ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Γωνία Απελλή και Παύλου Νιρβάνα, 5 ος Όροφος, 1496 Λευκωσία Τηλ. : 22 873200 Φαξ : 22 872365 E-mail: childcom@ccr.gov.cy ΤΡΙΕΤΕΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2011 2013
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ Παρουσιάζοντας το 2008, το πρώτο Τριετές Σχέδιο Δράσης του Γραφείου της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού για την περίοδο 2008-2010, κατέθετα ως η πρώτη Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού στην Κύπρο το όραμά μου για την δημιουργία ενός περιβάλλοντος μέσα στο οποίο όλα τα παιδιά που ζουν στην Κύπρο να απολαμβάνουν τα δικαιώματα τους χωρίς διάκριση και δήλωνα τη δέσμευση και αποφασιστικότητά μου να εργαστώ ώστε τα δικαιώματα του παιδιού να καταστούν στην πράξη, υπόθεση όλων. Σήμερα, τρία χρόνια μετά, μέσα από πολλή προσπάθεια και με συνέπεια στην επιδίωξη του συγκεκριμένου οράματος, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Τα δικαιώματα του παιδιού συνιστούν, πλέον, σταθερό σημείο αναφοράς κάθε δημόσιας συζήτησης σχετικά με παιδιά ή θέματα και ζητήματα που αφορούν τα παιδιά. Το δημόσιο αυτό ενδιαφέρον για τα δικαιώματα του παιδιού, σε πολλές περιπτώσεις, μετουσιώθηκε σε πράξη με την κατάρτιση νομοσχεδίων, είτε για εισαγωγή νέας νομοθεσίας είτε για τροποποίηση υφιστάμενης, τη λήψη ή αναθεώρηση αποφάσεων πολιτικής, την αναθεώρηση ή αναπροσαρμογή διαδικασιών και πρακτικών που ακολουθούν και εφαρμόζουν οι φορείς του δημόσιου ή και του ιδιωτικού τομέα και που έχουν σχέση με τα παιδιά. Την ίδια αυτή περίοδο, ο θεσμός, της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού καταξιώθηκε στο πλαίσιο της Κυπριακής Πολιτείας, καθώς πέραν του συνεχούς ενδιαφέροντος και της στήριξης που απολαμβάνει, τόσο από την Εκτελεστική όσο και τη Νομοθετική Εξουσία, έχει κερδίσει την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη οργανωμένων συνόλων που ασχολούνται με θέματα παιδιού, των ΜΜΕ και γενικότερα ενός σημαντικότατου μέρους των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των παιδιών.
Με επίγνωση του ότι, η εμπέδωση κουλτούρας σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικότερα και των δικαιωμάτων του παιδιού ειδικότερα, είναι μια ανοιχτή διαδικασία που προϋποθέτει συνεχή προσπάθεια, δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις επιτυχίες αυτές παρά μόνο ως αφετηρία για ακόμη περισσότερη προσπάθεια και δράση. Στη βάση ακριβώς αυτού του συλλογισμού και αντλώντας από τις εμπειρίες που ο θεσμός απεκόμισε τα τρία πρώτα, ουσιαστικά, χρόνια της λειτουργίας του, ετοίμασα το Τριετές Σχέδιο Δράσης του Γραφείου μου για την περίοδο 2011-2013 κάτω από το γενικό τίτλο: «Τα παιδιά πρωταγωνιστές στη ζωή τους». Βασικός σκοπός του συγκεκριμένου Τριετούς Σχεδίου Δράσης είναι, μέσα από το συντονισμό πολύμορφων δράσεων σε διαφορετικά επίπεδα, να δημιουργηθούν προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν σε όλα τα παιδιά που ζουν και μεγαλώνουν στην Κύπρο, να ενδυναμωθούν και να μπορέσουν να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη δική τους τη ζωή. Οι δράσεις αυτές διαρθρώνονται γύρω από τους ακόλουθους τέσσερις πυλώνες, στους οποίους συγκλίνει το σύνολο των αρμοδιοτήτων της Επιτρόπου: Α. «Διαφώτιση και Ευαισθητοποίηση των παιδιών και της κοινωνίας ευρύτερα σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες που σκοπό έχουν την προώθηση και την εμπέδωση των δικαιωμάτων των παιδιών στα πλαίσια μιας κουλτούρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Β. «Ενδυνάμωση και Συμμετοχή», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες με κεντρικό άξονα την ενδυνάμωση και στήριξη των παιδιών με την εισαγωγή πρακτικών και διαδικασιών, σε όλα τα επίπεδα, υποβοηθητικών για την εξάσκηση του δικαιωμάτων τους στη συμμετοχή.
