ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Για την τροποποίηση της Α.Ε.Π.Ο του έργου: Συντάχθηκε Ελένη Αλεξίου MSc Πολιτικός Μηχανικός Ο Προϊστάμενος Ελέγχθηκε Θεόδωρος Μπέκας Τοπογράφος Μηχανικός ΠΕ με Β'β Η Προϊσταμένη Θεωρήθηκε Τρίκαλα, Ιανουάριος 2015 Ευθυμία Καραγιάννη Πολιτικός Μηχανικός ΠΕ με Β' β
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 3 1.2 ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ /ΕΡΓΟΥ... 5 1.3 ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 7 1.4 ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ... 7 1.5 ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ... 7 2. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 8 3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...16 4. ΣΤΟΧΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...16 5. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ...19 6. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...20 6.1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΟΥ...22 6.2 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ...22 6.3 ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...22 6.4 ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...23 6.5 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...29 6.6 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...31 6.7 ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...35 6.8 ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...35 7. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ...36 8. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...38 8.1 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ...38 8.2 ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...38 8.3 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...45 8.4 ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...45 8.4.1 Γεωλογία... 45 8.4.2 Υδρογεωλογία... 47 8.4.3 Σεισμικότητα... 49 8.5 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...51 8.5.1 Χλωρίδα... 53 8.5.2 Πανίδα... 56 8.6 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... 57 8.6.1 Χωροταξικός σχεδιασμός χρήσεις γης... 58 8.6.2 Διάρθρωση και λειτουργίες ανθρωπογενούς περιβάλλοντος - Πολιτιστική κληρονομιά... 58 8.7 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...60 8.8 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ...63 8.9 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...69 8.10 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...70 8.11 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ...70 8.12 ΎΔΑΤΑ...71 8.13 ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...73 9. ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...75 9.1 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...75 9.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ - ΤΟΠΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...75 9.2.1 Φυσικά χαρακτηριστικά του εδάφους... 75 1
9.2.2 Σταθερότητα του εδάφους... 76 9.2.3 Διάβρωση του εδάφους... 76 9.2.4 Ρύπανση... 76 9.3 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...77 9.4 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...77 9.5 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...78 9.6 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ...80 9.6.2 Επιπτώσεις στους οικισμούς... 80 9.6.3 Επιπτώσεις στις παραγωγικές και οικονομικές δραστηριότητες... 80 9.6.4 Επιπτώσεις στις χρήσεις γης... 81 9.6.5 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...81 9.6.6 ΟΠΤΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ...81 9.6.7 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ...81 9.6.8 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ...81 9.7 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ...82 9.8 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...82 9.9 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΕΡΑ...82 9.10 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΘΟΡΥΒΟ Η ΔΟΝΗΣΕΙΣ...83 9.11 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ...83 9.12 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΔΑΤΑ...83 9.13 ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙ ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ...85 9.14 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ...86 10. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ...91 10.1 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...91 10.2 ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ...93 10.3 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...93 10.4 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΙΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ)...94 10.5 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...94 10.6 ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...95 10.7 ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ...95 10.8 ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ...95 11. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ...96 12. ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ...97 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι... I ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ... XXIII 2
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα μελέτη αποτελεί τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που υποβάλλεται για την τροποποίηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων του προτεινόμενου έργου: «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΛΙΜΝΟΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟΥ». Το προτεινόμενο έργο έχει λάβει έγκριση περιβαλλοντικών όρων με τη με αριθμ. πρωτ. 6159/77106/13-10-2008 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Θεσσαλίας με τον ίδιο τίτλο («ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΛΙΜΝΟΔΕΞΑΜΕΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟΥ»). Η ισχύουσα περιβαλλοντική αδειοδότηση αναφέρεται στην κατασκευή λιμνοδεξαμενής χωρητικότητας 334.700 μ 3 με τα συνοδά έργα για την άρδευση εκτάσεων στο αγρόκτημα Παλαιομονάστηρου του τέως Δήμου Γόμφων Πύλης Νομού Τρικάλων. Το έργο έχει ενταχθεί και προγραμματίζεται να υλοποιηθεί στα πλαίσια του προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας. 1.1 Γενικά στοιχεία του έργου Η παρούσα μελέτη αφορά στην τροποποίηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων του προτεινόμενου έργου, δεδομένου ότι τροποποιήθηκε η τεχνική μελέτη του σχεδιαζόμενου έργου, με αποτέλεσμα να προκύψει ο σχεδιασμός της λιμνοδεξαμενής με μικρότερη χωρητικότητα, επομένως και η τροποποίηση ορισμένων εκ των συνοδών έργων της λιμνοδεξαμενής (π.χ. φρεάτιο τροφοδοσίας και φρεάτιο εισόδου), αλλά και η προσθήκη της κατασκευής αρδευτικού δικτύου. Πιο συγκεκριμένα, για κατασκευαστικούς λόγους και ειδικότερα τη δυνατότητα συμπύκνωσης των εσωτερικών αναχωμάτων της λιμνοδεξαμενής, αποφασίστηκε η αλλαγή των κλίσεων των εσωτερικών πρανών, επομένως προκέκυψαν και τροποποιήσεις αναφορικά με τις εκσκαφές, τους χωματισμούς κλπ. Επιπλέον, στην απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων του μελετούμενου έργου δεν γίνεται αναφορά στην κατασκευή αρδευτικού δικτύου, δεδομένου ότι κατά την υποβολή της ΜΠΕ υπήρχε αρδευτικό δίκτυο, το οποίο είχε κατασκευαστεί από τους παραγωγούς της περιοχής και το οποίο περιλάμβανε επιφανειακούς κλειστούς μεταλλικούς αγωγούς υπό πίεση (τύπου perrot). Το εν λόγω δίκτυο υφίσταται και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Δεδομένου όμως ότι το υφιστάμενο δίκτυο είναι επιφανειακό και πεπαλαιωμένο, υπάρχει συνεχής απαίτηση για συντήρηση του δικτύου αυτού, ενώ παράλληλα παρατηρούνται μεγάλες απώλειες νερού κατά τη χρήση του. Έτσι, προκειμένου να εναρμονιστεί η χρήση του αρδευτικού δικτύου με το σκοπό του σχεδιαζόμενου έργου, δηλαδή την εξοικονόμηση νερού, κατά την επικαιροποίηση της τεχνικής μελέτης του σχεδιαζόμενου έργου, συμπεριλήφθηκε στις εργασίες η αντικατάσταση των αγωγών του υφιστάμενου επιφανειακού δικτύου με υπόγειους κλειστούς αγωγούς υπό πίεση. Το σχεδιαζόμενο έργο όπως τελικά τροποποιήθηκε και αναμένεται να αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά με τροποποίησης της εγκεκριμένης ΑΕΠΟ αφορά την κατασκευή έργων για την αποταμίευση νερού και την άρδευση αγροκτημάτων στην T.Κ. Παλαιομονάστηρου της Δημοτικής Ενότητας Γόμφων του Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων. Πιο συγκεκριμένα, το σχεδιαζόμενο έργο αφορά στην κατασκευή λιμνοδεξαμενής εμβαδού 80 στρεμμάτων και χωρητικότητας 251.200 κ.μ. στην T.Κ. Παλαιομονάστηρου της Δημοτικής Ενότητας Γόμφων του Δήμου Πύλης και σε απόσταση 300 μ. από τον οικισμό Παλαιομονάστηρου. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή διώρυγας υδροληψίας μήκους 3
περίπου 1.200 μ. για τη μεταφορά νερού από υφιστάμενη υδατοδεξαμενή, η οποία τροφοδοτείται από τον Πορταϊκό ποταμό, μέχρι τη λιμνοδεξαμενή. Στα συνοδά έργα συμπεριλαμβάνονται το φρεάτιο υδροληψίας (στην αρχή της διώρυγας υδροληψίας), φρεάτιο τροφοδοσίας και φρεάτιο εισόδου για την πλήρωση της λιμνοδεξαμενής. Το έργο αποσκοπεί στην άρδευση 1.280 στρ. της περιοχής. Η λιμνοδεξαμενή θα κατασκευαστεί εν μέρει με εκσκαφή και εν μέρει με ανύψωση περιμετρικού αναχώματος. Στην ανατολική πλευρά το ανάχωμα θα έχει το μέγιστο ύψος του, ενώ στη δυτική πλευρά θα μηδενίζεται. Τα πρανή των αναχωμάτων και των εκσκαφών εσωτερικά θα διαμορφωθούν με κλίση 1:7, ενώ εξωτερικά με κλίση 1:2,5. Περιμετρικά της λιμνοδεξαμενής θα αφεθεί ζώνη πλάτους 5,00 μ. για την προσπέλασή της. Επίσης, θα κατασκευαστεί οικίσκος αντλιοστασίου που θα εφοδιαστεί με αντλητικό συγκρότημα, το οποίο θα ηλεκτροδοτηθεί προκειμένου να τροφοδοτεί το υπόγειο αρδευτικό δίκτυο μήκους περίπου 8.080 μ. από πλαστικούς αγωγούς PVC 12,5 atm, το οποίο πρόκειται να κατασκευαστεί σε αντικατάσταση του υφιστάμενου επιφανειακού αρδευτικού δικτύου από μεταλλικούς σωλήνες του Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου. Το σχεδιαζόμενο αρδευτικό δίκτυο περιλαμβάνει υδροληψίες και όλες τις απαραίτητες συσκευές δικτύου με τα φρεάτιά τους. Ακολούθως δίνονται τα κύρια χαρακτηριστικά του μελετούμενου έργου. Τίτλος έργου: Είδος έργου: Καθεστώς υλοποίησης έργου: Διοικητική περιφέρεια: Υδραυλικό εγγειοβελτιωτικό έργο Νέο έργο Δημοτικής Ενότητας Γόμφων Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων Περιφέρειας Θεσσαλίας Θέση: Δυναμικότητα έργου: Τοπική Κοινότητα Παλαιομονάστηρου - Λιμνοδεξαμενή όγκου 251.200 μ 3, έκτασης 80 στρ. - Ανοιχτή διώρυγα υδροληψίας 1.200 μ. - Αρδευτικό δίκτυο συνολικού μήκους 8.080 μ. - Αρδευόμενη έκταση 1.280 στρ. - Απόληψη επιφανειακών υδάτων για άρδευση: 633.600 μ 3 /έτος Οι γεωγραφικές συντεταγμένες στις θέσεις επέμβασης του μελετούμενου έργου δίνονται τόσο στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς (ΕΓΣΑ 87) όσο και στο Παγκόσμιο Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς (WGS 84). Θέση επέμβασης Σύστημα συντεταγμένων ΕΓΣΑ 87 WGS 84 Χ Υ λ φ Λιμνοδεξαμενή 297982 4371414 21 ο 39 11 59 39 ο 28 16 44 298017 4371213 21 ο 39 13 27 39 ο 28 09 95 297655 4371135 21 ο 38 58 22 39 ο 28 07 12 297631 4371275 21 ο 38 57 06 39 ο 28 11 64 Ανοιχτή διώρυγα 296537 4370831 21 ο 38 11 80 39 ο 27 56 32 4
296643 4370882 21 ο 38 16 18 39 ο 27 58 06 296853 4370987 21 ο 38 24 85 39 ο 28 01 62 297203 4371078 21 ο 38 39 38 39 ο 28 04 90 297414 4371122 21 ο 38 48 16 39 ο 28 06 48 297629 4371228 21 ο 38 57 03 39 ο 28 10 11 Αρδευτικό δίκτυο 297879 4371162 21 ο 39 07 56 39 ο 28 08 18 297883 4371125 21 ο 39 07 76 39 ο 28 06 99 296667 4370894 21 ο 38 17 17 39 ο 27 58 47 296788 4370693 21 ο 38 22 45 39 ο 27 52 06 298377 4371016 21 ο 39 28 54 39 ο 28 03 87 298412 4371544 21 ο 39 29 43 39 ο 28 21 01 297800 4371742 21 ο 39 03 62 39 ο 28 26 91 297393 4371642 21 ο 38 46 71 39 ο 28 23 33 1.2 Κατάταξη της δραστηριότητας /έργου Η κατάθεση των στοιχείων για τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τελικώς της Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων γίνεται με βάση τις ακόλουθες νομοθετικές διατάξεις: Ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160/Α/18-10-1986) «Για την προστασία του περιβάλλοντος» Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91/Α/25-4-2002) «Εναρμόνιση του Ν. 1650/86 με τις Οδηγίες 97/11/Ε.Ε. και 96/61/Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις» Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209/Α/21-9-2011) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» Υπουργική Απόφαση 1958/13-1-2012 (ΦΕΚ 21/Β/13-1-2012) «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011)» Υπουργική Απόφαση 20741/27-4-2012 (ΦΕΚ 1565/Β/8-5-2012) «Τροποποίηση της 1958/13 1 2012 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.09.2011 (Α 209)» (Β 21)» Υπουργική Απόφαση 166476/25-2-2013 (ΦΕΚ 595/Β/14-3-2013) «Τροποποίηση της υπ αριθ. 1958/13 1 2012 (ΦΕΚ 21/Β/2012) απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες, σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/21.09.2011 (ΦΕΚ Α/209/2011)», όπως τροποποιήθηκε από την υπ αριθ. 20741/2012 (ΦΕΚ 1565/Β/8 5 2012) όμοιά της απόφαση» Υπουργική Απόφαση 173829/14-6-2014 (ΦΕΚ 2036/Β/25-7-2014) «Τροποποίηση της υπ αριθ. 1958/2012 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β 21), με την οποία κατατάσσονται τα δημόσια και ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες σε κατηγορίες και υποκατηγορίες, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 4 του Ν.4014/2011 (Α 209), όπως αυτή έχει 5
