Ενότητα 8 Εισαγωγή στην Πληροφορική Χειµερινό Εξάµηνο 2006-07 ιαδίκτυο: Κεφάλαιο 8Α: Βασικές Έννοιες ιαδικτύου Κεφάλαιο 8Β: ΣύνδεσηκαιΕργασία Online ρ. Παναγιώτης Χατζηδούκας (Π..407/80) Εισαγωγή στηνπληροφορική 1 Εισαγωγή στηνπληροφορική 2 Κεφάλαιο 8Α Το διαδίκτυο (Internet): Τότε και Τώρα Πώς δουλεύει το Internet ΒασικέςΙδιότητεςτου Internet Online Υπηρεσίες Ιδιότητες του Internet σε Προγράµµατα Εφαρµογών Internet: Τότε και Τώρα Το Internet δηµιουργήθηκεαπότο ARPA (Advanced Research Projects Agency) και το Υπουργείο Άµυνας των ΗΠΑ για επιστηµονικές και στρατιωτικές επικοινωνίες. Το Internet είναιέναδίκτυοδιασυνδεδεµένωνδικτύων. Ακόµα κι αν τµήµα της υποδοµής καταστρεφόταν, τα δεδοµένα θα µπορούσαν να µεταφερθούν µέσω των υπόλοιπων δικτύων. Το Internet χρησιµοποιεί γραµµές δεδοµένων υψηλής ταχύτητας, που καλούνται backbones, για τη µεταφορά δεδοµένων. Μικρότεραδίκτυασυνδέονταιστο backbone, επιτρέποντας κάθε χρήστη ή κάθε δίκτυο να ανταλλάσσει δεδοµένα µε οποιοδήποτε άλλο χρήστη. Εισαγωγή στηνπληροφορική 3 Εισαγωγή στηνπληροφορική 4 Τρόπος Λειτουργίας Internet ροµολόγηση Κίνησης στο Internet Σχήµατα ιευθυνσιοδότησης Domains και Subdomains Εισαγωγή στηνπληροφορική 5 Εισαγωγή στηνπληροφορική 6 1
ροµολόγηση Κίνησης στο Internet Οι περισσότεροι υπολογιστές δεν συνδέονται απευθείας στο Internet. Αντίθετα, συνδέονται σε ένα µικρότερο δίκτυο το οποίο συνδέεται στο backbone του Internet. Το Internet περιλαµβάνει χιλιάδες υπολογιστών που λειτουργούν ως εξυπηρετητές (hosts), οι οποίοι παρέχουν δεδοµένα και υπηρεσίες που απαιτούνται από τα συστήµατα των χρηστών πελατών. Όταν χρησιµοποιείται το Internet, ο υπολογιστής σας (ένας πελάτης) απαιτεί δεδοµένα από ένα σύστηµα εξυπηρετητή. Η αίτηση και τα δεδοµένα τµηµατοποιούνται σε πακέτα και µεταφέρονται µέσω πολλαπλών δικτύων προτού ενοποιηθούν ξανά στον προορισµό τους. Εισαγωγή στηνπληροφορική 7 Εισαγωγή στηνπληροφορική 8 Σχήµατα ιευθυνσιοδότησης Για να επικοινωνήσει πάνω από το Internet, ένας υπολογιστής πρέπει να έχει µια µοναδική διεύθυνση. Κάθε υπολογιστής στο Internet έχει µια µοναδική αριθµητική ταυτότητα, που καλείται διεύθυνση του Internet Protocol (IP). Κάθε διεύθυνση IP αποτελείται από τέσσερα µέρη κάθε µέροςείναιέναςαριθµόςµεταξύ 0και 255. Μιαδιεύθυνση IP µπορεί να µοιάζει όπως η ακόλουθη: 195.130.118.200 Domains και Subdomains Επιπρόσθετα µε τη διεύθυνση IP, οι περισσότεροι hosts του Internet ήεξυπηρετητέςέχουνµιαδιεύθυνση DNS (Domain Name System), η οποία χρησιµοποιεί λέξεις. Ένα όνοµα domain προσδιορίζει την κατηγορία του οργανισµού που κατέχει τον υπολογιστή. Ένας εξυπηρετητής Internet πουανήκειστην IBM µπορείναέχειόνοµα domain το ibm.com Μερικές εταιρείες έχουν πολλαπλούς εξυπηρετητές που τους προσδιορίζουν µε subdomains, όπως π.χ. products.ibm.com Εισαγωγή στηνπληροφορική 9 Εισαγωγή στηνπληροφορική 10 Βασικές Ιδιότητες του Internet Ο Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) E-Mail News Telnet File Transfer Protocol (FTP) Internet Relay Chat (IRC) Εισαγωγή στηνπληροφορική 11 Εισαγωγή στηνπληροφορική 12 2