Γ. «Παρακολούθηση και έλεγχος, νομοθεσιών, διαδικασιών και πρακτικών», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες της Επιτρόπου εκείνες οι οποίες απορρέουν από τη λειτουργία του θεσμού ως ανεξάρτητου εθνικού οργανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων με ειδική αναφορά το παιδί. Στα πλαίσια του συγκεκριμένου πυλώνα υποβάλλονται εισηγήσεις για εναρμόνιση νομοθεσιών, διαδικασιών και πρακτικών με τα διεθνή πρότυπα των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Δ. «Αντιπροσώπευση των παιδιών και των συμφερόντων τους σε διαδικασίες που τα επηρεάζουν», όπου συγκλίνουν οι αρμοδιότητες οι οποίες στοχεύουν στην παροχή δυνατότητας στα παιδιά να εκπροσωπούνται και να προωθείται το συμφέρον τους, με νομικό αντιπρόσωπο σε διαδικασίες που τα αφορούν και τα επηρεάζουν Θέλω να υπογραμμίσω, αφενός, την απόλυτη μου προσήλωση στο στόχο για μια κοινωνία που να σέβεται, να προασπίζεται και να προωθεί τα δικαιώματα του παιδιού και, αφετέρου, το, κατά την άποψή μου αυτονόητο, ότι για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός χρειάζεται συντονισμένη δράση όλων όσοι ασχολούνται με τα θέματα του παιδιού, σε θεσμικό ή μη επίπεδο, σε συνάρτηση πάντα, με ένα υποστηρικτικό θεσμικό πλαίσιο, που είναι ευθύνη της επίσημης πολιτείας. Λήδα Κουρσουμπά Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λευκωσία, Μάρτιος 2011
Α ΠΥΛΩΝΑΣ ΔΡΑΣΕΩΝ: «ΔΙΑΦΩΤΙΣΗ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΥΡΥΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ» Σκοπός: Τα παιδιά και ευρύτερα η κοινωνία να γνωρίσουν και να ευαισθητοποιηθούν σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού και να κινητοποιηθούν με στόχο την προώθηση και εμπέδωσής τους σε όλες τις πτυχές της ζωής Στόχος 1: Διαφώτιση και ευαισθητοποίηση των παιδιών για τα δικαιώματα του παιδιού 1.1. Συνεργασία με Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την προώθηση της Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα μέσα από τα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα 1.2. Πρόγραμμα Επισκέψεων της Επιτρόπου στα σχολεία 1.3. Λειτουργία και συνεχής ανανέωση της Ιστοσελίδας της Επιτρόπου 1.4. Εφαρμογή Προγράμματος Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα για Παιδιά στους χώρους του Γραφείου της Επιτρόπου με τον τίτλο «Δικαιωματοχώρα» 1.5. Διοργάνωση Εργαστηρίων στην Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα για Εκπαιδευτικούς 1.6. Ανάπτυξη, παραγωγή και διάδοση υλικού σχετικό με τα δικαιώματα των παιδιών προσαρμοσμένου για παιδιά 1.7. Διοργάνωση σειράς εκδηλώσεων στα πλαίσια της Εβδομάδας Παιδιού Στόχος 2: Διαφώτιση και ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας για τα δικαιώματα του παιδιού 1.1. Διοργάνωση σεμιναρίων, εργαστηρίων και διαλέξεων για επαγγελματίες που ασχολούνται με παιδιά ή/ και θέματα παιδιών 1.2. Ενθάρρυνση και ενίσχυση Υπηρεσιών και Οργανισμών που απευθύνονται και σε παιδιά για την ανάπτυξη παιδοκεντρικών διαδικασιών και πρακτικών 1.3. Διοργάνωση Επετειακής Εκδήλωσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού 1.4. Συμμετοχή Επιτρόπου σε εκδηλώσεις, ομιλίες και δημόσιες παρεμβάσεις