τροποποιηθεί και ισχύει, ως προς την κατάταξη ορισμένων έργων και δραστηριοτήτων της 2ης, 6ης, 9ης και 12ης Ομάδας» Υπουργική Απόφαση 170225/20-1-2014 (ΦΕΚ 135/Β/27-1-2014) «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με αρ. 1958/2012 (Β 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας» Σύμφωνα με τη με αριθμ. 1958/13-1-2012 (ΦΕΚ 21/Β/13-1-2012) Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ. Α 209/2011)», τα μελετούμενα έργα κατατάσσονται με βάση το Παράρτημα Ι ως ακολούθως: Ομάδα: 2 η Υδραυλικά έργα: Αύξων Αριθμός: 2 Έργα ταμίευσης υδάτων (εφεξής «ταμιευτήρες»), όπως: ταμιευτήρες φραγμάτων, λιμνοδεξαμενές, ομβροδεξαμενές και υδατοδεξαμενές κλπ Υποκατηγορία: Α2 Ταμιευτήρας εκτός περιοχών Natura 2000: 10.000.000 m 3 V > 100.000 m 3 και 20m h > 5m (V = 251.200 μ 3 και hmax = 9,20 μ.) Αύξων Αριθμός: 3 Υδροληψία ή εκτροπή νερού από υδατορέματα με οποιονδήποτε τρόπο (εφεξής υδροληψία από υδατορέματα»), όπως: με φράγμα ταμίευσης ή ανάσχεσης, ρουφράκτη, διάφραγμα υπό την κοίτη, άντληση κλπ Υποκατηγορία: Α2 Υδροληψία εκτός περιοχής Natura 2000: 10.000.000 m 3 /έτος V > 500.000 m 3 /έτος (V = 633.600 μ 3 ) Αύξων Αριθμός: 7 «Αγωγοί μεταφοράς νερού κάθε είδους και χρήσης, όπως: κλειστοί αγωγοί μεταφοράς νερού (συμπεριλαμβανομένου και του θερμού) ή αποχέτευσης ακαθάρτων ή ομβρίων, διώρυγες, τάφροι, σήραγγες μεταφοράς υδάτων κλπ.» Υποκατηγορία: Β 20.000m ΣL > 1.000m (Ανοικτή διώρυγα: 1.200 μ, Αρδευτικό δίκτυο: 8.080 μ Συνολικό μήκος αγωγών: 9.280 μ.) Με βάση τα προαναφερόμενα, το μελετούμενο έργο κατατάσσεται στην Υποκατηγορία Α2 και σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 4014/2011, για το παραπάνω έργο πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και έκδοσης Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ). Επομένως, θα ακολουθηθεί η διαδικασία της εκπόνησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Για έργα και δραστηριότητες της υποκατηγορίας της Α2, το περιεχόμενο της Μ.Π.Ε. καθορίζεται από το άρθρο 11 και το Παράρτημα ΙΙ του Ν. 4014/2011, καθώς και από την Υπουργική Απόφαση 170225/20-1-2014 (ΦΕΚ 135/Β/27-1-2014). Αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και δραστηριοτήτων της υποκατηγορίας Α2 του άρθρου 1 του Ν. 4014/2011 είναι η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της. 6
Στην προκειμένη περίπτωση, η περιοχή του έργου οριοθετείται εκτός προστατευόμενης περιοχής και η μελέτη κατατίθεται στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Θεσσαλίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας. 1.3 Φορέας υλοποίησης του έργου Φορέας υλοποίησης του έργου είναι η Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων και ειδικότερα η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων Π.Ε. Τρικάλων, η οποία θα είναι αρμόδια για θέματα που αφορούν την κατασκευή και τη λειτουργία του έργου και υπεύθυνη για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων που θα επιβληθούν κατά το στάδιο της έγκρισης της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ταχυδρομική διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 31, Τ.Κ. 42100, Τρίκαλα Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2431351619 1.4 Μελετητής Αρμόδια για τη σύνταξη της μελέτης: Ταχυδρομική διεύθυνση: Τηλέφωνο: e-mail: Ελένη Αλεξίου Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός MSc Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη Περικλέους 7, Φάρσαλα, Τ.Κ. 40300 6947-682142 ealexiou1@gmail.com 1.5 Σκοπός μελέτης Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η τροποποίηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου, αλλά και η επισήμανση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων τόσο κατά τη φάση κατασκευής όσο και κατά τη φάση λειτουργίας του προτεινόμενου έργου. Η εν λόγω διαδικασία πραγματοποιείται με την τεχνική περιγραφή του προτεινόμενου έργου μετά την τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου του, την επισήμανση των πιθανών κύριων περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κατασκευή και λειτουργία του, καθώς και την ανάλυση των μέτρων που θα λάβει ο υπεύθυνος του έργου για την αντιμετώπιση των οχλήσεων προς το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Ειδικότερα, στην παρούσα μελέτη περιγράφονται τα στοιχεία του άρθρου 11 και του Παραρτήματος ΙΙ του Ν. 4014/2011, καθώς και της Υπουργικής Απόφασης 170225/20-1-2014 (ΦΕΚ 135/Β/27-1-2014), ενώ δίνεται η περιγραφή του σχεδιαζόμενου έργου, καθώς και του περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης (φυσικού και ανθρωπογενούς). Ακολούθως, εκτιμώνται οι επιπτώσεις και προτείνονται τα ανάλογα μέτρα. Στα παραρτήματα που επισυνάπτονται, παρουσιάζονται χάρτες της περιοχής μελέτης, τοπογραφικό διάγραμμα των έργων, σειρά φωτογραφιών της άμεσης περιοχής μελέτης, αλλά και τα απαιτούμενα έγγραφα αδειοδότησης του έργου. 7
2. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός του παρόντος τεύχους είναι η τροποποίηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων του έργου, η διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την κατασκευή και τη λειτουργία του έργου, καθώς και ο προσδιορισμός των κατάλληλων μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων αυτών σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Το σχεδιαζόμενο έργο, όπως τελικά τροποποιήθηκε και αναμένεται να αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά, αφορά την κατασκευή έργων για την αποταμίευση νερού από τον Πορταϊκό ποταμό και την άρδευση αγροκτημάτων του Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου στην T.Κ. Παλαιομονάστηρου της Δημοτικής Ενότητας Γόμφων του Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων. Πιο συγκεκριμένα, το σχεδιαζόμενο έργο αφορά στην κατασκευή λιμνοδεξαμενής για την αποταμίευση νερού, την κατασκευή διώρυγας υδροληψίας για τη μεταφορά νερού μέχρι τη λιμνοδεξαμενή, άλλα συνοδά έργα (φρεάτια κλπ.), καθώς την κατασκευή υπόγειου αρδευτικού δικτύου. Το έργο αποσκοπεί στην άρδευση 1.280 στρ. της περιοχής. Οι εκτάσεις αυτές αρδεύονται σήμερα με προσωρινές επιφανειακές σωληνώσεις από 4 υφιστάμενες γεωτρήσεις, οι οποίες μετά την κατασκευή του μελετούμενου έργου πρόκειται να καταργηθούν. Σκοπός του έργου είναι η αντικατάσταση της χρήσης υπόγειου νερού με επιφανειακό νερό για την άρδευση των αγροτικών εκτάσεων, επομένως κατ επέκταση και την «ανακούφιση» του επιβαρυμένου υπόγειου υδροφορέα εξαιτίας της εντατικής γεωργικής δρατηριότητας στην ευρύτερη περιοχή μελέτης. Η αξιοποίηση του επιφανειακού νερού και ειδικότερα η αποθήκευση στη λιμνοδεξαμενή νερού ειδικά κατά τους μήνες των αυξημένων βροχοπτώσεων (Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος) πρόκειται να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των αρδευτικών προβλημάτων κατά τους θερινούς μήνες όπου το νερό δεν επαρκεί. Η χωροθέτηση του σχεδιαζόμενου έργου γίνεται εκτός ορίων οικισμού (αστικού περιβάλλοντος). Στην εν λόγω περιοχή απουσιάζουν οι θεσμοθετημένες ζώνες (ΖΟΕ, ΒΙΠΕ κλπ.), ενώ έχει εγκριθεί το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) Δημοτικής Ενότητας Γόμφων Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων. Στα πλαίσια του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ Δημοτικής Ενότητας Γόμφων Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων (αρ. πρωτ. 3156/19492/17-1-2014 απόφαση της Γενικής Γραμματέως Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας), προτείνεται να χωροθετηθεί θέση λιμνοδεξαμενής σε δημοτικές εκτάσεις στην Τ.