ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΣΤΡΟΦΑΣ της ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΣ Βάσω Νιτσοπούλου Ένα ηλιόλουστο πρωινό βγήκε ο κυρ-πέτρος ο πελεκάνος για την συνηθισμένη του βόλτα στην λίμνη. Είπε στην αρχή να κολυμπήσει απλώς και έπειτα να ψαρέψει το πρωινό του γεύμα. Εκεί που έκανε την βόλτα του κοντά στα καλάμια, άκουσε φωνές. «Μα τι ακούνε τα αυτιά μου, μιλάνε τα καλάμια; Μπα θα κοιμάμαι ακόμα» είπε ο Κυρ-Πέτρος Συνέχισε το περπάτημα του αλλά πάλι οι ίδιες φωνές έμπαιναν στ αυτιά του. Έτσι αποφάσισε να πλησιάσει για να δει τι γίνεται. Τραβάει με το μακρύ του ράμφος τα καλάμια και τι να δει; Ένα μέρος με πεντακάθαρα νερά και μια παρέα από μικρά ψαράκια κοντά στις όχθες να τραβάει το ένα τα πτερύγια του άλλου. «Πω-πω τι είναι αυτό; πρώτη φορά βλέπω ψάρια να μαλώνουν» και συνέχισε να παρακολουθεί τον καβγά. Ξαφνικά ακούγεται μια φωνή από το βάθος η οποία προσπαθούσε να επιβάλει την τάξη, λέγοντας: «Ντροπή τι πράγματα είναι αυτά υπάρχουν και καλύτεροι τρόποι για να λύσει κανείς τις διαφορές του». Ήταν η Πέστροφα η Περιστέρα, ένα άλλο ψάρι που κολυμπούσε στα νερά της λίμνης και άκουσε και αυτή τις φωνές όπως και ο κυρ-πέτρος. Πλησίασε την παρέα προσπαθώντας να τα χωρίσει. 1
«Για να μου πει κάποιος γιατί τέτοιος τσακωμός;» ρώτησε η πέστροφα η Περιστέρα. «Με είπε άσχημο», είπε ένα ψαράκι. «Αφού είσαι! είσαι χοντρό και άσχημο. Κοίτα εμένα, θα ήθελες να ήσουν σαν εμένα, πολύχρωμο και αδυνατούλη!» απάντησε το άλλο. «Αααα! τώρα κατάλαβα», είπε. «Λοιπόν ακούστε μία ιστορία, θέλετε;» «Ναίαίαί» απαντήσανε όλα μαζί. Και ο Κυρ Πέτρος τέντωσε τ αυτιά του ν ακούσει και αυτός. «Ελπίζω να ακούσετε με ησυχία και να μην αρχίσετε πάλι ο ένας να τραβάει τα πτερύγια του άλλου, έτσι; Αρχίζω». «Κάποτε, σε μια λίμνη με καταγάλανα νερά ζούσανε χιλιάδες οργανισμοί και ψάρια. Σ' αυτή την όμορφη λίμνη είχα την τύχη να ζήσω και εγώ σαν μικρό ψαράκι, το ίδιο και εσείς τώρα». Ακόμα δεν ξεκίνησε να αφηγείται την ιστορία και αναγκάστηκε να διακόψει, «Σε παρακαλώ μην τραβάς το πτερύγιο του τσιρονιού», είπε σ' ένα ζωηρό ηλιόψαρο. 2
Και συνέχισε, «που είχαμε μείνει λοιπόν;» «Στα γαλανά νερά» είπε ένα τσιρονάκι. «Α! μάλιστα, που λέτε λοιπόν, σ' αυτή την λίμνη πέφτανε και τα νερά ενός ποταμού. Σε αυτό το ποτάμι γεννήθηκα εγώ και κάποιοι από εσάς όπως αυτή η μικρή Μπράνα εδώ. Η εποχή που γεννήθηκα πρέπει να ήταν χειμώνας γιατί έπεφτε αυτό το άσπρο, ήσυχο απαλό, σαν βροχή από τον ουρανό και δεν υπήρχαν φύλλα στα δέντρα αλλά και ούτε άνθρωποι κυκλοφορούσαν στο ποτάμι. Μόλις γεννήθηκα οι γονείς μου καταλάβανε ότι θα ήμουν ζωηρό ψαράκι και δεν έκαναν λάθος. Σε ηλικία 40 ημερών αποφάσισα να ξεκινήσω την εξερεύνηση μου στο ποτάμι. Παρεμπιπτόντως θα ήθελα να σας περιγράψω το σπίτι μου. Ήταν μία τρύπα στις όχθες του ποταμού, όχι ψηλά στην επιφάνεια αλλά κοντά στον πάτο, με πολλά δέντρα στις όχθες