ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 2013 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. α Α4. δ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. ελ. 123-124 «Η γονιδιακι κεραπεία εφαρμόςτθκε και ειςάγονται πάλι ς αυτόν.» Β2. ελ. 133 «Διαγονιδιακά ονομάηονται τα ηϊα χοίρων και αιγϊν.» Β3. ελ. 21 «Σα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάςτεσ ωσ θμιαυτόνομα» Β4. ελ. 35 «Ο γενετικόσ κϊδικασ ςυνϊνυμα.» ΘΕΜΑ Γ Γ1. Βαςιηόμενοι ςτο 2 ο νόμο του Mendel- ςελ 73-74- «Βαςιηόμενοσ ςτο 2 ο νόμο διυβριδιςμοφ.» διαχωρίηουμε τα χαρακτθριςτικά και τα μελετάμε ανεξάρτθτα. Μζγεκοσ φτερών Θθλυκά: 300 με φυςιολογικά φτερά 100 με ατροφικά φτερά Άρα αναλογία 3 με φυςιολογικά: 1 με ατροφικά Αρςενικά: 300 με φυςιολογικά φτερά 100 με ατροφικά φτερά Άρα αναλογία 3 με φυςιολογικά: 1 με ατροφικά
Η εκφϊνθςθ αναφζρει ότι το γονίδιο για το φυςιολογικό μζγεκοσ φτερϊν είναι αυτοςωμικό επικρατζσ Η αναλογία 3:1 προκφπτει από διαςταφρωςθ 2 ετερόηυγων ατόμων Με βάςθ τα παραπάνω ιςχφει υμβολιςμόσ Γονίδιο για φυςιολογικό μζγεκοσ φτερϊν: Μ Γονίδιο για ατροφικά φτερά :μ Πικανοί γονότυποι Άτομο με φυςιολογικό μζγεκοσ φτερϊν : ΜΜ ι Μμ Άτομο με ατροφικά φτερά : μμ Η διαςταφρωςθ είναι P: Μμ Μμ Γαμζτεσ Μ,μ Μ,μ Σετράγωνο Punnett Μ μ M ΜΜ Μμ μ Μμ μμ 3 με φυςιολογικά φτερά : 1 με ατροφικά φτερά Η παραπάνω διαςταφρωςθ βαςίηεται ςτο 1 ο νόμο του Μendel ςελ. 71 «ο τρόποσ με τον οποίο διαχωριςμοφ των αλλθλόμορφων γονιδίων.» Άρα οι γονότυποι των γονζων είναι Μμ Μμ
Γ2. Χρώμα ματιών Θθλυκά: 200 με κόκκινα μάτια 200 με λευκά μάτια Άρα αναλογία 1 με κόκκινα: 1 με λευκά Αρςενικά: 200 με κόκκινα μάτια 200 με λευκά μάτια Άρα αναλογία 1 με κόκκινα: 1 με λευκά H εκφϊνθςθ αναφζρει ότι το γονίδιο για το κόκκινο χρϊμα ματιϊν είναι επικρατζσ Ότι το φφλο κακορίηεται ςτα ζντομα όπωσ ςτον άνκρωπο. Δεν γνωρίηουμε αν το γονίδιο κλθρονομείται με αυτοςωμικό ι φυλοςφνδετο τρόπο οπότε πρζπει να διερευνθκοφν και οι δφο περιπτϊςεισ. Α περίπτωςθ Σο γονίδιο για το χρώμα των ματιών να είναι αυτοςωμικό Σότε υμβολιςμόσ Γονίδιο για κόκκινο χρϊμα ματιϊν : Κ Γονίδιο για λευκό χρϊμα ματιϊν :κ Πικανοί γονότυποι Άτομο με κόκκινο χρϊμα ματιϊν: ΚΚ ικκ Άτομο με λευκό χρϊμα ματιϊν : κκ Η αναλογία 1:1 προκφπτει από διαςταφρωςθ ενόσ ατόμου ετερόηυγου με ζνα ομόηυγο ωσ προσ το υπολειπόμενο Επιβεβαίωςθ
