Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Click to edit Master subtitle style Τιμπαλέξης Βασίλης
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Αρχικά, επιδιώκουμε να ερευνήσουμε τις γνώσεις των παιδιών γύρω από το νερό, τον όγκο που καταλαμβάνει στη Γη και τη σημασία της ύπαρξης του νερού για την επιβίωση των ανθρώπων. Αυτό επιτυγχάνεται με ερωτήσεις όπως: Ø Σε ποιες περιοχές βρίσκουμε το νερό; Ø Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πως φαίνεται η Γη από το διάστημα; Δηλαδή, νομίζετε ότι το νερό είναι περισσότερο από την ξηρά; Ø Πιστεύετε ότι ο πλανήτης μας έχει πολύ νερό στην επιφάνειά του; Ø Έσεις χρησιμοποιείτε το νερό στην καθημερινή σας ζωή; Αναφέρατε κάποια παραδείγματα. Ø Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιησουν όλο το νερό που υπάρχει στη Γη για να ικανοποιήσουν τη δίψα τους; Αν όχι, γιατί;
ΤΟ ΝΕΡΟ Η Γη από το διάστημα φαίνεται γαλάζια. Αυτό συμβαίνει επειδή καλύπτεται σχεδόν ολόκληρη από τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Όπως βλέπουμε και στη φωτογραφία, η ξηρά καταλαμβάνει μικρότερο μέρος στη Γη από ότι το νερό. Συγκεκριμένα, το 70% της επιφάνειας της Γης έχει νερό.
ΤΟ ΝΕΡΟ Το νερό είναι βασικό αγαθό για τον άνθρωπο και για την επιβίωσή του καθώς το χρησιμοποιεί σε πολλές περιπτώσεις στην καθημερινότητά του. Ενδεικτικά, αναφερούμε κάποια παραδείγματα. Ø Αρχικά, το νερό είναι απαραίτητο για να ικανοποιήσει τη δίψα μας. Ø Μας βοηθά στην καθημερινότητά μας με δραστηριότητες όπως το πλύσιμο των πιάτων, των ρούχων και την προσωπική μας καθαριότητα. Ø Είναι βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη της χλωρίδας και της πανίδας. Ø Συνεισφέρει στην ενίσχυση των ιδιαίτερα χρήσιμων για τις μέρες μας εναλλακτικών μορφών ενέργειας, όπως η υδροηλεκτρική ενέργεια. Ø Η δουλειά εκατομμυριών ανθρώπων παγκοσμίως, όπως οι αγρότες, σχετίζεται άμεσα με την ύπαρξή του νερού.
ΤΟ ΝΕΡΟ Όμως, το μεγαλύτερο ποσοστό του νερού της Γης βρίσκεται στις θάλασσες. Δυστυχώς για τους ανθρώπους, το θαλασσινό νερό δεν είναι πόσιμο καθώς περιέχει μεγάλη ποσότητα αλατιού. Το θαλασσινό νερό το ονομάζουμε αλμυρό ενώ τα υπόλοιπα ύδατα αποκαλούνται γλυκά. 12 Συγκεκριμένα, οι ωκεανοί αποτελούν 10 το 97% των παγκόσμιων υδάτων και 8 μόλις το 3% του νερού βρίσκεται σε 6 λίμνες, ποτάμια και έλη. 4 Συνεπώς, το διαθέσιμο νερό είναι 2 πολύ λίγο και πρέπει να χρησιμοποιείται 0
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Για να εισάγουμε τους μαθητές ομαλότερα στην έννοια του κύκλου του νερού και να εξετάσουμε και την προϋπάρχουσα γνώση, τους υποβάλλουμε κάποιες σχετικές ερωτήσεις όπως: Ø Είναι το χιόνι νερό; Ø Γιατί τα παγάκια λιώνουν έξω από το ψυγείο; Ø Γνωρίζετε πως στεγνώνουν τα πλυμμένα ρούχα; Ø Πώς δημιουργούνται τα σύννεφα στον ουρανό; Ø Μπορείτε να περιγράψετε με δικά σας λόγια τη δημιουργία μιας βροχόπτωσης; Ø Που νομίζετε ότι καταλήγουν οι σταγόνες νερού μετά από μία βροχή.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Το νερό στη Γη ακολουθεί ένα μεγάλο κύκλο. 1. Ο Ήλιος ζεσταίνει το νερό, το οποίο μετατρέπεται σε υδρατμούς που ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα. Εκεί συναντούν κρύα στρώματα αέρα, μετατρέπονται σε σταγόνες νερού και σχηματίζουν σύννεφα. 2. Καθώς το σύννεφο μεγαλώνει, οι σταγόνες ενώνονται μεταξύ τους.