Ο Παγκόσµιος Ιστός Ο Παγκόσµιος Ιστός (WWW, World Wide Web) αποτελεί τµήµατου Internet, τοοποίουποστηρίζειέγγραφα hypertext, επιτρέποντας στους χρήστες να βλέπουν και να εξερευνούν διάφορες κατηγορίες δεδοµένων. Μια σελίδα Web είναι ένα έγγραφο κειµένου κωδικοποιηµένοµεετικέτες HTML (hypertext markup language). Η γλώσσα HTML επιτρέπει στους σχεδιαστές να συνδέουν περιεχόµενοµέσωυπερσυνδέσεων (hyperlinks). Κάθεσελίδα Web έχειµιαδιευθύνσηπουκαλείται URL (Uniform Resource Locator). Η διεύθυνση διεύθυνσηείναι είναιγια γιαέναν Εξυπηρετητή Εξυπηρετητήτου τουinternet που που χρησιµοποιεί χρησιµοποιείτο τοπρωτόκολλο ΗΤΤΡ ΗΤΤΡ (hypertext (hypertext transfer transfer protocol) protocol) Το Τοsite είναιστοτµήµατου είναιστοτµήµατου Internet Internetπου πουείναι είναιγνωστό γνωστόως ως παγκόσµιος παγκόσµιοςιστός ιστός WWW WWW (World (World Wide Wide Web). Web). Το Τοsite ανήκεισεµιαεταιρεία ανήκεισεµιαεταιρεία που πουονοµάζεται ονοµάζεταιglencoe. Για Γιατην τηνεύρεση εύρεσησελίδων σελίδωνweb που πουσυνοδεύουν συνοδεύουντο τοβιβλίο, ο browser browser ακολουθεί ακολουθείτο το µονοπάτι µονοπάτι URLπροςένανφάκελοπου ονοµάζεται ονοµάζεται norton, norton, και και µετά µετάσε σε έναν ένανυποφάκελο υποφάκελοπου πουονοµάζεται ονοµάζεται online. online. Εισαγωγή στηνπληροφορική 13 Εισαγωγή στηνπληροφορική 14 E-Mail News Το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) είναι ο πιο δηµοφιλής λόγος για τον οποίον οι άνθρωποι χρησιµοποιούν το Internet. Για τη δηµιουργία, αποστολή, και λήψη µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, απαιτείται ένα αντίστοιχο πρόγραµµακαιέναςλογαριασµόςσεένανεξυπηρετητή mail του Internet µε ένα όνοµα domain. Για τη χρήση e-mail, ένας χρήστης πρέπει να διαθέτει µια διεύθυνση e-mail, που µπορείτε να δηµιουργήσετε προσθέτοντας το δικό σας όνοµα στο όνοµα domain του εξυπηρετητή e-mail, όπως π.χ. στο jsmith@hotmail.com Μια υπηρεσία που βασίζεται στο Internet, καλείται news, και περιλαµβάνει δεκάδες χιλιάδες newsgroups. Κάθε newsgroup περιλαµβάνει συζητήσεις για ένα συγκεκριµένο θέµα. Το όνοµα ενός newsgroup καθορίζει το ιδιαίτερο θέµα ενδιαφέροντος των χρηστών του, όπως π.χ. το alt.food.cake ή το comp.os.unix Για τη συµµετοχή σε ένα newsgroup, απαιτείται ένα πρόγραµµα newsreader, που επιτρέπει την ανάγνωση των άρθρωνπουέχουναποσταλλείστονεξυπηρετητήειδήσεων. Μπορείτε να γράφετε άρθρα τα οποία άλλοι χρήστες διαβάζουν και αποκρίνονται σε αυτά. Εισαγωγή στηνπληροφορική 15 Εισαγωγή στηνπληροφορική 16 Telnet Το Telnet είναι µια ειδική υπηρεσία που επιτρέπει στους χρήστες να χρησιµοποιούν έναν υπολογιστή για να αποκτήσουν πρόσβαση στα περιεχόµενα ενός άλλου υπολογιστή (Telnet host). Ένα πρόγραµµα Telnet δηµιουργεί ένα «παράθυρο» στον υπολογιστή-host ώστε να µπορεί ο χρήστης να πρoσπελάσει τα αρχεία, να εισάγει εντολές και να ανταλλάξει δεδοµένα. Η υπηρεσία Telnet χρησιµοποιείται ευρέως από βιβλιοθήκες επιτρέπονταςστουςεπισκέπτεςνααναζητούνπληροφορίες, ναβρίσκουνάρθρα, κλπ. Εισαγωγή στηνπληροφορική 17 Εισαγωγή στηνπληροφορική 18 3
File Transfer Protocol (FTP) Τοπρωτόκολλοµεταφοράςαρχείων (FTP, File transfer protocol) είναι το εργαλείο του Internet που χρησιµοποιείται για την αντιγραφή αρχείων από τον έναν υπολογιστή στον άλλον. Χρησιµοποιώνταςέναειδικόπρόγραµµα FTP ήέναν Web browser (π.χ. Internet Explorer), µπορείτενασυνδεθείτεσε έναν υπολογιστή εξυπηρετητή FTP µέσω του Internet και να αντιγράψετε αρχεία στον υπολογιστή σας. Το πρωτόκολλο FTP είναι χρήσιµο για την εύρεση και αντιγραφή αρχείων λογισµικού, άρθρων και άλλων κατηγοριών δεδοµένων. Πανεπιστήµια και εταιρίες λογισµικού χρησιµοποιούν εξυπηρετητές FTP για να παρέχου στους επισκέπτες τους πρόσβαση σε δεδοµένα. Internet Relay Chat (IRC) Το IRC (Internet Relay Chat) είναι µια υπηρεσία που επιτρέπει στους χρήστες να επικοινωνούν µεταξύ τους σε πραγµατικό χρόνο, πληκτρολογώντας κείµενο σε ένα ειδικό παράθυρο. Όπως µε τις ειδήσεις (news), υπάρχουν εκατοντάδες «καναλιών» IRC, το καθένα αφιερωµένο σε ένα συγκεκριµένο θέµα ή οµάδα χρηστών. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε ένα ειδικό πρόγραµµα IRC για να συµµετάσχετε σε συζητήσεις σε ένα chatroom, αν και πολλά chatroomsεγκαθίστανταισε Web sites, επιτρέποντας στους επισκέπτες να επικοινωνούν µεταξύ τους άµεσα χρησιµοποιώντας το παράθυρο του Web browser. Εισαγωγή στηνπληροφορική 19 Εισαγωγή στηνπληροφορική 20 Online Υπηρεσίες Μια online υπηρεσία είναι µια εταιρία που παρέχει πρόσβαση σε e-mail, οµάδες συζητήσεων, βάσεις δεδοµένων για διάφορα ζητήµατα και στο Internet. Παραδείγµατα δηµοφιλών online υπηρεσιών αποτελούν οι America Online, CompuServe, και Prodigy Ιδιότητες του Internet σε Προγράµµατα ηµοφιλή πρόγραµµατα εφαρµογών, όπως επεξεργαστές κειµένου και λογιστικά φύλλα, διαθέτουν ικανότητες που σχετίζονται µε το Internet. Χρησιµοποιώντας τις ειδικές αυτές ιδιότητες, µπορείτε να δηµιουργείτε περιεχόµενο για δηµοσίευση στο Internet ή να δείτεπεριεχόµεναάµεσααπότο Internet. Εισαγωγή στηνπληροφορική 21 Εισαγωγή στηνπληροφορική 22 Επανάληψη Κεφαλαίου 8Α Ονοµάστε τους δύο οργανισµούς που δηµιούργησαν το δίκτυο που σήµερα καλείται Internet. Περιγράψτε τη βασική δοµή του Internet. Αναφέρετετιςβασικέςυπηρέσιεςπουπαρέχειτο Internet στους χρήστες του. Προσδιορίστε δύο ιδιότητες σχετικές µε το Internet που συναντώνται σε πολλές εφαρµογές λογισµικού. Κεφάλαιο 8Β Πρόσβασηστο Internet Συνδέονταςένα PC στο Internet ουλεύονταςστο Internet Εµπόριο στον Παγκόσµιο Ιστό (World Wide Web) Εισαγωγή στηνπληροφορική 23 Εισαγωγή στηνπληροφορική 24 4
Πρόσβαση στο Internet Μη καθιερωµένες µέθοδοι Κοινές µέθοδοι σύνδεσης Συνδέσεις δεδοµένων υψηλής ταχύτητας Μη καθιερωµένες µέθοδοι Οι παρακάτω µέθοδοι σύνδεσης στο Internet δεν χρησιµοποιούνταισυχνά: Άµεση σύνδεση: συνδέει ένα αποµονωµένο PC απευθείας στο backbone του Internet µέσωτουπρωτοκόλλου SLIP (serial line interface protocol) η του πρωτοκόλλου PPP (point-to-point protocol). Σύνδεση αποµακρυσµένου τερµατικού: επιτρέπει σε ένα χρήστη να ανταλλάσσει εντολές και δεδοµένα σε µορφή κειµένου ASCII µε έναν υπολογιστή εξυπηρετητή UNIX. Σύνδεση µέσω Gateway: συνδέει ένα δίκτυο που δεν χρησιµοποιεί το πρωτόκολλο TCP/IP µε το Internet µέσω ενός gateway. Εισαγωγή στηνπληροφορική 25 Εισαγωγή στηνπληροφορική 26 Κοινές µέθοδοι σύνδεσης Οι ακόλουθες είναι µερικές πολύ συνηθισµένες µέθοδοι σύνδεσηςυπολογιστώνστο Internet: Σύνδεσηµέσωενόςτοπικούδικτύου (LAN): εάντο LAN χρησιµοποιεί το πρωτόκολλο TCP/IP, µπορεί να ανταλλάσσει δεδοµένα πάνω από το Internet µέσω ενός gateway. Αν το LAN είναι συνδεδεµένο στο Internet µέσω ενός router, η σύνδεση επεκτείνεται σε όλους τους κόµβους του δικτύου. Σύνδεση µέσω ενός µόντεµ: εάν ένας προσωπικός υπολογιστής έχει πρόσβαση σε ένα modem και µια τηλεφωνική γραµµή, µπορεί να συνδεθείαπευθείαςήµέσωενόςπαροχέαυπηρεσιών Internet (ISP, Internet Service Provider). Οι λογαριασµοί ISP είναι ο συνηθέστερος τύπος σύνδεσης στο Internet. Εισαγωγή στηνπληροφορική 27 Εισαγωγή στηνπληροφορική 28 Συνδέσεις εδοµένων Υψηλής Ταχύτητας Επειδήοιταχύτητεςτων modems περιορίζονταιστα 56 Kbps, πολλοί χρήστες και µικρές επιχειρήσεις συνδέονται στο Internet µέσω γραµµών υψηλών ταχυτήτων, όπως τις ακόλουθες: Η υπηρεσία ISDN µπορεί να µεταδόσει έως 128 Kbps και µεταφέρει σήµατα φωνής και δεδοµένων πάνω από την ίδια σύνδεση. Οι υπηρεσίες xdsl είναι διαθέσιµες σε διάφορες µορφές µε ταχύτητες κατεβάσµατος έως 52 Mbps, και παρέχουν επίσης ταυτόχρονες µεταδόσεις φωνής και δεδοµένων. Η υπηρεσία καλωδιακού µόντεµ παρέχει υψηλής ταχύτητας µετάδοση δεδοµένων πάνω από τις υπάρχουσες οµοαξονικές γραµµές του συστήµατος καλωδιακής τηλεόρασης Εισαγωγή στηνπληροφορική 29 Εισαγωγή στηνπληροφορική 30 5
Σύνδεση ενός PC στο Internet Για τη σύνδεση ενός PC στο Internet, χρησιµοποιούνται εφαρµογές και συνδέσεις δικτύου που συµβαδίζουν µε το πρότυπο Winsock. Το πρότυπο Winsock εξασφαλίζει ότι συνδέσεις και εφαρµογές χρησιµοποιούν το πρωτόκολλο TCP/IP και µπορούν να επικοινωνήσουν µεταξύ τους Κάθε εφαρµογή Winsock και σύνδεση µπορούν να συνδυαστούν και να εξασφαλιστεί ότι µπορούν να λειτουργούνµαζί. Εισαγωγή στηνπληροφορική 31 Εισαγωγή στηνπληροφορική 32 ουλεύοντας στο Internet Επιχειρήσεις και Firewalls Intranets