Κ. Παλαιομονάστηρου για αρδευτικές ανάγκες και ορθολογική διαχείριση υδατικών πόρων. Όσον αφορά τους χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, στην περιοχή της Τοπικής Κοινότητας Παλαιομονάστηρου δεν υφίσταται κάποιος χώρος ο οποίος να έχει κηρυχθεί ή να θεωρείται αρχαιολογικός χώρος ή μνημείο. Στην ευρύτερη περιοχή βέβαια συναντώνται διάφοροι χώροι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος όπως π.χ. ο χαρακτηρισμός του Μύλου στο Μπληγόρι Β.Δ. της Πύλης ιδιοκτησίας κληρονόμων Χρήστου Μπουρνάζου ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου, ο καθορισμός ζώνης προστασίας 200 μ. πέριξ της τοξωτής γέφυρας του Πορταϊκού ποταμού Δήμου Πύλης κ.α. Επίσης, η περιοχή μελέτης βρίσκεται εκτός προστατευόμενων περιοχών, ενώ δυτικά της περιοχής μελέτης συναντώνται οι προστατευόμενες από το Δίκτυο Natura 2000 περιοχές «Κερκέτιο όρος (Κόζιακας)» με κωδικό GR1440002 και «Κορυφές όρους Κόζιακα» με κωδικό GR1440006. 8
Στα πλαίσια της παρούσας μελέτης γίνεται αναγνώριση της υφιστάμενης κατάστασης του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος και των υφιστάμενων πιέσεων που ασκούνται από τις δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής του έργου. Στη συνέχεια, εκτιμώνται οι δυνητικές επιπτώσεις, καθώς και τα μέτρα αντιμετώπισης στο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον στην περιοχή μελέτης από την κατασκευή και λειτουργία του έργου. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι ενδεχόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις του προτεινόμενου έργου. Πίνακας 2.1: Πίνακας συνοπτικά πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου Κατηγορία/Τομέας Κλιματικά, βιοκλιματικά χαρακτηριστικά Μορφολογία και έδαφος Ενδεχόμενη Επίπτωση Αναμένεται αναβάθμιση του βιοκλιματικού περιβάλλοντος με τη δημιουργία μικροκλίματος γύρω από τη θέση της λιμνοδεξαμενής. Διαφοροποίηση στα φυσικά χαρακτηριστικά του εδάφους στον άμεσο χώρο κατασκευής της λιμνοδεξαμενής. Αμελητέα ρύπανση του εδάφους από ορυκτέλαια, λάδια ή άλλα στερεά απορρίμματα από τη λειτουργία του εργοταξίου που μπορεί να εξαλειφθεί με κατάλληλες προφυλάξεις. Πιθανή μικρή διάβρωση του επιφανειακού στρώματος του εδάφους και μεταφορά μικρών ποσοτήτων χωμάτων σε αποστραγγιστικές τάφρους και σκάμματα σε περίπτωση βροχόπτωσης κατά την κατασκευή. Γεωλογία, τεκτονική, σεισμικότητα Δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις από το έργο. Φυσικό Περιβάλλον Άμεση διατάραξη αναμένεται μόνο στη μικροχλωρίδα και μικροπανίδα περιμετρικά του έργου. Προσωρινή ενόχληση από τη λειτουργία του εργοταξίου μπορεί να προκληθεί στην ορνιθοπανίδα, την εντομοπανίδα και τα μικρά θηλαστικά σε απόσταση 200-300 m. Απομάκρυνση εδαφοπανίδας (ασπόνδυλα) του εδαφικού μανδύα από τη λεκάνη κατάκλισης. Θόρυβος Προσωρινή αύξηση των επιπέδων θορύβου στην άμεση περιοχή μελέτης κατά την κατασκευή. Παροδική έκθεση των εργαζομένων στο εργοτάξιο σε αυξημένη στάθμη θορύβου κατά την κατασκευή. Αισθητικό περιβάλλον Πολιτισμικό περιβάλλον Υγεία Η αισθητική αλλοίωση που θα προκληθεί στη φάση κατασκευής είναι παροδική και πλήρως αναστρέψιμη. Κατά τη λειτουργία του έργου, το φυσικό τοπίο πρόκειται να αναβαθμιστεί αισθητικά λόγω της παρουσίας του υγρού στοιχείου. Δεν επηρεάζονται αρνητικά οι αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι ή άλλα πολιτισμικά στοιχεία της περιοχής. Δεν αναμένεται καμία αρνητική επίδραση στον τομέα της υγείας. 9
Οικισμοί Παραγωγικές και οικονομικές δραστηριότητες Χρήσεις γης Ιστορικό - Πολιτιστικό περιβάλλον Οπτική Ρύπανση Χρήστες του έργου Μεταφορές κυκλοφορία Τεχνικές υποδομές Ανθρωπογενείς πιέσεις στο περιβάλλον Ποιότητα του αέρα Θόρυβος ή δονήσεις Ηλεκτρομαγνητικά πεδία Ύδατα Πιθανή παροδική όχληση του γειτονικού οικισμού λόγω αυξημένης στάθμης θορύβου κατά την κατασκευή. Ενίσχυση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης κυρίως στον αγροτικό τομέα της περιοχής μελέτης από τη λειτουργία του έργου. Δεν αναμένεται διαφοροποίηση στις χρήσεις γης της ζώνης επιρροής του έργου πλην του άμεσου χώρου κατασκευής της λιμνοδεξαμενής. Δεν εντοπίζονται δυσμενείς επιπτώσεις. Το άμεσο φυσικό περιβάλλον του έργου πρόκειται να αναβαθμιστεί αισθητικά και με τη λειτουργία του έργου. Μόνο θετικές επιδράσεις στους χρήστες από την λειτουργία του έργου. Μικρή αύξηση της κίνησης τροχοφόρων οχημάτων κατά την κατασκευή του έργου. Το έργο δε συνδέεται με βλάβες στον τομέα αυτό. Μόνο θετικές επιδράσεις από τη λειτουργία του έργου. Κατά τη φάση κατασκευής, αναμένεται να υπάρξουν περιορισμένες εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων. Προσωρινή αύξηση των επιπέδων θορύβου στην άμεση περιοχή μελέτης κατά την κατασκευή. Δεν αναμένονται επιπτώσεις από το έργο. Αύξηση του ρυθμού χρήσης των επιφανειακών υδάτων της περιοχής (κυρίως με χειμερινές απολήψεις) με παράλληλη «ανακούφιση» του υπόγειου υδροφορέα, αφού η χρήση υπόγειου νερού για άρδευση πρόκειται να αντικατασταθεί με τη χρήση επιφανειακού νερού. Πρόβλεψη για παράπλευρες αποστραγγιστικές τάφρους σε περίπτωση βροχοπτώσεων. Γενικά τα σημαντικότερα μέτρα αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αφορούν αποκλειστικά τη φάση κατασκευής του έργου και συνιστούν στις ενέργειες που πρέπει να γίνουν και πιο συγκεκριμένα: στην οργάνωση του εργοταξίου με σκοπό την πρόληψη και αποφυγή επιπτώσεων, στην προστασία του εδαφικού προφίλ και την αποφυγή τραυματισμού του, στην κατάλληλη διάθεση περίσσειας των προϊόντων εκσκαφής, τήρηση ωραρίου εργασιών κοντά σε κατοικημένες περιοχές, διαβροχή των δρόμων και κατάλληλη σήμανση και φωτισμός, 10