Η διαςταφρωςθ είναι P: Κκ κκ Γαμζτεσ Κ,κ κ Σετράγωνο Punnett Κ κ κ Κκ κκ 1 με κόκκινα μάτια: 1 με λευκά μάτια Άρα αν το γονίδιο είναι αυτοςωμικό τότε οι γονότυποι των γονζων κα είναι Ρ: κθλυκό Κκ αρςενικό κκ ι αρςενικό Κκ κθλυκό κκ Β περίπτωςθ Σο γονίδιο για το χρώμα των ματιών να είναι φυλοςφνδετο Σότε υμβολιςμόσ Γονίδιο για κόκκινο χρϊμα ματιϊν : Χ Κ Γονίδιο για λευκό χρϊμα ματιϊν :Χ κ Πικανοί γονότυποι Άτομο με κόκκινο χρϊμα ματιϊν: κθλυκό: Χ Κ Χ Κ ι Χ Κ Χ κ αρςενικό Χ Κ Τ Άτομο με λευκό χρϊμα ματιϊν : κθλυκό: Χ κ Χ κ αρςενικό Χ κ Τ Από τθν αναλογία βλζπουμε ότι τα μιςά αρςενικά ζχουν προκφψει με κόκκινα μάτια άρα Χ Κ Τ και ότι τα άλλα μιςά αρςενικά ζχουν προκφψει με λευκά μάτια Χ κ Τ. Γνωρίηουμε ότι τα αρςενικά παίρνουν το Χ φυλετικό χρωμόςωμα από τθ μθτζρα και το Τ από το πατζρα. Άρα ο γονότυποσ τθσ μθτζρασ κα είναι Χ Κ Χ κ.
Γνωρίηουμε ότι τα κθλυκά παίρνουν ζνα Χ φυλετικό χρωμόςωμα από τθ μθτζρα και ζνα από το πατζρα. τα κθλυκά θ αναλογία είναι 1:1 άρα ο γονότυποσ του πατζρα είναι Χ κ Τ (αυτό μπορεί να αποδειχτεί και με τον ζλεγχο 2 περιπτϊςεων με διαςταυρϊςεισ). Επιβεβαίωςθ Ρ: κθλυκό Χ Κ Χ κ αρςενικό Χ κ Τ Γαμζτεσ: Χ Κ, Χ κ Χ κ,τ Σετράγωνο Punnett Χκ Τ ΧΚ Χ Κ Χ κ Χ Κ Τ Χκ Χ κ Χ κ Χ κ Τ Αρςενικά 1 με κόκκινα μάτια: 1 με λευκά μάτια Θθλυκά 1 με κόκκινα μάτια: 1 με λευκά μάτια Άρα αν το γονίδιο είναι φυλοςφνδετο τότε οι γονότυποι των γονζων κα είναι Άρα οι γονότυποι των γονζων Ρ: κθλυκό Χ Κ Χ κ αρςενικό Χ κ Τ Για όλα τα παραπάνω ιςχφειουν ο 1 Ο και 2 Ο νόμοσ του Mendel που ζχουν ιδθ αναφερκεί. Σχόλιο: τα ερωτήματα Γ1 και Γ2 μπορούν να αντιμετωπισθούν ενιαία με διασταυρώσεις διυβριδισμού.
Γ3. Ατελϊσ επικρατι υνεπικρατι Πολλαπλά αλλθλόμορφα Θνθςιγόνα Φυλοςφνδετα ΘΕΜΑ Δ Δ1. Τβριδοποιθμζνο μόριο 1 (1-3): 5 - AAATGAAACCAGGATAAG-3 3 - TTTACTTTGGTCCTATTCTTAA-5 Τβριδοποιθμζνο μόριο 2 (2-4): 5 - AATTCGGGGGGC -3 3 - GCCCCCCGTTAA- 5 Δ2. Σο υβριδοποιθμζνο μόριο που περιζχει το γονίδιο κα περιζχει τισ τριπλζτεσ που αντιςτοιχοφν ςτο mrna ςτο κωδικόνιο ζναρξθσ 5 -AUG -3 και ςε ζνα από τα κωδικόνια λιξθσ 5 -UAA-3 ι 5 -UAG-3 ι 5 -UGA-3. Ελζγχοντασ ςτο υβριδοποιθμζνο μόριο 1 και τισ δυο αλυςίδεσ τθ πάνω από δεξιά προσ τα αριςτερά και τθ κάτω από αριςτερά προσ τα δεξιά εντοπίηουμε ςτθ κάτω αλυςίδα τθ τριπλζτα νουκλεοτιδίων 3 -TAC-5 που αντιςτοιχεί ςτο mrna ςτο κωδικόνιο ζναρξθσ 5 -AUG-3 και με βιμα τριπλζτασ τθ τριπλζτα νουκλεοτιδίων 3 -ΑΣΣ-5 που αντιςτοιχεί ςτο mrna ςτο κωδικόνιο λιξθσ 5 -UAA-3.