και Extranets Ζητήµατα για Telecommuters Επιχειρήσεις και Firewalls Πολλές επιχειρήσεις συνδέουν το τοπικό τους δίκτυο στο Internet, καθιστώντας τα δεδοµένα τους προσβάσιµα σε µη εξουσιοδοτηµένους χρήστες, όπως είναι οι hackers. Οιεπιχειρήσειςµπορούνναχρησιµοποιήσουνένα firewall για να ελέγχουν την πρόσβαση στο δίκτυό τους µέσω Internet, από άτοµα που δεν ανήκουν στην επιχείρηση. Ένα firewall δίνει στους εξωτερικούς χρήστες πρόσβαση σε δηµόσια τµήµατα του δικτύου ενός περιορίζει την πρόσβαση σε προστατευµένα τµήµατα του δικτύου. Εισαγωγή στηνπληροφορική 33 Εισαγωγή στηνπληροφορική 34 Invalid password STOP Εισαγωγή στηνπληροφορική 35 Εισαγωγή στηνπληροφορική 36 6
Intranets και Extranets Πολλοί οργανισµοί ρυθµίζουν τα εσωτερικά τους δίκτυα ώστε να µοιάζουν µε τον παγκόσµιο ιστό (WWW), έτσι ώστε οι χρήστες να τα προσπελάυνουν µε έναν browser. Ένα intranet είναι ένα LAN ή WAN που χρησιµοποιεί το πρωτόκολλο TCP/IP αλλά είναι προσβάσιµο µόνο από τους εσωτερικούς χρήστες. Τα Intranets δεν συνδέονται στο Internet. Ένα extranet είναι ένα intranet που επιτρέπει εξωτερική πρόσβαση σε αυτό µέσω του Internet. Συνήθως, οι εξωτερικοί χρήστες πρέπει να συνδέονται σε αυτό µε µια ταυτότητα (ID) και έναν κωδικό (password). Ζητήµατα για Telecommuters Ένας telecommuter είναι κάποιος που εργάζεται πέρα από το χώρο εργασίας, αλλά χρησιµοποιεί έναν υπολογιστή και λογισµικό επικοινωνιών για να έχει πρόσβαση το δίκτυο της εταιρείας, συνήθως πάνω µέσω του Internet. Όταν αποκτούν πρόσβαση σε ένα εταιρικό δίκτύο που είναι online, οι telecommuters πρέπει να γνωρίζουν ζητήµατα όπως η ασφάλεια, η κατοχή ευαίσθητων δεδοµένων, η δυσφήµηση καιησωστήχρήσητωνπόρωντηςεταιρείας. Εισαγωγή στηνπληροφορική 37 Εισαγωγή στηνπληροφορική 38 Εµπόριο στον Παγκόσµιο Ιστό Ο Παγκόσµιος Ιστός (Web) είναι ένα µέσο για ηλεκτρονικό εµπόριο (e-commerce), που απλά σηµαίνει να γίνονται συναλλαγές online. Για τους καταναλωτές, το ηλεκτρονικό εµπόριο σηµαίνει την ικανότητα ασφαλών αγορών, πληρωµής λογαριασµών και εκτέλεσης κάθε τύπου συναλλαγής online. Για τις επιχειρήσεις, το ηλεκτρονικό εµπόριο σηµαίνει έναν νέο τρόπο για πώληση και διανοµή προιόντων και υπηρεσιών και την επέκταση σε αγορές πέρα από τις φυσικές τοποθεσίες και τα γεωγραφικά σύνορα. Επανάληψη Κεφαλαίου 8Β Περιγράψτε πώς συνδέεται ένας υπολογιστής στο Internet. Προσδιορίστε τρεις κατηγορίες συνδέσεων υψηλής ταχύτητας που χρησιµοποιούνται συνήθως για σύνδεση στο Internet. Περιγράψτε τη διαδικασία σύνδεσης ενός προσωπικού υπολογιστή στο Internet µέσω ενός λογαριασµού ISP. Εξηγείστε τι είναι ένα firewall και ποιες είναι οι χρήσεις του. Ορίστε τους όρους intranet και extranet. Εξηγείστε τι σηµαίνει ηλεκτρονικο εµπόριο και πως επηρεάζει καταναλωτές και επιχειρήσεις. Εισαγωγή στηνπληροφορική 39 Εισαγωγή στηνπληροφορική 40 7