1.5. Συνεργασία με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλα οργανωμένα σύνολα που αναπτύσσουν δράση με επίκεντρο τα παιδιά 1.6. Ανάπτυξη συνεργασίας με τα ΜΜΕ με στόχο την από μέρους τους υιοθέτηση της προοπτικής της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού όταν προσεγγίζουν/ παρουσιάζουν θέματα για παιδιά Β ΠΥΛΩΝΑΣ ΔΡΑΣΕΩΝ: «ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ» Σκοπός: Ανάπτυξη και προώθηση κουλτούρας συμμετοχής και ενδυνάμωση των παιδιών ώστε να λαμβάνουν μέρος σε κάθε πτυχή της ζωής που τα αφορά και σε διαφορετικά επίπεδα (οικογένεια σχολείο κοινότητα ευρύτερη κοινωνία) Στόχος 1: Δημιουργία δομών και εγκαθίδρυση διαδικασιών τακτικής συνεργασίας της Επιτρόπου με οργανωμένα σύνολα παιδιών 1.1. Λειτουργία Ομάδας Εφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου 1.2. Τακτική συνεργασία με Παιδοβουλή και ΠΣΕΜ 1.3. Επισκέψεις Επιτρόπου σε οργανισμούς/ ιδρύματα που υποδέχονται και εξυπηρετούν παιδιά 1.4 Συνεργασία της Επιτρόπου με οργανωμένα σύνολα/ομάδες παιδιών, πέραν της Παιδοβουλής και της ΠΣΕΜ Στόχος 2: Συλλογή και Προώθηση των απόψεων των παιδιών σχετικά με θέματα που τα αφορούν 1.1. Εγκαθίδρυση διαδικασιών και δομών για τη συλλογή απόψεων των παιδιών για θέματα τα οποία η Επίτροπος επιθυμεί να διαμορφώσει επίσημη θέση/ άποψη (λειτουργία ιστοσελίδας, δημόσια διαβούλευση με παιδιά κλπ) και δημοσιοποίηση των απόψεων αυτών 1.2. Προώθηση εκπαίδευσης εκπαιδευτικών και άλλων επαγγελματιών στη μεθοδολογία διαβούλευσης με παιδιά 1.3. Διεξαγωγή ερευνών εστιασμένων σε συγκεκριμένες ομάδες παιδιών για θέματα που τα απασχολούν 1.4. Προώθηση διαδικασιών και καλών πρακτικών για τη διεξαγωγή διαβούλευσης με παιδιά στα πλαίσια οργανισμών και ιδρυμάτων που υποδέχονται και εξυπηρετούν παιδιά
Γ ΠΥΛΩΝΑΣ ΔΡΑΣΕΩΝ: «EΛΕΓΧΟΣ / ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΩΝ, ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» Σκοπός: Διασφάλιση ότι όλες οι πρόνοιες της Σύμβασης θα αντικατοπτρίζονται στις νομοθεσίες, τις πολιτικές, τις διοικητικές πρακτικές, τα επαγγελματικά εγχειρίδια, επαγγελματικούς κώδικες κ.λπ., καθώς και σε αποφάσεις αρχών και φορέων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα που αφορούν παιδιά. Στόχος 1: Εκσυγχρονισμός νομοθεσιών που αφορούν παιδιά και εναρμόνισή τους με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού 1.1. Υποβολή απόψεων σε σχέση με οποιαδήποτε νομοθεσία προωθείται από την Εκτελεστική ή/ και Νομοθετική Εξουσία και αφορά άμεσα ή έμμεσα παιδιά 1.2. Συμμετοχή Επιτρόπου στις εργασίες Κοινοβουλευτικών Επιτροπών οι οποίες εξετάζουν θέματα που αφορούν παιδιά στα πλαίσια, τόσο του νομοθετικού έργου όσο και του Κοινοβουλευτικού ελέγχου, και κατάθεση σχετικών απόψεων ή/και εισηγήσεων 1.3. Αυτεπάγγελτη μελέτη νομοθεσίας και ετοιμασία εισηγήσεων για τροποποιήσεις 1.4. Συμμετοχή Επιτρόπου και λειτουργών του Γραφείου της σε τοπικά και διεθνή