ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 1.4.2014 SWD(2014) 67 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον ενωσιακό κώδικα θεωρήσεων (κώδικας θεωρήσεων) (αναδιατύπωση) {COM(2014) 164 final} {SWD(2014) 68 final} EL EL
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εκτίμηση επιπτώσεων συνοδεύει την πρόταση κανονισμού για τον ενωσιακό κώδικα θεωρήσεων (κώδικας θεωρήσεων) (αναδιατύπωση) που αποτελεί τη βασική νομική πράξη για την κοινή πολιτική θεωρήσεων δεδομένου ότι θεσπίζει εναρμονισμένες διαδικασίες και προϋποθέσεις για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων θεώρησης και τη χορήγηση θεωρήσεων. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση κοινοτικού κώδικα θεωρήσεων (άρθρο 57) απαιτεί από την Επιτροπή να διαβιβάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο αξιολόγηση της εφαρμογής του δύο έτη μετά την έναρξη εφαρμογής όλων των διατάξεών του (5 Απριλίου 2011). Με βάση την αξιολόγηση αυτή, η Επιτροπή μπορεί επίσης να υποβάλει κατάλληλες προτάσεις για την τροποποίηση του κώδικα θεωρήσεων. 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Για τον σκοπό της εκτίμησης επιπτώσεων έχουν εντοπιστεί τρεις προβληματικοί τομείς: (1) η συνολική διάρκεια και το κόστος (άμεσο και έμμεσο) καθώς και η δυσκαμψία των διαδικασιών, (2) η ανεπαρκής γεωγραφική κάλυψη στη διεκπεραίωση θεωρήσεων και (3) η έλλειψη θεώρησης ή άλλης εξουσιοδότησης που να επιτρέπει στους ταξιδιώτες να διαμένουν περισσότερες από 90 ημέρες εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών στον χώρο Σένγκεν. (1) Η συνολική διάρκεια της διαδικασίας (από την προετοιμασία του φακέλου αίτησης μέχρι την επιστροφή του διαβατηρίου, με ή χωρίς τη θεώρηση) θεωρείται πιθανά ο κύριος αποτρεπτικός παράγοντας και έχει αποτελέσει πολλές φορές αντικείμενο κριτικής από τους αιτούντες θεώρηση. Ταυτόχρονα, τα κράτη Σένγκεν ήδη εκτιμούν ότι οι υφιστάμενες προθεσμίες είναι πολύ σύντομες και αντιμετωπίζουν προβλήματα ως προς την τήρησή τους. Η πλειονότητα των ταξιδιωτών θεωρούν εξίσου προβληματικό το συνολικό κόστος της αίτησης θεώρησης (όχι απαραίτητα το τέλος θεώρησης αλλά το έμμεσο κόστος). Τα κράτη Σένγκεν, από την πλευρά τους, ισχυρίζονται ότι, σε πολλούς τόπους, η διεκπεραίωση αιτήσεων θεώρησης με γρήγορο και φιλικό προς τον πελάτη τρόπο θα απαιτούσε πρόσθετες επενδύσεις, τις οποίες δεν μπορούν να κάνουν σε περίοδο δημοσιονομικών περιορισμών. Πράγματι, μερικά κράτη Σένγκεν επισημαίνουν ότι, επί του παρόντος, το διοικητικό τους κόστος για τη διεκπεραίωση αιτήσεων θεώρησης ούτε καν καλύπτεται από το τέλος θεώρησης. Είναι σαφές ότι τα συμφέροντα των αιτούντων θεώρηση και των προξενείων είναι αντικρουόμενα ως προς αυτά τα θέματα, τα οποία δεν είναι πιθανό ότι θα επιλυθούν στο μέλλον. Από την άλλη πλευρά, ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός των αιτήσεων θεώρησης θα οδηγήσει σε περαιτέρω συσσώρευση φόρτου εργασίας, και επομένως θα αυξηθεί η δυσαρέσκεια των αιτούντων όσον αφορά τη διαδικασία θεωρήσεων. Οι περισσότερο δύσκαμπτες διαδικασίες αφορούν την απαίτηση αυτοπρόσωπης υποβολής της αίτησης (το 50% των αποκριθέντων στη δημόσια διαβούλευση θεώρησε την υποχρέωση αυτή ως δυσκολία) και τον αριθμό (και την έλλειψη εναρμόνισης) των δικαιολογητικών εγγράφων που πρέπει να υποβάλλονται για κάθε αίτηση. Η Επιτροπή έχει ήδη εκδώσει ορισμένες εκτελεστικές αποφάσεις για την κατάρτιση εναρμονισμένων καταλόγων με δικαιολογητικά έγγραφα που πρέπει να προσκομίζονται από τους αιτούντες θεώρηση σε διάφορες τρίτες χώρες (μη κράτη μέλη της ΕΕ), αλλά, ιδίως, οι συχνοί και τακτικοί αιτούντες θεώρηση δυσανασχετούν διότι οι διαδικαστικές διευκολύνσεις που παρέχονται βάσει του κώδικα θεωρήσεων (απαλλαγή από τις προαναφερόμενες απαιτήσεις) δεν ισχύουν για αυτούς. 2
Συνεπώς, το κύριο ζήτημα του προβληματικού αυτού τομέα είναι ότι οι ίδιες διαδικασίες ισχύουν για όλους τους αιτούντες, ανεξαρτήτως της προσωπικής κατάστασής τους, μολονότι ο κώδικας θεωρήσεων ήδη προβλέπει νομική βάση για την εφαρμογή διαδικαστικών διευκολύνσεων στους αιτούντες που είναι γνωστοί στα προξενεία. Ωστόσο, τα προξενεία δεν προβαίνουν σε επαρκή διάκριση μεταξύ αγνώστων αιτούντων και αιτούντων που έχουν θετικό ιστορικό θεωρήσεων (συχνοί/τακτικοί ταξιδιώτες). Αυτό οφείλεται (επίσης) στην εκτεταμένη χρήση εξωτερικών παρόχων υπηρεσιών και εμπορικών διαμεσολαβητών δεδομένου ότι σε πολλούς τόπους, η δυνατότητα υλοποίησης στην πράξη αυτής της διάκρισης είναι αδύνατη διότι η αξιολόγηση της κατάστασης του αιτούντος βάσει μάλλον αορίστων εννοιών όπως η «ακεραιότητα» και η «αξιοπιστία» που αναφέρονται συχνά στον κώδικα θεωρήσεων δεν μπορεί να γίνει από εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών ή εμπορικούς διαμεσολαβητές. (2) Τα τελευταία τρία έτη έχει σημειωθεί πρόοδος στη διασφάλιση καλύτερης γεωγραφικής κάλυψης για τη συλλογή/διεκπεραίωση των αιτήσεων θεώρησης. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης παρουσίας για τη συλλογή/διεκπεραίωση θεωρήσεων, η υποβολή αιτήσεων θεώρησης μπορεί να είναι ακόμη πολύ δαπανηρή και χρονοβόρα σε πολλές τρίτες χώρες. Ειδικότερα, πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των περιπτώσεων στις οποίες οι αιτούντες πρέπει να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για να υποβάλουν την αίτηση διότι το αρμόδιο κράτος Σένγκεν δεν έχει προξενείο ή δεν εκπροσωπείται στη χώρα διαμονής του αιτούντα. Υπάρχουν περίπου 900 τόποι με τα εν λόγω χαρακτηριστικά. Η πρόσβαση σε προξενείο/εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών μπορεί επίσης να είναι προβληματική σε χώρες όπου όλα ή τα περισσότερα κράτη Σένγκεν είναι παρόντα μεν στην πρωτεύουσα αλλά όπου πολλοί αιτούντες ακόμη πρέπει να ταξιδεύουν μακρινές αποστάσεις για να έχουν πρόσβαση στις εν λόγω δομές. Αυτό ισχύει στον τομέα της αγοράς τουρισμού στις αναδυόμενες χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία. Τέλος, υπάρχουν ακόμη εννέα τρίτες χώρες που υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης και στις οποίες δεν υφίσταται παρουσία των κρατών Σένγκεν για τον σκοπό της συλλογής/διεκπεραίωσης των αιτήσεων θεώρησης. Όσον αφορά τα σχέδια που αποσκοπούν στη συγκέντρωση πόρων, μπορεί να αναφερθεί μόνο πολύ μικρή πρόοδος. Οι συστεγάσεις και τα Κοινά Κέντρα Αιτήσεων (ΚΚΑ) όπως καθορίζονται από τον κώδικα θεωρήσεων χρησιμοποιούνται ελάχιστα, μολονότι η Επιτροπή προωθεί ιδίως τη δημιουργία ΚΚΑ. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό, ο ένας εκ των οποίων αφορά νομοθετικό πρόβλημα: η συστέγαση και τα ΚΚΑ όπως ορίζονται νομικά στο άρθρο 41 του κώδικα θεωρήσεων δεν παρέχουν την ευελιξία που απαιτείται για τη δημιουργία επιχειρησιακών δομών επιτόπου. (3) Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες υπηκόων τρίτων χωρών που υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης ή απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή οι οποίοι έχουν νόμιμο λόγο και ανάγκη να ταξιδεύουν εντός του χώρου Σένγκεν για περισσότερες από 90 ημέρες εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών χωρίς να θεωρούνται «μετανάστες» (δηλαδή δεν σκοπεύουν να διαμείνουν σε οποιοδήποτε κράτος Σένγκεν για περίοδο μεγαλύτερη των 90 ημερών). Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των ταξιδιωτών είναι ότι «περιοδεύουν» στην Ευρώπη/χώρο Σένγκεν. Το τρέχον νομικό πλαίσιο δεν προβλέπει εξουσιοδότηση που να καλύπτει τις νόμιμες ανάγκες/το δρομολόγιο των ταξιδιωτών αυτών. Η περισσότερο προβεβλημένη ομάδα συμφερόντων που εγείρει τακτικά αυτό το μακροχρόνιο πρόβλημα είναι οι καλλιτέχνες που κάνουν ζωντανές εμφανίσεις. Άλλες κατηγορίες ταξιδιωτών (συνταξιούχοι, επισκέπτες για επιχειρηματικούς λόγους, σπουδαστές, ερευνητές) έχουν επίσης ισχυρό συμφέρον να τους επιτρέπεται η κυκλοφορία 3
στον χώρο Σένγκεν για διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών. 3. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑΣ Η κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα απαιτεί, μεταξύ άλλων, κοινή πολιτική θεωρήσεων. Βάσει του άρθρου 77 παράγραφος 2 στοιχείο α) της ΣΛΕΕ, η ΕΕ έχει την εξουσία αλλά και την υποχρέωση να λαμβάνει μέτρα που αφορούν την κοινή πολιτική θεωρήσεων και άλλων τίτλων διαμονής βραχείας διάρκειας. Οι κανόνες για τη διεκπεραίωση θεωρήσεων βραχείας διάρκειας διέπονται ήδη από έναν κανονισμό που ισχύει άμεσα, δηλαδή τον κώδικα θεωρήσεων. Τα προβλήματα που περιγράφονται στην εκτίμηση επιπτώσεων δεν είναι πιθανό να εξαλειφθούν διότι συνδέονται άμεσα με τις υφιστάμενες διατάξεις του κώδικα θεωρήσεων. Με την επιβολή της ορθής εφαρμογής ενδέχεται να επιτευχθεί κάποια πρόοδος. Ωστόσο, για την εισαγωγή διαδικαστικών διευκολύνσεων για τους ταξιδιώτες με εναρμονισμένο τρόπο, καθώς και για την επίτευξη σημαντικής προόδου ως προς την αύξηση της γεωγραφικής κάλυψης για τη διεκπεραίωση θεωρήσεων απαιτείται δράση της ΕΕ, δηλαδή αναθεώρηση του κώδικα θεωρήσεων. Όσον αφορά τη θέσπιση νέας εξουσιοδότησης για διαμονή που υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός δεδομένης περιόδου 180 ημερών σε όλο τον χώρο Σένγκεν, είναι σαφής η ανάγκη παρέμβασης στο επίπεδο της ΕΕ: οποιαδήποτε εξουσιοδότηση που θα ισχύει σε όλα τα κράτη Σένγκεν μπορεί να καθιερωθεί μόνο στο επίπεδο της ΕΕ. Το άρθρο 77 της ΣΛΕΕ εξουσιοδοτεί την Ένωση να αναλαμβάνει δράση σχετικά με τίτλους διαμονής «βραχείας διάρκειας» στον χώρο Σένγκεν και το άρθρο 79 της ΣΛΕΕ εξουσιοδοτεί την Ένωση να αναλαμβάνει δράση σχετικά με θεωρήσεις και άδειες διαμονής στο πλαίσιο της νόμιμης διαμονής στα κράτη μέλη της ΕΕ (δηλαδή για διαμονή πέραν των 3 μηνών σε κράτος μέλος της ΕΕ). Επομένως, συνάγεται ότι η ΕΕ είναι επίσης αρμόδια να καθιερώσει εξουσιοδότηση για διαμονή που υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός οποιαδήποτε περιόδου 180 ημερών σε όλο τον χώρο Σένγκεν. 4. ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Οι γενικοί στόχοι πολιτικής της πρότασης συνίστανται στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης στην ΕΕ, τη διασφάλιση μεγαλύτερης συνοχής με άλλες πολιτικές της ΕΕ και τη διατήρηση της ασφάλειας του χώρου Σένγκεν. Οι ειδικοί στόχοι συνίστανται στη μετάβαση σε μια πραγματικά εναρμονισμένη και αυθεντικά κοινή πολιτική θεωρήσεων, τη μεγαλύτερη προσαρμογή της διαδικασίας θεωρήσεων στις ανάγκες των νόμιμων ταξιδιωτών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας θεώρησης με τον εκσυγχρονισμό των κανόνων. Οι επιχειρησιακοί στόχοι, ενόψει των προβλημάτων που επισημάνθηκαν ανωτέρω, συνίστανται στην παροχή υποχρεωτικών διαδικαστικών διευκολύνσεων για «γνωστούς» ταξιδιώτες με τη χρήση των δυνατοτήτων που παρέχονται από το σύστημα πληροφοριών για τις θεωρήσεις (VIS), την αύξηση και τον εξορθολογισμό της παρουσίας για συλλογή/διεκπεραίωση θεωρήσεων σε τρίτες χώρες και την παροχή της δυνατότητας διαμονής που να υπερβαίνει τις 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών στον χώρο Σένγκεν. 4
5. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Για τον σκοπό της εκτίμησης επιπτώσεων καταρτίστηκαν οι ακόλουθες δέσμες πολιτικής: Δέσμη πολιτικής 0 - Status quo: Το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο παραμένει αμετάβλητο και οι τρέχουσες δραστηριότητες συνεχίζονται. Δέσμη πολιτικής A: Μη κανονιστικά μέτρα: Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 1, προβλέπεται ένα φάσμα «μη δεσμευτικών μέτρων» που αποσκοπεί στην καλύτερη εφαρμογή του κώδικα θεωρήσεων. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 2, οι δυνατότητες χρηματοδότησης από το μελλοντικό Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας προωθούνται σε μεγάλο βαθμό από την Επιτροπή. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 3, δεδομένου ότι το κύριο πρόβλημα οφείλεται σε νομοθετικό κενό, δεν εκπονήθηκε μη επιλογή. Δέσμη πολιτικής B-Δ: Οι επιλογές αυτές απαιτούν δράση στο επίπεδο της ΕΕ για την τροποποίηση του κώδικα θεωρήσεων. Οι επιλογές πολιτικής έχουν ομαδοποιηθεί σύμφωνα με το επίπεδο φιλοδοξίας τους (πολιτική σκοπιμότητα) σε τρεις δέσμες ελάχιστη, μέση και μέγιστη. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 1, η δέσμη πολιτικής B (ελάχιστη) καθιερώνει υποχρεωτικές διαδικαστικές διευκολύνσεις (δηλαδή απαλλαγή από την απαίτηση αυτοπρόσωπης παρουσίας για την υποβολή της αίτησης, απαλλαγή από την προσκόμιση ορισμένων δικαιολογητικών εγγράφων) και υποχρεωτική χορήγηση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων ισχύος τουλάχιστον ενός έτους και στη συνέχεια (μετά από δύο θεωρήσεις πολλαπλών εισόδων ισχύος 1 έτους) θεωρήσεις πολλαπλών εισόδων ισχύος τριών ετών για αιτούντες που έχουν προηγουμένως χρησιμοποιήσει νομίμως τουλάχιστον τρεις θεωρήσεις (κατά τους τελευταίους 12 μήνες πριν από την ημερομηνία της αίτησης) και οι οποίοι είναι καταχωρισμένοι στο VIS («συχνοί ταξιδιώτες»). Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 2, η προτεινόμενη επιλογή καταργεί το άρθρο 41 του κώδικα θεωρήσεων (συστέγαση, ΚΚΑ) και καθιερώνει μια γενική έννοια του «Κέντρου θεωρήσεων Σένγκεν», η οποία παρέχει έναν πιο ρεαλιστικό, πιο ευέλικτο ορισμό όσον αφορά ορισμένες μορφές προξενικής συνεργασίας. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 3, θεσπίζεται νέο είδος εξουσιοδότησης, που επιτρέπει σε ορισμένες κατηγορίες αιτούντων (δηλαδή καλλιτέχνες και τα μέλη των συνεργείων τους) να διαμένουν περισσότερες από 90 ημέρες αλλά όχι περισσότερες από 360 ημέρες στον χώρο Σένγκεν. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 1, η δέσμη πολιτικής Γ (μέση) προβλέπει υποχρεωτικές διαδικαστικές διευκολύνσεις, παρόμοιες με αυτές της ελάχιστης δέσμης, και υποχρεωτική χορήγηση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων ισχύος τουλάχιστον τριών ετών και στη συνέχεια πέντε ετών. Επιπλέον, οι δικαιούχοι καθορίζονται ευρύτερα ως οι αιτούντες που έχουν προηγουμένως χρησιμοποιήσει νομίμως τουλάχιστον δύο θεωρήσεις και οι οποίοι είναι καταχωρισμένοι στο VIS («τακτικοί ταξιδιώτες»). Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 2, εκτός από την καθιέρωση της ευέλικτης έννοιας των «Κέντρων θεωρήσεων Σένγκεν», καθιερώνεται επίσης η έννοια της «υποχρεωτικής εκπροσώπησης» σύμφωνα με την οποία εάν το κράτος Σένγκεν που είναι αρμόδιο για τη διεκπεραίωση της αίτησης θεώρησης δεν διαθέτει ούτε παρουσία ούτε εκπροσώπηση (βάσει συμφωνίας), σε δεδομένη τρίτη χώρα, οποιοδήποτε άλλο κράτος Σένγκεν με παρουσία στην εν λόγω χώρα είναι υποχρεωμένο να διεκπεραιώνει αιτήσεις θεώρησης για λογαριασμό του. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 3, όπως και στην ελάχιστη δέσμη, θεσπίζεται νέο είδος εξουσιοδότησης που ισχύει όχι μόνο για ορισμένες κατηγορίες υπηκόων τρίτων χωρών, δηλαδή για ομάδες καλλιτεχνών που κάνουν ζωντανές εμφανίσεις, αλλά για όλους τους υπηκόους τρίτων χωρών (δηλαδή και για «μεμονωμένους ταξιδιώτες») που μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν νόμιμο συμφέρον να ταξιδεύουν για περίοδο που υπερβαίνει τις 90 ημέρες στον χώρο Σένγκεν. 5
Η δέσμη πολιτικής Δ (μέγιστη) παρατείνει τις υποχρεωτικές διαδικαστικές διευκολύνσεις και την υποχρεωτική έκδοση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων αμέσως για πέντε έτη για την πλειονότητα των αιτούντων, απαιτώντας μόνο μία νομίμως χρησιμοποιηθείσα θεώρηση που να είναι καταχωρισμένη στο VIS. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 2, προκειμένου να διασφαλιστεί κατάλληλη κάλυψη της συλλογής/διεκπεραίωσης θεωρήσεων, οι εκτελεστικές αποφάσεις της Επιτροπής καθορίζουν τη μορφή που θα πρέπει να έχει το δίκτυο συλλογής θεωρήσεων Σένγκεν σε τρίτες χώρες ως προς τις συμφωνίες εκπροσώπησης, τη συνεργασία με εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών και τη συγκέντρωση πόρων με άλλα μέσα. Τέλος, όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 3, καθιερώνει το ίδιο είδος εξουσιοδότησης όπως η μέση δέσμη οτιδήποτε περισσότερο φιλόδοξο κρίνεται πιθανότατα μη ρεαλιστικό. 6. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Οι διαδικαστικές διευκολύνσεις και, ιδίως, η χορήγηση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων με μακρά περίοδο ισχύος μπορούν να μειώσουν τον διοικητικό φόρτο των προξενείων και, ταυτόχρονα, να παράσχουν πολύ σημαντική διευκόλυνση στους ταξιδιώτες. Με τη μετατροπή του χώρου Σένγκεν σε ακόμη πιο ελκυστικό προορισμό, οι επιλογές αυξάνουν τον συνολικό αριθμό των ταξιδιών υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης και των οποίων οι δαπάνες έχουν θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της ΕΕ. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 2, η έννοια της «υποχρεωτικής εκπροσώπησης» αυξάνει σε μεγάλο βαθμό την παρουσία για τη χορήγηση θεωρήσεων σε τρίτες χώρες. Εξασφαλίζει προξενική κάλυψη σε κάθε τρίτη χώρα όπου υπάρχει τουλάχιστον ένα προξενείο για τη διεκπεραίωση αιτήσεων θεώρησης. Αυτό αφορά περίπου 900 τόπους με τα εν λόγω χαρακτηριστικά και έχει θετικό αντίκτυπο σε περίπου 100 000 αιτούντες που θα είναι σε θέση να υποβάλουν την αίτηση στη χώρα διαμονής τους αντί να ταξιδέψουν σε χώρα στην οποία το αρμόδιο κράτος Σένγκεν διαθέτει παρουσία ή εκπροσωπείται. Τέλος, η καθιέρωση νέας εξουσιοδότησης διαμονής για περίοδο που υπερβαίνει τις 90 ημέρες για όλους τους υπηκόους τρίτων χωρών επηρεάζει περίπου 120 000 ταξιδιώτες, και οδηγεί, στην καλύτερη περίπτωση, σε εκτιμώμενο πρόσθετο εισόδημα ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για τον χώρο Σένγκεν. Όσον αφορά τις προβλεπόμενες δημοσιονομικές και οικονομικές επιπτώσεις, βλέπε τον πίνακα του σημείου 7 για περισσότερες λεπτομέρειες. 7. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΛΟΓΩΝ Η δέσμη πολιτικής Α έχει μικρό θετικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και στην επίτευξη των στόχων πολιτικής. Επομένως δεν θεωρείται πολύ αποτελεσματική. Οι δέσμες πολιτικής B, Γ και Δ αντιμετωπίζουν σταδιακά τα προβλήματα, καλύπτουν τους επιχειρησιακούς στόχους και έχουν θετικό αντίκτυπο στα ταξίδια και στις δαπάνες στον χώρο Σένγκεν. Η δέσμη πολιτικής Β είναι η λιγότερο αποτελεσματική διότι αντιμετωπίζει εν μέρει τα προβλήματα προς όφελος μικρότερης ομάδας αιτούντων θεώρηση. Οι δέσμες Γ και Δ είναι σχεδόν εξίσου αποτελεσματικές όσον αφορά την υλοποίηση των στόχων. Τα αναμενόμενα οικονομικά οφέλη είναι υψηλότερα στην περίπτωση της δέσμης Δ (περισσότερα από 3 δισ. ευρώ ανά έτος), αλλά συνδέονται με δυνητικά υψηλότερο κίνδυνο ασφάλειας. Όσον αφορά την αποδοτικότητα καμία από τις δέσμες πολιτικής/επιλογές δεν συνεπάγεται, κατ αρχήν, σημαντικό πρόσθετο κόστος 1. Πράγματι, μια από τις κινητήριες δυνάμεις των επιλογών πολιτικής είναι η εξοικονόμηση πόρων τόσο για τα κράτη Σένγκεν/τα προξενεία 1 Μία εξαίρεση είναι η επιλογή πολιτικής που συνδέεται με τη γεωγραφική κάλυψη στη διεκπεραίωση θεωρήσεων. 6
όσο και τους αιτούντες θεώρηση. Οι δέσμες πολιτικής B, Γ και Δ οδηγούν σταδιακά σε εξοικονόμηση πόρων για τους αιτούντες, η οποία προκύπτει κυρίως από τη χορήγηση αυξανόμενου αριθμού θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων μακράς ισχύος. Από την πλευρά των αιτούντων, η δέσμη πολιτικής Δ είναι η πλέον αποδοτική και η δέσμη πολιτικής Β η λιγότερο αποδοτική. Σε κάθε δέσμη τα οικονομικά οφέλη για την ΕΕ ως σύνολο υπερβαίνουν σημαντικά τις εκτιμώμενες δαπάνες για τα μεμονωμένα κράτη Σένγκεν. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει επισκόπηση του προβλεπόμενου αντικτύπου κάθε δέσμης πολιτικής 2. Επιλογή πολιτικής/ Κριτήρια Μη δέσμη (A) Ελάχιστη δέσμη (B) Μέση δέσμη (Γ) Μέγιστη δέσμη (Δ) Αποτελεσματικότητα Υποχρεωτικές διαδικαστικές διευκολύνσεις για ορισμένες κατηγορίες ταξιδιωτών Αυξημένη και εκλογικευμένη παρουσία για τη συλλογή/διεκπεραίωση θεωρήσεων σε τρίτες χώρες Δυνατότητα διαμονής για διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών εντός περιόδου 180 ημερών στον χώρο Σένγκεν, με βάση νέο είδος εξουσιοδότησης Επιπτώσεις στην ασφάλεια στον χώρο Σένγκεν 1 2 3 4 1 2 4 4 0 2 4 4 0 0-0,5-2 Οικονομικά οφέλη εισόδημα από τις δαπάνες των ταξιδιωτών (εκατ. ευρώ ανά έτος) - περίπου 800 περισσότερα από 2 000 περισσότερα από 3 000 Θέσεις εργασίας που δημιουργούνται (αριθμός ΙΠΑ) Αποδοτικότητα - περίπου 20 000 περίπου 60 000 περίπου 80 000 Εξοικονόμηση άμεσου κόστους από τους αιτούντες θεώρηση (εκατ. ευρώ ανά έτος) - περίπου 50 περίπου 200 περίπου 300 Εξοικονόμηση έμμεσου κόστους από τους αιτούντες θεώρηση (εκατ. ευρώ ανά έτος) - περίπου 120 περίπου 500 περίπου 800 Καθαρός δημοσιονομικός αντίκτυπος στα κράτη Σένγκεν (εκατ. ευρώ ανά - περίπου -1 περίπου -5 περίπου -9 2 0: δεν υπάρχει αντίκτυπος 0-1: ενδεχομένως, μικρός αντίκτυπος 2: μέτριος αντίκτυπος 3: υψηλός αντίκτυπος 4: πολύ σημαντικός αντίκτυπος. Η αξιολόγηση είναι αρνητική (-) εάν ο αντίκτυπος είναι αρνητικός. 7
Επιλογή πολιτικής/ Κριτήρια Μη δέσμη (A) Ελάχιστη δέσμη (B) Μέση δέσμη (Γ) Μέγιστη δέσμη (Δ) έτος) Σκοπιμότητα Νομική Καλή Καλή Καλή Καλή Πολιτική Καλή Εύλογη Εύλογη Κακή Πρακτική Καλή Καλή Καλή Εύλογη Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 1 (χρονοβόρες, δύσκαμπτες και δαπανηρές διαδικασίες), η αξιολόγηση δεν επιτρέπει να εξαχθούν συμπεράσματα για το ποια θα πρέπει να είναι η προτιμώμενη επιλογή. Αυτό συμβαίνει διότι ο πολύ μεγάλος δυνητικός οικονομικός αντίκτυπος της δέσμης πολιτικής Δ συνδέεται επίσης με δυνητικά υψηλότερο κίνδυνο ασφάλειας. Η πρόταση στη μέση δέσμη (Γ) συνδέεται με χαμηλό κίνδυνο ασφάλειας αλλά ο δυνητικός οικονομικός της αντίκτυπος εκτιμάται σε περίπου 1 δισ. ευρώ λιγότερα. Όσον αφορά τον προβληματικό τομέα 2 (γεωγραφική κάλυψη) και τον προβληματικό τομέα 3 (νέο είδος εξουσιοδότησης), οι επιλογές που εντοπίστηκαν στη μέση δέσμη είναι οι προτιμώμενες (καθιέρωση της νέας έννοιας του «Κέντρου Θεωρήσεων Σένγκεν» και της «υποχρεωτικής εκπροσώπησης» για τον προβληματικό τομέα 2 νέα εξουσιοδότηση για διαμονή που υπερβαίνει τις 90 ημέρες για όλους τους υπηκόους τρίτων χωρών για τον προβληματικό τομέα 3). 8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τρία έτη μετά την έναρξη ισχύος του αναδιατυπωμένου κώδικα θεωρήσεων, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση αξιολόγησης. 8