προστασία των επιφανειακών υδάτων και του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, τα οποία μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τους κινδύνους προσωρινής ή μόνιμης υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Μέτρα προστασίας υδατικού - εδαφικού περιβάλλοντος, αισθητικού περιβάλλοντος Η διαχείριση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο Π.Δ. 82/2004 (ΦΕΚ 64/Α/2004). Η διάθεση των στερεών απορριμμάτων που ενδεχομένως να προκύψουν από την κατασκευή του έργου θα πρέπει να γίνουν στο Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Νομού Τρικάλων σε χώρο διάθεσης με υγειονομική ασφάλεια. Τα πλεονάζοντα προϊόντα των εκσκαφών, πρόκειται να μεταφερθούν σε κατάλληλη θέση σε μικρή απόσταση από το χώρο της λιμνοδεξαμενής. Ειδικότερα, πριν την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών του έργου, ο ανάδοχος υποχρεούται να υποδείξει στην προϊσταμένη αρχή του έργου το χώρο απόθεσης των πλεοναζόντων υλικών, υποβάλλοντας παράλληλα στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή τη σχετική τεχνική περιβαλλοντική μελέτη, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αντίστοιχη αδειοδότηση σύμφωνα με το Άρθρο 9 της ΥΑ 167563/ΕΥΠΕ (ΦΕΚ 964/Β/19-4-2013). Σημειώνεται επίσης ότι σε καμία περίπτωση δεν θα γίνει εναπόθεση προϊόντων εκσκαφής σε ρέματα, στη θάλασσα ή σε κάποια ακτή, επομένως δεν αναμένεται να δημιουργηθούν προβλήματα εναπόθεσης ή διάβρωσης. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του έργου, θα πρέπει να εφαρμοστούν οι αρχές σχεδιασμού του έργου και θα διατηρείται η απαιτούμενη οικολογική παροχή του ποταμού, ενώ αυστηρά δεν θα γίνονται απολήψεις κατά το μήνα Αύγουστο όπου οι απορροές του ποταμού είναι μικρότερες της απαιτούμενης οικολογικής παροχής, γεγονός που μπορεί να διασφαλιστεί με την τοποθέτηση υδρομέτρου στο φρεάτιο υδροληψίας κατάντι της υφιστάμενης υδατοδεξαμενής. Τέλος, θα πρέπει να πραγματοποιείται τακτική συντήρηση και εποπτεία της λιμνοδεξαμενής και του αρδευτικού δικτύου από το φορέα λειτουργίας του έργου (Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου) για την πρόληψη τυχόν ανεπιθύμητων επιπτώσεων και κυρίως την εξασφάλιση της ορθολογικής χρήσης του νερού προς την πλευρά της εξοικονόμησης. Μέτρα αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου για τον περιορισμό των οχλήσεων από τη σκόνη και την εφαρμογή ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης. Για τον περιορισμό της σκόνης κατά τη διάρκεια κατασκευής απαιτούνται τα εξής: Διαβροχή των διαδρόμων κίνησης εντός του εργοταξίου και των επιφανειών επέμβασης, Επέμβαση σε γυμνές επιφάνειες όπου είναι απαραίτητο, Θέσπιση μέγιστων ορίων ταχύτητας σε όλες τις μη ασφαλτοστρωμένες επιφάνειες. Όσον αφορά τις σκόνες που θα δημιουργούνται κατά τη μεταφορά χύδην υλικών (π.χ. προϊόντα εκσκαφής) από το χώρο εργασιών προς τους χώρους διάθεσης, προτείνονται τα παρακάτω μέτρα τα οποία έχουν σχέση και με την ασφάλεια οδήγησης: Ειδική σήμανση σε όλο το μήκος της διαδρομής μεταφοράς των υλικών ότι εκτελούνται έργα, Αποφυγή υπερπλήρωσης των φορτηγών μεταφοράς χύδην υλικών, Κάλυψη των υλικών με σκέπαστρα, Συντήρηση του οδικού δικτύου μεταφοράς, Παράκαμψη των οικισμών κατά τη μεταφορά υλικών ή διαβροχή των οδών αν αυτό δεν είναι εφικτό. 11
Εξασφάλιση απορροής των υδάτων ώστε να μην επαναιωρούνται τα καταπίπτοντα σωματίδια. Οι κινητήρες πρέπει να ρυθμιστούν έτσι ώστε η εκπομπή αερίων και σωματιδιακών ρύπων να μην υπερβαίνει τις ποσότητες επιτρεπόμενων ορίων εκπομπής αερίων και σωματιδιακών ρύπων σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 28432/2447. Μέτρα προστασίας ακουστικού περιβάλλοντος Για τον περιορισμό των οχλήσεων από θόρυβο κατά την κατασκευή του έργου, θα πρέπει να τηρηθούν όλες οι σχετικές διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας και τα επίπεδα του θορύβου να μην υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια. Τα αντιθορυβικά μέτρα που προτείνονται να εφαρμοστούν κατά την κατασκευή συνοψίζονται σε δυο επίπεδα επέμβασης: Έλεγχος του θορύβου των μηχανημάτων του εργοταξίου και χρήση μηχανημάτων με χρήση μοντέλων με μειωμένες εκπομπές θορύβου, εφοδιασμένων με πιστοποιητικό τύπου ΕΟΚ. Συνεκτίμηση του θορύβου στον καθαρισμό του προγράμματος των εργασιών και της μεθοδολογίας κατασκευής. Ο ανάδοχος θα πρέπει να επιλέξει τη διάταξη του εργοταξίου και τον προγραμματισμό των εργασιών έτσι ώστε να προκληθεί η ελάχιστη δυνατή παρενόχληση. Μέτρα προστασίας του βιοτικού περιβάλλοντος (χλωρίδα και πανίδα) Κατά τη φάση κατασκευής πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα πυροπροστασίας για την περίπτωση πυρκαγιάς κατά τη λειτουργία μηχανημάτων συνεργείων κλπ. για την εξάλειψη του κινδύνου σε περίπτωση ατυχήματος φωτιάς. Σε όλο το μήκος επέμβασης, η φυσική βλάστηση δε θα δεχτεί καμία επέμβαση και ειδικότερα δε θα γίνει αφαίρεση οποιασδήποτε μορφής ξυλώδους βλάστησης. Κατά τη φάση λειτουργίας του έργου δεν προβλέπονται δυσμενείς επιπτώσεις για το βιοτικό περιβάλλον της περιοχής, αντιθέτως λόγω της βελτίωσης των υδρολογικών χαρακτηριστικών και της ενδεχόμενης βελτίωσης της βλάστησης, αναμένεται αύξηση της βιοποικιλότητας της πανίδας και του πληθυσμού των ειδών, ενώ αναμένεται βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης της υπάρχουσας πανίδας, αύξηση της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος και επομένως πιθανή δημιουργία συνθηκών συγκράτησης μεγαλύτερων πληθυσμών της υπάρχουσας πανίδας. Μέτρα προστασίας του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος Η οργάνωση του εργοταξίου θα πρέπει να γίνεται στη μέγιστη δυνατή απόσταση από τον οικισμό. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται από τον εργολάβο κατασκευής στα δίκτυα Κοινής Ωφέλειας (ΔΕΗ, ΟΤΕ) στις περιοχές του έργου κοντά στους οικισμούς. Κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου να μην παρακωλύεται η ομαλή επικοινωνία μεταξύ των κατοικημένων περιοχών. Μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων στο ιστορικό - πολιτιστικό περιβάλλον Όμως οι εργασίες για την κατασκευή του έργου θα γίνονται υπό την εποπτεία της αρμόδιας αρχαιολογικής Υπηρεσίας και σύμφωνα με τις υποδείξεις της. 12
Μέτρα προστασίας της υγείας Γενικά θα πρέπει να τηρηθούν από τον ανάδοχο όσα απαιτούνται από τις σχετικές νομοθεσίες για την προστασία της υγείας των εργαζομένων στο εργοτάξιο. Στους εργαζόμενους πρέπει να χορηγούνται τα προβλεπόμενα από το νόμο είδη ρουχισμού, όπως φόρμες εργασίας, υποδήματα, γάντια κλπ. Μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων στους χρήστες Με τη λειτουργία του έργου πρόκειται να υπάρξει βελτίωση των συνθηκών άρδευσης στην περιοχή και να εκσυγχρονιστούν τα μέσα και οι μέθοδοι άρδευσης, γεγονός που οδηγεί σε αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής εν γένει, δημιουργώντας πολλαπλά οφέλη στους χρήστες καλλιεργητές της περιοχής, επομένως δεν απαιτείται η λήψη μέτρων. Κατά τη λειτουργία του προτεινόμενου έργου προκύπτουν πολλαπλά οφέλη τόσο για το φυσικό όσο και για το ανθρωπογενές περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις αυτές αναμένεται να γίνουν ιδιαίτερα αισθητές στους ακόλουθους τομείς: Υδατικό περιβάλλον: Ορθολογικότερη διαχείριση του αρδευτικού νερού με την αντικατάσταση της χρήσης υπόγειου νερού (μη ανανεώσιμο) με επιφανειακό νερό και ειδικότερα με χειμερινές κυρίως απολήψεις για την αντιμετώπιση της ελλειμματικότητας του υδατικού ισοζυγίου στην περιοχή κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου. Παραγωγικότητα: Με τη λειτουργία του έργου πρόκειται να υπάρξει βελτίωση των συνθηκών άρδευσης στην περιοχή και να εκσυγχρονιστούν τα μέσα και οι μέθοδοι άρδευσης, γεγονός που οδηγεί σε αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής. Πληθυσμός: Αναμένεται συγκράτηση του πληθυσμού των γύρω περιοχών λόγω της ενίσχυσης του αγροτικού τομέα. Κατά τη φάση κατασκευής εξάλλου, αναμένεται να χρησιμοποιηθεί εργατικό προσωπικό και εκτός της επαρχίας, αλλά και από τους γύρω οικισμούς. Οικονομία: Η θετική εξέλιξη όλων των παραμέτρων που αναφέρθηκαν παραπάνω θα έχουν σαν αποτέλεσμα την τόνωση της οικονομίας της περιοχής. Φυσικό περιβάλλον: Αναβάθμιση του φυσικού και αισθητικού περιβάλλοντος στην άμεση περιοχή λόγω της παρουσίας του υγρού στοιχείου με βελτίωση της υπάρχουσας βλάστησης, αλλά και την ανάπτυξη νέας υδροχαρούς βλάστηση. Βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις και επιπτώσεις τους Ακολούθως παρατίθενται οι εναλλακτικές λύσεις της κατασκευής του σχεδιαζόμενων επεμβάσεων του προτεινόμενου έργου, καθώς και οι επιπτώσεις αυτών. Μηδενική λύση: μη αντικατάσταση της χρήσης υπόγειου νερού με επιφανειακό νερό για την άρδευση αγροτικών εκτάσεων στην περιοχή του αγροκτήματος Παλαιομονάστηρου, επομένως και τη μη «ανακούφιση» του επιβαρυμένου υπόγειου υδροφορέα εξαιτίας της εντατικής γεωργικής δρατηριότητας στην ευρύτερη περιοχή μελέτης. Η επιλογή της μηδενικής λύσης θα συνέχιζε να δημιουργεί προβλήματα στους αγρότες - παραγωγούς της περιοχής. 13
Εναλλακτική λύση με τη χρήση άλλων υλικών ή τη μη εκτέλεση ορισμένων εργασιών: όπως π.χ. η χρήση σκυροδέματος στη λιμνοδεξαμενή ή η μη κατασκευή του αρδευτικού δικτύου απορρίφθηκαν για λόγους οικονομίας εναρμόνισης με το φυσικό περιβάλλον, αλλά και για λόγους ορθολογικής χρήσης του σχεδιαζόμενου έργου. Συγκεκριμένα, προκειμένου να εναρμονιστεί η χρήση του σχεδιαζόμενου αρδευτικού δικτύου με το σκοπό του σχεδιαζόμενου έργου, δηλαδή την εξοικονόμηση νερού, συμπεριλήφθηκε στις εργασίες η αντικατάσταση των αγωγών του υφιστάμενου επιφανειακού δικτύου με υπόγειους κλειστούς αγωγούς υπό πίεση, καθώς το υφιστάμενο δίκτυο είναι επιφανειακό και πεπαλαιωμένο, υπάρχει συνεχής απαίτηση για συντήρηση του δικτύου αυτού, ενώ παράλληλα παρατηρούνται μεγάλες απώλειες νερού κατά τη χρήση του. Εναλλακτική λύση κατασκευής με διαφορετικά μεγέθη: αυτή επιλέχθηκε στα πλαίσια της εγκεκριμένης Μ.Π.Ε., όμως στα πλαίσια της παρούσας μελέτης για την τροποποίηση της εγκεκριμένης Μ.Π.Ε., επιλέχθηκαν διαφορετικά μεγέθη που αφορούν κυρίως τη λιμνοδεξαμενή και αναφέρονται σε λόγους κατασκευαστικούς (π.χ. ευκολότερη συμπύκνωση εσωτερικών αναχωμάτων κλπ.). Εναλλακτική λύση κατασκευής σε άλλες θέσεις: εξετάστηκαν οι δύο βασικές αρχές αύξησης του νερού σε μια περιοχή με τεχνητό τρόπο. Η πρώτη αναφέρεται στην αποθήκευση επιφανειακού ή υπόγειου νερού την περίοδο που υπάρχει περίσσεια νερού (υγρή περίοδος του έτους) και χρησιμοποίηση αυτού την εποχή που τα φυσικά υδατοαποθέματα δεν επαρκούν για τις οποιεσδήποτε ανάγκες. Η δεύτερη αρχή αναφέρεται στη μεταφορά νερού από άλλη περιοχή η οποία για φυσικούς ή άλλους λόγους παρουσιάζει σημαντικές επιφανειακές ή υπόγειες ποσότητες νερού. Επιλέχθηκε η πρώτη στρατηγική η οποία αποτελεί άμεση λύση, οικονομικά αποδοτικότερη και περιβαλλοντικά πιο αποδεκτή. Εξάλλου, στον ευρύτερο χώρο της περιοχής και σε ικανή απόσταση, όπου υφίστανται και προστατευόμενες περιοχές, δεν παρατηρείται εμφανές πλεόνασμα νερού, το οποίο θα ήταν διαθέσιμο για μεταφορά στην περιοχή μελέτης σύμφωνα με τη δεύτερη στρατηγική. Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για την κατασκευή της λιμνοδεξαμενής επιλέχθηκε αφού λήφθηκαν υπόψη τα υδρολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής και με γνώμονα την ορθολογική χρήση του νερού, τη βιωσιμότητα του έργου και τέλος για λόγους οικονομικούς. Η συγκεκριμένη θέση παρουσιάζει κατάλληλα τοπογραφικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά, βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της περιοχής που αντιμετωπίζει υδατικό πρόβλημα στην άρδευση, έχει πλήρη οδική πρόσβαση και είναι δημόσια έκταση που παραχωρείται για το συγκεκριμένο σκοπό, συνεπώς δεν υφίσταται ανάγκη απαλλοτρίωσης. Έτσι, η συγκεκριμένη θέση αποτέλεσε τη μόνη και απευθείας επιλογή για την κατασκευή της σχεδιαζόμενης λιμνοδεξαμενής. Στο Σχήμα που ακολουθεί δίνεται ορθοφωτοχάρτης με ενδείξεις των κυριότερων στοιχείων του σχεδιαζόμενου έργου, αλλά και της περιοχής μελέτης. 14
15
3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 3.1 Τεχνική περιγραφή αδειοδοτημένου έργου Το περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο έργο αφορά στην κατασκευή λιμνοδεξαμενής εμβαδού 93.349,62 τ.μ. και χωρητικότητας 334.700 κ.μ. στο Δ.Δ. Παλαιομονάστηρου του πρώην Δήμου Γόμφων και σε απόσταση 300 μ. από τον οικισμό Παλαιομονάστηρου. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή διώρυγας υδροληψίας μήκους περίπου 1.200 μ. για τη μεταφορά νερού από τον Πορταϊκό ποταμό μέχρι τη λιμνοδεξαμενή. Το έργο αποσκοπεί στην άρδευση 1.280 στρ. της περιοχής. Η λιμνοδεξαμενή θα κατασκευαστεί εν μέρει με εκσκαφή και εν μέρει με ανύψωση περιμετρικού αναχώματος. Στην ανατολική πλευρά το ανάχωμα θα έχει το μέγιστο ύψος του, ενώ στη δυτική πλευρά θα μηδενίζεται. Τα πρανή θα έχουν κλίση 1:2,5. Το πλάτος στέψης του αναχώματος θα είναι 3 μ. Περιμετρικά της λιμνοδεξαμενής θα αφεθεί ζώνη πλάτους 8 μ. για την προσπέλασή της. Επίσης, θα κατασκευαστεί οικίσκος αντλιοστασίου που θα εφοδιαστεί με αντλητικό συγκρότημα, το οποίο θα ηλεκτροδοτηθεί προκειμένου να τροφοδοτεί το υφιστάμενο επιφανειακό αρδευτικό δίκτυο από μεταλλικούς σωλήνες του Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου. Το περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο έργο δεν έχει κατασκευαστεί, ενώ έχει ενταχθεί και προγραμματίζεται να υλοποιηθεί στα πλαίσια του προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας. 3.2 Τεχνική περιγραφή τροποποιημένου έργου Το σχεδιαζόμενο έργο όπως τελικά τροποποιήθηκε και αναμένεται να αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά με τροποποίησης της εγκεκριμένης ΑΕΠΟ αφορά την κατασκευή έργων για την αποταμίευση νερού και την άρδευση αγροκτημάτων στην T.Κ. Παλαιομονάστηρου της Δημοτικής Ενότητας Γόμφων του Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων. Πιο συγκεκριμένα, το σχεδιαζόμενο έργο αφορά στην κατασκευή λιμνοδεξαμενής εμβαδού 80 στρεμμάτων και χωρητικότητας 251.200 κ.μ. στην T.