Το αλάτι