δεξιά και αριστερά τα οποία μας σκίαζαν και εμπόδιζαν τον ήλιο να ζεστάνει τα νερά. Εμείς οι Πέστροφες θέλουμε κρύα νερά λιωμένα από το χιόνι, διότι δεν μπορούμε να επιβιώσουμε στα ζεστά και το ποτάμι έχει το δροσερότερο νερό γιατί τρέχει συνεχώς και δεν μένει στάσιμο. Το καλοκαίρι όμως που έχει ζέστη μετακομίζουμε πιο ψηλά όπου οι θερμοκρασίες λόγω του υψόμετρου είναι χαμηλές.». «Κυρία είναι πολύ ενδιαφέροντα αυτά που μας διηγείστε. Εγώ γεννήθηκα και ζω στην λίμνη και δεν έχω δει ποτέ μου ένα τέτοιο μέρος που μας περιγράψατε, θα πρέπει να είναι ένας μικρός 3
παράδεισος» είπε ένα γριβαδάκι. «Παράδεισος είναι και εδώ, εξαρτάται όμως από εμάς πως το βλέπουμε και πως το βλέπουν και τα δίποδα που ζούνε στην στεριά γιατί κάποιες φορές, στο ποτάμι που ζούσα πετούσαν κάτι περίεργα πράγματα που οι μεγαλύτερες πέστροφες αποκαλούσαν σκουπίδια. Όταν ήμουν δύο ημερών είχαν ρίξει κάτι άσπρο και λεπτό σαν υμένας και μια ξαδέρφη μου, περίεργη όπως ήταν, έτρεξε να το επεξεργαστεί. Δεν κατάλαβα πως συνέβη αλλά ξαφνικά βρέθηκε τυλιγμένη μ' αυτό το πράγμα και κόντεψε να σκάσει. Την τελευταία όμως στιγμή κατάφεραν οι άλλες πέστροφες να την σώσουν. Τρόμαξα πάρα πολύ. Δεν γνώριζα τότε τι είναι η πλαστική σακούλα. Αργότερα έμαθα γιατί είδα και άλλες σε διαφορετικά χρώματα. Έμαθα επίσης και τι αποκαλούσαν τα μεγάλα ψάρια πλαστικά μπουκάλια ή κονσερβοκούτια. Τα τελευταία τα έμαθα καλά γιατί πολύ συχνά μας έριχναν καλαμπόκι νομίζοντας ότι μας αρέσει- και φεύγοντας μας πετούσαν και ένα τέτοιο κουτί.». «Παρ' όλα αυτά όμως μου λείπει το σπίτι μου». «Και γιατί δεν γυρίζεται πίσω;» είπε ένα σκουμπούζι. «Γιατί;» ρώτησε μια μικρή Πλατίκα. «Και εγώ έχω δει απ' αυτά που μας είπατε» είπε μία Πεταλούδα. «Κι εγώ, κι εγώ» είπαν σχεδόν όλα τα ψαράκια. «Θα το 'θελα πολύ αλλά δεν μπορώ έχω αποκλειστεί» απάντησε η πέστροφα η Περιστέρα 4
«Γιατί με τα φράγματα και τις αναβαθμίδες που έκανε ο άνθρωπος τα οποία είναι εμπόδια για εμάς τις πέστροφες, έφραξε ο δρόμος και τώρα δεν μπορώ να κολυμπήσω πίσω». «Και τώρα πότε θα δείτε τους δικούς σας;» ρώτησε μια Βρυγοβελονίτσα. «Δεν ξέρω αν θα τους δω κάποτε, ίσως να μην τους συναντήσω ποτέ. Ξέρετε εμείς οι Πέστροφες ζούμε περίπου επτά με οχτώ χρόνια και εγώ είμαι ήδη έξι, είμαι ηλικιωμένο ψάρι οπότε οι δικοί μου δεν θα ζούνε για πολύ ακόμα, αν δεν έχουν ήδη φύγει». Μελαγχόλησε η πέστροφα η Περιστέρα. «Αχ! τι κρίμα;» αναστέναξαν όλα τα ψαράκια μαζί. «Αλλά καλύτερα να συνεχίσω την ιστορία με τις περιπέτειες μου ως μικρό ψαράκι που ήμουνα». «Όταν λοιπόν έφτασα στην λίμνη μαγεύτηκα, αλλά τρόμαξα κιόλας γιατί το μάτι μου δεν σταματούσε πουθενά, παντού είχε νερό, σε σχέση με το ποτάμι που είχα συνηθίσει να βλέπω την απέναντι όχθη. Κολυμπούσα και κολυμπούσα ώσπου να βρω κάπου να τρυπώσω. Μου πήρε αρκετή ώρα και τελικά βρέθηκα στο ίδιο σημείο από το οποίο βγήκα στην λίμνη αρχικά, στις εκβολές του Ποταμού Αγίου Γερμανού. Εδώ να σας πω ότι έχω ξαδέρφια και θείους και σε άλλα τρία ποτάμια παραδίπλα: στο Κράνσκα, στο παραπόταμο Λέβα Ρέκα και στο Μπράιτσινσκα στην ΠΓΔΜ (Σκόπια). Θα πείτε ότι είμαστε πάρα πολλοί, δεν είναι 5
όμως αλήθεια κινδυνεύουμε να εξαφανιστούμε αν φράξουν τελείως τα ποτάμια ή αν τα νερά δεν είναι καθαρά και επίσης ένας μεγάλος κίνδυνος για μας είναι και το αγκίστρι». «Τι είναι αγκίστρι;» ρώτησε ένα Χέλι. «Αγκίστρι είναι ένα σκληρό κυρτό και μυτερό πράγμα που οι άνθρωποι καρφώνουν πάνω του τροφή και μας ξεγελάνε. Εμείς νομίζουμε ότι είμαστε τυχεροί που το βρήκαμε και ορμάμε να το φάμε με αποτέλεσμα πολλές φορές να τρυπηθούν κάποιοι από μας και να τους τραβήξει αυτό το πράγμα έξω από το νερό. Έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν, αλλά τώρα τελευταία δεν το χω δει, ας ελπίσουμε ότι χάλασε. Τέλος πάντων να σας πω την συνέχεια της περιπέτειάς μου εδώ στην λίμνη. Βρέθηκα λοιπόν στις εκβολές του ποταμού και συνέχισα λίγο παραπάνω. Εκεί βρήκα ένα τέλειο μέρος στον πάτο, αμμουδερό και με δροσερά νερά και αμέσως θυμήθηκα το σπίτι μου και εγκαταστάθηκα εκεί. Ήμουν ενθουσιασμένη. Την άλλη μέρα καθώς κολυμπούσα με πλησίασαν άλλα ψάρια, διαφορετικά από εμένα, και με κοιτούσαν με απορία. «Τι κοιτάτε έτσι;» τους ρώτησα. «Τι σόι ψάρι είσαι εσύ;» απάντησε κάποιος. «Είσαι πολύ μικρή και παρδαλή» είπε κάποιος άλλος. Τότε θύμωσα και άρχισα να περηφανεύομαι. «Εγώ είμαι λεπτή, μικρή και χωρίς λέπια. Έχω πολλά χρώματα και δείτε το γυαλιστερό γκρίζο χρώμα του σώματός μου, τις μαύρες κηλίδες που έχω στο βραγχιοκάλυμμα, και στην ράχη μου ακόμα περισσότερες. Η δε κοιλιά μου είναι γεμάτη κόκκινο-μωβ κηλίδες. Έχετε δει ποτέ πιο όμορφο ψάρι; Ήταν ότι χειρότερο μπορούσα να 6
κάνω. Η περηφάνια δεν φέρνει καλά αποτελέσματα και έτσι έγινε και στην δική μου περίπτωση. Ενώ ήμουν εντελώς μόνη μου και είχα ανάγκη από παρέα, μόλις βρέθηκαν αυτά τα ψαράκια κοντά μου το μόνο που κατάφερα να κάνω ήταν να τα διώξω με τον άσχημο αυτό τρόπο που φέρθηκα. Θα μπορούσα να τους είχα μιλήσει πιο ευγενικά και να τους εξηγήσω από που κατάγομαι. Μετά από αυτό κανένα ψάρι δεν ήθελε να με κάνει φίλη και αυτό με πονούσε πολύ. Περνούσε ο καιρός και αφού πήρα το μάθημά μου έγινα πιο προσεκτική στη σχέση μου με τους υπόλοιπους. Σιγά σιγά άρχισα να κάνω αρκετούς και καλούς φίλους και περνούσαμε υπέροχα αλλά το μυαλό μου ώρες - ώρες νοσταλγούσε την οικογένειά μου. Είναι δύσκολο να μεγαλώνεις μόνη χωρίς κανέναν δικό σου. Περνούσαν οι μέρες, οι μήνες, ώσπου ήρθε η στιγμή να κάνω την δική μου οικογένεια. Γνώρισα τον σύζυγό μου εδώ στην λίμνη, αποφασίσαμε πως ταιριάζουμε και θελήσαμε να κάνουμε το δικό μας σπιτικό. Έφυγα από την φωλιά μου και ξεκινήσαμε να αναζητούμε άλλο μέρος πιο πάνω στο ποτάμι. Όπως σας είπα στην αρχή, θέλουμε καθαρά και κρύα νερά εμείς οι Πέστροφες για να ζήσουμε. Βρήκαμε λοιπόν το κατάλληλο μέρος, στην κατάλληλη εποχή. Είναι αυτή που όλη η φύση είναι ντυμένη στα άσπρα, τα δε νερά παγωμένα. Ήρθε λοιπόν η ώρα μου να γίνω και εγώ μανούλα. Πήγα στην όχθη του ποταμού και άφησα τα αβγουλάκια μου, στο ίδιο σημείο άφησε και ο σύζυγός μου τα δικά του. Έπειτα κουνώντας και οι δύο τις ουρίτσες μας φέραμε αναταραχή στο νερό και τα αυγά μας ανακατεύτηκαν μεταξύ τους. Όπως ήταν όλα μαζί τα 7
αφήσαμε στην ησυχία τους και μετά από επτά μέρες βγήκαν τα μικρά μας. Αποκτήσαμε 45 υγιέστατους γόνους- νεογέννητα ψαράκια δηλαδή,τα οποία λατρεύαμε και έτρεμα να μην πάθουν τίποτα. Ήρθε όμως ο καιρός που το καθ' ένα πήρε το δρόμο του». «Κατά μάνα, κατά κύρη» την διέκοψε το η βρυγοβελονίτσα. Γέλασε η Περιστέρα και απάντησε: «ναι! ναι! μόνο που εγώ πήρα τον δρόμο όταν ήμουν ακόμη πολύ πολύ μικρή. Πω, πω! παιδιά όσο το σκέφτομαι λέω τι άτακτο ψάρι που ήμουν! Να μην τα πολυλογώ, αφού τα παιδιά μας μεγαλώσανε και φύγανε αποφασίσαμε με τον σύζυγό μου να κατεβούμε μια βόλτα στην λίμνη μιας και εκεί είχαμε γνωριστεί. Αφού τελειώσαμε την βόλτα μας, πήραμε τον δρόμο της επιστροφής. Ανεβαίνοντας το ποτάμι κολυμπήσαμε ως ένα σημείο και από εκεί και πάνω βρήκαμε αδιέξοδο, όπως σας ανέφερα προηγουμένως. Έφραξε το ποτάμι από τις προσχώσεις και από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και δεν μπορέσαμε, ούτε θα μπορέσουμε κάποτε να επιστρέψουμε στο σπίτι μας, εκτός και αν ανοίξει πάλι ο ποταμός. Είμαστε αναγκασμένοι να παραμένουμε εδώ χαμηλά στο ποτάμι για αρκετό καιρό. Έχει διακοπεί ο κύκλος της ζωής μας το ίδιο και η επικοινωνία μας με τις άλλες πέστροφες στο ποτάμι και αυτό μας στεναχωρεί πολύ. Παρόλα αυτά έχουμε κάνει αρκετούς και καλούς φίλους εδώ στην λίμνη και ας είναι διαφορετικοί από εμάς, είμαστε όλοι ψάρια. Ξέρω ότι είστε μικρούλια και δεν νομίζω να καταλαβαίνετε τι θέλω να σας πω» «Εγώ κατάλαβα κυρία» είπε ένα σκουμπούζι «είμαστε 8
όλοι το ίδιο μόνο με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ο καθένας είναι σπουδαίος για αυτό που είναι και όχι επειδή ο άλλος είναι χειρότερος ή ασχημότερος ή διαφορετικός». «Κι εγώ κατάλαβα» είπε άλλο ένα, «κι εγώ, κι εγώ» είπαν όλα μαζί. «Πολύ ωραία» είπε η Περιστέρα. «Αφού καταλάβατε όλοι, ελπίζω από δω και πέρα να συζητάτε όμορφα για να λύνετε τις διαφορές σας και όχι να μαλώνετε. Επειδή πέρασε η ώρα και πρέπει να φύγω, θα θελα να αποχαιρετιστούμε κάνοντας όλοι μια ευχή» «Δηλαδή; Τι ευχή;» ρώτησαν όλα μαζί. «Να, μιας και ζούμε όλοι μαζί στα νερά, ας ευχηθούμε να παραμείνουν τα νερά καθαρά και να μπορούμε να έχουμε ανοιχτούς χώρους για την διαμονή μας. Ας ελπίσουμε και στην βοήθεια των ανθρώπων». Έτσι κι έγινε. Όλα μαζί συμφώνησαν και ευχήθηκαν το ίδιο. Και αφού αποχαιρετιστήκανε ο καθένας πήρε τον δρόμο του. Από την άλλη ο Κυρ Πέτρος ο πελεκάνος συγκινημένος ένιωσε την ανάγκη να κάνει και αυτός μια ευχή: «Ας ήτανε να γίνω φυτοφάγος!» ψηλά. είπε, και πέταξε 9