ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ αγ ητ?ανα?: ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΜΑΚΡΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΙΟΣ 2006

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Κεφάλαιο 1 : Κοινωνικό Κράτος και Κοινωνική Πολιτική 1.1. Οριοθέτηση των εννοιών...6 1.2. Μοντέλα Κοινωνικής Πρόνοιας...7 1.3. Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα... 7 1.4. Σύγχρονες τάσεις για την άσκηση Κοινωνικής Πολιτικής...9 Κεφάλαιο 2 : Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση 2.1. Η άσκηση της Κοινωνικής Πολιτικής από την Τοπική Αυτοδιοίκηση... 12 2.2. Το θεσμικό πλαίσιο άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής από την Τοπική Αυτοδιοίκηση... 13 2.3. Οργανωτικές δομές άσκησης Κοινωνικής Πολιτικής σε τοπικό επίπεδο 14 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Κεφάλαιο 3 : Η Κοινωνική Πολιτική του Δήμου Αγίου Στεφάνου 3.1. Δήμος Αγίου Στεφάνου - Ιστορική Αναδρομή... 17 3.2. Γενικά χαρακτηριστικά της περιοχής της μελέτης... 17 Κεφάλαιο 4 : Πολιτική για την Τρίτη Ηλικία και τα Ατομα με Ειδικές Ανάγκες 4.1. Τα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.)... 21 4.1.1. Σκοπός των Κ.Α.Π.Η. και μέλη...21 4.1.2. Υπηρεσίες που προσφέρουν τα Κ.Α.Π.Η... 21 4.1.3. Διοίκηση και προσωπικό των Κ.Α.Π.Η... 22 4.2. Το Κ.Α.Π.Η. του Δήμου Αγίου Στεφάνου...22 4.2.1. Μέλη και προσωπικό του Κ.Α.Π.Η... 23 4.2.2. Υπηρεσίες που παρέχει το Κ.Α.Π.Η... 23 4.2.3. Δραστηριότητες του Κ.Α.Π.Η... 23 4.2.4. Η διοίκηση του Κ.Α.Π.Η... 24 4.2.5. Οι πόροι του Κ.Α.Π.Η... 24 4.3. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι»... 26 4.3.1. Σκοπός στόχος του προγράμματος... 26 4.3.2. Οι υπηρεσίες που παρέχει το πρόγραμμα... 27 4.3.3. Στελέχωση των μονάδων παροχής υπηρεσιών του προγράμματος... 27 4.3.4. Φορείς υλοποίησης του προγράμματος... 27 4.3.5. Εποπτεία - υποχρεώσεις...28 4.4. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» στο Δήμο Αγίου Στεφάνου... 28 Κεφάλαιο 5 : Πολιτική για την βρεφονηπιακή και παιδική ηλικία 5.1. Οι κρατικοί παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί... 32 5.1.2. Αρχική νομοθεσία...32 1

5.1.3. Νεότερη νομοθεσία... 33 5.1.4. Διαδικασία μεταβίβασης των κρατικών παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών στους Ο.Τ.Α... 33 5.1.5. Η επιχορήγηση των δημοτικών παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών34 5.1.6. Κανονισμός λειτουργίας δημοτικών και κοινοτικών παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών... 34 5.2. Οι παιδικοί σταθμοί του Δήμου Αγίου Στεφάνου (Α'και Β'Παράρτημα)36 Κεφάλαιο 6 : Πολιτική στην εκπαίδευση και την παιδεία 6.1. Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (Κ.Δ.Α.Π.)...40 6.1.1. Στόχοι του Κ.Δ.Α.Π... 41 6.1.2. Δραστηριότητες του Κ.Δ.Α.Π... 41 6.1.3. Στελέχωση του Κ.Δ.Α.Π...42 6.1.4. Χρηματοδότηση - Δαπάνες... 42 6.2. Δια Βίου Εκπαίδευση... 43 Κεφάλαιο 7 : Πολιτική για την εξυπηρέτηση των πολιτών 7.1. Επιχειρησιακό πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ»...46 7.2. Τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.)...47 7.2.1. Διαδικασία υλοποίησης των Κ.Ε.Π... 49 7.2.2. Άλλες κατηγορίες των Κ.Ε.Π... 51 7.2.3. Αρμοδιότητες των Κ.Ε.Π...54 7.2.4. Λειτουργικά θέματα των Κ.Ε.Π...56 7.3. Το Κ.Ε.Π. του Δήμου Αγίου Στεφάνου...61 Κεφάλαιο 8 : Πολιτική στον πολιτιστικό τομέα 8.1. Το Πολιτιστικό Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αγίου Στεφάνου... 69 8.1.1. Δραστηριότητες του Πολιτιστικού Πνευματικού Κέντρου...70 8.1.2. Εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Πνευματικού Κέντρου...70 Κεφάλαιο 9 : Πολιτική στον τομέα του Αθλητισμού 9.1.0 μαζικός αθλητισμός...73 9.2. Ο Αθλητικός Οργανισμός Δήμου Αγίου Στεφάνου (Α.Ο.Δ.Α.Σ.)... 76 9.2.1. Αθλητικές εγκαταστάσεις και σωματεία...76 9.2.2. Προγράμματα του Α.Ο.Δ.Α.Σ...77 9.2.3. Το προσωπικό του Α.Ο.Δ.Α.Σ... 78 9.2.4. Οι πόροι του Α.Ο.Δ.Α.Σ... 78 Συμπεράσματα...80 Πηγές... 82 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάγκη για την ύπαρξη ενός καλά οργανωμένου συστήματος παροχής κοινωνικής φροντίδας σήμερα είναι πιο επιτακτική από ποτέ, καθώς οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις των τελευταίων ετών έχουν δημιουργήσει μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερα άτομα να οδηγούνται στην περιθωριοποίηση και στον κοινωνικό αποκλεισμό. Για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού έρχεται το κράτος να ασκήσει Κοινωνική Πολιτική, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει μετατοπιστεί στο τοπικό επίπεδο. Έτσι η Τοπική Αυτοδιοίκηση σχεδιάζοντας προγράμματα και δράσεις για τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες (παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένοι, Α.Μ.Ε.Α.) και όχι μόνο, παρεμβαίνει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και στην καταπολέμηση της περιθωριοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η παρούσα εργασία ασχολείται με την κοινωνική πολιτική που ασκεί ο Δήμος Αγίου Στεφάνου. Στόχος της εργασίας είναι να παρουσιάσει τον τρόπο λειτουργίας και δράσης των κοινωνικών δομών του Δήμου και κατά πόσο αυτές ανταποκρίνονται στα κοινωνικά προβλήματα των πολιτών του. Η εργασία αυτή αποτελείται από οκτώ (9) κεφάλαια: Στο Ιο Κεφάλαιο, γίνεται οριοθέτηση των εννοιών, παρουσιάζεται η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα και οι τάσεις στην εφαρμογή της. Στο 2ο Κεφάλαιο, αναλύεται η Κοινωνική Πολιτική σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στο 3ο Κεφάλαιο, γίνεται μια ιστορική αναδρομή για το Δήμο Αγίου Στεφάνου και δίνονται τα γενικά του χαρακτηριστικά. Στο 4ο Κεφάλαιο, παρουσιάζεται η πολιτική του Δήμου για του ηλικιωμένους και τα Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες όπως το Κ.Α.Π.Η. και το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι». Στο 5ο Κεφάλαιο, παρουσιάζεται η πολιτική του Δήμου για την παιδική και βρεφονηπιακή ηλικία όπως οι παιδικοί σταθμοί. Στο 6ο Κεφάλαιο, παρουσιάζεται η πολιτική του Δήμου στην Εκπαίδευση και την Παιδεία όπως το Κ.Δ.Α.Π. και η Δια Βίου Εκπαίδευση. Στο /ο Κεφάλαιο, παρουσιάζεται η πολιτική του Δήμου για την εξυπηρέτηση των πολιτών δηλαδή τα Κ.Ε.Π. Στο 8ο Κεφάλαιο, παρουσιάζεται η πολιτική του Δήμου στον πολιτιστικό τομέα με το Πολιτιστικό Πνευματικό Κέντρο. 3

Στο 9ο Κεφάλαιο, παρουσιάζεται η πολιτική του Δήμου στον τομέα του αθλητισμού με τον Αθλητικό Οργανισμό. Τέλος, δίνονται τα συμπεράσματα της εργασίας, οι πηγές και τα παραρτήματα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την συνεργασία τους όλους τους υπεύθυνους υπαλλήλους του Δήμου Αγίου Στεφάνου, της Αναπτυξιακής Δημοτικής Επιχείρησης Αγίου Στεφάνου και τον υπόλοιπων κοινωνικών φορέων που με μεγάλη προθυμία μου έδωσαν όλα τα στοιχεία που χρειάστηκαν για να εκπονηθεί αυτή η εργασία. 4

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κοινωνικό Κράτος και Κοινωνική Πολιτική