Κ. Παλαιομονάστηρου της Δημοτικής Ενότητας Γόμφων του Δήμου Πύλης και σε απόσταση 300 μ. από τον οικισμό Παλαιομονάστηρου. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή διώρυγας υδροληψίας μήκους περίπου 1.200 μ. για τη μεταφορά νερού από υφιστάμενη υδατοδεξαμενή, η οποία τροφοδοτείται από τον Πορταϊκό ποταμό, μέχρι τη λιμνοδεξαμενή. Στα συνοδά έργα συμπεριλαμβάνονται το φρεάτιο υδροληψίας (στην αρχή της διώρυγας υδροληψίας), φρεάτιο τροφοδοσίας και φρεάτιο εισόδου για την πλήρωση της λιμνοδεξαμενής. Το έργο αποσκοπεί στην άρδευση 1.280 στρ. της περιοχής. Η λιμνοδεξαμενή θα κατασκευαστεί εν μέρει με εκσκαφή και εν μέρει με ανύψωση περιμετρικού αναχώματος. Στην ανατολική πλευρά το ανάχωμα θα έχει το μέγιστο ύψος του, ενώ στη δυτική πλευρά θα μηδενίζεται. Τα πρανή των αναχωμάτων και των εκσκαφών εσωτερικά θα διαμορφωθούν με κλίση 1:7, ενώ εξωτερικά με κλίση 1:2,5. Περιμετρικά της λιμνοδεξαμενής θα αφεθεί ζώνη πλάτους 5,00 μ. για την προσπέλασή της. Επίσης, θα κατασκευαστεί οικίσκος αντλιοστασίου που θα εφοδιαστεί με αντλητικό συγκρότημα, το οποίο θα ηλεκτροδοτηθεί προκειμένου να τροφοδοτεί το υπόγειο αρδευτικό δίκτυο μήκους περίπου 8.080 μ. από πλαστικούς αγωγούς PVC 12,5 atm, το οποίο πρόκειται να κατασκευαστεί σε αντικατάσταση του υφιστάμενου επιφανειακού αρδευτικού δικτύου από μεταλλικούς σωλήνες του Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου. Το σχεδιαζόμενο αρδευτικό δίκτυο περιλαμβάνει υδροληψίες και όλες τις απαραίτητες συσκευές δικτύου με τα φρεάτιά τους. 16
Συνοπτικά, στο αντικείμενο περιλαμβάνονται τα εξής επί μέρους έργα: Κατασκευή διώρυγας υδροληψίας μήκους 1.200 m Κατασκευή λιμνοδεξαμενής δυναμικότητας 251.200 m 3 Κατασκευή τεχνικών έργων λιμνοδεξαμενής (φρεάτιο υδροληψίας, φρεάτιο τροφοδοσίας και φρεάτιο εισόδου) Κατασκευή περιμετρικής οδού λιμνοδεξαμενής Κατασκευή οικίσκου αντλιοστασίου με αντλητικό συγκρότημα Κατασκευή αρδευτικού δικτύου μήκους περίπου 8.080 m Κατασκευή τεχνικών έργων αρδευτικού δικτύου (φρεάτια, σώματα αγκύρωσης, υδροληψίες, κτλ). Η ανάγκη για τροποποίηση των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων του προτεινόμενου έργου προέκυψε δεδομένου ότι τροποποιήθηκε η τεχνική μελέτη του σχεδιαζόμενου έργου, με αποτέλεσμα να προκύψει ο σχεδιασμός της λιμνοδεξαμενής με μικρότερη χωρητικότητα, επομένως και η τροποποίηση ορισμένων εκ των συνοδών έργων της λιμνοδεξαμενής (π.χ. φρεάτιο τροφοδοσίας και φρεάτιο εισόδου), αλλά και η προσθήκη της κατασκευής αρδευτικού δικτύου. Πιο συγκεκριμένα, για κατασκευαστικούς λόγους και ειδικότερα τη δυνατότητα συμπύκνωσης των εσωτερικών αναχωμάτων της λιμνοδεξαμενής, αποφασίστηκε η αλλαγή των κλίσεων των εσωτερικών πρανών, επομένως προκέκυψαν και τροποποιήσεις αναφορικά με τις εκσκαφές, τους χωματισμούς κλπ. Επιπλέον, στην απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων του μελετούμενου έργου δεν γίνεται αναφορά στην κατασκευή αρδευτικού δικτύου, δεδομένου ότι κατά την υποβολή της ΜΠΕ υπήρχε αρδευτικό δίκτυο, το οποίο είχε κατασκευαστεί από τους παραγωγούς της περιοχής και το οποίο περιλάμβανε επιφανειακούς κλειστούς μεταλλικούς αγωγούς υπό πίεση (τύπου perrot). Το εν λόγω δίκτυο υφίσταται και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Δεδομένου όμως ότι το υφιστάμενο δίκτυο είναι επιφανειακό και πεπαλαιωμένο, υπάρχει συνεχής απαίτηση για συντήρηση του δικτύου αυτού, ενώ παράλληλα παρατηρούνται μεγάλες απώλειες νερού κατά τη χρήση του. Έτσι, προκειμένου να εναρμονιστεί η χρήση του αρδευτικού δικτύου με το σκοπό του σχεδιαζόμενου έργου, δηλαδή την εξοικονόμηση νερού, κατά την επικαιροποίηση της τεχνικής μελέτης του σχεδιαζόμενου έργου, συμπεριλήφθηκε στις εργασίες η αντικατάσταση των αγωγών του υφιστάμενου επιφανειακού δικτύου με υπόγειους κλειστούς αγωγούς υπό πίεση. 17
4. ΣΤΟΧΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η περιοχή μελέτης και πιο συγκεκριμένα η Δημοτική Ενότητα Γόμφων διαθέτει έντονα αγροτικό χαρακτήρα, με καλλιέργειες σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας σε ποσοστό 71% επί της συνολικής έκτασης του πρώην καποδιστριακού Δήμου, ενώ σημαντική είναι και η κτηνοτροφία στην περιοχή με βοσκότοπους που καταλαμβάνουν το 17% της συνολικής έκτασης. Οι υπόλοιπες εκτάσεις περιλαμβάνουν εκτάσεις με νερά και εκτάσεις με οικιστική χρήση σε ποσοστά 4% και 3% αντίστοιχα. Η ξηρά περίοδος διαρκεί από τον Απρίλιο μέχρι το Σεπτέμβριο, γεγονός το οποίο συμπίπτει χρονικά με την περίοδο σποράς, ανάπτυξης και συγκομιδής του μεγαλύτερου τμήματος των καλλιεργειών της περιοχής, την περίοδο δηλαδή με τις μεγαλύτερες ανάγκες των φυτών σε νερό. Το γεγονός ότι κατά την καλλιεργητική περίοδο (από τα μέσα Απριλίου ως τα τέλη Σεπτεμβρίου), η περιοχή αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα επάρκειας διαθέσιμου ύδατος, οφείλεται κυρίως στις κλιματικές συνθήκες και τη γεωλογία της περιοχής, οι οποίες δε συμβάλλουν στη διατήρηση αξιόλογων υδατικών αποθεμάτων (επιφανειακών και υπόγειων). Η βροχερή περίοδος διαρκεί από τον Οκτώβριο έως το Μάρτιο και κατά τη διάρκειά της παρατηρείται το μέγιστο ύψος βροχοπτώσεων που αντιστοιχεί στο 74,33% του συνολικού ετήσιου ύψους βροχόπτωσης. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, σχεδιάστηκε το μελετούμενο έργο, σκοπός του οποίου είναι να εξυπηρετηθούν οι αρδευτικές ανάγκες των καλλιεργειών της περιοχής μελέτης κατά τους μήνες στους οποίους παρουσιάζεται έντονη έλλειψη ύδατος. Ειδικότερα, η κατασκευή των προτεινόμενων έργων αποσκοπεί στην εκμετάλλευση της δυνατότητας αποταμίευσης όμβριων και επιφανειακών υδάτων από τον Πορταϊκό ποταμό κατά την χειμερινή περίοδο (Οκτώβριος μέσα Απριλίου), τα οποία θα αξιοποιηθούν για την άρδευση και κατ επέκταση θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ελλειμματικότητας του υδατικού ισοζυγίου. Παράλληλα, με την αξιοποίηση των αποθεμάτων αρδευτικού νερού μέσω της κατασκευής της προτεινόμενης λιμνοδεξαμενής, αναμένεται να ενισχυθεί η γεωργία στην περιοχή, ενώ θα επέλθει και αναβάθμιση του περιβάλλοντος της περιοχής με τη βελτίωση του μικροκλίματος. Επιπρόσθετα, με την κατασκευή του προτεινόμενου υπόγειου αρδευτικού δικτύου που θα τροφοδοτείται από τη λιμνοδεξαμενή, αναμένεται να υπάρξει εξοικονόμηση νερού με ελαχιστοποίηση των απωλειών, αλλά και εξοικονόμηση ενέργειας. Στο σύνολό τους, τα προτεινόμενα έργα πρόκειται να συμβάλλουν στην προσαρμογή των μεθόδων άρδευσης προς την κατεύθυνση της ορθολογικής διαχείρισης του υφισταμένου δυναμικού και στη βελτίωση των συνθηκών άρδευσης στην περιοχή. Γενικά, σκοπός του έργου είναι η αντικατάσταση της χρήσης υπόγειου νερού με επιφανειακό νερό για την άρδευση αγροτικών εκτάσεων στην περιοχή του αγροκτήματος Παλαιομονάστηρου, η οποία βρίσκεται στη δικαιοδοσία του Τ.Ο.Ε.Β Παλαιομονάστηρου, επομένως κατ επέκταση και την «ανακούφιση» του επιβαρυμένου υπόγειου υδροφορέα εξαιτίας της εντατικής γεωργικής δρατηριότητας στην ευρύτερη περιοχή μελέτης. Η αξιοποίηση του επιφανειακού νερού και ειδικότερα η αποθήκευση στη λιμνοδεξαμενή νερού ειδικά κατά τους μήνες των αυξημένων βροχοπτώσεων (Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος) πρόκειται να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των αρδευτικών προβλημάτων κατά τους θερινούς μήνες όπου το νερό δεν επαρκεί. 18
5. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ - ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ Η ευρύτερη περιοχή μελέτης βρίσκεται στο νότιο τμήμα του Νομού Τρικάλων, νοτιοδυτικά της πόλης των Τρικάλων και ανήκει διοικητικά στη Δημοτική Ενότητα Γόμφων του Δήμου Πύλης της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων. Υδρολογικά, η ευρύτερη περιοχή μελέτης βρίσκεται εντός των ορίων της λεκάνης απορροής του ποταμού Πορταϊκού, ο οποίος αποτελεί μέρος της ευρύτερης λεκάνης απορροής του ποταμού Πηνειού (GR 08 έκταση 11.062 τ.χλμ.) του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας, σύμφωνα και με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (Υ.Α. 909/18-9-2014 (ΦΕΚ 2561/Β/25-9-2014)). Η άμεση περιοχή μελέτης χωροθετείται εντός των ορίων της Τοπικής Κοινότητας Παλαιομονάστηρου και οριοθετείται σε έκταση η οποία βρίσκεται μεταξύ του οικισμού Παλαιομονάστηρου και του ποταμού Πορταϊκού. Η υπό μελέτη περιοχή, η οποία έχει ως ανατολικά όρια το αγρόκτημα Γόμφων, νότια τον οικισμό Παλαιομονάστηρου, δυτικά το αγρόκτημα Πύλης και βόρεια το αγρόκτημα Λυγαριάς, απέχει περίπου 14 χλμ από την πόλη των Τρικάλων και 2,5 χλμ από την πόλη της Πύλης. Η γεωγραφική θέση της περιοχής επέμβασης δίνεται στο Σχήμα 5.1. ΘΕΣΗ ΕΡΓΟΥ Σχήμα 5.1: Γεωγραφικός προσδιορισμός θέσης επέμβασης Η λιμνοδεξαμενή πρόκειται να κατασκευαστεί σε περιοχή με εκτάσεις εντός αναδασμού του αγροκτήματος Παλαιομονάστηρου σε βάρος δημοσίων εκτάσεων με συνολικό εμβαδό 80 στρέμματα επί του άξονα της παλαιάς ανενεργής κοίτης του ποταμού Πορταϊκού και εκτείνεται ένθεν και ένθεν σε πλάτος κυμαινόμενο από 90 μ. έως 250 μ. περίπου. Η λιμνοδεξαμενή θα καταλαμβάνει τα με αριθμ. 52, 61, 368, 386, 400 και 414 αγροτεμάχια του αγροκτήματος Παλαιομονάστηρου. Περιμετρικά, συνορεύει με αγροτεμάχια και ευρύτερα περιβάλλεται από γεωργική γη. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται σε υψόμετρο από 172 μ. - 182 μ. 19
Η χωροθέτηση του σχεδιαζόμενου έργου γίνεται εκτός ορίων οικισμού (αστικού περιβάλλοντος). Στην εν λόγω περιοχή απουσιάζουν οι θεσμοθετημένες ζώνες (ΖΟΕ, ΒΙΠΕ κλπ.), ενώ έχει εγκριθεί το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) Δημοτικής Ενότητας Γόμφων Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων. Στα πλαίσια του εγκεκριμένου ΣΧΟΟΑΠ Δημοτικής Ενότητας Γόμφων Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων (αρ. πρωτ. 3156/19492/17-1-2014 απόφαση της Γενικής Γραμματέως Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας), προτείνεται να χωροθετηθεί θέση λιμνοδεξαμενής σε δημοτικές εκτάσεις στην Τ.Κ. Παλαιομονάστηρου για αρδευτικές ανάγκες και ορθολογική διαχείριση υδατικών πόρων. Όσον αφορά τους χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, στην περιοχή της Τοπικής Κοινότητας Παλαιομονάστηρου δεν υφίσταται κάποιος χώρος ο οποίος να έχει κηρυχθεί ή να θεωρείται αρχαιολογικός χώρος ή μνημείο. Στην ευρύτερη περιοχή βέβαια συναντώνται διάφοροι χώροι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος όπως π.χ. ο χαρακτηρισμός του Μύλου στο Μπληγόρι Β.Δ. της Πύλης ιδιοκτησίας κληρονόμων Χρήστου Μπουρνάζου ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου, ο καθορισμός ζώνης προστασίας 200 μ. πέριξ της τοξωτής γέφυρας του Πορταϊκού ποταμού Δήμου Πύλης κ.α. Επίσης, η περιοχή μελέτης βρίσκεται εκτός προστατευόμενων περιοχών, ενώ δυτικά της περιοχής μελέτης συναντώνται οι προστατευόμενες από το Δίκτυο Natura 2000 περιοχές «Κερκέτιο όρος (Κόζιακας)» με κωδικό GR1440002 και «Κορυφές όρους Κόζιακα» με κωδικό GR1440006. 20
Σχήμα 5.2: Θεσμοθετημένα όρια γύρω από τη θέση επέμβασης (Πηγή: Υπόβαθρο Χάρτης ΓΥΣ Φ.Χ. Μουζάκι) 21
6. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 6.1 Γενικά Χαρακτηριστικά έργου Τίτλος έργου: Είδος έργου: Καθεστώς υλοποίησης έργου: Διοικητική περιφέρεια: Θέση: Δυναμικότητα έργου: Υδραυλικό εγγειοβελτιωτικό έργο Νέο έργο Δημοτικής Ενότητας Γόμφων Δήμου Πύλης Νομού Τρικάλων Περιφέρειας Θεσσαλίας Τοπική Κοινότητα Παλαιομονάστηρου - Λιμνοδεξαμενή όγκου 251.200 μ 3, έκτασης 80 στρ. - Ανοιχτή διώρυγα υδροληψίας 1.200 μ. - Αρδευτικό δίκτυο συνολικού μήκους 8.080 μ. - Αρδευόμενη έκταση 1.280 στρ. - Απόληψη επιφανειακών υδάτων για άρδευση: 633.600 μ 3 /έτος 6.2 Ιστορικό υφιστάμενη κατάσταση Οι εκτάσεις του αγροκτήματος Παλαιομονάστηρου, οι οποίες βρίσκονται στη δικαιοδοσία του Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου και οι οποίες σχεδιάζεται να αρδευτούν στο μέλλον από τη μελετούμενη λιμνοδεξαμενή, τροφοδοτούνται σήμερα με αρδευτικό νερό από 4 υφιστάμενες γεωτρήσεις και αρδεύονται μέσω αυτών με προσωρινές επιφανειακές σωληνώσεις (τύπου perrot). Πιο συγκεκριμένα, οι εν λόγω γεωτρήσεις είναι οι Τ1, Τ2, Τ19 και Τ20 αρμοδιότητας του Τ.Ο.Ε.Β. Παλαιομονάστηρου και η περιοχή που αρδεύουν αντιστοιχεί σε έκταση 1.280 στρεμμάτων όπου και παρατηρείται σημαντική αρδευτική χρήση. Μετά την κατασκευή του μελετούμενου έργου, οι παραπάνω εκτάσεις θα αρδεύονται αποκλειστικά από το νερό που θα αποθηκεύεται στη λιμνοδεξαμενή, ενώ οι εν λόγω γεωτρήσεις πρόκειται να καταργηθούν. To σύνολο των αρδευόμενων εκτάσεων από τη λιμνοδεξαμενή Παλαιομονάστηρου απεικονίζονται στο σχέδιο οριζοντιογραφίας του έργου. 6.3 Σκοπιμότητα του έργου Σκοπός του μελετούμενου έργου είναι να εξυπηρετηθούν οι αρδευτικές ανάγκες των καλλιεργειών της περιοχής μελέτης κατά τους μήνες στους οποίους παρουσιάζεται έντονη έλλειψη ύδατος. Ειδικότερα, η κατασκευή των προτεινόμενων έργων αποσκοπεί στην εκμετάλλευση της δυνατότητας αποταμίευσης όμβριων και επιφανειακών υδάτων από τον Πορταϊκό ποταμό κατά την χειμερινή περίοδο (Οκτώβριος μέσα Απριλίου), τα οποία θα αξιοποιηθούν για την άρδευση και κατ επέκταση θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ελλειμματικότητας του υδατικού ισοζυγίου. Παράλληλα, με την αξιοποίηση των αποθεμάτων αρδευτικού νερού μέσω της κατασκευής της προτεινόμενης λιμνοδεξαμενής, αναμένεται να ενισχυθεί η γεωργία στην περιοχή, ενώ θα επέλθει και αναβάθμιση του περιβάλλοντος της περιοχής με τη βελτίωση του μικροκλίματος. Επιπρόσθετα, με την κατασκευή του προτεινόμενου υπόγειου αρδευτικού δικτύου που θα τροφοδοτείται από τη λιμνοδεξαμενή, αναμένεται να υπάρξει εξοικονόμηση νερού με ελαχιστοποίηση των απωλειών, αλλά 22