ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 04 02 2018 ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ο ομιλητής, αφού απέδειξε ότι ο ισχυρισμός του Θεόμνηστου ότι ο ίδιος είχε δολοφονήσει τον πατέρα του ήταν αβάσιμος, συμβουλεύει τους δικαστές να αγνοήσουν τους ισχυρισμούς του αντίδικου και τους προτρέπει να τον καταδικάσουν. Ἀκούω δ αὐτόν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἐπὶ τοῦτον τὸν λόγον τρέψεσθαι, ὡς ὀργισθεὶς εἴρηκε ταῦτα ἐμοῦ μαρτυρήσαντος τὴν αὐτὴν μαρτυρίαν Διονυσίῳ. Ὑμεῖς δ ἐνθυμεῖσθε, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι ὁ νομοθέτης οὐδεμίαν ὀργῇ συγγνώμην δίδωσιν, ἀλλὰ ζημιοῖ τὸν λέγοντα, ἐὰν μὴ ἀποφαίνῃ ὡς ἔστιν ἀληθῆ τὰ εἰρημένα. Ἐγὼ δὲ δὶς ἤδη περὶ τούτου μεμαρτύρηκα οὐ γάρ πω ᾔδειν ὅτι ὑμεῖς τοὺς μὲν ἰδόντας τιμωρεῖσθε, τοῖς δὲ ἀποβαλοῦσι συγγνώμην ἔχετε. Περὶ μὲν οὖν τούτων οὐκ οἶδ ὅ τι δεῖ πλείω λέγειν ἐγὼ δ ὑμῶν δέομαι καταψηφίσασθαι Θεομνήστου, ἐνθυμουμένους ὅτι οὐκ ἂν γένοιτο τούτου μείζων ἀγών μοι. Νῦν γὰρ διώκω <μὲν> κακηγορίας, τῇ δ αὐτῇ ψήφῳ φόνου φεύγω τοῦ πατρός, ὃς μόνος, ἐπειδὴ τάχιστα ἐδοκιμάσθην, ἐπεξῆλθον τοῖς τριάκοντα ἐν Ἀρείῳ πάγῳ. Ὧν μεμνημένοι καὶ ἐμοὶ καὶ τῷ πατρὶ βοηθήσατε καὶ τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις καὶ τοῖς ὅρκοις οἷς ὀμωμόκατε. Λυσία Κατὰ Θεομνήστου Α, 30 31 ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ᾔδειν (παρατατικός του ρ. οἶδα) = γνώριζα ἀποβάλλω (εδώ) = αποβάλλω τα όπλα, ρίχνω μακριά την ασπίδα καταψηφίζομαι = καταδικάζω διώκω = κάνω καταγγελία 1
κακηγορία = κακολογία, συκοφαντία φεύγω (δίκην) φόνου = κατηγορούμαι για φόνο ὑπεξέρχομαι = παραπέμπω ΜΕΡΟΣ Α ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Να αποδοθεί το κείμενο στη νέα ελληνική. (Μονάδες: 20) 2. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: τὸν λόγον: τη δοτική πληθυντικού αριθμού ταῦτα: τη γενική του ίδιου γένους και αριθμού ὁ νομοθέτης: την κλητική ενικού αριθμού ὑμεῖς (το 2 ο του κειμένου): τον ίδιο τύπο στο τρίτο πρόσωπο τοῦ πατρός: την κλητική ενικού αριθμού εἴρηκε: τον ίδιο τύπο στον αόριστο β ἀποφαίνῃ: το β πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής αορίστου α στην ενεργητική φωνή ἔστιν: το γ ενικό πρόσωπο προστακτικής στον ίδιο χρόνο ἔχετε: το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού στην ενεργητική φωνή καταψηφίσασθαι: το γ ενικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου στη μέση φωνή (Μονάδες: 10) 3. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους και να αναφέρετε τον όρο που προσδιορίζουν: δικασταί (το 1 ο του κειμένου), Διονυσίῳ, τὰ εἰρημένα, λέγειν, καταψηφίσασθαι, τοῖς νόμοις. (Μονάδες: 6) 2
4. «ὡς ἔστιν ἀληθῆ τὰ εἰρημένα», «ὅ τι δεῖ πλείω λέγειν»: να αναγνωρίσετε πλήρως (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική θέση) τις παραπάνω δευτερεύουσες προτάσεις. ΜΕΡΟΣ Β (Μονάδες: 4) [Σημείωση: Το κείμενο επανεξετάζεται σε μια λογική «προφορικής» εξέτασης. Κάθε περίοδος εξετάζεται χωριστά με ερωτήσεις που καλύπτουν γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα.] Ἀκούω δ αὐτόν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἐπὶ τοῦτον τὸν λόγον τρέψεσθαι, ὡς ὀργισθεὶς εἴρηκε ταῦτα ἐμοῦ μαρτυρήσαντος τὴν αὐτὴν μαρτυρίαν Διονυσίῳ. 1. Η αντωνυμία αὐτὸν είναι: Α. οριστική Β. επαναληπτική Γ. αυτοπαθητική Δ. δεικτική 2. ὦ ἄνδρες δικασταί: η κλητική ενικού της συνεκφοράς είναι: Α. ὦ ἀνὴρ δικαστὴ Β. ὦ ἄνερ δικαστὰ Γ. ὦ ἀνὴρ δικαστὰ Δ. ὦ ἀνὴρ δικαστὴς 3
3. ὀργισθείς: να γραφεί το β ενικό πρόσωπο των εγκλίσεων του ίδιου χρόνου και της ίδιας διάθεσης. (Μονάδες: 4) 4. Η μετοχή μαρτυρήσαντος είναι συνημμένη ή απόλυτη (μονάδα 1) και γιατί (μονάδα 1); Ὑμεῖς δ ἐνθυμεῖσθε, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι ὁ νομοθέτης οὐδεμίαν ὀργῇ συγγνώμην δίδωσιν, ἀλλὰ ζημιοῖ τὸν λέγοντα, ἐὰν μὴ ἀποφαίνῃ ὡς ἔστιν ἀληθῆ τὰ εἰρημένα. 5. Στην πρόταση ὅτι ὁ νομοθέτης οὐδεμίαν ὀργῇ συγγνώμην δίδωσιν ο σύνδεσμος ὅτι δηλώνει: Α. υποκειμενική γνώμη Β. αντικειμενική αιτιολογία Γ. αντικειμενική γνώμη Δ. υποθετική αιτιολογία 6. Η πρόταση ἀλλὰ ζημιοῖ τὸν λέγοντα: Α. είναι κύρια Β. είναι εναντιωματική Γ. συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη πρόταση 7. Ο τύπος ἀληθῆ είναι: Α. αντικείμενο στο ἔστιν 4
Β. κατηγορούμενο στο ἔστιν Γ. κατηγορούμενο στο τὰ εἰρημένα μέσω του συνδετικού ρηματικού τύπου ἔστιν Δ. επίρρημα που δηλώνει τρόπο Ἐγὼ δὲ δὶς ἤδη περὶ τούτου μεμαρτύρηκα οὐ γάρ πω ᾔδειν ὅτι ὑμεῖς τοὺς μὲν ἰδόντας τιμωρεῖσθε, τοῖς δὲ ἀποβαλοῦσι συγγνώμην ἔχετε. 8. Ο εμπρόθετος προσδιορισμός περὶ τούτου δηλώνει: Α. στάση σε τόπο Β. κίνηση σε πρόσωπο Γ. αναφορά Δ. σκοπό 9. Οι προτάσεις ὅτι ὑμεῖς τοὺς μὲν ἰδόντας τιμωρεῖσθε, τοῖς δὲ ἀποβαλοῦσι συγγνώμην ἔχετε συνδέονται: Α. με παρατακτική σύνδεση και αντιθετικούς συνδέσμους Β. με ασύνδετο σχήμα Γ. με υποτακτική σύνδεση Δ. με παρατακτική σύνδεση και συμπλεκτικούς συνδέσμους 10. Να αναγνωριστεί η έγκλιση (μονάδα 1) της πρότασης τοῖς δὲ ἀποβαλοῦσι συγγνώμην ἔχετε και να αιτιολογηθεί (μονάδα 1). 5
11. τοὺς ἰδόντας: να γραφεί το β ενικό πρόσωπο των εγκλίσεων του ίδιου χρόνου και της ίδιας φωνής. (Μονάδες: 4) Περὶ μὲν οὖν τούτων οὐκ οἶδ ὅ τι δεῖ πλείω λέγειν ἐγὼ δ ὑμῶν δέομαι καταψηφίσασθαι Θεομνήστου, ἐνθυμουμένους ὅτι οὐκ ἂν γένοιτο τούτου μείζων ἀγών μοι. 12. Το ἂν στην πρόταση ὅτι οὐκ ἂν γένοιτο τούτου μείζων ἀγών μοι είναι: Α. αοριστολογικό Β. υποθετικό Γ. δυνητικό Δ. Τίποτε από τα παραπάνω 13. Η δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού ἀγὼν είναι: Α. ἀγῶνσι Β. ἀγῶσι(ν) Γ. ἀγόσι Δ. ἄγουσι 14. λέγειν: να γραφεί ο ίδιος τύπος στον αόριστο β και στον παρακείμενο. 15. Ο ίδιος τύπος στην προστακτική του ρήματος γένοιτο είναι: Α. γενέσθω 6
Β. γένεσθω Γ. γενοῦ Δ. γενέσθων 16. Η λέξη δέηση συνδέεται σημασιολογικά με το ρήμα: Α. δεῖ Β. δέομαι Νῦν γὰρ διώκω, <μὲν> κακηγορίας, τῇ δ αὐτῇ ψήφῳ φόνου φεύγω τοῦ πατρός, ὃς μόνος, ἐπειδὴ τάχιστα ἐδοκιμάσθην, ἐπεξῆλθον τοῖς τριάκοντα ἐν Ἀρείῳ πάγῳ. 17. Ο τύπος ὃς είναι: Α. άρθρο αρσενικού γένους Β. προσωπική αντωνυμία γ προσώπου Γ. αναφορική αντωνυμία Δ. αόριστη αντωνυμία 18. Ο τύπος μόνος είναι συντακτικά: Α. κατηγορηματικός προσδιορισμός στο εννοούμενο υποκείμενο ἐγὼ του ρήματος ἐπεξῆλθον Β. υποκείμενο του ρήματος ἐπεξῆλθον 19. Η δοτική πληθυντικού του ονόματος τοῦ πατρὸς είναι: 7
Α. τοῖς πατεράσι(ν) Β. τοῖς πατρᾶσι(ν) Γ. τοῖς πατράσι(ν) Δ. τοῖς πατρίσι(ν) 20. φεύγω: να γραφεί το γ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού και της οριστικής του αορίστου β. 21. ἐπεξῆλθον να γραφεί: Α. το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου Β. το απαρέμφατο του ίδιου χρόνου Γ. η μετοχή του ίδιου χρόνου (στην ονομαστική και των τριών γενών) (Μονάδες: 5) Ὧν μεμνημένοι καὶ ἐμοὶ καὶ τῷ πατρὶ βοηθήσατε καὶ τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις καὶ τοῖς ὅρκοις οἷς ὀμωμόκατε. 22. Η πρόταση «Ὧν μεμνημένοι καὶ ἐμοὶ καὶ τῷ πατρὶ βοηθήσατε καὶ τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις καὶ τοῖς ὅρκοις» εισάγεται με αναφορική αντωνυμία και βρίσκεται μετά από τελεία. Αυτό σημαίνει ότι είναι: Α. Κύρια πρόταση, εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια πρόταση στην περίοδο Β. Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση Γ. Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση Δ. Δευτερεύουσα αναφορική επιρρηματική πρόταση 8
23. Να γράψετε το αντικείμενο (μονάδα 1) της μετοχής μεμνημένοι και να δικαιολογήσετε την πτώση του (μονάδα 1). 24. ἐμοί: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις του πληθυντικού αριθμού στο β πρόσωπο. (Μονάδες: 3) 25. Ο τύπος βοηθήσατε είναι: Α. ευκτική αορίστου α Β. οριστική αορίστου α Γ. οριστική μέλλοντα Δ. προστακτική αορίστου α 26. Ο τύπος τοῖς κειμένοις είναι: Α. ουσιαστικό Β. επίθετο Γ. αντωνυμία Δ. μετοχή ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! 9