1.1. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Οι διάφοροι μελετητές και επιστήμονες προσδιορίζουν τις έννοιες της «κοινωνικής πολιτικής», των προσωπικών κοινωνικών υπηρεσιών» και του «κράτους πρόνοιας» από διάφορες επιστημονικές βάσεις και μέσα από διαφορετικά ιδεολογικά και πολιτικά πρίσματα. Μπορούμε όμως να παραθέσουμε τους παρακάτω ορισμούς, οι οποίοι είναι γενικότερα αποδεκτοί, σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία. Η «κοινωνική πολιτική» αναφέρεται στη δυνατότητα έκφρασης, ιεράρχησης και κάλυψης κοινωνικών αναγκών, με ένα σύνολο ρυθμίσεων και μέτρων σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση, η κατοικία, η υγεία, η πρόνοια, οι ασφαλιστικές παροχές και οι προσωπικές κοινωνικές υπηρεσίες σύμφωνα με τα σύγχρονα προστάγματα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Παράλληλα αποτελεί σημαντικό παράγοντα ρύθμισης της κοινωνικής αναπαραγωγής και εξασφάλισης κοινωνικής ειρήνης και συνοχής.1 Οι «προσωπικές κοινωνικές υπηρεσίες»είναι ένα σύνολο υπηρεσιών, κρατικών και μη κρατικών, οι οποίες στοχεύουν στην εξατομικευμένη φροντίδα και κάλυψη αναγκών. Οι κοινωνικές υπηρεσίες αυτού του τύπου έχουν το στοιχείο του «προσωπικού» γιατί αφορούν κύρια την παροχή εξατομικευμένης φροντίδας, μέσα από την εδραίωση ιδιαίτερης σχέσης που εκφράζει και στηρίζει την προσφορά και την αποδοχή της. Στο ευρύ φάσμα τους εντάσσονται υπηρεσίες που αφορούν την παιδική μέριμνα και προστασία, την τρίτη ηλικία, την οικογένεια και τα άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλών.12 3 Ο όρος «κράτος πρόνοιας» αναφέρεται στην ιστορικά καθορισμένη μορφή του αστικού κράτους στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, η οποία χαρακτηρίζεται από μεγάλη διεύρυνση της κοινωνικής του λειτουργίας. Συγχρόνως αποτελεί ένα ιδεατό μοντέλο κράτους, βασισμένο στις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και της σχεδιασμένης συλλογικής δράσης, με απώτερο στόχο την επίτευξη της ευημερίας των πολιτών του και τη μείωση ή ακόμα και την εξάλειψη της κοινωνικής ανισότητας/ Με βάση τις παραπάνω εννοιολογικές οριοθετήσεις, μπορούμε να πούμε ότι η άσκηση κοινωνικής πολιτικής αποδεικνύει και προσδιορίζει την ύπαρξη ή τη μη ύπαρξη του κράτους πρόνοιας. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι στις μέρες μας, οι έννοιες αυτές δεν χρησιμοποιούνται αναφορικά με μέτρα, παροχές και λοιπές πολιτικές, αποκλειστικά και μόνο κυβερνητικών φορέων, είναι έννοιες σχετικές του σύγχρονου κοινωνικού κράτους, στο οποίο υπάρχει 1«Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση - Παρούσα κατάσταση και προοπτικές», Μελέτη Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. Ε.Ε.Τ.Α.Α., Αθήνα 1995, σελ. 17 2 Όλγα Στασινοπούλου, «Αναδιάρθρωση των προσωπικών κοινωνικών υπηρεσιών. Η επικαιρότητα της ανεπίσημης φροντίδας και οι σύγχρονες διαπλοκές» στο «Κοινωνικό κράτος και κοινωνική πολιτική» Π. Γετίμης - Δ. Γράβαρης (επιμ.), Θεμέλιο, Αθήνα 1993, σελ. 272 3 Όλγα Στασινοπούλου, «Κράτος πρόνοιας», β' έκδοση Gutenberg, Αθήνα 1992, σελ. 26 6

διαπλοκή και του ιδιωτικού χώρου, καθώς και των ανεπίσημων πλεγμάτων παροχής φροντίδας. 1.2. ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Υπάρχουν δύο μοντέλα θεσμικό - αναδιανεμητικό. κοινωνικής πρόνοιας το υπολειμματικό και το Στο υπολειμματικό μοντέλο, οι προσωπικές υπηρεσίες παρέχονται επιλεκτικά μόνο στα ευπαθή μέλη της κοινωνίας, που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, δεν έχουν οικογένεια ή η οικογένεια αδυνατεί να αντεπεξέλθει στα καθήκοντά της. Ο ρόλος του κράτους είναι επικουρικός και η αντιμετώπιση της ανεπίσημης φροντίδας δεν είναι ισότιμη, ενώ ενισχύεται συχνά ο κοινωνικός στιγματισμός αυτών των ατόμων και ομάδων. Στο θεσμικό αναδιανεμητικό μοντέλο, οι προσωπικές υπηρεσίες αφορούν όλους τους πολίτες και αποτελούν έκφραση των δικαιωμάτων των πολιτών και αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης υποδομής των κοινωνικών κρατών, με σημαντικό ρόλο για την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία και των άλλων συστημάτων.4 5 Τα δύο αυτά μοντέλα κοινωνικής πρόνοιας, της επιλεκτικής και της καθολικής κάλυψης δημιούργησαν διαμάχες, μεταξύ των υποστηρικτών τους, οι οποίες στηρίχθηκαν σε ηθικά και ιδεολογικά επιχειρήματα. Η αντιπαράθεση επιλεκτικής και καθολικής κάλυψης θωρείται πλέον ξεπερασμένη.3 1.3. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ6 Το κράτος πρόνοιας εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε σε βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίες βρίσκονταν στο πιο προχωρημένο στάδιο του καπιταλισμού. Το κοινωνικό κράτος παρουσιάστηκε ως η ασφαλιστική δικλείδα του καπιταλιστικού συστήματος, που απορροφάει όλους τους κοινωνικούς κραδασμούς που προέρχονται από τις διάφορες κοινωνικές ανισότητες. Το κράτος πρόνοιας λειτουργεί ως εξισορροπιστής, έχοντας σαν στόχο να διαφυλάττει την κοινωνική συνοχή. Στην Ελλάδα, οι κοινωνικές και οικονομικές δομές, η κακή σχέση κράτους - πολίτη και μια σειρά άλλων παραμέτρων, δεν καθιστούσαν επιτακτική την ανάγκη για ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους. Την οικονομία της χώρας χαρακτήριζε ένας ευρύτατος πρωτογενής τομέας, ένας περιορισμένος δευτερογενής τομέας με χαρακτήρα κυρίως μεταπρατικό, 4 «Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση - Παρούσα κατάσταση και προοπτικές», Μελέτη Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. - Ε.Ε.Τ.Α.Α., Αθήνα 1995, σελ. 20 5 Όλγα Στασινοπούλου, «Κράτος πρόνοιας», β' έκδοση Gutenberg, Αθήνα 1992, σελ. 25 6 «Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση - Παρούσα κατάσταση και προοπτικές», Μελέτη Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. - Ε.Ε.Τ.Α.Α., Αθήνα 1995, σελ. 56-58 7

ένας ευρύς τριτογενής τομέας και ένα ευρύ πεδίο δράσης στην παραοικονομία. Αυτή η οικονομική δομή δεν δημιουργούσε εμφανείς και έντονες ανισότητες. Ο δημόσιος τομέας παρείχε στους εργαζομένους ελάχιστη ασφάλεια, η παραοικονομία όμως έδινε την δυνατότητα στον καθένα που είχε την ικανότητα και την εφευρετικότητα να επιβιώνει. Στον αγροτικό πληθυσμό οι οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις ήταν τέτοιες που δεν δημιούργησαν κλυδωνισμούς στην κοινωνία ενώ ο δευτερογενής τομέας ο οποίος προκαλεί μεγάλες ανισότητες και έντονους κοινωνικούς κλυδωνισμούς ήταν περιορισμένος. Επίσης, αρνητικά βιώματα στην πολιτική ιστορία του ελληνικού κράτους υπήρξαν η από παράδοση κακή οργάνωση των υπηρεσιών, η έλλειψη συντονισμού και η κακή εξυπηρέτηση του πολίτη, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα την δυσπιστία των ελλήνων πολιτών απέναντι στο κράτος και τον δισταγμό των πολιτών να απευθυνθούν στις όποιες κοινωνικές υπηρεσίες τους προσέφερε η πολιτεία. Για το ελλαδικό χώρο, κινητήρια δύναμη ανάπτυξης κάποιων κοινωνικών υπηρεσιών αποτελούν η μικρασιατική καταστροφή και οι πόλεμοι του 20ου αιώνα. Κύριο χαρακτηριστικό τους ότι αφορούν μόνο πληθυσμιακές ομάδες που θίγονται από την καταστροφή. Υπολογίζοντας τους λόγους που προαναφέρθηκαν, η πολιτεία περιορίστηκε σε στοιχειώδεις κοινωνικές παροχές, αποκλειστικά επιδοματικού και ιδρυματικού χαρακτήρα που απευθύνονταν σε «ακραίες καταστάσεις». Ένα μεγάλο μέρος των αναγκών καλυπτόταν από την εκκλησία και τις διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις. Μέχρι σήμερα κύριο χαρακτηριστικό της οργανωτικής δομής των κοινωνικών υπηρεσιών ήταν ο συγκεντρωτισμός. Όλες οι εξουσίες και αρμοδιότητες σε θέματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας ήταν συγκεντρωμένες σε κεντρικό επίπεδο. Ο κυριότερος κεντρικός ήταν το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Άλλοι κεντρικοί φορείς με αρμοδιότητες σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής ήταν το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, με αρμοδιότητες σε θέματα αγωγής υγείας, η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, αλλά και οργανισμοί με την νομική μορφή Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ., όπως το Π.Ι.Κ.Π.Α., το Κέντρο Βρεφών «ΜΗΤΕΡΑ», οι οποίοι εποπτεύονταν και ελέγχονταν από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Αυτή η οργανωτική δομή δείχνει τη συγκέντρωση των υπηρεσιών σε κεντρικό επίπεδο, η οποία συνοδευόταν από έλλειψη συντονισμού και συνεργασίας, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται φαινόμενα αλληλοεπικαλύψεων σε ορισμένους τομείς, ενώ σε άλλους παρατηρούνται ελλείψεις και κενά. Όλα αυτά καθιστούσαν το σύστημα κοινωνικών παροχών και υπηρεσιών σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικό. Οι δυνατότητες δράσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην άσκηση κοινωνικών πολιτικών ήταν περιορισμένες, αφού όταν παρέχονταν αρμοδιότητες δεν εξασφαλίζονταν αντίστοιχες δυνατότητες χρηματοδότησης. 8

Η κυριότερη δυνατότητα που έδινε το κεντρικό κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν γνωμοδοτικού χαρακτήρα. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση συμμετείχε με εκπροσώπους της σε κρατικά όργανα, χωρίς όμως την δυνατότητα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων. Ακόμα η Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε το δικαίωμα ίδρυσης και λειτουργίας ιδρυμάτων κοινωνικού χαρακτήρα με δικές της δαπάνες. Με δεδομένο όμως την κατάσταση των οικονομικών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δηλαδή έλλειψη ιδίων πόρων, νομικά κωλύματα για την απόκτηση ιδίων πόρων και την ανεπαρκή ή παντελή έλλειψη χρηματοδότησης από το κράτος, η δυνατότητα που δίνει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αναιρείται. η Η κοινωνική πολιτική επαναπροσδιορίζεται με την ψήφιση του Ν. 2646/98 και γίνεται μία προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας, με διαχωρισμό αρμοδιοτήτων ανάμεσα στην κεντρική διοίκηση, την περιφέρεια, τη Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οργανώνονται νέες υπηρεσίες και δρομολογείται η δημιουργία ενός ενιαίου δικτύου παροχής κοινωνικών υπηρεσιών. 1.4. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Οι σύγχρονες τάσεις για την κοινωνική πολιτική διαμορφώνονται κάτω από την επίδραση διαφόρων κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων. Σήμερα εξαιτίας της αυξημένης πολυπλοκότητας των αναγκών και μετά την αναδιάρθρωση των σχημάτων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, προωθούνται πλουραλιστικές μορφές οργάνωσης υπηρεσιών και υλοποίησης προγραμμάτων. Σε ότι αφορά τους αποδέκτες των κοινωνικών υπηρεσιών δίνεται έμφαση σε μέτρα κοινωνικής ένταξης και επανένταξης, με απώτερο στόχο την αποφυγή της παθητικοποίησης και της εξάρτησης από το κράτος και την ένταξη στην αγορά εργασίας. Στα πλαίσια ενός σύγχρονου προνοιακού πλουραλισμού κυρίαρχο στοιχείο είναι η αναζήτηση νέων μορφών διαπλοκής και συνύπαρξης του κρατικού και του ιδιωτικού φορέα. Στα πλαίσια των στρατηγικών κοινωνικής πολιτικής, αναγνωρίζεται η σημασία της τοπικής κοινότητας, η οποία υποστηρίζει και πλαισιώνει τις κοινωνικές υπηρεσίες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις τις υποκαθιστά. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται να αναλάβει πρωτοβουλίες για την κάλυψη των τοπικών αναγκών, οι οποίες όμως είναι περιορισμένες λόγω έλλειψης θεσμικής κατοχύρωσης και οικονομικών πόρων. Η οργάνωση της κοινωνικής πολιτικής διαφέρει από χώρα σε χώρα λόγω των διαφορετικών συνθηκών που επικρατούν σε κάθε κράτος. Σε όλες όμως τις χώρες το κεντρικό κράτος στηρίζει τους άλλους φορείς, την ιδιωτική 7 7 Ν. 2646/20-10-98 (Φ.Ε.Κ. 236 Α'): Ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας και άλλες διατάξεις, (βλ. Παράρτημα). 9

πρωτοβουλία, τα άτυπα δίκτυα, την οικογένεια και την Τοπική Αυτοδιοίκηση και αναζητεί συνεργασία με αυτούς ώστε να υλοποιήσει κοινωνικές πολιτικές με αποτελεσματικές και αποδοτικές υπηρεσίες. 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση 11

2.1 Η ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Η τάση που επικρατεί τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και στη χώρα μας είναι ο περιορισμός της Δημόσιας Διοίκησης σε ένα ρόλο επιτελικό, κάτι που προϋποθέτει την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων της και την άσκηση πλέον από την Τοπική Αυτοδιοίκηση των κοινωνικών της λειτουργιών. Αυτή η ^ 1 Λ ΐ Χ ΐ 1 /*ΛΙ/Τ 1 ΛΙ ΛΙΛΤΛΜ/Τ Γ> 1 <ΤΎΛΛ I ί~*λ Μ / Τ Λ / 1 Λ 4 1 /"»Τ Α λ / / Ά Λ <ν ν / εναΐ^ εινία/να εΐα, ι α / ι ι α ι ι ο ι υ 11 ν ο ν 11 υΐα7 ν ν ι-ι ιν λ λ ι ε 11 ν ι-ο /υ ο ^ υ ς ία» 1 1 ιι ν^ ρ ιο το κατάλληλο και αναγκαίο δυναμικό. Η αναγκαιότητα ενίσχυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πηγάζει από το γεγονός ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι ένας διοικητικός μηχανισμός, αλλά αποτελεί ένα πολιτικό - διοικητικό θεσμό, που βρίσκεται πιο κοντά στον πολίτη και θεμελιώνεται και αυτός στη λαϊκή κυριαρχία. Ειδικότερα η Α' βάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί θεμελιώδη θεσμό της τοπικής κοινωνίας, το χώρο στον οποίο συγκροτείται και ολοκληρώνεται η κοινωνία των πολιτών, αποτελεί το χώρο στον οποίο εκφράζεται, συμμετέχει και ολοκληρώνεται καθημερινά ο πολίτης. Αυτή η μορφή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθιστά ουσιαστικότερο και ενεργότερο τον ρόλο που μπορούν να «παίξουν» πλέον οι διοικητικοί θεσμοί στα πλαίσια της νέας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Αυτός ο ρόλος που μπορεί να αναλάβει η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί μια πρόκληση γι αυτήν καθώς καλείται να περάσει από το ρόλο στήριξης προνοιακών προγραμμάτων, περιορισμένης εμβέλειας υπό την αιγίδα δημόσιων φορέων, σε ένα ρόλο επιτελικό, όπου ο κοινωνικός σχεδιασμός, η υλοποίηση και αξιολόγηση των προγραμμάτων θα αποτελούν τη δική της κοινωνική πολιτική, με απώτερο στόχο την ενδυνάμωση της τοπικής κοινότητας. Πρέπει να επισημάνουμε ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ των άλλων χωρών της Ε.Ε. και της Ελλάδας, δεδομένου ότι στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης η Τοπική Αυτοδιοίκηση παραδοσιακά δραστηριοποιούνταν στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ανά χώρα. Παράλληλα στις χώρες αυτές υπήρξε ιδιαίτερη ανάπτυξη εθελοντικών πρωτοβουλιών, οι οποίες είτε παρείχαν κατά προτεραιότητα κοινωνικές υπηρεσίες, είτε παράλληλα και συμπληρωματικά προς τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αναφορικά με την κατάσταση που επικρατούσε και επικρατεί στην Ελλάδα αυτή είναι τελείως διαφορετική. Ξεκινώντας από το γεγονός ότι στη χώρα μας η σύσταση κοινωνικής υπηρεσίας σε κάθε δήμο δεν αποτελεί υποχρέωσή τους αλλά βρίσκεται στη διακριτική τους ευχέρεια, βαθαίνει το χάσμα μεταξύ Ελλάδας και χωρών της Ε.Ε. Βέβαια πρέπει να αναφερθεί ότι τελευταία αρκετοί δήμοι έχουν αναπτύξει κοινωνικές υπηρεσίες και προγράμματα, τα οποία είτε έχουν τομεακό χαρακτήρα και στοχεύουν στην εξυπηρέτηση του 12

ευρύτερου τοπικού πληθυσμού, είτε είναι προσανατολισμένα στην αντιμετώπιση προβλημάτων ειδικότερων κοινωνικών ομάδων. Όμως για να μπορέσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση να βελτιώσει τον κοινωνικό της ρόλο, είναι απαραίτητες ορισμένες προϋποθέσεις: 1. Η ανάπτυξη οργανωτικής υποδομής, ώστε να μπορέσει να καταστεί ικανή γιαπ λ/ρζ ΡΖΛ/Ρ/ ^ f z R p i Τ Ή Λ ; p -n f-h v x m λ/ ιγ υ Τ Π T - r w r i Λ Τ Γ* ν-/~νΐλ» /w \ μ ι/ Λ ΐ r i T - n i i ΙΛ V I A U V ' J l / l i U j J C l l! V O U v J r I I tva WVA VV / i H IV V A I V U I V U J V I IV I A U j l i j java l 2. Η μεταφορά από το κεντρικό κράτος και κατοχύρωση (τόσο θεσμικά όσο και οικονομικά) αρμοδιοτήτων της σχετικά με την κοινωνική πολιτική. 3. Η συνεργασία με την οργανωμένη εθελοντική πρωτοβουλία και η στήριξη αυτής. 4. Η δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής των άτυπων δικτύων (οικογένεια, ομάδες, άτομα) στην υλοποίηση κοινωνικών προγραμμάτων, όπου τα άτυπα δίκτυα θα μπορούν να αποτελούν τόσο αποδέκτες όσο και φορείς παροχής κοινωνικών υπηρεσιών. 5. Η στήριξη άτυπων εθελοντικών ομάδων (ομάδες αυτοβοήθειας, ομάδες αλληλεγγύης) στο έργο τους, στη βάση της συνεργασίας και όχι στη βάση της χειραγώγησης. Πρέπει να τονιστεί όμως, ότι η κοινωνική πολιτική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στον τομέα της πρόνοιας και της υγείας, αλλά θα πρέπει να αναλάβει δράσεις και να παρέμβει αποφασιστικά και σε τομείς που θα συμβάλλουν στη βελτίωση και ανάπτυξη της ποιότητας ζωής των κατοίκων της (όπως αθλητισμός, περιβάλλον, πολιτισμός) καθώς και σε θέματα που αφορούν συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες (τοξικομανείς, φορείς του Aids, μετανάστες) που απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνική πολιτική των Ο.Τ.Α. θα πρέπει να ανταποκριθεί σε νέου τύπου κοινωνικές ανάγκες που συνδέονται συχνά με την προσωπικότητα και ιδιαιτερότητα του δέκτη, γι αυτό άλλωστε θεωρείται το καταλληλότερο επίπεδο άσκησης κοινωνικής πολιτικής, δεδομένου ότι στις νέες ανάγκες δεν μπορεί να ανταποκριθεί η κρατική κοινωνική πολιτική με τον μαζικό, τυποποιημένο και γραφειοκρατικό χαρακτήρα της. 2.2. ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Ο Νόμος 2646/98 για την ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας, αλλάζει τις έως τώρα θεσμικές δυνατότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για άσκηση κοινωνικής φροντίδας. Μέχρι την ψήφιση αυτού του νόμου, τα βασικά νομοθετήματα και οι ρυθμίσεις που σχετίζονταν με την παρέμβαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην κοινωνική πολιτική ήταν περιοριστικά για την πραγμάτωση της όποιας κοινωνικής δράσης, κυρίως γιατί οι δαπάνες επιβάρυναν αποκλειστικά τους 13

Ο.Τ.Α. Οι αρμοδιότητες κοινωνικού χαρακτήρα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προβλέπονταν σε διατάξεις διαφόρων νόμων και στον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα. Ο συγκεκριμένος νόμος ρυθμίζει θέματα για την δημιουργία ενός ενιαίου ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού δικτύου κοινωνικής φροντίδας. Για τη παροχή κοινωνικών υπηρεσιών δραστηριοποιούνται: > Ο δημόσιος τομέας, οι υπηρεσίες του οποίου αναδιοργανώνονται στη βάση της νέας συγκρότησης του κράτους και της αυτοδιοίκησης. > Ο μη κερδοσκοπικός ιδιωτικός τομέας. > Το εθελοντικό κίνημα και οι οργανώσεις μη κυβερνητικού χαρακτήρα. Ειδικότερα, ρυθμίζονται θέματα όπως: Ο προσδιορισμός των Εθνικών Εγγραμμάτων Κοινωνικής Φροντίδας. Ο προσδιορισμός του περιεχομένου και των επιπέδων οργάνωσης των πρωτοβάθμιων, δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων υπηρεσιών και των αρμοδιοτήτων τους σε κεντρικό, περιφερειακό, νομαρχιακό και τοπικό επίπεδο. Η κατάρτιση Μητρώου Φορέων Ιδιωτικού Τομέα. Η σύσταση Εθνικού Οργανισμού Κοινωνικής Φροντίδας. Η ανάπτυξη και οργάνωση του εθελοντισμού και των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Η σύσταση νέων υπηρεσιών. Η οργάνωση της κατ οίκον Κοινωνικής Φροντίδας. Ο καθορισμός Ειδικών Προγραμμάτων. 2.3. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ8 Οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να οργανώνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε διάφορες κοινωνικές ομάδες με τις ακόλουθες δομές: 1. Οι Ο.Τ.Α. έχουν τη δυνατότητα να συστήσουν κοινωνική υπηρεσία με τροποποίηση του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας (Ο.Ε.Υ.), σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1188/81 (όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), η οποία να αναπτύσσει τις δραστηριότητες εκείνες που δεν καλύπτονται από τα νομικά πρόσωπα ειδικών σκοπών. Βέβαια στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να υπάρξει ειδική επιχορήγηση. Τα έξοδα της υπηρεσίας αυτής θα καλύπτονται από τα γενικά έσοδα των Ο.Τ.Α. (Κ.Α.Π.,κλπ.). 8 «Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση - Παρούσα κατάσταση και προοπτικές», Μελέτη Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. - Ε.Ε.Τ.Α.Α., Αθήνα 1995, σελ. 43 14

2. Με τη σύσταση ενός αυτοτελούς νομικού προσώπου με τους ίδιους σκοπούς (Κέντρο παροχής κοινωνικών υπηρεσιών), το οποίο μπορεί να έχει μορφή Ν.Π.Δ.Δ. που είναι η συνηθέστερη και πλέον αρμόζουσα μορφή για την περίπτωση αυτή ή Ν.Π.Ι.Δ. δηλαδή δημοτική επιχείρηση ή αστική μη κερδοσκοπική εταιρία (άρθρο 11 παρ.3 Ν. 2072/92), μαζί όμως με άλλα Νομικά Πρόσωπα αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. 15

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η Κοινωνική Πολιτική του Δήμου Αγίου Στεφάνου 16

3.1. ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ - ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η ιστορία του Αγίου Στεφάνου ξεκινάει πριν από 82 χρόνια όταν την 1η Μάίου του 1924, ύστερα από την Ελληνοτουρκική σύμβαση στις 30 Ιανουάριου του 1923 για την ανταλλαγή πληθυσμών, εβδομήντα οικογένειες από την ευρύτερη περιοχή της Κωνσταντινουπόλεως, τον Άγιο Στέφανο, το Φανάρι, τις Λίτρες, τις Νύμφες, κ.α. καθώς και τριάντα έξι οικογένειες από τη Μ. Ασία, το Ικόνιο, κ.α. ως πληθυσμός ανταλλάξιμος έφτασαν σε αυτόν τον τόπο. Το μόνο που υπήρχε τότε στην περιοχή ήταν ο Σταθμός του τρένου με την επωνυμία το Οίον. Σε απόσταση δύο χιλιομέτρων υπήρχαν οι λιγοστοί ντόπιοι Μπογιατιώτες σημερινοί Ανοιξιώτες. Και έτσι οι πρόσφυγες δημιούργησαν το Νέο Μπογιάτι ή Άγιο Στέφανο και οι ντόπιοι το Παλαιό Μπογιάτι ή σημερινή Άνοιξη. Η περιοχή ανήκε διοικητικά στον Δήμο Μαραθώνα. Άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης από καλές οικογένειες, με πολύ μεγάλες περιουσίες στις χαμένες πατρίδες έφτασαν στην περιοχή και ξεκίνησαν παίρνοντας κτηματικό κλήρο προς αντάλλαγμα αυτών που χάσανε, πληρώνοντας και 45.000 δρχ. για τον εποικισμό. Έμεναν για δύο χρόνια μέσα σε σκηνές όταν το 1926 χτίστηκαν τα πρώτα προσφυγικά σπίτια τα οποία ήταν στο κέντρο του χωριού, γύρω γύρω από το Σταθμό του Ο.Σ.Ε. και σε ακτίνα 200 μ. προς τα ανατολικά και δυτικά. Οι άνθρωποι αυτοί που είχαν όλα τα καλά και αγαθά της ζωής ήρθαν και έζησαν μαζί με τα ζώα στον ίδιο χώρο, κοιμήθηκαν πάνω σε άχυρα και λάσπες, χάσανε παιδιά και γέροντες από τις κακουχίες. Αμέσως μετά την εγκατάστασή τους δημιούργησαν Κοινότητα και διαχωρίστηκαν από τον Δήμο Μαραθώνα, παίρνοντας μαζί και το Παλαιό Μπογιάτι, με την ονομασία Κοινότητα Μπογιατίου. Το 1954 ξεχώρισαν σε δύο Κοινότητες Άγιος Στέφανος ή Νέο Μπογιάτι και Άνοιξη ή παλαιό Μπογιάτι. Ο Άγιος Στέφανος έγινε Δήμος το 1995. 3.2. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ο Δήμος Αγίου Στεφάνου βρίσκεται στην περιφέρεια Αττικής και ανήκει στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Έχει έκταση 8.136 στρεμμάτων και χαρακτηρίζεται ως αστικός δήμος. Ο πληθυσμός του Δήμου σύμφωνα με την απογραφή του 1991 ήταν 5.333 κάτοικοι, ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2001 αυξήθηκε σε 9.451 κατοίκους εκ των οποίων οι 1.868 είναι αλλοδαποί μετανάστες. Σύμφωνα με σημερινές εκτιμήσεις ο αριθμός των κατοίκων ανέρχεται σε 12.500. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 η κατανομή του πληθυσμού ανά ηλικία και φύλο είναι η παρακάτω: 17

Ομάδες ηλικιών Ανδρες Γ υναίκες Σύνολο 0-4 ετών 240 211 451 5-9 ετών 257 236 493 10-14 ετών 238 251 489 15-19 ετών 398 301 699 20-24 ετών 583 412 995 25-29 ετών 552 354 906 30-34 ετών 508 403 911 35-39 ετών 389 316 705 40-44 ετών 311 345 656 45-49 ετών 336 358 694 50-54 ετών 315 317 632 55-59 ετών 238 220 458 60-64 ετών 225 178 403 65-69 ετών 168 158 326 70-74 ετών 120 132 252 75-79 ετών 58 91 149 80-84 ετών 38 94 132 85 ετών και άνω 27 73 100 Σύνολο 5.001 4.450 9.451 Κύρια οικονομική δραστηριότητα του Δήμου είναι ο τριτογενής τομέας, που υπολογίζεται ότι καταλαμβάνει το 60% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας της περιοχής, ενώ ο δευτερογενής και πρωτογενής τομέας καταλαμβάνει το 30% και 10% αντίστοιχα. Το γενικό ποσοστό ανεργίας του Δήμου υπολογίζεται στο 12% και το αντίστοιχο ποσοστό γυναικών ανέρχεται 18

στο 20%. Οι ηλικίες που πλήττονται κυρίως από την ανεργία είναι για τους άνδρες από 20-29 ετών και για τις γυναίκες 30-64 ετών. Σύμφωνα με έρευνα καταγραφής που πραγματοποιήθηκε από το Δήμο σε συνεργασία με την κοινωνική λειτουργό του Κ.Α.Π.Η. παρατηρήθηκε ότι στο Δήμο υπάρχουν τα παρακάτω άτομα που πλήττονται από τον κοινωνικό αποκλεισμό: 6 άτομα με ολική - μερική τύφλωση ηλικίας 45-85 ετών. 6 άτομα με νόσο Alzheimer ηλικίας 62-90 ετών. 3 άτομα τετραπληγικά κατάκοιτα ηλικίας 45-80 ετών. 1 άτομο από ατύχημα ηλικίας 42 ετών. 10 άτομα παραπληγικά ηλικίας 75-90 ετών. 4 άτομα με σκλήρυνση ηλικίας 42-60 ετών. Αρκετά μοναχικά άτομα ηλικίας 70 ετών και άνω, με έντονες ψυχολογικές διαταραχές καθώς επίσης και καρκινοπαθή άτομα. Μία άλλη ομάδα που πλήττεται από τον κοινωνικό αποκλεισμό είναι οι μονογονεϊκές οικογένειες οι οποίες στο Δήμο ανέρχονται στις 680. Ο προϋπολογισμός του Δήμου για το 2006 παρουσιάζει: ΕΣΟΔΑ: 11.121.519,31 ευρώ. ΕΞΟΔΑ: 11.121.519,31 ευρώ. ΣΥΝΟΛΑ ANA ΥΠΗΡΕΣΙΑ Σύνολο ΠΟΣΟΣΤΟ (%) ΓΕΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 1.721.136,35 15,5 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 555.960,00 4,9 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, 1.463.130,00 13,4 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ 1.216.540,00 10,9 ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ, ΑΡΔΕΥΣΗΣ, 2.161.997,92 19,4 ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ 1.395.905,00 12,5 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ 154.034,00 1,4 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΩΝ 1.145.950,00 10,3 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ 8.150,00 0,07 ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 335.823,05 3,01 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 819.550,00 7,4 ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ 143.342,99 1,3 Σύνολα 11.121.519,31 100 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Πολιτική για την Τρίτη Ηλικία και τα Ατομα Με Ειδικές Ανάγκες 20

4.1. ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ (Κ.Α.Π.Η.) Σύμφωνα με το άρθρο 249 του Δ.Κ.Κ. του Π.Δ. 410/95, μέσα στις αρμοδιότητες των Δήμων ανήκει και η ίδρυση των Κ.Α.Π.Η., τα οποία είναι Ν.Π.Δ.Δ., ενώ στο άρθρο 20510 αναφέρεται ότι υπάρχει και η ανάλογη κάθε έτος επιχορήγηση από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας προς τους Δήμους για την κάλυψη των αναγκών των Κ.Α.Π.Η., έτσι ώστε να λειτουργούν για τους σκοπούς και τις αρμοδιότητες του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. Σκοπός των Κ.Α.Π.Η. είναι: 4.1.1. ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ Κ.Α.Π.Η. ΚΑΙ ΜΕΛΗ > Η πρόληψη βιολογικών, ψυχολογικών προβλημάτων των ηλικιωμένων ώστε να παραμείνουν αυτόνομα, ισότιμα και ενεργά μέλη του κοινωνικού συνόλου. > Η διαφώτιση και η συνεργασία του ευρύτερου κοινού και των ειδικών φορέων σχετικά με τα προβλήματα και τις ανάγκες των ηλικιωμένων. > Η έρευνα σχετικών θεμάτων με τους ηλικιωμένους. Μέλη των Κ.Α.Π.Η. εγγράφονται άτομα από 60 ετών και άνω, άνδρες και γυναίκες που κατοικούν στην περιοχή που λειτουργεί το Κέντρο, χωρίς διάκριση οικονομικών δυνατοτήτων. Τα άτομα από 60 ετών και άνω σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ανέρχονται στα 1.362 εκ των οποίων τα 636 είναι άνδρες και τα 726 γυναίκες. 4.1.2. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΤΑ Κ.Α.Π.Η. Στα προστατευόμενα από τα Κ.Α.Π.Η. άτομα παρέχονται: > Κοινωνική εργασία στους ίδιους και στο άμεσο περιβάλλον τους. > Εργοθεραπεία. > Φυσικοθεραπεία. > Βοήθεια στο σπίτι για τα άτομα που ζουν μόνα τους ή γι αυτά που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες εξυπηρετήσεως μέσα και έξω από το σπίτι. > Φροντίδα και οδηγίες για ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη. > Οργανωμένη ψυχαγωγία και επιμόρφωση. > Εντευκτήριο στο οποίο λειτουργεί καντίνα που προσφέρει ρόφημα, αναψυκτικά, κ.λ.π. και βρίσκουν συντροφιά και απασχόληση τα μέλη. 9 Άρθρο 24 Π.Δ. 410/1995 : Αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων (βλ. Παράρτημα) 10 Άρθρο 205 Π.Δ. 410/1995 : Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων (βλ. Παράρτημα) 21

4.1.3. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΩΝ Κ.Α.Π.Η. Τα Κ.Α.Π.Η. διοικούνται από συμβούλιο που έχει επτά (7) μέλη με ισάριθμα αναπληρωματικά που το απαρτίζουν: > Ο κάθε φορά Δήμαρχος ως Πρόεδρος. > Ένας (1) Δημοτικός Σύμβουλος που ορίζεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. > Ένας (1) δημότης που προτείνει ο Δήμαρχος, ανάμεσα σε άτομα που ασχολούνται με ανθρωπιστικά επαγγέλματα και ορίζεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. > Ένας (1) Κοινωνικός Λειτουργός που ορίζεται από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. > Ένα (1) αιρετό μέλος του Κ.Α.Π.Η. που εκλέγεται ανάμεσα στα μέλη του από αυτά. > Ένας (1) αιρετός εκπρόσωπος από τους εργαζομένους. > Ένας (1) εκπρόσωπος των Τοπικών Συλλόγων των Συνταξιούχων. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι κάτοικοι του Δήμου εκτός από τον Κοινωνικό Λειτουργό. Το προβλεπόμενο προσωπικό των Κ.Α.Π.Η. αποτελείται κυρίως από εξειδικευμένους επιστήμονες, όπως κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ιατρούς παθολόγους ή γηρίατρους, νοσηλευτές και οικιακές βοηθούς. Οι υπηρεσίες γραμματείας και διαχειρίσεων ανατίθενται σε δημοτικούς υπαλλήλους και σε μέλη του Κ.Α.Π.Η. 4.2. ΤΟ Κ.Α.Π.Η. ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ Στο Δήμο Αγίου Στεφάνου το 1995 ξεκίνησε η λειτουργία του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία Λέσχη Ηλικιωμένων Αγίου Στεφάνου σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 429/17-5-199511. Το 2000 με το Φ.Ε.Κ 1383/10-11-200012 γίνεται τροποποίηση της συστατικής πράξης του Ν.Π.Δ.Δ. Λέσχη Ηλικιωμένων Δήμου Αγίου Στεφάνου σε Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.) Δήμου Αγίου Στεφάνου. Αρχικά στεγάστηκε στο πρώην Κοινοτικό κατάστημα και από το 2004 στο κτίριο όπου συστεγάζεται και το Κ.Ε.Π. Σκοπός του Κέντρου είναι η κοινωνική δραστηριοποίηση των ηλικιωμένων του Δήμου, η οποία υλοποιείται με τη συμμετοχή τους σε διαφόρων μορφών εκδηλώσεις, όπως εκδρομές, εορτές, πολιτιστικά προγράμματα, επισκέψεις σε 11 Φ.Ε.Κ. 429/17-5-1995: Σύσταση ιδίου Νομικού Προσώπου στο Δήμο Αγίου Στεφάνου Αττικής με την επωνυμία «Λέσχη Ηλικιωμένων Αγίου Στεφάνου» στο Δήμο Αγίου Στεφάνου (βλ. Παράρτημα) 12 Φ.Ε.Κ. 1383/10-11-2000: Τροποποίηση της 5580/1995 απόφασης του Περιφερειακού Διευθυντή Ανατολικής Αττικής που αφορά την συστατική πράξη του ιδίου νομικού προσώπου με την επωνυμία «Λέσχη Ηλικιωμένων Δήμου Αγίου Στεφάνου» 22

θέατρα, κ.λ.π., έτσι ώστε να παραμείνουν ισότιμα και ενεργά μέλη του κοινωνικού συνόλου. 4.2.1. ΜΕΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ Κ.Α.Π.Η. Δικαίωμα εγγραφής ως μέλη στο Κ.Α.Π.Η. έχουν οι κάτοικοι του Αγίου Στεφάνου με ηλικία για τους άνδρες άνω των 60 ετών και για τις γυναίκες άνω των 55 ετών. Τα εγγεγραμμένα μέλη του Κ.Α.Π.Η του Δήμου ανέρχονται στα 500. Το προσωπικό του Κ.Α.Π.Η. αποτελείται από τις εξής ειδικότητες: > Μία (1) Κοινωνική Λειτουργό (Τ.Ε.) για την αντιμετώπιση κοινωνικών αναγκών του Κ.Α.Π.Η. > Μία (1) υπάλληλο βοηθητικών εργασιών (Υ.Ε.) για την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών του Κ.Α.Π.Η. (καθαριότητα, κυλικείο). > Έναν χοροδιδάσκαλο (Τ.Ε.Φ.Α.- Π.Ε.) για την δημιουργία χορευτικής ομάδας. > Έναν μουσικό για την χορωδία του Κ.Α.Π.Η. Το παραπάνω προσωπικό έχει προσληφθεί με συμβάσεις έργου. Η γραμματειακή υποστήριξη του Κέντρου έχει ανατεθεί σε υπάλληλο του Δήμου. 4.2.2. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΕΙ ΤΟ Κ.Α.Π.Η. Οι υπηρεσίες που παρέχονται από το Κ.Α.Π.Η. είναι οι εξής: > Κοινωνική υπηρεσία από την Κοινωνική Λειτουργό. > Εθελοντική νοσηλευτική υπηρεσία. > Δωρεάν εξετάσεις από Διαγνωστικό Κέντρο της περιοχής για Σάκχαρο, Ουρία, Κρεατίνη και χαμηλότερες τιμές για τις υπόλοιπες αιματολογικές και βιολογικές εξετάσεις. > Δωρεάν εξέταση από Ιατρό Παθολόγο της περιοχής μια φορά την εβδομάδα. > Δωρεάν φυσικοθεραπείες από Φυσικοθεραπευτή της περιοχής μια φορά την εβδομάδα. 4.2.3. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Κ.Α.Π.Η. Στο Κ.Α.Π.Η. στα πλαίσια δραστηριοποίησης των μελών λειτουργεί: > Ομάδα χορωδίας > Ομάδα παραδοσιακών χορών > Ομάδα τάβλι > Ομάδα σκάκι 23

> Προγράμματα εκμάθησης Η/Υ > Δανειστική Βιβλιοθήκη. > Έκδοση διμηνιαίας εφημερίδας του Κ.Α.Π.Η. με τίτλο Ταξιδεύοντας με το Κ.Α.Π.Η. Αγίου Στεφάνου. Επίσης διοργανώνονται εκδρομές σε διάφορες περιοχές, μοναστήρια, κ.λ.π., ομιλίες από ειδικευμένους επιστήμονες για θέματα που αφορούν τους ηλικιωμένους, παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων και εκδηλώσεις με την συμμετοχή της χορευτικής ομάδας και της χορωδίας του Κ.Α.Π.Η. Την 1η Οκτωβρίου πραγματοποιείται η Γιορτή της Ημέρας των Ηλικιωμένων. 4.2.4. Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ Κ.Α.Π.Η. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Κ.Α.Π.Η. είναι επταμελές και αποτελείται από τους εξής: > Τον Δήμαρχο ως Πρόεδρο. > Έναν (1) Δημοτικό Σύμβουλο που ορίστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο. > Την Κοινωνική Λειτουργό > Μία (1) εκπρόσωπο από τα μέλη του Κ.Α.Π.Η. > Μία (1) εκπρόσωπο των εργαζομένων του Κ.Α.Π.Η. > Δύο (2) δημότες που ορίστηκαν από το Δημοτικό Συμβούλιο. Η θητεία των μελών είναι διετής. 4.2.5. ΟΙ ΠΟΡΟΙ ΤΟΥ Κ.Α.Π.Η. Οι πόροι του Κ.Α.Π.Η. προέρχονται από: > Επιχορήγηση του Δήμου ύψους 18.000 ευρώ ετησίως. > Επιχορήγηση από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. > Έσοδα από την εκμετάλλευση της ακίνητης και κινητής περιουσίας. > Έσοδα από συνδρομές μελών. Ο προϋπολογισμός του Κ.Α.Π.Η. για το οικονομικό έτος 2006 παρουσιάζει: ΕΣΟΔΑ: 133.892,91 ευρώ ΕΞΟΔΑ: 133.892,91 ευρώ. 24

ΣΥΝΟΠΤΙΚ Η ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟ ΓΙΣΜ Ο Υ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ ΟΙΚ.ΕΤΟΥΣ 2006 ΕΣΟΔΑ Έ σοδα και εισπράξεις ΤΑΚΤΙΚ Α ΕΣΟΔΑ Π ΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΘΕΝ ΠΟΣΟ Έ σοδα από κινητή περιουσία 200,00 Εσοδα από επιχορηγήσεις για λειτουργικές ανάγκες 80.000,00 ΕΚ ΤΑ Κ ΤΑ ΕΣΟΔΑ Λοιπά έκτακτα έσοδα που δεν μπορούν να ενταχθούν στις πιο πάνω τάξεις (συνδρομές, συμμετοχές, κλπ. 18.000,00 ΕΙΣΠ ΡΑΞΕΙΣ ΥΠ ΕΡ ΤΟΥ ΔΗΜ ΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΡΙΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΧΡΗΜ ΑΤΩΝ Εισπράξεις υπέρ του Δημοσίου και τρίτων 9.120,00 Επιστροφές χρημάτω ν 2.967,35 ΧΡΗΜ. ΥΠ Ο Λ. ΙΙΡΟΗΓ. ΧΡΗΣΗΣ Χ ρηματικό υπόλοιπο προηγ. Χρήσης 23.605,56 ΓΕΝΙΚ Ο ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ 133.892,91 ΕΞΟΔΑ Έ ξοδα και πληρωμές ΠΡΟΫΠΟΛΟ ΓΙΣΘΕΝ ΠΟΣΟ ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΣΗΣ Α μοιβές κα ι έξοδα προσωπικού 2.570,00 Αμοιβές αιρετών και τρίτων 28.380,00 Π αροχές τρίτω ν 49.050,00 Λ οιπά γενικά έξοδα 28.220,00 Π ΡΟ Μ Η Θ ΕΙΕΣ-ΑΝΑΛΩΣΕΙΣ ΥΛΙΚΩΝ 5.200,00 ΕΠ ΕΝΔΥΣΕΙΣ Α γορές 1.800,00 ΕΡΓΑ 0,00 Π ΡΟΒΛΕΨΕΙΣ Π ληρω μές για υποχρεώ σεις Π.Ο.Ε. 7.053,74 ΛΟ ΙΠ ΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ& ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ 10.587,35 ΑΠ Ο ΘΕΜ ΑΤΙΚ Ο 1.031,82 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΟΔΩΝ 133.892,91 25

4.3. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» Στα πλαίσια του Γ' Κ.Π.Σ. προκηρύχθηκε το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» το οποίο ανήκει στο Μέτρο 3.3., του Π.Ε.Π. Αττικής, «Προώθηση της Ισότητας των δύο φύλων: Ανάπτυξη δομών κοινωνικής φροντίδας, Προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας», του Άξονα προτεραιότητας 3: «Μείωση της ανεργίας και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.) σε ποσοστό 75% και από Εθνικούς Πόρους σε ποσοστό 25%. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» εντάσσεται στο πλαίσιο των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας. Με την δράση αυτή διευρύνονται ποσοτικά και ποιοτικά οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας που παρέχονται στους πολίτες. Παρέχονται δωρεάν υπηρεσίες Κοινωνικής Εργασίας, Νοσηλευτικής Φροντίδας και Οικογενειακής Οικιακής Βοήθειας με σκοπό την ανάπτυξη κοινωνικών και λειτουργικών δεξιοτήτων για την κάλυψη βασικών αναγκών. Στο πλαίσιο του προγράμματος δίνεται η δυνατότητα επέκτασης του είδους και του εύρους των υπηρεσιών αυτών. Προτεραιότητα του προγράμματος αποτελεί η φροντίδα των ηλικιωμένων που ζουν μόνοι τους μόνιμα ή ορισμένες ώρες της ημέρας και δεν αυτοεξυπηρετούνται σε ικανοποιητικό βαθμό και των ατόμων με αναπηρία που ζουν μόνα τους ή με την οικογένειά τους. Λόγω των προαναφερόμενων καταστάσεων τα άτομα αυτά κινδυνεύουν να κάνουν χρήση ιδρυματικής φροντίδας και να υποστούν επιδείνωση της ποιότητας της ζωής τους. 4.3.1. ΣΚΟΠΟΣ - ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Σκοπός του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» είναι η παραμονή των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρίες στο οικείο φυσικό και κοινωνικό τους περιβάλλον, η διατήρηση της συνοχής της οικογένειάς τους, αποφυγή χρήσης ιδρυματικής φροντίδας ή καταστάσεων κοινωνικού αποκλεισμού, η εξασφάλιση αξιοπρεπούς και υγιούς διαβίωσης και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Στόχος του προγράμματος είναι η παροχή οργανωμένης και συστηματικής πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας από ειδικούς επιστήμονες και καταρτισμένα στελέχη καθώς και από εθελοντές και φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης της κοινότητας, σε μη αυτοεξυπηρετούμενους πολίτες, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες, με προτεραιότητα σε αυτούς που ζουν μόνοι τους και το εισόδημά τους δεν τους επιτρέπει να διασφαλίσουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες εξυπηρέτησης, ώστε να διευκολυνθεί η καθημερινή τους ζωή και μέσω της ενδυνάμωσης να αποκτήσουν τη μέγιστη δυνατή αυτονομία και την κοινωνική ευημερία. 26

4.3.2. ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Οι μονάδες παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας στους ηλικιωμένους και τα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους στους εξής τομείς: > Διευκόλυνσης της κοινωνικής συμμετοχής και δραστηριοποίησης. > Διευκόλυνσης των αναγκών μετακίνησης, ενημέρωσης και επικοινωνίας. > Αγωγής Υγείας και Πρόληψης. > Φροντίδας της ατομικής υγιεινής και καθαριότητας. > Συμβουλευτικής και ψυχοσυναισθηματικής υποστήριξης. > Εξασφάλισης υπηρεσιών, παροχών και μέτρων κοινωνικής προστασίας. > Έμπρακτης υπεράσπισης και προώθησης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και ευαισθητοποίησης του άμεσου και ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος. > Νοσηλευτικής πρωτοβάθμιας φροντίδας. > Οικογενειακής - Οικιακής βοηθητικής φροντίδας και ικανοποίησης πρακτικών αναγκών διαβίωσης. 4,3.3. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η κάθε μονάδα παροχής υπηρεσιών του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» αποτελείται από τα παρακάτω στελέχη: > Έναν/Μία (1) Κοινωνικό/ή Λειτουργό (Α.Ε.Ι. ή Τ.Ε.Ι.) ή Ψυχολόγο (Α.Ε.Ι.) ή πτυχιούχο Α.Ε.Ι. Κοινωνιολογίας ή Κοινωνικής Πολιτικής ή Κοινωνικής Διοίκησης. > Έναν/Μία (1) Νοσηλευτή/τρια (με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος) και οποιοδήποτε πτυχίο ή δίπλωμα Ι.Ε.Κ. (πιστοποιημένο από τον Οργανισμό Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Ο.Ε.Ε.Κ.) ή σχολών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή άλλου ισότιμου τίτλου σπουδών της ημεδαπής ή της αλλοδαπής με άδεια άσκησης επαγγέλματος. Σε περίπτωση που δεν εκδηλωθεί ενδιαφέρον από Νοσηλευτή μπορεί να απασχοληθεί Επισκέπτης Υγείας (Τ.Ε.Ι.) > Βοηθητικό προσωπικό με συναφή εμπειρία. 4.3.4. ΦΟΡΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι φορείς που μπορούν να υλοποιήσουν το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» είναι σύμφωνα με το Ν. 3106/2003 (Φ.Ε.Κ. 30/10-2-2003/Α') οι εξής: 27

> Δημοτικές Επιχειρήσεις του άρθρου 277 και επόμενα του Δ.Κ.Κ. > Διαδημοτικές Επιχειρήσεις. > Ενώσεις Δημοτικών Επιχειρήσεων. > Υπηρεσίες Υπουργείων και Περιφερειών. > Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. > Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, ειδικώς πιστοποιημένα με το άρθρο 5 του Ν. 2646/98. > Εκκλησία, οι οργανωτικές υποδιαιρέσεις και φορείς της. 4.3.5. ΕΠΟΠΤΕ1Α - ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ο Δήμος υποχρεούται να συντονίζει και να παρακολουθεί τη σωστή λειτουργία του προγράμματος βάσει του σχεδίου περιγραφής του προγράμματος που έχει αποσταλεί από την Ομάδα Διοίκησης Έργου προς τις περιφέρειες της χώρας για ενημέρωση όλων των τελικών δικαιούχων. Τα αυτοκίνητα τα οποία παραχωρήθηκαν στους Δήμους από το Υπουργείο για το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο για την υλοποίηση του προγράμματος. Για το λόγο αυτό η Δημοτική Αρχή θα πρέπει να ενεργήσει για την έγκαιρη διάθεση του αυτοκινήτου στο φορέα υλοποίησης. Τα στελέχη του προγράμματος δεν επιτρέπεται να απασχολούνται στο Δήμο με άλλα καθήκοντα και έχουν την υποχρέωση να παρέχουν κάθε δυνατή πληροφόρηση για την πορεία και εξέλιξη του προγράμματος στην Ο.Δ.Ε. που εδρεύει στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. 4.4. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ Στις 22-9-2005 η Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Αγίου Στεφάνου (Α.Δ.Ε.Α.Σ.), ύστερα από την υποβολή πρότασης στο Μέτρο 3.3. του Ε.Π. Αττικής και Τεχνικού Δελτίου Έργου/Υποέργου, έλαβε την απόφαση ένταξης της πράξης με τίτλο «Επιχορήγηση Αναπτυξιακής Δημοτικής Επιχείρησης Αγίου Στεφάνου για τη δημιουργία μονάδας «Βοήθεια στο Σπίτι» στο Δήμο Αγίου Στεφάνου» επιλέξιμου προϋπολογισμού 160.251,55 ευρώ ο οποίος κατανέμεται στις εξής κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών: ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΣΟ ΑΜΟΙΒΕΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 144.739,80 ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΞΟΔΑ Π ρ ο β ο λ ή - Δ η μ ο σ ιό τη τα 2.111,75 Ε ξο δ α μ ετα φ ο ρ ά ς π ρ ο σ ω π ικ ο ύ 5.000,00 Α ν α λ ώ σ ιμ α ια τρ ικ ά υ λ ικ ά 2.400,00 28

Λοιπές δαπάνες - Εκδηλώσεις 3.000,00 ΕΠΙΠΛΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και λοιπός 3.000,00 εξοπλισμός (μικρά ιατρικά εργαλεία) ΣΥΝΟΛΟ 160.251,55 Η μονάδα «Βοήθεια στο Σπίτι» θα λειτουργήσει για τρία (3) έτη και θα εξυπηρετεί 25 άτομα, με φορέα υλοποίησης και επίβλεψης την Α.Δ.Ε.Α.Σ. με χρηματοδότηση 75% από το Ε.Κ.Τ. και 25% από Εθνικούς Πόρους και μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί για δύο (2) επιπλέον χρόνια με ιδία χρηματοδότηση του Δήμου Αγίου Στεφάνου. Με την εφαρμογή του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» εκτός από τους ηλικιωμένους και τα Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες που είναι οι άμεσα ωφελούμενοι, έμμεσα ωφελούμενος είναι ο γυναικείος πληθυσμός της περιοχής καθώς οι ειδικότητες που απαιτούνται όσο και το βοηθητικό προσωπικό καλύπτονται κυρίως από γυναίκες και επίσης αυτές που θα αποδεσμευτούν από τις αυξημένες οικογενειακές τους υποχρεώσεις και ευθύνες μπορούν να απορροφηθούν στην αγορά εργασίας συμπληρώνοντας το οικογενειακό τους εισόδημα. Η μονάδα «Βοήθεια στο Σπίτι» στο Δήμο Αγίου Στεφάνου απασχολεί: > Μία (1) Κοινωνική Λειτουργό η οποία εμψυχώνει και υποστηρίζει το άτομο της τρίτης ηλικίας και το άτομο με ειδικές ανάγκες. Συζητά, πληροφορεί και συμμετέχει ενεργά στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα αυτά. Έχει την ευθύνη της κοινωνικής έρευνας, της αξιολόγησης και ένταξης των εξυπηρετούμενων στο πρόγραμμα. > Μία (1) Νοσηλεύτρια η οποία φροντίζει και ελέγχει τη γενική κατάσταση της υγείας των εξυπηρετούμενων. Ασχολείται με την μετανοσοκομειακή παρακολούθηση των ασθενών, τον έλεγχο λήψης φαρμάκων, μέτρηση σακχάρου και αρτηριακής πίεσης, ενεσοθεραπείες, κ.α. και διασφάλιση της ατομικής υγιεινής των εξυπηρετούμενων. > Δύο (2) Οικογενειακές Βοηθούς που φροντίζουν για την καθαριότητα και υγιεινή των χώρων των εξυπηρετούμενών καθώς και την καλή λειτουργία των σπιτιών τους με την διεκπεραίωση πρακτικών αναγκών (βοήθεια στην ατομική υγιεινή, φροντίδα νοικοκυριού, μικροαγορές, εξόφληση λογαριασμών, αγορά αγαθών, κ.α.) Οι υπηρεσίες προσφέρονται με περιοδικές επισκέψεις ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των εξυπηρετούμενων. 29

Επιπλέον, η ομάδα αυτή μπορεί να τους συνοδεύει σε διάφορες υπηρεσίες όταν υπάρχει ανάγκη και να φροντίζει να υπάρχουν ευκαιρίες για ψυχαγωγία και συμμετοχή στη ζωή των ατόμων που η ηλικία τους ή/και η μειωμένη κινητικότητα τους έχει δημιουργήσει συνθήκες αποκλεισμού. Η μονάδα «Βοήθεια στο Σπίτι» στεγάζεται στο κτίριο του Κ.Α.Π.Η. και θα λειτουργήσει για δώδεκα (12) μήνες κατά έτος και το ωράριο λειτουργίας είναι 08:00 π.μ.- 15:00 μ.μ. από Δευτέρα έως Παρασκευή. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» ξεκίνησε να λειτουργεί στον Δήμο Αγίου Στεφάνου τον Απρίλιο του 2006 για να προσφέρει σημαντική βοήθεια στους πολίτες που αντιμετωπίζουν προβλήματα και αποτελεί ένα βήμα πιο κοντά στην κατάκτηση καλύτερων συνθηκών ζωής για όλους του πολίτες. 30

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πολιτική για την βρεφονηπιακή και παιδική ηλικία 31

5.1. ΟΙ ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΚΑΙ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Μέχρι το 1995, την ίδρυση και το έλεγχο των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών είχε υπό την εποπτεία του το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Η πολιτεία όμως στα πλαίσια της γενικότερης ανασυγκρότησης της χώρας και λόγω της σωρείας των προβλημάτων που καλείται να επιλύσει, αποφάσισε την μεταβίβαση ορισμένων αρμοδιοτήτων στους Ο.Τ.Α., μεταξύ των οποίων και η μεταβίβαση των Κρατικών Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθμών. Με τη μεταφορά αυτής της αρμοδιότητας στους Ο.Τ.Α., επιτυγχάνεται η καλύτερη ικανοποίηση και η εξυπηρέτηση των πολιτών, αφού οι Ο.Τ.Α. είναι σε θέση να γνωρίζουν καλύτερα τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες. Έτσι δίνεται στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας η δυνατότητα να ασχοληθεί και να επιλύσει σοβαρότερα προβλήματα, όπως προβλήματα στον τομέα της υγείας. 5.1.2. ΑΡΧΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Με το Ν. 2218/1994 (Φ.Ε.Κ. 90/13-6-1994 τ. Α' άρθρο 42)13 «Ίδρυση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, τροποποίηση διατάξεων για την Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση και την Περιφέρεια και άλλες διατάξεις», οι Κρατικοί Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί μεταβιβάζονται στους Δήμους με την προϋπόθεση ότι ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 5.000 κατοίκους και άνω. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν Δήμοι με τον απαιτούμενο πληθυσμό, οι Κρατικοί Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί μεταβιβάζονται στα Συμβούλια Περιοχής. Η μεταβίβαση πραγματοποιείται με απόφαση του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, η οποία εκδίδεται ύστερα από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ή της Κοινότητας στην περιφέρεια του οποίου λειτουργεί ο σταθμός. Μετά από τη δημοσίευση της απόφασης, οι ενδιαφερόμενοι Δήμοι οφείλουν να προσαρμόσουν τη συστατική τους πράξη σύμφωνα με τις διατάξεις του Δ.Κ.Κ., στην οποία θα ορίζεται το όνομα, ο σκοπός και η περιουσία που τυχόν αφιερώνεται σ αυτό και οι πόροι. Με την ολοκλήρωση των ανωτέρω διαδικασιών, οι Κρατικοί Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί λειτουργούν ως νομικά πρόσωπα του άρθρου 203 του Π.Δ. 410/1995 του Δ.Κ.Κ.14 Το άρθρο 203 ορίζει πως οι Δήμοι και οι Κοινότητες έχουν τη δυνατότητα σύστασης Ν.Π.Δ.Δ. υπό την εποπτεία τους, σκοπός των οποίων θα είναι η οργάνωση δημοτικής η κοινοτικής υπηρεσίας για την καλύτερη ικανοποίηση μιας τοπικής ανάγκης. Με την μεταβίβαση του Κρατικού Παιδικού και Βρεφονηπιακού Σταθμού στον Ο.Τ.Α., μεταβιβάζεται και η περιουσία, κινητή ή ακίνητη, την οποία χρησιμοποιούσε ο σταθμός σύμφωνα με το άρθρο 42 του Ν.2218/1994. 13Ν. 2218/1994 (Φ.Ε.Κ. 90 Α'): Ίδρυση νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, τροποποίηση διατάξεων για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση και την περιφέρεια και άλλες διατάξεις (βλ. Παράρτημα) 14 Άρθρο 203 Π.Δ. 410/1995: Λοιπά Δημοτικά και Κοινοτικά Νομικά Πρόσωπα (βλ. Παράρτημα) 32

5.1.3 ΝΕΟΤΕΡΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Με το Ν.2503/1997 (Φ.Ε.Κ.107/30-5-1997 τ. Α') «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις», πραγματοποιήθηκαν ορισμένες τροποποιήσεις των ανωτέρω άρθρων. Αντικαθίσταται η παράγραφος 1 του άρθρου 26 του Π.Δ. 410/1995 του Δ.Κ.Κ.15 με την παράγραφο 6 του άρθρου 916 του παραπάνω νόμου, σύμφωνα με την οποία οι Κρατικοί Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί μεταβιβάζονται στους Δήμους και στις Κοινότητες, εφόσον έχουν πληθυσμό άνω των 4.000 κατοίκων σε σχέση με το αρχικό άρθρο το οποίο προέβλεπε μεταβιβάσεις Κρατικών Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθμών σε Δήμους με 5.000 κατοίκους και άνω. Επίσης προβλέπει και τη μεταβίβαση σε Δήμους και Κοινότητες με πληθυσμό κάτω των 4.000 κατοίκων. Οι Κρατικοί Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί δε μεταβιβάζονται σε Συμβούλια Περιοχής όπως προβλεπόταν αρχικά. 5.1.4. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΣΤΟΥΣ Ο.Τ.Α. Για να μεταβιβαστεί ένας Κρατικός Παιδικός και Βρεφονηπιακός Σταθμός σε έναν Ο.Τ.Α. πρέπει να ακολουθηθούν τα εξής βήματα: > Λήψη απόφασης από το οικείο Δημοτικό η Κοινοτικό Συμβούλιο και κοινοποίηση τους στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. > Δημοσίευση της Υπουργικής απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. > Σύνταξη συστατικής πράξης του νέου νομικού προσώπου. Οι ενέργειες οι οποίες πρέπει να πραγματοποιηθούν μετά τη σύσταση του Δημοτικού Παιδικού και Βρεφονηπιακού Σταθμού είναι οι παρακάτω: > Ψήφιση του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας για την κατάταξη των θέσεων του προσωπικού. > Έκδοση διαπιστωτικών πράξεων για την αυτοδίκαιη μετάταξη του ήδη υπηρετούντος προσωπικού. > Σύνταξη κανονισμού λειτουργίας με βάση την υπ αριθμ. Π 2β/2827/17-7-1997 απόφαση των Υπουργείων Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και 15 Άρθρο 26 Π.Δ. 410/1995: Παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί (βλ. Παράρτημα) 16 Ν. 2503/97 (Φ.Ε.Κ. 107 Α'): Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις (βλ. Παράρτημα) 33