συνέδρια σχετικά με θέματα που αφορούν παιδιά 1.5. Συμμετοχή Επιτρόπου στο Δίκτυο Ευρωπαίων Επιτρόπων Στόχος 2:Προώθηση στις αρμόδιες αρχές για διερεύνηση παραπόνων και παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της διερεύνησης με στόχο την υποβολή συστάσεων και εισηγήσεων προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες και φορείς 1.1. Εντοπισμός των Υπηρεσιών που εμπλέκονται σε συγκεκριμένο είδος παραπόνου 1.2. Διαβίβαση του παραπόνου στην/στις αρμόδιες αρχές για διερεύνηση με συγκεκριμένα ερωτήματα / επισημάνσεις για το συγκεκριμένο παράπονο
1.3. Παράλληλα διαβίβαση συγκεκριμένων ερωτημάτων/ερωτηματολογίου που αφορούν γενικότερα τις δομές, τις πρακτικές, τη νομοθεσία και την πολιτική που εφαρμόζεται στο συγκεκριμένο τομέα 1.4. Μελέτη των απαντήσεων 1.5. Υποβολή εισηγήσεων προς τους αρμόδιους πολιτικούς και υπηρεσιακούς προϊστάμενους, όπου εντοπιστούν προβλήματα στις διαδικασίες και πολιτική 1.6. Παρακολούθηση του αποτελέσματος των εισηγήσεων / συστάσεων 1.7. Όπου εξακολουθούν να παρουσιάζονται παραβιάσεις των δικαιωμάτων του παιδιού ακολουθείται πιο λεπτομερής και σε βάθος έρευνα 1.8. Ετοιμασία τελικών εισηγήσεων προς την αρμόδια Υπηρεσία με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης 1.9. Αποστολή των εισηγήσεων στον αρμόδιο Υπουργό 1.10. Η ίδια διαδικασία θα τηρείται και για θέματα που αυτεπάγγελτα η Επίτροπος κρίνει ότι πρέπει να τύχουν διερεύνηση Στόχος 3 : Παρακολούθηση υπογραφής / κύρωσης Συμβάσεων από τη Δημοκρατία 1.1 Προώθηση κύρωσης από τη Δημοκρατία Συμβάσεων σχετικών με τα Δικαιώματα του Παιδιού
Δ ΠΥΛΩΝΑΣ ΔΡΑΣΕΩΝ: «ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΤΟΥΣ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΤΑ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ» Σκοπός: Τα παιδιά να διευκολύνονται διαδικαστικά, να έχουν πληροφόρηση ώστε να μπορούν να συμμετέχουν σε διαδικασίες που τα αφορούν ενώπιον οποιασδήποτε διοικητικής ή δικαστικής αρχής και να έχουν τη δυνατότητα εκπροσώπησης του συμφέροντος τους από την Επίτροπο, μέσω ατόμων που θα έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα. Στόχος 1: Αντιπροσώπευση του συμφέροντος των παιδιών σε δικαστικές διαδικασίες που τα αφορούν μετά από σχετική απόφαση δικαστηρίου 1.1. Ετοιμασία κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τη νομική εκπροσώπηση του συμφέροντος των παιδιών 1.2. Εκπαίδευση / κατάρτιση ομάδας νομικών που ασκούν δικηγορία και δημιουργία σχετικού καταλόγου νομικών που θα εκπροσωπούν την Επίτροπο σε δικαστικές διαδικασίες Στόχος 2: Νομική εκπροσώπηση Ασυνόδευτών Ανηλίκων αιτητών ασύλου 2.1. Διασφάλιση ότι κάθε ασυνόδευτος ανήλικος αιτητής ασύλου στην Κυπριακή Δημοκρατία θα έχει νομική εκπροσώπηση σε όλα τα στάδια της εξέτασής της αίτησής του (διοικητικό και δικαστικό στάδιο) 2. 2. Συνεχής επιμόρφωση της ομάδας των νομικών οι οποίοι έχουν λάβει κατάρτιση για να εκπροσωπούν τους ανήλικους αιτητές ασύλου εκ μέρους της Επιτρόπου Λευκωσία, Μάρτιος 2011
Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού