>> ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Φράντς Φίσλερ, πρώην Επίτροπος Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η αγορά τροφίμων ακολουθεί τη ζήτηση και η ζήτηση τις ενισχύσεις Επενδύσεις και συνεργασίες τα αντίδοτα στην κρίση Με την αποσύνδεση της ενίσχυσης μπήκαν περισσότερα χρήματα στην τσέπη του παραγωγού Συνέντευξη στον Βασίλη Γούναρη, διευθύνοντα σύμβουλο της BASF Ελλάς* H αποσύνδεση των ενισχύσεων από την παραγωγή στο πλαίσιο της μεγάλης αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής το 2003, είχε περισσότερα θετικά αποτελέσματα απ ότι αρνητικά, υποστηρίζει με συνέντευξη που δημοσιεύεται αποκλειστικά στο Αγρόκτημα ο πρώην Επίτροπος Γεωργίας Φραντς Φίσλερ. Με τον τρόπο αυτό ο γκουρού της αγροτικής οικονομίας υπεραμύνεται των επιλογών του πριν από 7 χρόνια, αναγνωρίζει ωστόσο την ανάγκη νέων μεγάλων μεταρυθμίσεων που θ ανοίξουν νέους ορίζοντες στην ευρωπαϊκή γεωργία. Συνεργασία, ποιότητα στις επενδύσεις, παραγωγή τροφίμων με ταυτότητα και σύγχρονο μάρκετινγκ, είναι μερικές από τις προτάσεις του κ. Φίσλερ. Επισκέφθεστε ξανά την Ελλάδα, και μάλιστα σε μια περίοδο κρίσης όπου η χώρα βρίσκεται στο επίκεντρο των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων. Πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα τα καταφέρει ή θα αντιμετωπίσει ακόμη δυσκολότερες ημέρες; Είναι γεγονός ότι η κρίση δεν έχει πλήξει μόνο την Ελλάδα αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο. Είναι μια παγκόσμια κρίση. Το αν η Ελλάδα καταφέρει να αντιμετωπίσει την κρίση ή όχι εξαρτάται από το πόσο σοβαρές είναι οι προσπάθειες των Ελλήνων να αποκαταστήσουν την χαμένη εμπιστοσύνη για την οικονομία της χώρας τους. Θα χρειαστεί να ληφθούν σκληρά δημοσιονομικά μέτρα, να γίνουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα και δραστικές περικοπές σε όλους τους οικονομικούς τομείς. Στη διαμορφούμενη οικονομική κρίση η γεωργία, για μια χώρα σαν την Ελλάδα, παρουσιάζει ευκαιρίες για ανάπτυξη; Στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάποιοι θεωρούν ότι η οικονομική κρίση θα βοηθήσει την προώθηση των αγροτικών προϊόντων. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη και εάν ναι, πώς θα γίνει αυτό; Η γεωργία είναι ένας από τους βασικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας. Συνεπώς πρέπει να είναι μέρος της λύσης. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις και να μην υπάρχει το αίσθημα ότι η κρίση Οι Έλληνες πρέπει να επικεντρωθούν στον δεύτερο πυλώνα, ο οποίος θα βοηθήσει την Ελλάδα να εκσυγχρονίσει τον αγροτικό της τομέα. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι υπάρχει κίνδυνος μείωσης των ενισχύσεων στην Ελλάδα ανά εκμετάλλευση διότι είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 14
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗΣ 15
>> ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Μόνο μια πιο στενή συνεργασία μεταξύ των αγροτών, ένας καλύτερος συντονισμός από το κράτος, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των συμβουλευτικών υπηρεσιών καθώς και η καθετοποιημένη δραστηριότητα στην αλυσίδα τροφίμων θα συμβάλουν στην αύξηση του εισοδήματος των αγροτών. από μόνη της θα λύσει χρόνια προβλήματα όπως ο εκσυγχρονισμός της ελληνικής γεωργίας, η εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης, οι επενδύσεις στην καινοτομία και η βελτίωση της εκπαίδευσης. Εξετάζοντας την πολιτική αποσύνδεσης των επιδοτήσεων από την παραγωγή, που ακολούθησε η Ελλάδα (π.χ. σε καλλιέργειες όπως καπνός, τεύτλα, σιτάρι, καλαμπόκι κ.λπ.) ήταν η ενδεδειγμένη (δεδομένου ότι τα χρήματα που πήραν οι παραγωγοί δεν επενδύθηκαν στη γεωργία); Η αποσύνδεση των επιδοτήσεων από την παραγωγή συμπεριλαμβάνονταν στην Αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής το 2003. Αποδείχτηκε ότι τα θετικά αποτελέσματα αυτής της αποσύνδεσης ήταν σαφώς περισσότερα από τα αρνητικά. Κατ αρχάς, οι αποσυνδεδεμένες επιδοτήσεις αποτελούν βασικό μέρος του εισοδήματος όλων των αγροτών. Επιπλέον, οι γεωργοί έχουν το πλεονέκτημα ότι τους δίνεται η ελευθερία να καλλιεργήσουν ό,τι θελήσουν. Λίγες μέρες πριν αποχωρήσετε από τη θέση του Επιτρόπου μιλώντας για τους Έλληνες αγρότες τους συστήσατε να οργανωθούν, για να μπορέσουν να μειώσουν τα πρόστιμα που τους επιβάλλονται από την Ε.Ε γεγονός που θα βοηθούσε στην αύξηση του εισοδήματός τους. Σήμερα η άποψη που κυριαρχεί είναι ότι οι Έλληνες αγρότες δεν έχουν κάνει και πολλά βήματα. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη και εάν ναι, τι πιστεύετε ότι δεν «πήγε καλά»; Είμαι πεπεισμένος ότι μια πιο στενή συνεργασία μεταξύ των αγροτών, ένας καλύτερος συντονισμός από την πλευρά του κράτους, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των συμβουλευτικών υπηρεσιών καθώς και η καθετοποιημένη δραστηριότητα στην αλυσίδα τροφίμων θα συμβάλουν στην αύξηση 16
του εισοδήματος των αγροτών. Είναι προς το συμφέρον τους να αναλάβουν τις αναγκαίες πρωτοβουλίες. Όταν στο παρελθόν επισκεφτήκατε την Ελλάδα τονίσατε οτι είναι «καιρός να περάσουμε σε πράξεις», και ότι «χρειαζόμαστε τη μεταρρύθμιση της KAΠ για να ενισχύσουμε τη διαπραγματευτική μας θέση στον Παγκόσμιο Oργανισμό Eμπορίου. Παρόλα αυτά όμως στα χρόνια που ακολούθησαν πολλά ευρωπαϊκά προϊόντα, ανάμεσά τους και πολλά ελληνικά, έχασαν την δυναμική τους και κυρίως την αξία τους στο «γεωργικό χρηματιστήριο». Αποτέλεσμα πολιτικής ή έλλειψη συντονισμού και οργάνωσης; Ο ΠΟΕ ήταν μόνο ένα από τα επιχειρήματα. Επίσης, η αποσύνδεση των επιδοτήσεων από την παραγωγή συμβάλει σημαντικά στο να καταλήγει ένα μεγαλύτερο κομμάτι των επιδοτήσεων στην τσέπη του αγρότη. Η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας δεν εξαρτάται μόνο από το σύστημα των ενισχύσεων αλλά και από τη δημιουργικότητα που θα επιδείξουν οι βασικοί παίκτες στην Ελλάδα στο να παράγουν προϊόντα σε λογικό κόστος και να βελτιώσουν το μάρκετινγκ. Οι αγρότες κυρίως στην Ελλάδα είναι προβληματισμένοι για το τι θα συμβεί μετά το 2013. Εσείς πού πιστεύετε ότι πρέπει να επενδύσουν για να αναστραφεί το αρνητικό κλίμα; Είναι αλήθεια ότι υπάρχει κίνδυνος μείωσης των ενισχύσεων στην Ελλάδα ανά εκμετάλλευση, διότι είναι από τις υψηλότερες στην Ε.Ε. Θεωρώ ότι είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε, κατά τις διαβουλεύσεις για την αναθεώρηση της ΚΑΠ, την κοινωνική διάστασή της. Επιπλέον, οι Έλληνες πρέπει να επικεντρωθούν στον δεύτερο πυλώνα, ο οποίος θα βοηθήσει την Ελλάδα να εκσυγχρονίσει τον αγροτικό της τομέα. Τέλος, φαίνεται ότι είναι αναπόφευκτες αλλαγές σε κάποιες δραστηριότητες, ειδικά στο βαμβάκι και τον καπνό. Πιθανόν, η παραγωγή ανανεώσιμων υλών θα βοηθήσει τους αγρότες να αντεπεξέλθουν στην κρίση. Συνδέετε τη δραστηριοποίηση των αγροτών στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με την επιβίωσή τους ή θεωρείτε ότι μπορεί να αποπροσανατολίσει τον ρόλο της γεωργίας που είναι η καλλιέργεια προϊόντων; Εάν η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας γίνει σωστά, τότε σίγουρα μπορεί να συμβάλει στη βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα. Τελευταία υπήρξε έρευνα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής ότι η Ευρώπη χρειάζεται ρεαλιστικές τιμές στα τρόφιμα, όχι μόνο για να διασφαλίσει τον εφοδιασμό της αλλά και να διατηρήσει τον ίδιο της τον κοινωνικό ιστό. Ποια είναι η γνώμη σας γι αυτό; Είναι αδύνατο να επιστρέψουμε σε μια εποχή που οι τιμές θα καθορίζονταν είτε από τα κράτη είτε από την Ε.Ε. Η αγορά τροφίμων θα εξακολουθεί να εξαρτάται από τη ζήτηση και συνεπώς πρέπει να βρούμε τρόπους ώστε να επηρεάζουμε αυτή τη ζήτηση. Σε αυτό το πλαίσιο, η προστιθέμενη αξία ενός αγροτικού προϊόντος, π.χ. η επωνυμία, το μάρκετινγκ και η κατάτμηση της προσφοράς αγροτικών προϊόντων παίζουν έναν ολοένα μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση της τιμής του. Ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να λαμβάνει μέτρα ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές και να παρακολουθεί πιο συστηματικά τις αλλαγές καθώς επίσης να ενισχύει τη διαπραγματευτική ισχύ του αγρότη όταν κλείνει συμφωνίες με τους εκπροσώπους της μεταποίησης και της εμπορίας. Στην Ελλάδα πρέπει να γίνει μεγάλη προσπάθεια για να περιοριστούν οι στρεβλώσεις της αλυσίδας του εφοδιασμού τροφίμων αλλά και να ενισχυθεί η διαπραγματευτική θέση των παραγωγών απέναντι στους εμπόρους. Νομίζετε ότι είναι θέμα παραγωγών ή και πολιτείας; Όπως είπα και πριν, το κράτος πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο με το να παρέχει καλύτερη νομοθεσία. Όσον αφορά τον αγρότη, είναι απίθανο να επιτύχει μόνος του. Αντίθετα, αν ενωθεί με άλλους αγρότες και δημιουργήσουν από κοινού συνεταιριστικές οργανώσεις ή αναπτύξουν επιπλέον καθετοποιημένες δραστηριότητες, τότε μόνο θα μπορούν να τα καταφέρουν. Αν σήμερα μπορούσαμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω 6 χρόνια, θα ακολουθούσατε την ίδια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Γεωργία; Τι νομίζετε ότι πήγε καλά και τι θα έπρεπε να γίνει διαφορετικά; Πάνω από όλα, πιστεύω ότι έκανα το σωστό. Κάποιος θα μπορούσε να είχε κάνει περισσότερα αλλά η Επιτροπή προχωράει τόσο γρήγορα όσο της επιτρέπουν τα κράτη-μέλη. Τελικά, τα ίδια τα κράτη-μέλη Ο αγρότης δεν μπορεί να πετύχει μόνος του. Πρέπει να ενωθεί με άλλους αγρότες και να αναπτύξουν καθετοποιημένες δραστηριότητες. παίρνουν τις αποφάσεις. Αλλά, με τη νέα μεταρρύθμιση, θα υπάρξει η βασική αλλαγή ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορεί να συναποφασίζει. * Η συνέντευξη δόθηκε με αφορμή την ημερίδα «Διαμορφώνοντας το μέλλον μιας αειφόρου και καινοτόμου γεωργίας» που διοργάνωσε η BASF Ελλάς στις 4 Ιουνίου στο ξενοδοχείο Hilton της Αθήνας. 17