ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ PH ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ «Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ» 1 Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΞΙΝΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ- ΒΑΣΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ 1.1 ΣΤΟΧΟΙ 1. Να διαπιστώσουν οι μαθητές την διαφορετική γεύση ανάμεσα στα οξέα και τις βάσεις 2. Να εντοπίσουν πειραματικά τις αλλαγές χρωμάτων ορισμένων δεικτών παρουσία οξέων,βάσεων 3. Να διαπιστώσουν οι μαθητές ότι τα οξέα αντιδρούν με κάποια μέταλλα όχι με την ίδια ένταση. 4. Να διαπιστώσουν οι μαθητές ότι τα οξέα αντιδρούν με ανθρακικά άλατα. 1.2 ΠΡΟΒΛΕΨΗ (Δραστηριότητα 1) Α. Ίσως έχεις παρατηρήσει ότι το λεμόνι, το ξίδι, τα πορτοκάλια έχουν χαρακτηριστική γεύση. Ποια πιστεύεις ότι είναι αυτή; Β 1. Οι ουσίες αυτές με τη χαρακτηριστική γεύση υπάρχουν και στο εργαστήριο υδροχλωρικό οξύ, το θειϊκό οξύ και το νιτρικό οξύ. Τις παραπάνω ουσίες τις δοκιμάζουμε; όπως το Ναι. Όχι. Β 2. Εκτός από τα οξέα υπάρχουν και άλλες ουσίες, οι βάσεις,που περιέχονται στα υγρά για τζάμια, στα απορρυπαντικά, στα σαπούνια κλπ. Θα τα δοκιμάζατε ; ΝΑΙ. ΟΧΙ..
Γ 1. Αν έχει πέσει σαμπουάν στο στόμα σας, όταν κάνατε μπάνιο, τι γεύση είχε; Πικρή σαπωνοειδή γλυκιά ξινή.. Γ 2. Έχει πέσει στα χέρια σας σαπούνι υγρό, απορρυπαντικό πιάτων,. Τι αίσθηση αφής νοιώθετε? σαπωνοειδή τραχιά Λεία μεταλλική.. Δ. Τι πιστεύετε ότι πρόκειται να συμβεί όταν προσθέτουμε λεμόνι σε κόκκινο λάχανο και σε τσάι;. Β. Οι ουσίες που περιέχονται στο τσάϊ και στο κόκκινο λάχανο ονομάζονται δείκτες. Τέτοιες ουσίες υπάρχουν και στο εργαστήριο όπως το βάμμα του ηλιοτροπίου, το μπλε της βρωμοθυμόλης και άλλα. Ε. Θεωρείτε ότι το χρώμα των δεικτών στις βάσεις είναι ίδιο με αυτό των οξέων; ΣΤ. Σε τι δοχεία προτιμούμε να φυλάξουμε όξινες τροφές; Πλαστικά. Μεταλλικά. Γυάλινα. Ζ. Αν πέσει δ/μα υδροχλωρίου σε μάρμαρο τι πιστεύετε ότι θα συμβεί; 1.3 Η ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ (Δραστηριότητα 2) Α. Με τα άλλα μέλη της ομάδας σου μπορεί να μην έχεις κάνει τις ίδιες προβλέψεις. Συζητείστε και σχεδιάστε ένα πείραμα για να ελέγξετε αν οι προβλέψεις σας είναι σωστές. Με λίγα λόγια να περιγράψεις ή να ζωγραφίσεις το πείραμα ελέγχου που προτείνεις: Πριν πραγματοποιήσετε το πείραμα θα κουβεντιάσετε με όλη την τάξη την πρότασή σας ώστε όλα τα παιδιά της τάξης να συμφωνήσετε να κάνετε το ίδιο πείραμα. 1.4 ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ (Δραστηριότητα 3)
ΠΕΙΡΑΜΑ 1 Σε τρία ποτήρια προσθέτουμε χυμό λεμονιού, ξίδι και ένα κοκτέϊλ φρούτων αντίστοιχα. Δοκιμάστε το περιεχόμενό τους. Τι παρατηρείτε; ΠΕΙΡΑΜΑ 2 Σε δυο δοκιμαστικούς σωλήνες τοποθετούμε στον ένα χυμό λεμονιού και στον άλλο διάλυμα Ajax(βάση). Προσθέτουμε και στους δύο δοκιμαστικούς σωλήνες κόκκινο λάχανο. Σημειώνουμε το χρώμα των διαλυμάτων στον παρακάτω πίνακα Δ/ΜΑ ΧΡΩΜΑ Χυμός λεμονιού Ajax Η ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑ 3 Α. Προετοιμασία και εκτέλεση του πειράματος. Στο λογισμικό << ο θαυμαστός κόσμος της χημείας για το Γυμνάσιο>> http://www.pi-schools.gr/software/gymnasio/ximeia_b_c/ και στο κεφάλαιο για τις βάσεις ανοίγουμε το εικονικό εργαστήριο παιχνίδι με τα χρώματα Σε δύο ποτήρια ζέσης προσθέστε 20 ml διαλύματος υδροχλωρικού οξέος, 20 ml διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου,20 ml διαλύματος νιτρικού οξέος, 20 ml διαλύματος υδροξειδίου του καλίου αντίστοιχα. Στη συνέχεια ρίξτε μερικές σταγόνες του δείκτη Βάμμα του ηλιοτροπίου. Γράψτε τα αντίστοιχα χρώματα που παρατηρείται στον παρακάτω πίνακα. Επαναλάβετε το πείραμα με τους άλλους δύο δείκτες Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα: 20 ml HCl 20 ml HNO 3 20 ml NaOH 20 ml KOH Βάμμα ηλιοτροπίου Κόκκινο λάχανο Μπλε της βρωμοθυμόλης ΠΕΙΡΑΜΑ 4 Στο λογισμικό << ο θαυμαστός κόσμος της χημείας για το Γυμνάσιο>> http://www.pi-schools.gr/software/gymnasio/ximeia_b_c/ και στο κεφάλαιο για τα οξέα << Η σχέση τους με τα άλατα>> ανοίγουμε το εικονικό εργαστήριο σελ. 2 Σε τέσσερα ποτήρια ζέσεως προσθέστε 20 ml διαλύματος υδροχλωρικού οξέος. Να συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα: ΑΡΧΙΚΟ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ (ΝΑΙ ή ΟΧΙ) 20 ml HCl αργίλιο 20 ml HCl άργυρος 20 ml HCl σίδηρος 20 ml HCl χρυσός
1.5 VIDEO Στο παραπάνω λογισμικό και στο κεφάλαιο οξέα στην ενότητα η σχέση τους με τα μέταλλα και άλλα παρακολουθήστε σε βίντεο την επίδραση υδροχλωρικού οξέος σε μάρμαρο. Τι παρατηρείτε; Ποιο είναι το αέριο που παράγεται; 1.6 ΈΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ (Δραστηριότητα 4) Α. Είχες προβλέψει ότι το λεμόνι, το ξίδι, τα πορτοκάλια έχουν χαρακτηριστική γεύση Από το πείραμα διαπίστωσες ότι η γεύση είναι Δ. Είχες προβλέψει ότι το χρώμα όταν προσθέτουμε λεμόνι σε κόκκινο λάχανο και σε τσάι; Από το πείραμα διαπίστωσες ότι το χρώμα όταν προσθέτουμε λεμόνι σε κόκκινο λάχανο και σε τσάι; Ε. Είχες προβλέψει ότι το χρώμα των δεικτών στις βάσεις είναι ίδιο με αυτό των οξέων; Από το πείραμα διαπίστωσες ότι το χρώμα των δεικτών στις βάσεις είναι ίδιο με αυτό των οξέων; Ζ. Είχες προβλέψει ότι αν πέσει οξύ σε μάρμαρο, το μάρμαρο Από το video διαπίστωσες ότι το μάρμαρο
Αν η πρόβλεψή σου δεν συμφωνεί με τα αποτελέσματα του πειράματος, πώς εξηγείς τις διαφορές που διαπίστωσες; 1.7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (Δραστηριότητα 5 για τον διαδραστικό πίνακα) Συμπληρώστε τους παρακάτω χάρτες εννοιών ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΟΜΟΙΤΗΤΩΝ-ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ. ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΩΝ ΟΜΟΙΤΗΤΩΝ-ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΒΑΣΕΩΝ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ.