Δημιουργώντας Πράσινες Θέσεις Εργασίας και Οικονομική ανάπτυξη - Μερικές προτάσεις -

Κυπριακή Δημοκρατία Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος 24 Σεπτεμβρίου 2012 [Σημείωση: = Χωρίς κόστος] Δημιουργώντας Πράσινες Θέσεις Εργασίας και Οικονομική ανάπτυξη - Μερικές προτάσεις - 1 Εισαγωγή Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO) και η Διεθνή Ένωση Συνδικάτων (ITUC) καθόρισαν τις "Πράσινες θέσεις εργασίας" τις θέσεις που δημιουργούνται στη γεωργία, βιομηχανία, έρευνα και ανάπτυξη, στη διοίκηση και σε υπηρεσίες που στοχεύουν στη μείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων. Μια επιτυχημένη στρατηγική για Πράσινη Οικονομία περιλαμβάνει ολική κοστολόγηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραμέτρων με έμφαση στην ενέργεια και υλικά ούτως ώστε να αποθαρρύνει τη μη βιώσιμη ανάπτυξη, παραγωγή και κατανάλωση. Μια Πράσινη οικονομία λαμβάνει σοβαρά υπόψη τη φύση και τους ανθρώπους και φροντίζει να δημιουργήσει αρκετές εργασιακά σωστές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Στην Κύπρο υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας τέτοιων θέσεων με ορισμένα μέτρα να μην προϋποθέτουν κανένα κόστος από τη κυβέρνηση όπως π.χ. η εφαρμογή ορισμένων νομοθεσιών και πρακτικών. Ανάλογα με την πολιτική που εφαρμόζει ένα κράτος μπορεί να γίνει επικέντρωση σε μέτρα που θα δημιουργήσουν για παράδειγμα δουλειές σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τεχνίτες, εργάτες και γενικά ανθρώπους με χαμηλό γενικά εισόδημα και ανέργους. Τομείς οι οποίοι εύκολα προσφέρονται για εφαρμογή στην Κύπρο είναι αυτοί του περιβάλλοντος, της ενέργειας, των αποβλήτων, των μεταφορών αλλά και γενικά μέτρα που επιτυγχάνουν την αυτοχρηματοδότηση και την μείωση των δημόσιων λειτουργών. Φυσικά για να ονομάζονται "πράσινες" οι νέες θέσεις θα πρέπει να έχουν σχέση με το περιβάλλον. Ένα γενικό σκεπτικό που εφαρμόζεται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, είναι ότι εν μέσω κρίσης που επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα απευθύνονται στο κράτος για στήριξη, το κράτος εκμεταλλεύεται την ευκαιρία να θέσει περιβαλλοντικούς όρους στις εταιρείες που στηρίζει οικονομικά. 1.1 Μερικά παραδείγματα από πρωτοβουλίες άλλων χωρών 1. Στις πλείστες των ευρωπαϊκών χωρών δίνονται κίνητρα για ανακαινίσεις κτηρίων με τον όρο ότι αυτές θα κάνουν τα κτήρια πιο οικολογικά. Πέραν από τη περιβαλλοντική πτυχή, μια ανακαίνιση δίνει εργασία σε όλων των Μέγαρο Ελλάς, 3 ος όροφος, Στασάνδρου 9, Λευκωσία. Ταχ. Θυρ. 23348, 1681 Λευκωσία. Τηλ: +357 22803460, Φαξ: +357 22803464, Email: ctheopemptou@ec.gov.cy (Πράσινες Θέσεις Εργασίας-όλα μαζί.doc)../17

ειδών τεχνίτες και μικρομεσαίους, άτομα δηλαδή που υποφέρουν περισσότερο από την οικονομική κρίση. Επιπλέον αναζωογονούνται περιοχές που ήταν μέχρι τώρα υποβαθμισμένες, επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας και μειώνεται η εξάπλωση της πόλης στη φύση. Το πιο επιτυχημένο πρόγραμμα είναι αυτό που εφαρμόστηκε στη Γερμανία κάτω από τον τίτλο "απόδοση κτηρίων" και αποτελείτο από ένα ολοκληρωμένο πακέτο από ελάχιστες προδιαγραφές κτηρίων, δάνεια και επιχορηγήσεις με έμφαση στις ανακαινίσεις. Παρόμοιο πρόγραμμα εφαρμόστηκε και στις Ηνωμένες πολιτείες αλλά αυτό στόχευε σε κατοικίες ατόμων με χαμηλά εισοδήματα. 2. Στην Αμερική βοήθεια στις αυτοκινητοβιομηχανίες συνοδευόταν από όρο να θέσουν στην αγορά ένα συγκεκριμένο αριθμό ηλεκτρικών αυτοκινήτων. 3. Στην Γερμανία ορισμένη από τη βοήθεια επικεντρώθηκε στην κατασκευή τραίνων με βοήθημα στο προσωπικό των αυτοκινητοβιομηχανιών να μεταφέρουν την πολύ συγγενική κατάρτισή τους στην κατασκευή τραίνων, εφόσον μειώθηκαν πολύ οι πωλήσεις αυτοκινήτων. 4. Μια από τις πιο έξυπνες πρωτοβουλίες ήταν αυτή της πόλης του Βερολίνου όπου οι αρχές υπέδειξαν ενεργοβόρα κτήρια δημοσιοποίησαν τα ετήσια έξοδα σε ενέργεια και η εταιρεία που έπαιρνε τα μέτρα μείωσης της κατανάλωσης πληρωνόταν από τη διαφορά στο κόστος λόγω της εξοικονόμησης. Έτσι με μηδέν κόστος αναβαθμίστηκαν όλα τα δημόσια ενεργοβόρα κτήρια της πόλης. 5. Στην Ισπανία επιβλήθηκε η υποχρεωτική εφαρμογή σε κτήρια ηλιοθερμικών (ηλιακούς θερμοσίφωνες) και φωτοβολταικών. Η στήριξη που δινόταν για να αντιμετωπιστεί το επιπλέον κόστος συνδύαζε χαμηλότοκα δάνεια, επιχορηγήσεις και φορολογικές απαλλαγές. 6. Η Κίνα υποχρέωσε τις χίλιες πιο ενεργοβόρες βιομηχανίες της να μειώσουν σε προκαθορισμένο ποσοστό την κατανάλωση ενέργειας τους. Στην Κύπρο δώσαμε για παράδειγμα άδεια σε ξενοδοχεία και γκολφ να κάνουν ιδιωτικές αφαλατώσεις αλλά δεν το συνδέσαμε π.χ. με την υποχρέωση να πάρουν μέτρα μείωσης νερού ή και ενέργειας. 2 Η σημασία της Εκπαίδευσης και επαγγελματικών κανονισμών Η απόκτηση επαγγελματικών προσόντων σαν απόδειξη του επιπέδου κατάρτισης είναι απαραίτητη για εξασφάλιση άδειας εργασίας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και αυτό περιλαμβάνει πολλούς τομείς της οικονομίας ιδιαίτερα όμως τα τεχνικά επαγγέλματα. Η απαίτηση επαγγελματικών προσόντων προσφέρει φοβερά πλεονεκτήματα σε μια χώρα και για αυτό το λόγο οι τοπικές κοινωνίες στις προηγμένες χώρες δίνουν αξία και αναγνώριση αυτών των προσόντων. Σελίδα 2 από 17

Αντίθετα, εμείς έχουμε θεοποιήσει τα ακαδημαϊκά προσόντα με αποτέλεσμα η νεολαία να νιώθει ότι η μόνη επιλογή για ένα καλό μέλλον να είναι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Μερικά από τα πλεονεκτήματα της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι: Η απαίτηση επαγγελματικών προσόντων για την εξάσκηση μιας σειράς επαγγελμάτων δημιουργεί και προστατεύει πολλές χιλιάδες θέσεις εργασίας και περιορίζει το ξένο εργατικό προσωπικό κυρίως σε ανειδίκευτες εργασίες αλλά προστατεύει επίσης τους ειδικευμένους ξένους εργάτες από την εκμετάλλευση. Π.χ. στον Καναδά χρειάζονται πάνω από 4 χρόνια για να γίνει κάποιος υδραυλικός. Προσφέρει διέξοδο, απασχόληση και καλά εισοδήματα σε όσους δεν έχουν κλίση για ακαδημαϊκές σπουδές, σε όσους έχουν την ικανότητα και το ταλέντο να εργάζονται με τα χέρια τους ή όσους έχουν εγκαταλείψει το σχολείο και βρίσκονται μπροστά από αδιέξοδα. Βελτιώνει σημαντικά το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών με επιπλέον όφελος την εκπαίδευση σε καλές πρακτικές και θέματα ασφάλειας, υγείας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Δίνει την ευκαιρία στο κράτος να προωθήσει την εφαρμογή προτύπων και τεχνικών προδιαγραφών. Προστατεύει τη δημόσια υγεία αλλά και των καταναλωτή ο οποίος πληρώνει και αναμένει ένα συγκεκριμένο επίπεδο εργασίας. Τεχνική εκπαίδευση στην Κύπρο πρόσφερε από το 1968 το ΑΤΙ αλλά η κυβερνητική μηχανή έντεχνα δεν αναγνώριζε το δίπλωμα του ΑΤΙ για να το εκμεταλλεύεται και τελικά το οδήγησε σε κλείσιμο. Παράλληλα η εφαρμογή ενός κυπριακού συστήματος επαγγελματικών προσόντων όπως τα NVQ συζητείται για πάνω από 10 χρόνια χωρίς να έχουμε κατάληξη. Τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση προσφέρουν στην Ελλάδα τα ΤΕΙ τα οποία όμως ακόμη να διεκδικήσουν την επαγγελματική αναγνώριση που τους αξίζει. Η απαίτηση για επαγγελματικά προσόντα προσφέρει τρομερά πλεονεκτήματα σε μια χώρα και πρέπει να γίνει ένας ξεκάθαρος διαχωρισμός τους από τα ακαδημαϊκά προσόντα αλλά ταυτόχρονα να γίνουν εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης τους. Για να πετύχουν όμως χρειάζονται επίσης τη δυνατότητα μέσα από οργανωμένα ακαδημαϊκά προγράμματα να μετατραπούν σε ακαδημαϊκά προσόντα για όσους το επιθυμούν. Στον τομέα του περιβάλλοντος παρουσιάζονται επίσης προβλήματα. Η θερμομόνωση που δεν εφαρμόζεται σωστά είναι σχεδόν άχρηστη, τα φωτοβολταϊκά έχουν τη τεχνική τους. Η λάθος εφαρμογή του συστήματος θέρμανσης μπορεί για παράδειγμα να αποδειχθεί πολύ ενεργοβόρα. Όταν όμως υπάρχει μια διαδικασία εκπαίδευσης, αδειοδότησης και κατάταξης σε επίπεδα τεχνικών, όλα τα πιο πάνω λύνονται. Και η επαγγελματική εκπαίδευση εφαρμόζεται σχεδόν σε όλους τους τομείς, από την φρυδού, στον μάγειρα, τα ξενοδοχειακά, τα αυτοκίνητα και σε όσους άλλους τομείς επιλέξει η πολιτεία. Όλοι αναμένουν ότι σε λίγα χρόνια θα αρχίσει η εκτέλεση τεχνικών έργων για το φυσικό αέριο σε ξηρά και θάλασσα. Για λόγους ασφάλειας και για την χωρίς προβλήματα Σελίδα 3 από 17

λειτουργία τα έργα αυτά έχουν αυστηρούς κανόνες, πρότυπα και ψηλές απαιτήσεις κατάρτισης των τεχνικών που θα εργαστούν σε αυτά. Αν θεωρήσει κανείς ότι ένα μεγάλο ποσοστό των δισεκατομμυρίων που χρειάζονται για την εκτέλεση των έργων αυτών είναι εργατικά έξοδα, χρειάζεται πολλή προετοιμασία για να καταλήξουν τα λεφτά αυτά σε κυπριακές οικογένειες και για να γίνει αυτό θα πρέπει να κάνουμε κάτι πολύ δύσκολο για την Κύπρο. Να προγραμματιστούμε! 3 Υπηρεσίες στους αυτοκινητόδρομους Η Κύπρος είναι από τους λίγους χώρους στην Ευρώπη όπου ένας ταξιδιώτης δεν θα βρει χώρους ξεκούρασης και υπηρεσίες στους αυτοκινητόδρομους αλλά αναγκάζεται να δοκιμάσει την τύχη του στα κέντρα αναψυχής και εστιατόρια της περιοχής. Το Κράτος παράλληλα κατευθύνει τους αυτοκινητιστές με τη σήμανση στους αυτοκινητόδρομους σε ιδιωτικές εγκαταστάσεις. Φυσικά τα κέντρα αναψυχής και εστιατόρια που βρίσκονται κοντά σε αυτοκινητόδρομους δεν έχουν καμιά υποχρέωση να προσφέρουν τέτοιες υπηρεσίες σε οποιονδήποτε περαστικό παρά μόνο στους πελάτες τους. Ένας τουρίστας για παράδειγμα που ενοικιάζει αυτοκίνητο για να γνωρίσει την Κύπρο όχι μόνο δεν έχει επιλογές για ξεκούραση ή χρήση αποχωρητηρίου αλλά θα ξαφνιαστεί από το γεγονός ότι η σήμανση στο δρόμο τον στέλνει σε ιδιωτικούς χώρους εντελώς άσχετους με αυτούς που συνηθίζονται στην Ευρώπη. Παράλληλα τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι επαγγελματίες οδηγοί, οι διανομείς και όσοι χρησιμοποιούν τους δρόμους καθημερινά. Σαν αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης έχουμε πολλά σκουπίδια στους αυτοκινητόδρομους, ταλαιπωρία των οδηγών και ιδιαίτερα των ξένων περιηγητών. Στο εξωτερικό οι σταθμοί εξυπηρέτησης στους αυτοκινητόδρομους προσφέρουν ένα μίγμα από υπηρεσίες ανάλογα με το σταθμό, το μέγεθος και την τοποθεσία του, όπως φαγητό, χώρο ξεκούρασης, καύσιμα, χώρο για πικ νικ, χώρο για διανυκτέρευση καραβανιών, διάφορα καταστήματα, μηχανικό αυτοκινήτων και πολλές άλλες υπηρεσίες που είναι σχεδιασμένες να εξυπηρετούν τους ταξιδιώτες. Στην Κύπρο θα μπορούσαμε να προσφέρουμε έστω και τις πιο απλές διευκολύνσεις σε επιλεγμένα σημεία εξόδου-εισόδου των αυτοκινητοδρόμων στην Κύπρο. Οι χώροι αυτοί θα πρέπει να προσφέρουν χώρο ξεκούρασης όπως αυτούς του Τμήματος Δασών, αποχωρητήρια, αναψυκτήριο ή ακόμη και εστιατόριο και αν είναι δυνατό και ένα από τους νέους σταθμούς αυτοεξυπηρέτησης καυσίμων που σχεδιάζει να εισάξει στους αυτοκινητόδρομους το Υπουργείο Εμπορίου. Έφτασε νομίζω και η εποχή τέτοιες υπηρεσίες να σχεδιάζονται μαζί με τον αυτοκινητόδρομο, ιδιαίτερα όπου μπορεί να συνδυαστούν εύκολα με ολοκληρωμένα πρατήρια βενζίνης ή και ακόμη στάθμευση υπηρεσιών άμεσης εξυπηρέτησης βλαβών και μια σειρά από άλλες υπηρεσίες ανάλογα με την περιοχή. Το εισόδημα από τέτοιους σταθμούς ή ακόμη και η διαχείριση τους θα μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να προσφέρεται σε ορισμένες κοινότητες που η διάβαση του αυτοκινητόδρομου τους έχει δημιουργήσει πρόβλημα. Σελίδα 4 από 17

Και φυσικά σε αυτού του τύπου τα εστιατόρια η προσφορά παραδοσιακού τύπου κυπριακά φαγητά (όχι ταβέρνα) πρέπει να είναι υποχρεωτική! Σε δύσκολες οικονομικά εποχές μπορεί εύκολα να προχωρήσουμε στην κατασκευή έστω και απλής μορφής υπηρεσιών σε επιλεγμένα σημεία των αυτοκινητοδρόμων σε συνεργασία με ιδιώτες επενδυτές. 4 Φορολογική απαλλαγή εταιρειών για πιο πολλά ποδήλατα Όταν ο τόπος περνά δύσκολες οικονομικές συνθήκες όπως και τώρα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε έξυπνες μεθόδους για να αναζωογονήσουμε την οικονομία αλλά και να βελτιώσουμε επίσης και το περιβάλλον. Επιτυχημένα παραδείγματα υπάρχουν πολλά στο εξωτερικό που είχαν μάλιστα σχεδιαστεί για να αντιμετωπιστεί η κρίση αλλά και για περιβαλλοντικούς λόγους. Ένα μέτρο από μόνο του μπορεί να μην φαίνεται σπουδαίο, αλλά να μην ξεχνούμε ότι το αποτέλεσμα έχει πολλαπλάσιο αποτέλεσμα. Ένα σύστημα που μπορούμε να εφαρμόσουμε και που έχει δοκιμαστεί με επιτυχία στο Λονδίνο για ποδήλατα είναι αυτό της απαλλαγής του εταιρικού φόρου για ορισμένες αγορές υπαλλήλων γνωστό σαν Cycle2Work (www.cyclescheme.co.uk ). Το σύστημα βασίζεται στη δυνατότητα απαλλαγής από τον εταιρικό φόρο της αξίας π.χ. ενός ποδηλάτου ακόμη και όταν το ποδήλατο θα δοθεί σε υπάλληλο της εταιρείας ο οποίος αποπληρώνει την αξία του ποδηλάτου με μηνιαίες αποκοπές από τον μισθό του. Αν για παράδειγμα εφαρμόσουμε μια απλή μορφή αυτού του μέτρου στην Κύπρο, τότε θα πληρώσει η εταιρεία το ποδήλατο που επέλεξε ο υπάλληλος της π.χ. 600 και θα αφαιρέσει το ποσό από τον εταιρικό φόρο. Ταυτόχρονα θα μειώσει τον μισθό του υπαλλήλου κατά 50 για ένα χρόνο για να εξοφληθεί το ποδήλατο. Στην Κύπρο όπου ο εταιρικός φόρος είναι 10%, τα πλεονεκτήματα είναι ότι το κατάστημα έκανε πώληση, το κράτος παίρνει το ΦΠΑ 17% και έχουμε ένα ακόμη ποδηλάτη στην πόλη! Στο Λονδίνο παράλληλα με τη διευκόλυνση στην αγορά ποδηλάτου, χρησιμοποιήθηκαν και πολλοί άλλοι τρόποι και συνθήματα για να προωθήσουν την ποδηλασία. Για παράδειγμα ένα από τα επιχειρήματα βασιζόταν στο ότι είναι πολύ πιο εύκολο να διανύσει κάποιος τα τελευταία χιλιόμετρα προς το τόπο εργασίας του με ποδήλατο, παρά με άλλο μέσο σε ώρες αιχμής. Αυτό μπορούσαν φυσικά να το προβάλουν γιατί δημιουργήθηκαν ειδικές διαδρομές που περνούν μέσα από χώρους πρασίνου και πάρκα δίνοντας έτσι ένα μεγάλο πλεονέκτημα στον ποδηλάτη αλλά ακόμη και superhighway ποδηλάτων όπου μόλις ο ποδηλάτης πλησιάσει ορισμένες διασταυρώσεις τα φώτα ανάβουν κόκκινο στα αυτοκίνητα για να μπορεί ο ποδηλάτης να ταξιδεύει χωρίς να σταματά. Χρειάζονται φυσικά και ορισμένες απλές ασφαλιστικές δικλείδες ούτως ώστε να μη γίνονται απάτες. Το Λονδίνο δεν είναι από τις προηγμένες ποδηλατικές πόλεις αλλά κάνει μεγάλες προσπάθειες να φτάσει για παράδειγμα τη Κοπεγχάγη όπου οι κάτοικοι δεν πτοούνται Σελίδα 5 από 17

ούτε τα χιόνια ούτε τη βροχή και κάνουν το ένα τρίτο των μετακινήσεων τους με ποδήλατο. Τα ποδήλατα προωθούνται από όλες τις προηγμένες χώρες γιατί είναι ο πιο οικολογικός τρόπος μετακίνησης, χρειάζονται λιγότερο χώρο και φθηνότερες υποδομές από το αυτοκίνητο. Και εμείς μπορούμε να κάνουμε τις πόλεις μας πιο φιλικές στο ποδήλατο, με απλά και ανέξοδα μέτρα που θα βελτιώσουν και το επίπεδο της υγείας μας λόγω της άσκησης, και την ποιότητα του αέρα αλλά και την ποιότητα της ζωής μας γενικά. Απλά χρειαζόμαστε σωστά σχεδιασμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων, νομοθετική ρύθμιση, εκπαίδευση των οδηγών, μαθήματα συμπεριφοράς σε μαθητές και μείωση της ταχύτητας των οχημάτων σε ορισμένες περιοχές. Μόνο ένα δρόμο να αφήσουμε πίσω μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα για το ποδήλατο! 5 Ύπνος και πρόγευμα στα Κυπριακά χωριά (Β&Β) Ο θεσμός του Bed and Breakfast (Β&Β όπως είναι γνωστός) είναι πολύ διαδεδομένος σε όλο τον κόσμο εκτός από την Κύπρο. Το Β&Β δεν είναι τίποτα άλλο από την προσφορά ύπνου σε ένα από τα υπνοδωμάτια του σπιτιού και προσφοράς προγεύματος. Η επιτυχία του θεσμού βασίζεται στο ότι δεν χρειάζεται να γίνει καμιά σοβαρή μετατροπή στο σπίτι για να λειτουργήσει σαν Β&Β. Οι κανονισμοί που διέπουν συνήθως τη λειτουργία τους περιλαμβάνουν θέματα όπως: (α) Άδεια λειτουργίας μόνο σε μονοκατοικία κατά προτίμηση παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με ευχέρεια παραχώρησης ενός υπνοδωματίου και χώρους υγιεινής στους επισκέπτες. (β) Υπνοδωμάτιο με συγκεκριμένες ελάχιστες διαστάσεις. (γ) Σαλόνι με τηλεόραση για ξεκούραση που θα μπορεί ταυτόχρονα να το χρησιμοποιεί και ο ιδιοκτήτης. (δ) Καθαρούς χώρους υγιεινής που θα είναι στην αποκλειστική χρήση των προσκεκλημένων. (ε) Καθαρά και αλλαγμένα λευκά είδη (σεντόνια, πετσέτες κλπ) (ζ) Κανόνες υγιεινής παρασκευής φαγητού. (η) Προσφορά παραδοσιακού και πλούσιου προγεύματος. Ένα καλό Β&Β βασίζει την επιτυχία του σε μια καλή οικοκυρά και ένα ωραία διακοσμημένο χώρο και αν είναι δυνατό και ένα ωραίο κήπο ή αυλή για ξεκούραση. Πολλές τέτοιες εγκαταστάσεις προσφέρουν και απασχόληση στα παιδιά ιδιαίτερα αν στον ίδιο χώρο υπάρχουν και ζώα σε φάρμα με τα οποία τα παιδιά θα μπορούν να έρθουν σε επαφή. Για τους μεγαλύτερους ο χώρος μπορεί να γίνει ακόμη πιο ελκυστικός αν τους προσφέρεται και εναλλακτική απασχόληση με διαδρομές για περίπατο, μαθήματα παραδοσιακής μαγειρικής ή ακόμη ποδήλατα, άλογα και γαϊδουράκια για μια ευχάριστη εξερεύνηση της περιοχής. Ένα ακόμη έξυπνο βήμα για την προσέλκυση επισκεπτών είναι και η δημιουργία ενός έξυπνου δικτύου Β&Β. Ο επισκέπτης μπορεί να εξερευνήσει και να διανυκτερεύσει σε ένα από αυτά μια μέρα και την επομένη θα μετακινηθεί σε ένα άλλο Β&Β σε διπλανό Σελίδα 6 από 17

χωριό π.χ. με τα πόδια ή με ποδήλατο. Τις αποσκευές θα τις μεταφέρει στο νέο χώρο διαμονής ο ιδιοκτήτης του Β&Β. Οποιαδήποτε στιγμή ο ιδιοκτήτης του τελευταίου Β&Β στον κύκλο της διαμονής θα μεταφέρει επισκέπτες και αποσκευές στο σταθμευμένο αυτοκίνητο των επισκεπτών. Με το σύστημα αυτό οι επισκέπτες έχουν κάτι καινούργιο να κάνουν κάθε μέρα, μετακινούνται με ένα ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο χωρίς καμιά έγνοια για τις αποσκευές τους. Με τη βοήθεια του Κοινοτικού Συμβουλίου, την ετοιμασία πληροφοριακού υλικού και με μηδαμινά έξοδα η μορφή αυτή του τουρισμού θα προσφέρει ένα αξιόλογο εισόδημα στους κάτοικους των χωριών μας και θα καταπολεμήσει εν μέρει την αστυφιλία. Μέχρι τώρα ο τουρισμός στην Κύπρο κατευθυνόταν προς τα ξενοδοχεία και τα οργανωμένα διαμερίσματα. Με τις μειωμένες αφίξεις τουριστών αλλά και την οικονομική κρίση θα πρέπει τώρα να εξεταστεί σοβαρά η υιοθέτηση του θεσμού αυτού και στην Κύπρο ο οποίος θα δώσει ώθηση και στον εσωτερικό τουρισμό. Για να υλοποιηθεί αυτό θα πρέπει ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού να ετοιμάσει πρότυπους κανόνες λειτουργίας, ελάχιστα πρότυπα, να θεσμοθετήσει και να προωθήσει τη λειτουργία των Β&Β και στην Κύπρο. Το όφελος που θα έχουν οι λιγοστοί κάτοικοι των χωριών και οι ευκαιρίες που προσφέρονται σε άτομα χαμηλών εισοδημάτων δεν πρέπει να μένουν άλλο ανεκμετάλλευτες. 6 Δημόσιες μεταφορές και νέες επιχειρηματικές δυνατότητες Το κυπριακό κράτος έχει ξεκινήσει ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα δημόσιων μεταφορών το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά τη ζωή όλων μας. Το γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων θα βρίσκεται στην πόλη χωρίς ιδιόκτητο όχημα προσφέρει μια σειρά από νέες επιχειρηματικές δυνατότητες σε ιδιωτικές εταιρείες. Οι δραστηριότητες αυτές είναι υποστηρικτικές στις δημόσιες μεταφορές και γι αυτό το Κράτος θα πρέπει να βοηθήσει με πρόνοιες για χώρους και νομοθετικές ρυθμίσεις ώστε αυτές να δημιουργηθούν. Παράλληλα για να πετύχουν τα μέτρα χρειάζεται σοβαρή αναβάθμιση των υποδομών που θα χρησιμοποιήσει ο πολίτης που θα βρεθεί στην πόλη χωρίς αυτοκίνητο. 6.1 Ενοικίαση ποδηλάτων Σε πολλές πόλεις υπάρχει η δυνατότητα εύκολης και γρήγορης ενοικίασης ποδηλάτου από διάφορα σημεία. Η διαδικασία είναι απλή, μπορείς για παράδειγμα με την πιστωτική κάρτα να ελευθερώσεις ένα ποδήλατο από ένα σημείο και να το παραδώσεις σε κάποιο άλλο. Η χρέωση μπορεί να είναι χαμηλή η ακόμη και μηδαμινή και έτσι στις αρχές τέτοιες επιχειρήσεις δεν είναι επιχειρηματικά βιώσιμες και χρειάζονται στήριξη από το Κράτος και τις Τοπικές Αρχές. Ένα τέτοιο σύστημα έχει ήδη εγκατασταθεί στην Λευκωσία από τις Τοπικές Αρχές και ένα από ιδιώτη στη Λεμεσό. Θα πρέπει να ενθαρρυνθούν ιδιώτες και σε άλλες πόλεις να προχωρήσουν με τέτοιες εγκαταστάσεις. Σελίδα 7 από 17

6.2 Αυτοκίνητα με την ώρα Η ενοικίαση αυτοκινήτου με την ώρα ξεκίνησε από πολύ παλιά και είναι σχεδιασμένο να εξυπηρετεί όσους δεν χρειάζονται αυτοκίνητο συχνά. Τα χαρακτηριστικά των συστημάτων αυτών είναι ότι βασίζονται στην αυτοεξυπηρέτηση, κλείνεις το αυτοκίνητο μέσω τηλεφώνου, υπολογιστή ή ακόμη και sms, το παίρνεις από ένα συγκεκριμένο σημείο και το παραδίνεις πίσω στην προκαθορισμένη ώρα. Όπως και τα ποδήλατα ενοικίασης, ένα από τα σημεία όπου μπορεί να ενοικιάσει κάποιος αυτοκίνητο (ή ποδήλατο, ή μικρό λεωφορείο) με την ώρα, είναι κοντά σε σταθμούς λεωφορείων και τρένων. Η χρέωση είναι χαμηλή γιατί πριν την κάθε παράδοση το αυτοκίνητο ούτε πλένεται, ούτε γίνεται μηχανικός έλεγχος. Για να μπορεί κάποιος να λαμβάνει μέρος σε τέτοιου είδους μοίρασμα χρήσης του αυτοκινήτου θα πρέπει πρώτα να γίνει μέλος μιας λέσχης (club) όπου γίνεται πρώτα έλεγχος του ιστορικού του σαν οδηγός εφόσον τα έξοδα συντήρησης και ασφάλισης μοιράζονται ανάμεσα στα μέλη της λέσχης. Το μέτρο αυτό στοχεύει στο να μειώσει τις ανησυχίες που έχουν ορισμένοι να χρησιμοποιούν δημόσιες συγκοινωνίες γιατί μπορεί κάποια στιγμή να χρειαστούν αυτοκίνητο στην πόλη και είναι γνωστά στο εξωτερικό σαν car sharing και στη Μ. Βρετανία όπου αυτή η λέξη έχει άλλη έννοια σαν car pooling. 6.3 Μοίρασμα διαδρομής Χωρίς καμιά βοήθεια από κανένα αλλά απλά από ανθρώπινη ανάγκη το σύστημα αυτό παρά την κυβερνητική πολεμική λειτουργεί εδώ και πολύ καιρό στην Κύπρο. Πολύ διαδεδομένο ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και κρατικούς υπαλλήλους κυρίως για ταξίδια εκτός πόλεως όπως κυβερνητικοί υπάλληλοι εκτός Λευκωσίας ή και εκπαιδευτικοί που έχουν μετατεθεί σε άλλη πόλη. Τα πιο πολλά αυτοκίνητα που βλέπεται σταθμευμένα στις εξόδους των πόλεων συνήθως ανήκουν σε αυτούς. Δυστυχώς αντί να βοηθούμε τους ανθρώπους αυτούς το Κράτος έχει τοποθετήσει κάγκελα σε διάφορα σημεία για να τους εμποδίζει να αφήνουν τα αυτοκίνητά τους. Κάποιος που ταξιδεύει καθημερινά π.χ. από Λεμεσό για Πάφο, χρειάζεται κάποιο τρόπο να βρει άλλους που κάνουν την ίδια διαδρομή για να μοιράζονται τα έξοδα και για παρέα. Τα συστήματα γνωστά σαν car pooling, ride sharing (car sharing στην Βρετανία) βασίζονται συνήθως σε ιστοσελίδες όπου βάζεις την περιοχή που μένεις και τη διαδρομή που σε ενδιαφέρει για να μπορείς εύκολα να εντοπίσεις άλλους συνταξιδιώτες. Αν το μέτρο 2+ δεν ήταν πιλοτικό, αυτό θα έπρεπε κανονικά να προηγηθεί της εφαρμογής του μέτρου 2+ που εξήγγειλε πρόσφατα το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων. Ιστοσελίδες με μεγάλη επισκεψιμότητα και ιδιωτικές εταιρείες πληροφορικής έχουν μια καλή ευκαιρία να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών τους με ειδικά λογισμικά που υπάρχουν ήδη στην αγορά. 6.4 Στάθμευση ποδηλάτων Εδώ και λίγο καιρό έχουμε ποδήλατα για ενοικίαση στην ευρύτερη Λευκωσία και στη Λεμεσό ενώ παράλληλα αυξήθηκε σημαντικά η κυκλοφορία ποδηλάτων στις πόλεις μας. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν χώροι στάθμευσης ποδηλάτου και οι ποδηλάτες ψάχνουν για δέντρα, στύλους και κάγκελα για να το δέσουν. Θα πρέπει να ετοιμαστεί τεχνικό σχέδιο στάθμευσης ποδηλάτου και να ενθαρρυνθούν οι διάφορες εταιρείες να τα τοποθετήσουν έξω από τα γραφεία τους με βάση φυσικά διαδικασία που θα καθορίσουν οι Τοπικές Αρχές. Σελίδα 8 από 17

6.5 Παγκάκια για ξεκούραση & αστική επίπλωση Οι πεζοί χρειάζεται κάποτε να ξεκουραστούν με τα παιδιά και τους ηλικιωμένους να έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Τα παγκάκια στις κυπριακές πόλεις όμως είναι ανύπαρκτα, ίσως για να στέλνουμε τους κουρασμένους πεζούς σε καφετέριες και εστιατόρια. Street furniture όπως παγκάκια και άλλος εξοπλισμός μπορεί να χορηγηθεί από εταιρείες είτε σαν μέρος της Εταιρικής Κοινωνικής τους Ευθύνης είτε σαν (διακριτική) διαφήμιση. 6.6 Μείωση ταχύτητας οχημάτων σε στροφές και φώτα Επειδή η μέχρι τώρα πολιτική βασιζόταν στην εξυπηρέτηση του αυτοκινήτου οι στροφές των δρόμων στις διασταυρώσεις, ακόμη και σε πολυσύχναστες εμπορικές περιοχές, είναι καμπύλες για να μπορεί το αυτοκίνητο να στρίβει με μεγαλύτερη ταχύτητα. Αυτό δημιουργεί προβλήματα και αυξημένο κίνδυνο για τους πεζούς εφόσον τα αυτοκίνητα ενθαρρύνονται να κινούνται με μεγάλη ταχύτητα στους δρόμους. Η βελτίωση των στροφών είναι κατασκευαστικό έργο που χρειάζεται χρόνο να γίνει αλλά θα δώσει δουλειές σε μικρές εταιρείες. Θα πρέπει παράλληλα να εξετάσουμε και άλλα μέτρα μείωσης της ταχύτητας διακίνησης των οχημάτων. 6.7 Βελτίωση πεζοδρομίων Σιγά σιγά με τη βελτίωση των δημόσιων μεταφορών θα βρεθεί αρκετός κόσμος στα πεζοδρόμια αντί μέσα στα αυτοκίνητα όπως είναι τώρα. Επομένως χρειάζεται να αναβαθμίσουμε ή και να επανασχεδιάσουμε τα πεζοδρόμια μας. Ένας πεζός στην πόλη χρειάζεται πεζοδρόμια άνετα, χωρίς εμπόδια, με κατάλληλη επίστρωση και ξεκάθαρη διαδρομή. Για προστασία από την βροχή και τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού είναι απαραίτητο όπου είναι δυνατό να υπάρχουν δέντρα. Επιπλέον ορισμένες πόλεις επιτρέπουν στα καταστήματα να επεκτείνουν το στέγαστρο της βιτρίνας τους ούτως ώστε κάποιος που περπατά να έχει τη προστασία που χρειάζεται. 7 -Νέες πράσινες θέσεις εργασίας 7.1 Επιστήμονες με περιβαλλοντικές σπουδές Η σημερινή ποιότητα των περιβαλλοντικών μελετών είναι δυστυχώς πολύ χαμηλή. Για να πετύχουμε μια συνεχή βελτίωση της ποιότητας των Μελετών που υποβάλλονται, θα πρέπει το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, να προχωρήσει με το καθορισμό απαιτούμενων προσόντων όπως ακριβώς προβλέπει και η νομοθεσία. Συγκεκριμένα, στο νόμο με τίτλο: "140(Ι)/2005 Αρ. 4055, 2.12.2005 Ο ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΝΟΜΟΣ" Το άρθρο 20 αναφέρει: 20. Χωρίς να επηρεάζονται οι διατάξεις του παρόντος Νόμου, ο Υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, αφού διαβουλευθεί κατάλληλα με τους ενδιαφερόμενους φορείς, μπορεί να εκδίδει διατάγματα που να καθορίζουν: (α) τα απαιτούμενα προσόντα των μελετητών που υπογράφουν τη Μελέτη Σελίδα 9 από 17

Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, ή. Όπως αναφέρεται και στο απόσπασμα πιο πάνω, υπάρχει η δυνατότητα καθορισμού από τον Υπουργό προσόντων, τουλάχιστον όσων υπογράφουν τις μελέτες. Θα πρέπει να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό η έκδοση του διατάγματος που αφορά τα προσόντα όσων λαμβάνουν μέρος στην εκπόνηση Μελετών Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον όπως προβλέπεται από την νομοθεσία του 2005. Η έκδοση του διατάγματος που καθυστερεί για χρόνια θα δώσει ευκαιρίες εργοδότησης σε νέους επιστήμονες σε ένα τομέα με δυσκολίες εργοδότησης και με συνεχώς αυξανόμενους αριθμούς. Φυσικά το όφελος για το περιβάλλον θα είναι πολλαπλό εφόσον θα αναβαθμιστεί σοβαρά το επίπεδο των μελετών. 7.2 Άνεργοι για επιθεωρητές Ο αριθμός των νέων επιστημόνων που ψάχνει για δουλειά δυστυχώς αυξάνεται συνεχώς και δε φαίνεται να υπάρχει λύση για πολύ καιρό ακόμη. Υπάρχουν όμως έστω και μικρά πράγματα που μπορούμε σαν κράτος να κάνουμε για να βοηθήσουμε νέους κυρίως επιστήμονες να έχουν κάποιο εισόδημα. Ο πιο εύκολος τομέας ο οποίος θα δώσει άμεσα εισόδημα, θα έχει περιβαλλοντικά οφέλη και με μηδέν κόστος για το κράτος είναι η χρήση ανέργων για διάφορες επιθεωρήσεις. 7.2.1 Ενεργειακοί επιθεωρητές: Με βάση τη νομοθεσία για την Ενεργειακή Απόδοση κτηρίων, όλα τα καινούργια κτήρια πρέπει να κατασκευάζονται με ελάχιστες προδιαγραφές θερμομόνωσης. Ο μηχανικός του έργου υποβάλλει την ενεργειακή μελέτη του μαζί με την πολεοδομική του άδεια. Με βάση αυτή τη μελέτη εκδίδεται και το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης του κτηρίου χωρίς να υπάρξει η δυνατότητα από πλευράς κυβέρνησης να ελέγχει όλα τα υπό κατασκευή κτήρια. Αν όμως με την υποβολή της αίτησης καταβληθεί από τον ιδιοκτήτη του κτηρίου και το κόστος ενεργειακής επιθεώρησης ανάλογα με το κτήριο π.χ. 200 για μια κατοικία, θα μπορεί με τα λεφτά αυτά να ανατεθεί η παρακολούθηση του κτηρίου σε ειδικά εκπαιδευμένο άνεργο επιστήμονα. Η έκδοση του τελικού πιστοποιητικού για την Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων θα εκδίδεται μόνο μετά από επισκέψεις κατά τη διάρκεια της κατασκευής και την υποβολή συμπληρωμένου εντύπου από τον επιθεωρητή. 7.2.2 Παρακολούθηση περιβαλλοντικών όρων. Με βάση τη νομοθεσία 140/2005 μια σειρά από έργα χρειάζονται τη διενέργεια Μελέτης Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) προτού εξασφαλίσουν πολεοδομική άδεια. Η μελέτη αυτή μαζί με τη γνωμάτευση που θα εκδοθεί αποτελούν υποχρεωτικούς όρους για την εκτέλεση του έργου. Όμως κανένας δεν επιβλέπει ότι οι όροι αυτοί τηρούνται. Θα πρέπει με την έκδοση της θετικής γνωμάτευσης να υποβάλλει ο ιδιοκτήτης του έργου και ένα ποσό επιθεώρησης εκτέλεσης του έργου ανάλογα με το μέγεθος του. Με τα λεφτά αυτά θα γίνεται ανάθεση σε ένα ή περισσότερους ειδικά εκπαιδευμένους άνεργους επιστήμονες η παρακολούθηση των όρων του έργου ανάλογα με το μέγεθός του. Σελίδα 10 από 17

7.2.3 Περιβαλλοντικές παραβιάσεις. Πολύ συχνά γίνονται καταγγελίες για διάφορες περιβαλλοντικές παραβιάσεις. Και εδώ θα μπορέσαμε να στέλνουμε για επιθεώρηση εξωτερικούς επιθεωρητές οι οποίοι θα υποβάλλουν έκθεση με βάση την οποία το κράτος θα αποφασίζει τα επόμενα βήματα. Τα εισοδήματα από τις εισπράξεις θα είναι αρκετά να πληρώνουν τα έξοδα που θα καταβάλλονται σε νέους ανέργους για επιθεωρήσεις. 7.2.4 Επιθεωρήσεις καταστημάτων πώλησης ζώων Ένα από τα κωλύματα με το νομοσχέδιο για τους όρους λειτουργίας των καταστημάτων πώλησης ζώων είναι και το θέμα των ετήσιων επιθεωρήσεων. Και εδώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται εξωτερικοί επιθεωρητές κτηνίατροι οι οποίοι θα πληρώνονται για τις επιθεωρήσεις τους από τα ετήσια έξοδα επιθεώρησης που θα καταβάλλει το κάθε κατάστημα. 7.2.5 Διαδικαστικά: Για να βεβαιωθούμε ότι τις επιθεωρήσεις αυτές θα τις αναλάβουν κατά προτεραιότητα άνεργοι επιστήμονες θα πρέπει να κληθούν πρώτα να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικό πρόγραμμα που μπορεί να οργανωθεί και με τη βοήθεια της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού. Επιθεωρήσεις θα δικαιούνται να κάνουν μόνο όσοι έχουν τύχει εκπαίδευσης. Υπάρχει επίσης η έγνοια για το αν μπορούμε να εμπιστευθούμε κάποιο ιδιώτη να κάνει την επιθεώρηση. Για να διασφαλιστεί το δίκαιο της διαδικασίας και το επίπεδο του επαγγελματισμού, ο οποιοσδήποτε θα προστεθεί σε τέτοιο κατάλογο επιθεωρητών, θα πρέπει να υπογράψει ένα έντυπο δήλωση το οποίο μπορεί να ετοιμάσει η Γενική Εισαγγελία και το οποίο θα περιλαμβάνει και αυστηρές ποινές για παραβάσεις. 8 Άλλες πρακτικές προτάσεις για την Κύπρο. 8.1 Ενέργεια 8.1.1 Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων του δημοσίου Τα κτήρια του ευρύτερου δημόσιου τομέα καταναλώνουν δεκάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο σε πετρέλαιο και ηλεκτρισμό για ψύξη και θέρμανση. Με στόχο ο δημόσιος τομέας να καταστεί πρότυπο για τον ιδιωτικό τομέα, το 2018 έχει καθοριστεί από την ΕΕ ως η χρονιά όπου όλα τα κτήρια που στεγάζουν δημόσιες αρχές είτε είναι ιδιόκτητα είτε ενοικιαζόμενα, με μετατραπούν σε κτήρια ιδιόκτητα σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Το ίδιο θα ισχύει για όλα τα νέα κτήρια από το 2020 και μετά. Ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα οικονομικής ανάπτυξης που εφαρμόζονται στην κεντρική Ευρώπη είναι αυτό της ανακαίνισης κτηρίων και της ενεργειακής αναβάθμισης τους. Σελίδα 11 από 17

8.1.2 Αλλαγή παλιών συστημάτων θέρμανσης Χορηγίες για αλλαγή παλαιών συστημάτων θέρμανσης (π.χ. 20 χρόνων) σε σπίτια λόγω της χαμηλής τους ενεργειακής απόδοσης. Ένα παλιό σύστημα έχει αποδοτικότητα πολύ πιο χαμηλή από τα μοντέρνα συστήματα (π.χ. ένα σύστημα 25 χρονών έχει αποδοτικότητα 50% ενώ ένας καινούργιος βραστήρας θέρμανσης έχει αποδοτικότητα που ξεπερνά το 92%). Τα συστήματα αυτά είναι πολλά σε αριθμό και η αλλαγή τους θα έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση των ρύπων και τη λιγότερη κατανάλωση καυσίμων. Με τη σωστή επιχορήγηση σε άτομα χαμηλών εισοδημάτων και δανεισμό μειωμένου επιτοκίου μπορούν να επιτευχθούν σημαντικές εξοικονομήσεις αλλά θα δημιουργηθούν και πάρα πολλές δουλειές στην αγορά, σε τεχνίτες, υδραυλικούς μηχανολόγους κλπ. 8.1.3 Net metering για προώθηση των μικρών ΑΠΕ Αν υποθέσουμε ότι ένας καταναλωτής εγκαταστήσει στο σπίτι μου μια μικρή μονάδα που παράγει ηλεκτρισμό από φωτοβολταικά και ότι όλη η ενέργεια που παράγεται διοχετεύεται στο δίκτυο διανομής, τότε με την εγκατάσταση των φωτοβολταικών γίνεται και εγκατάσταση ενός δεύτερου μετρητή ο οποίος μετρά την ενέργεια η οποία έχει παραχθεί και διοχετεύεται στο δίκτυο. Με συμβόλαιο δίνεται εγγύηση στον ιδιοκτήτη για την τιμή με την οποία θα πωλεί στην ΑΗΚ την ενέργεια που παράγει από τα φωτοβολταικά του. Με βάση το σχέδιο που εφαρμόζουμε τώρα, η ΑΗΚ εκδίδει λογαριασμό και πληρώνεται από τον ιδιοκτήτη τον ηλεκτρισμό που κατανάλωσε αλλά εκδίδει επίσης και επιταγή στον ιδιοκτήτη για το ηλεκτρισμό που παρήγαγε από τις ΑΠΕ του. Έχουμε 2 λογαριασμούς δηλαδή. Στην Κύπρο έχουμε εισάξει χωρίς πολλή συζήτηση αυτή τη μεθοδολογία πώλησης της ενέργειας χωρίς να έχουμε συζητήσει και την πρακτική του Net metering που δεν έχει κανένα κόστος για το κράτος, είναι πολύ πιο απλή, δεν έχει χρηματοδοτήσεις, επιδοτήσεις ή οποιαδήποτε άλλη καθυστέρηση και γραφειοκρατία. Απλά, γίνεται η εγκατάσταση των ΑΠΕ π.χ. φωτοβολταικών και όπως και πριν εφαρμόζεται ένας μετρητής που καταγράφει την παραγωγή ηλεκτρισμού από τις ΑΠΕ που διοχετεύτηκε στο δίκτυο. Η διαφορά βρίσκεται στην τιμολόγηση. Με την μεθοδολογία Net metering, γίνεται η μέτρηση της ενέργειας που κατανάλωσε το κτήριο, μετριέται και η παραγωγή από τις ΑΠΕ και απλά αφαιρείται από την κατανάλωση ενέργειας του σπιτιού. Για παράδειγμα αν ένα σπίτι κατανάλωσε 900Kw ηλεκτρισμό και η εγκατάσταση του σε φωτοβολταικά παρήγαγε 200Kw τότε με βάση το net metering θα χρεωθεί 700Kw μόνο (900Kw 200KW= 700ΚW) Για τον καταναλωτή, το πλεονέκτημα του συστήματος αυτής της μέτρησης, βρίσκεται στον τρόπο που γίνεται ο υπολογισμός της χρέωσης από την ΑΗΚ αφού για κοινωνικούς λόγους οι πρώτες κιλοβατώρες κατανάλωσης μετά από όλες τις χρεώσεις, αυξήσεις και ΦΠΑ στοιχίζουν 23,21σεντ, με τη χρέωση ανά κιλοβατώρα να αυξάνεται σταδιακά καταλήγοντας στην πιο ακριβή χρέωση που σήμερα είναι 25,49σεντ ανά κιλοβατώρα. Με βάση στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας έρευνα ενέργειας 2009 το μέσο νοικοκυριό στην Κύπρο καταναλώνει 6288KW το χρόνο, άρα το μεσαίο νοικοκυριό ανα Σελίδα 12 από 17

διμηνία καταναλώνει μέσο όρο 1048KW που αντιστοιχεί με 267 τη διμηνία ή 1600 το χρόνο. Με τη μέθοδο του net metering και τις σημερινές τιμές αν υπολογίσουμε ότι ένα φωτοβολταικό σύστημα των 5KW χωρίς καμιά επιδότηση στοιχίζει συνολικά 11000, τότε το μέσο νοικοκυριό πιο πάνω λόγω της δραματικής μείωσης του λογαριασμού του θα ξοφλήσει το σύστημα στα 7 χρόνια περίπου και δε θα πληρώσει ξανά ηλεκτρισμό αφού για κάθε ώρα ηλιοφάνειας θα μειώνεται ο λογαριασμός του ηλεκτρισμού κατά 1,3 περίπου. Υπόψη ότι στην Κύπρο ένα φωτοβολταικό σύστημα του 1KW παράγει 1500KW τον χρόνο, έτσι ένα σύστημα των 5KW θα παράγει κάθε χρόνο 7500KW Είναι φανερό ότι με τη μέθοδο του Net Metering δε συμφέρει προς το παρόν να γίνονται μεγάλες εγκαταστάσεις αλλά με βάση τις προβλεπόμενες αυξήσεις της τάξεως του 5% με 10% που αναμένονται το 2013, αυτό θα γίνει ακόμη πιο συμφέρον. Το net metering μας δίνει επίσης μια μοναδική ευκαιρία να αυξήσουμε σημαντικά τις εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είτε από φωτοβολταικά είτε ακόμη και από μικρές ανεμογεννήτριες χωρίς μάλιστα κόστος ή επιχορηγήσεις από το κράτος. Γι αυτό επείγει πλέον η θεσμοθέτηση του γιατί πέραν από το περιβαλλοντικό κέρδος αυτό θα δώσει και δουλειές σε ένα αληθινά πράσινο τομέα της οικονομίας. Στο πιο κάτω πίνακα θα δείτε τη σταδιακή χρέωση σε κιλοβατώρες, την αρχική ταρίφα και την τελική τιμή μετά από όλες τις αυξήσεις: Σταδιακή χρέωση ανά KW Αρχική τιμή *Τελική χρέωση στον καταναλωτή 120KW 0.135 0,2321 200KW 0,1431 0,2421 180KW 0,1475 0,2475 500KW 0,1518 0,2528 Κάθε 1 KW μετά 0,1535 0,25489 *Σημείωση: Στην τελική τιμή υπολογίζεται το κόστος της αρχικής χρέωσης, η αναπροσαρμογή καυσίμων 0,048811, η Χρέωση ΥΔΩ 0,00134, η έκτακτη προσαύξηση προς 6.96%, το ΦΠΑ και η χρέωση για ΑΠΕ προς 0,0044 Αν υποθέσουμε ότι ένα σπίτι παίρνει λογαριασμό για 1048 KW (κιλοβατώρες) τότε: Οι πρώτες 120 θα στοιχίσουν συνολικά 27,8571 Οι επόμενες 200 θα στοιχίσουν συνολικά 48,42 Οι επόμενες 180 θα στοιχίσουν συνολικά 44,55 Οι επόμενες 500 θα στοιχίσουν συνολικά 126,40 Και οι τελευταίες 48 θα στοιχίσουν συνολικά 12,23 Συνολική χρέωση 267,68 το οποίο περιλαμβάνει και το τέλος χρήσης δικτύου που είναι 6,68 +ΦΠΑ. 8.1.4 Συμβουλευτικές υπηρεσίες στο κοινό Να εκπαιδευτούν και πιστοποιηθούν εταιρείες και άτομα για διενέργεια ελέγχων και παροχή συμβουλών σε ιδιωτικές εταιρείες με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης Σελίδα 13 από 17

ενέργειας. Αυτό θα δώσει ευκαιρίας σε νέους και μικρές εταιρείες με σχεδόν μηδαμινό κόστος για την κυβέρνηση και με μεγάλο περιβαλλοντικό όφελος. Η πρόνοια αυτή υπάρχει σε νομοθεσία για τους ενεργειακούς ελεγκτές και εταιρίες ενεργειακών υπηρεσιών και ακόμη δεν έχουν εκδοθεί οι διαδικασίες πιστοποίησης /αδειοδότησης. 8.1.5 Οικιακές ανεμογεννήτριες Να τροποποιηθούν οι Πολεοδομικοί κανονισμοί ούτως ώστε να επιτρέπεται η εγκατάσταση οικιακού τύπου ανεμογεννητριών. 8.1.6 Φωτοβολταικά Υποχρεωτική εγκατάσταση φωτοβολταικών από ένα εμβαδό κτηρίου και πάνω. Κτήρια για παράδειγμα με εμβαδόν μεγαλύτερο από π.χ. 500 να είναι υπόχρεα να εγκαθιστούν φωτοβολταικά συστήματα των π.χ. 5Kw. 8.1.7 Κτηνοτροφικά απόβλητα και ΑΠΕ Να γίνει αυστηρότερη εφαρμογή της νομοθεσίας που επιβάλει σε κτηνοτροφικές μονάδες την επεξεργασία των λυμάτων τους. Αυτό θα δώσει επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας σε ένα σχετικά καινούργιο τομέα για την Κύπρο. 8.2 Απόβλητα 8.2.1 Συλλογή και επεξεργασία οργανικών αποβλήτων Να γίνεται ξεχωριστή συλλογή από των οργανικών αποβλήτων και η προώθησή τους σε μονάδες παραγωγής ενέργειας από βιοαέριο. Υπάρχουν 11 τέτοιες μονάδες στην Κύπρο και οι ιδιοκτήτες των μονάδων αυτών είναι έτοιμοι να δεχτούν τα οργανικά απόβλητα. Να προωθηθεί η κεντρική κομποστοποίηση με συνεργασία ιδιωτών και με στόχο τη λειτουργία π.χ. μέχρι δύο μονάδων ανά επαρχία. Το κράτος όμως θα πρέπει να βοηθήσει και στην διάθεση του υλικού σε δημόσιους κήπους, χώρους πρασίνου, στη γεωργία ακόμη και στη φύση. 8.2.2 Απόβλητα Κατασκευών, Εκσκαφών και Κατεδαφίσεων Η νομοθεσία για την αναγκαστική επεξεργασία των πιο πάνω είναι ήδη σε ισχύ αλλά δεν εφαρμόζεται με τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος αλλά και απώλεια νέων θέσεων εργασίας. 8.2.3 Αμίαντος Θα πρέπει να υιοθετηθεί πιο αυστηρή νομοθεσία όσον αφορά τα επικίνδυνα υλικά αλλά ιδιαίτερα τον αμίαντο. Θα πρέπει να είναι απαραίτητη η υποβολή έκθεσης ειδικού που να πιστοποιεί ότι το κτήριο υπό κατεδάφιση ή μεγάλης έκτασης ανακαίνισης είναι ελεύθερο από αμίαντο όπως γίνεται π.χ. στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η έκθεση θα περιλαμβάνει και Σελίδα 14 από 17

τα μέτρα που θα ληφθούν σε περίπτωση που υπάρχει αμίαντος αλλά και επιθεώρηση κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των έργων. Παράλληλα τα συνεργεία αφαίρεσης θα πρέπει να είναι αδειοδοτημένα με ειδικό προσωπικό και όχι όπως είναι σήμερα. 8.2.4 Τηγανέλαια και βιοντίζελ Τα μεταχειρισμένα λάδια της κουζίνας μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε βιοντίζελ. Θα πρέπει να οργανωθεί σύστημα συλλογής των λαδιών αυτών από ξενοδοχεία, κατοικίες και εστιατόρια για να προωθηθούν στις εταιρείες επεξεργασίας. Το όφελος είναι πολλαπλό, τα λάδια προκαλούν ζημιά στα αποχετευτικά συστήματα, υπάρχουν πολλοί μικροί βιοτέχνες που ασχολούνται με την επεξεργασία τους και η χρήση του βιοντίζελ θα συνεισφέρει στη μείωση των ρύπων. Παράλληλα όμως θα πρέπει να καταργηθεί η φορολόγηση των βιοκαυσίων σαν καύσιμο. 8.2.5 Επικίνδυνα απόβλητα Χρειάζεται η άμεση κατασκευή κέντρων διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων τα οποία θα μπορούν να διαχειρίζονται επικίνδυνα εμπορικά και οικιακά απόβλητα τα οποία τώρα καταλήγουν σε χωματερές. 8.2.6 Απόβλητα για Επαναχρησιμοποίηση Ένας πολύ διαδεδομένος τρόπος μείωσης των αποβλήτων που καταλήγουν σε χωματερές είναι η επιδιόρθωση και η μεταπώληση τους ή ακόμη και δωρεάν διάθεση τους σε φτωχές οικογένειες και ιδρύματα. Τέτοιες κοινωνικές επιχείρησης είναι πολύ διαδεδομένες στο εξωτερικό και μπορούν δώσουν εξαιρετικές λύσεις σε πολλά είδη οικιακών ιδίως αλλά και άλλων ειδών αποβλήτων. 8.2.7 Καθαρισμοί Να ξεκινήσει εφαρμογή σχεδίου καθαρισμού της υπαίθρου από ογκώδη απόβλητα το οποίο έχει δύο σοβαρά πλεονεκτήματα: (α) θα καθαρίσουμε το κυπριακό ύπαιθρο από ένα μέρος των πολλών αποβλήτων που είναι διάσπαρτα και (β) τα λεφτά που θα ξοδευτούν με λίγη προσοχή θα καταλήξουν σε βιοπαλαιστές. Από τις μελέτες που έχουν γίνει υπάρχουν 1000 περίπου χώροι με ογκώδη απόβλητα και χρειάζονται 10000 διαδρομές αυτοκινήτων για να μεταφερθούν στην ανακύκλωση. 8.3 Νερό 8.3.1 Πιστοποίηση υγείας των ιδιωτικών δικτύων υδροδότησης Να προωθηθεί η δημιουργία ιδιωτικών συνεργείων για συμβουλές και πιστοποίηση της υγείας του δικτύου υδροδότησης εντός των ιδιωτικών περιουσιών. Αυτό θα μειώσει τη ζήτηση νερού, θα μειώσει τις διαρροές και θα δημιουργήσει μια θετική κινητικότητα στην αγορά για νέο εξοπλισμό. Μεγάλες κατοικίες και κτήρια θα πρέπει να υποχρεωθούν μέσα σε ένα λογικό χρονικό διάστημα να έχουν κάνει έλεγχο και να έχουν εφαρμόσει μέτρα μείωσης της κατανάλωσης νερού. Σελίδα 15 από 17

8.3.2 Αλλαγή δικτύων υδροδότησης Αλλαγή δικτύων υδροδότησης που παρουσιάζουν μεγάλες απώλειες. 8.3.3 Αποχετευτικά Δίκτυα Επίσπευση των κεντρικών συστημάτων αποχέτευσης που θα δώσουν μεγάλες ποσότητες νερού σε περιοχές που τώρα δεν διαθέτουν νερό για άρδευση. Η σταθερή ποσότητα νερού θα δώσει την ευκαιρία για νέες δραστηριότητες σε κάθε περιοχή. 8.3.4 Πισίνες Να δοθεί διορία π.χ. 2 ετών μέσα στην οποία όλες οι εξωτερικές πισίνες να εγκαταστήσουν σκέπαστρο. 8.3.5 Ουρητήρια Να υποχρεωθούν ξενοδοχεία, γήπεδα, στρατόπεδα, σχολεία και δημόσια κτίρια να αφαιρέσουν τα παλιού τύπου ουρητήρια αντρών που καταναλώνουν άσκοπα τεράστιες ποσότητες νερού, είτε με άνυδρα ουρητήρια είτε με αυτόματο σύστημα. Το κάθε ένα από αυτά μπορεί να σπαταλά μέχρι και 1000 λίτρα πόσιμου νερού την ημέρα. Η εργασία αυτή θα εκτελεστεί από μικρές εταιρείες και ελεύθερους επαγγελματίες. 8.3.6 Νερό της Βροχής Να προωθηθεί η εγκατάσταση συστημάτων συλλογής του νερού της βροχής για χρήση σε πλυντήρια, αποχωρητήρια ή ακόμη και για πλύσιμο των ρούχων. 8.3.7 Συστήματα επεξεργασίας οικιακών λυμάτων Η εγκατάσταση ολικής επεξεργασίας οικιακών λυμάτων θα πρέπει να είναι υποχρεωτική σε όλες τις νέες μεμονωμένες κατοικίες και να δοθεί διορία ορισμένων χρόνων στις υπάρχουσες μεμονωμένες κατοικίες π.χ. 3 χρόνων για να το εφαρμόσουν. Παράλληλα όταν δίνεται άδεια σε νέες οικιστικές περιοχές με προβλήματα στην απορρόφηση χωρίς να υπάρχει πρόνοια για σύντομη εγκατάσταση κεντρικού αποχετευτικού συστήματος η εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων πρέπει να είναι υποχρεωτική. 9 Διάφορα 1. Θα πρέπει οι κύπριοι αγρότες και οι βιομήχανοι κυπριακών προϊόντων να οργανώσουν εκστρατείες "αγοράζετε κυπριακά". 2. Να προωθηθούν οι λαϊκές λαχαναγορές ιδιαίτερα σε περιοχές που γειτνιάζουν με αγροτικές περιοχές όπως πχ. Παραλίμνι, Αγία Νάπα. 3. Μέσω στρατηγικών επενδυτών να προωθηθεί η εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών για ψηφιακή τηλεόραση, διαδίκτυο αλλά και έξυπνους μετρητές Σελίδα 16 από 17

ηλεκτρισμού. 4. Ένας πολύ καλός τρόπος προώθησης ορισμένων περιβαλλοντικών «προϊόντων» όπως π.χ. φωτοβολταικών συστημάτων, θερμομονώσεων, ποδηλάτων κλπ. Θα μπορούσε να εφαρμοστεί μέσω της φορολογικής απαλλαγής εταιρειών που δανείζουν το ποσό σε υπαλλήλους τους. Το ποσό επιστρέφεται στην εταιρεία από τον υπάλληλο σε μηνιαίες δόσεις αλλά η εταιρεία δικαιούται να διεκδικήσει φορολογική απαλλαγή για ποσό αυτό. Το μέτρο αυτό μπορεί να είναι μόνο προσωρινής διάρκειας π.χ. για 3 χρόνια μόνο. Χαράλαμπος Θεοπέμπτου Επίτροπος Περιβάλλοντος = Χωρίς κόστος Σελίδα 17 από 17