Κάνοντασ τον αντίςτοιχο ζλεγχο ςτο υβριδοποιθμζνο μόριο 2 δεν εντοπίηουμε αντίςτοιχεσ αλλθλουχίεσ. Άρα το γονίδιο περιζχεται ςτο υβριδοποιθμζνο μόριο 1 και μθ κωδικι είναι θ κάτω αλυςίδα. Άρα το mrna που κα προκφψει κα είναι 5 - AAAUGAAACCAGGAUAAGAAUU- 3 Αιτιολόγθςθ του mrna με περιγραφι μεταγραφισ ςελ. 32-33 «Η RNA πολυμεράςθ επιτρζπουν τθν απελευκζρωςθ του» Δ3. To επόμενο trna που κα ςυνδεκεί ςτο ριβόςωμα μετά τθν απομάκρυνςθ του trna που μεταφζρει τθν λυςίνθ κα είναι τo trna που μεταφζρει τθν γλυκίνθ και κα ζχει αντικωδικόνιο 3 CCU 5. Αιτιολόγθςθ από περιγραφι τθσ επιμικυνςθσ ςτθ πρωτεινοςφνκεςθ ςελ. 37 «κατά τθν επιμικυνςθ μεταξφ τουσ» Δ4. Η DNA δεςμάςθ ςυνδζει αλυςίδεσ νουκλεικϊν οξζων δθμιουργϊντασ τον 3-5 φωςφοδιεςτερικό δεςμό ελ 14 ςχολικό βιβλίο: «Μια πολυνουκλεοτιδικι αλυςίδα φωςφοδιεςτερικό δεςμό». Από τθ δράςθ τθσ κα προκφψουν τα εξισ μόρια 1θ περίπτωςθ: 5' AAATGAAACCAGGATAAG AATTCGGGGGC 3' 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAAGCCCCCGTTAA 5' 2θ περίπτωςθ: 5' AAATGAAACCAGGATAAGAATTGCCCCCCG 3' 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAACGGGGGGCTTAA 5'
τθ 1 θ περίπτωςθ θ EcoRI αναγνωρίηει τθν αλλθλουχία μια φορά και κα δθμιουργθκοφν 2 κομμάτια. 1θ περίπτωςθ: 5' AAATGAAACCAGGATAAG AATTCGGGGGC 3' 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAA GCCCCCGTTAA 5' Και τα κομμάτια που κα προκφψουν κα είναι Α. 5' AAATGAAACCAGGATAAG -3 3' TTTACTTTGGTCCTATTCTTAA-5 Β. 5' AATTCGGGGGC 3' 3' GCCCCCGTTAA 5' τθ 2 θ περίπτωςθ δεν υπάρχει κζςθ αναγνϊριςθσ από τθν EcoRI οπότε κα παραμείνει 1 ενιαίο τμιμα. ελ. 57 ςχολικοφ βιβλίου: «Μια από τισ περιοριςτικζσ ενδονουκλεάςεσ που χρθςιμοποιοφν ευρζωσ με το ίδιο ενηυμο.» υνεπϊσ θ αλλθλουχία που αναγνωρίηει θ ΕcoRI υπάρχει μόνο ςτθν 1θ περίπτωςθ και προκφπτουν 2 κομμάτια Επιμζλεια Χορτάτου Ράνια Βιολόγοσ ΧΟΛΙΟ Σα κζματα των Πανελλθνίων Εξετάςεων 2013 ςτο μάκθμα τθσ Βιολογίασ Θετικισ Κατεφκυνςθσ χαρακτθρίηονται ςφνκετα, απαιτθτικά, με ςαφι διαβάκμιςθ δυςκολίασ ενϊ καλφπτουν ζνα ευρφ φάςμα τθσ διδακτζασ φλθσ. Αρκετά κζματα απαιτοφςαν κριτικι προςζγγιςθ και απευκφνονταν ςε μακθτζσ με βακιά κατανόθςθ του αντικειμζνου που μποροφν να διαχειριςτοφν με άνεςθ τθ γνϊςθ.