Ημερομηνία: 27 Ιανουαρίου 2018

1. Ούλωφ Πάλμε & Επάφου & Χρυσίππου 1 Ζωγράφου, 210 74 88 030 2. Φανερωμένης 13 Χολαργός, 210 65 36 551 www.en-dynamei.gr ΘΕΜΑ A Κριτήριο Αξιολόγησης στη Χημεία Ομάδας Προσανατολισμού Γ Λυκείου ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Ημερομηνία: 27 Ιανουαρίου 2018 Για τις προτάσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Ο συμβολισμός p x καθορίζει τις τιμές: α. του δευτερεύοντος κβαντικού αριθμού. β. του μαγνητικού κβαντικού αριθμού. γ. του αζιμουθιακού και του μαγνητικού κβαντικού αριθμού. δ. του κύριου και του δευτερεύοντος κβαντικού αριθμού. Α2. Ποια απ τις παρακάτω τετράδες κβαντικών αριθμών δεν είναι επιτρεπτή; α. n=3, l=2, m l = -2, m s = +½ β. n=4, l=4, m l = -4, m s = +½ γ. n=2, l=0, m l = 0, m s = -½ δ. n=2, l=1, m l = -1, m s = -½ Α3. Ποια απ τις επόμενες ηλεκτρονιακές δομές αντιστοιχεί σε ένα άτομο φθορίου ( 9 F) σε διεγερμένη κατάσταση; α. 1s 2 2s 2 2p 5 β. 1s 2 2s 1 2p 6 γ. 1s 2 2s 2 2p 6 δ. 1s 1 2s 1 2p 7 Α4. Ο δεσμός μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου ατόμου άνθρακα στην οργανική ένωση CH C-CH=CH 2 δημιουργείται με επικάλυψη τροχιακών: α. sp sp 2 β. sp 3 sp 2 γ. sp 2 sp 3 δ. sp 3 sp Α5. Σε ένα μόριο CH 2 =CH-CH=O έχουμε συνολικά: α. 6 σ (σίγμα) και 2 π (πι) δεσμούς β. 5 σ (σίγμα) και 1 π (πι) δεσμούς γ. 7 σ (σίγμα) και 2 π (πι) δεσμούς δ. 5 σ (σίγμα) και 4 π (πι) δεσμούς Σελίδα 1 από 5

ΘΕΜΑ B Β1. Να ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΕΤΕ τις προτάσεις: α. Το 7 Ν έχει περισσότερα μονήρη ηλεκτρόνια από το 8 Ο. β. Στο υδρογόνο και τα υδρογονοειδή, οι ενεργειακές στάθμες των υποστιβάδων που ανήκουν στην ίδια στιβάδα ταυτίζονται. γ. Η δεύτερη ενέργεια ενός στοιχείου είναι πάντοτε μεγαλύτερη από την πρώτη. Μονάδες 6 Β2. Δύο υδατικά διαλύματα Δ1 και Δ2 που περιέχουν αντίστοιχα CH 3 COOH (K α =10-5 ) και ΗF, ογκομετρούνται με πρότυπο διάλυμα ΝαΟΗ. Οι καμπύλες (1) και (2) αποδίδουν τις δύο καμπύλες ογκομέτρησης με τυχαία σειρά. Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στο CH 3 COOH και ποια στο ΗF; (μονάδες 2) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας και να βρείτε την τιμή της Κ α για το HF; (μονάδες 5) (Αριθμητικοί υπολογισμοί δεν είναι απαραίτητοι) Με ποιο γυάλινο σκεύος μετράται ο όγκος του ογκομετρούμενου και με ποιο ο όγκος του πρότυπου διαλύματος; (μονάδες 2) Μονάδες 9 Β3. Να αντιστοιχίσετε σε κάθε συνδυασμό κβαντικών αριθμών (Στήλη Ι) τον μέγιστο αριθμό ηλεκτρονίων πολυηλεκτρονιακού ατόμου που χαρακτηρίζονται από τον συνδυασμό αυτό (Στήλη ΙΙ), γράφοντας στο τετράδιό σας τον αριθμό της Στήλης Ι και δίπλα το αντίστοιχο γράμμα της Στήλης ΙΙ (δύο στοιχεία της δεύτερης στήλης περισσεύουν). (Χωρίς αιτιολόγηση) Στήλη Ι Στήλη ΙΙ α. 2 1. n=5, l=2 β. 4 2. n=4, l=3, m l =0 γ. 5 3. n=3, m l = -1 δ. 8 στ. 10 Μονάδες 3 Σελίδα 2 από 5

Β4. Δίνεται το στοιχείο 25 Mn. α. Σε ποια περίοδο, τομέα και ομάδα του περιοδικού πίνακα ανήκει το στοιχείο αυτό; Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας. (μονάδες 3) β. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή (υποστιβάδες) του ιόντος Mn 2+. (μονάδες 2) γ. Υπάρχει στοιχείο που ανήκει στην ίδια ομάδα με το Mn και στην προηγούμενη από αυτό περίοδο; Αν ναι, ποιος είναι ο ατομικός του αριθμός; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 2) Μονάδες 7 ΘΕΜΑ Γ Γ1. Για τα στοιχεία Α, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ και Λ δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες: - Το στοιχείο Α ανήκει στη 2 η περίοδο και στην ομάδα 15 (VA) του Π.Π. - Το στοιχείο Γ ανήκει στη 4 η περίοδο και στην ομάδα 5 (VΒ) του Π.Π. - Το στοιχείο Δ είναι η τρίτη αλκαλική γαία. - Το στοιχείο Ε είναι το 1 ο στοιχείο της 2 ης σειράς στοιχείων μετάπτωσης. - Οι δομές των ιόντων Ζ 3+ και Θ 2- είναι Ζ 3+ : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 6 4d 5 και Θ 2- : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 6 - Το άτομο Λ έχει, σε θεμελιώδη κατάσταση, 16 ηλεκτρόνια με τιμή κύριου κβαντικού αριθμού n=3. α. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή (υποστιβάδες) για καθένα απ τα άτομα Α, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ και Λ σε θεμελιώδη κατάσταση. (μονάδες 7) β. Πόσα ηλεκτρόνια στο άτομο Α χαρακτηρίζονται με m l =-1; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3) Μονάδες 10 Γ2. Δίνονται τα υδατικά διαλύματα: (Α) CH 3 COOΚ 0,1 M (Β) CH 3 COOH 1 M α. Σε 100 ml του διαλύματος Α προσθέτουμε 0,9 mol HCΟΟΝα και στη συνέχεια αραιώνουμε με νερό, ώστε να προκύψει τελικά διάλυμα Γ με όγκο 1 L. Να υπολογίσετε το ph του διαλύματος Γ. (μονάδες 6) β. Σε 400 ml του διαλύματος Β προσθέτουμε 2,4 g μεταλλικού μαγνησίου (Mg), χωρίς μεταβολή όγκου. i) Να γράψετε την εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται και να εξηγήσετε ποιο στοιχείο οξειδώνεται και ποιο ανάγεται. (μονάδες 3) ii) Να υπολογίσετε τον όγκο του παραγόμενου αερίου, μετρημένο σε συνθήκες STP. (μονάδες 2) iii) Να υπολογίσετε το ph του διαλύματος που προκύπτει μετά την αντίδραση και την απομάκρυνση του παραγόμενου αερίου. (μονάδες 4) Δίνεται η σχετική ατομική μάζα: Mg=24 Μονάδες 15 Δίνεται ότι: Σελίδα 3 από 5

Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία 25 o C. K α (CH 3 COOH)=10-5, K α (HCOOH)=10-4, K w =10-14 Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. ΘΕΜΑ Δ Δ1. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι ενέργειες (KJ/mol) τεσσάρων χημικών στοιχείων Α, Β, Γ και Δ, που ανήκουν σε κύριες ομάδες του Περιοδικού Πίνακα. Στοιχείο 1 η ενέργεια 2 η ενέργεια Σελίδα 4 από 5 3 η ενέργεια 4 η ενέργεια Α 500 4600 6900 9500 Β 740 1500 7700 10500 Γ 900 1800 14800 21000 Δ 580 1800 2700 11600 α. Δύο από τα παραπάνω στοιχεία ανήκουν στην ίδια ομάδα του Περιοδικού Πίνακα. Ποια είναι τα στοιχεία αυτά και σε ποια ομάδα ανήκουν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 2) β. Ποιο από τα τέσσερα στοιχεία σχηματίζει πιο εύκολα ιόν με φορτίο +1; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 2) γ. Είναι δυνατόν κάποιο από τα τέσσερα στοιχεία να είναι το 3 Li; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 2) δ. Ποιο από τα τέσσερα στοιχεία απαιτεί τη λιγότερη ενέργεια για τη μετατροπή 1 mol ατόμων του, σε αέρια κατάσταση, σε ιόντα με φορτίο +2; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 2) Μονάδες 8 Δ2. Δίνονται τα στοιχεία z Χ και z+1 Ψ με διαδοχικούς ατομικούς αριθμούς. H ατομική ακτίνα του Χ είναι 0,97Å, ενώ η αντίστοιχη του Ψ είναι 2,27Å. Αν το στοιχείο Ψ ανήκει στην 4 η περίοδο, να υπολογίσετε τους ατομικούς αριθμούς των δύο στοιχείων. Να αιτιολογήσετε πλήρως την απάντησή σας. Μονάδες 4 Δ3. Η ασπιρίνη περιέχει ως δραστικό συστατικό το ακετυλοσαλικυλικό οξύ, ένα ασθενές μονοπρωτικό οξύ με Μ r =180 και σταθερά Κ α =3 10-4. α) Διαλύουμε ένα δισκίο ασπιρίνης σε μικρή ποσότητα νερού και στη συνέχεια αραιώνουμε ώστε να προκύψει διάλυμα συγκέντρωσης 1/3 Μ σε ακετυλοσαλικυλικό οξύ. Να υπολογίσετε τον βαθμό του οξέος στο τελικό διάλυμα. (μονάδες 2) β) Σε οργανισμό του οποίου το γαστρικό υγρό έχει ph=1 (το οποίο διατηρείται πρακτικά σταθερό με την παρουσία HCl) χορηγούμε ασπιρίνη, με αποτέλεσμα το ακετυλοσαλικυλικό οξύ να έχει στο γαστρικό υγρό συγκέντρωση 1/3 Μ. Να υπολογίσετε τον βαθμό του ακετυλοσαλικυλικού οξέος στο γαστρικό υγρό. (μονάδες 4)

γ) Σε άλλον οργανισμό η ποσότητα του HCl που εκκρίνεται στο στομάχι είναι περισσότερη απ όση χρειάζεται για την πέψη, με αποτέλεσμα να προκαλούνται στομαχικές διαταραχές. Ποια απ τις παρακάτω ουσίες πρέπει να χορηγηθεί σ αυτόν τον οργανισμό; i. Mg(OH) 2 ii. NαCl iii. NH 4 Cl iv. CH 3 COOH Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. (μονάδες 3) δ) Δύο δισκία ασπιρίνης, μάζας 500 mg το καθένα, διαλύονται σε νερό και το διάλυμα ογκομετρείται με πρότυπο διάλυμα ΚΟΗ 0,05 Μ, παρουσία του κατάλληλου δείκτη. Αν μέχρι το τελικό σημείο της ογκομέτρησης καταναλώθηκαν 80 ml πρότυπου διαλύματος, να υπολογίσετε την % w/w περιεκτικότητα της ασπιρίνης σε ακετυλοσαλικυλικό οξύ. (μονάδες 4) Μονάδες 13 Δίνεται ότι Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία 25 o C. Tα υπόλοιπα συστατικά της ασπιρίνης είναι αδρανή -δεν αντιδρούν με ΚΟΗ ούτε με το νερό. Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. Σελίδα 5 από 5