1η ΦΑΣΗ:ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΞΑΤΜΙΖΕΤΑΙ Όταν το νερό ζεσταίνεται από τον ήλιο, εξατμίζεται, μετατρέπεται σε υδρατμό και ανυψώνεται στον αέρα. Έτσι, η ατμόσφαιρα περιέχει τόνους αόρατου εξατμισμένου νερού και οι υδρατμοί μεταμορφώνονται σε λεπτές σταγόνες. Αυτές οι σταγόνες είναι τόσο ελαφριές, που δεν πέφτουν στο έδαφος αλλά ενώνονται και σχηματίζουν σύννεφα.
2η ΦΑΣΗ:ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗ ΓΗ Τα σύννεφα αποτελούνται από μικρές σταγόνες νερού και λεπτούς κρυστάλλους πάγου που αιωρούνται. Οι κρύσταλλοι πάγου και οι σταγόνες ενώνονται και σχηματίζουν πιο βαριές στάλες. Όταν αυτές οι στάλες βαρύνουν πολύ, πέφτουν στη Γη και τότε αρχίζει να βρέχει.
3η ΦΑΣΗ:ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ Ένα μέρος του νερού που πέφτει με βροχή ή με χιόνι εξατμίζεται και επιστρέφει αμέσως στην ατμόσφαιρα,κυρίως όταν κάνει ζέστη. Ένα άλλο μέρος του νερού απορροφάται από το έδαφος, ενώ κάποια μικρή ποσότητα της βροχής τροφοδοτεί τα ποτάμια και τα ρυάκια που καταλήγουν και πάλι στη θάλασσα.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Το νερό είναι το μοναδικό στοιχείο στη φύση που συναντάμε και στις τρεις φυσικές καταστάσεις: υγρό, στερεό και αέριο! Το γεγονός αυτό το βλέπουμε και στη διαδικασία του κύκλου του νερού, όπου και το νερό συναντάται ως αέριο στη δημιουργία υδρατμών, ως υγρό στη βροχή και ως στερεό στο χιόνι και στο χαλάζι.
ΥΔΡΑΤΜΟΙ Μια απορία που μπορεί να δημιουργηθεί είναι γιατί δεν μπορούμε να δούμε τους υδρατμούς. Ø Αυτό συμβαίνει διότι οι σταγόνες του νερού είναι τόσο μικροσκοπικές, που δεν μπορούμε να τις δούμε. Με αυτή τη λογική όμως, πώς μπορούμε να δούμε τα σύννεφα; Ø Όταν πέφτει η θερμοκρασία, οι σταγόνες των υδρατμών ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα και δημιουργούν μεγαλύτερες σταγόνες. Έτσι, δημιουργούνται πυκνές μάζες που είναι τα σύννεφα και επειδή οι ακτίνες του ήλιου δυσκολεύονται να τα διαπεράσουν, μπορούμε και τα βλέπουμε.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Ο κύκλος του νερού παίζει σημαντικό ρόλο στο κλίμα της κάθε περιοχής αλλά και στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Αυτό το διαπιστώνουμε με φαινόμενα όπως: Ø Οι άνεμοι που έρχονται προς τον Ισημερινό δημιουργούν πολύ υγρασία στις περιοχές κοντά σε αυτόν, ενώ οι χώρες που βρίσκονται βόρεια και νότια του Ισημερινού αντιμετωπίζουν μεγάλες περιόδους ξηρασίας. Ø Οι μεγάλες οροσειρές επηρεάζονται και αυτές από τον κύκλο του νερού, καθώς δέχονται από τη μία πλευρά τους πολλούς υδρατμούς και συνεπώς πολλές βροχές. Αυτό το φαινόμενο όμως, δημιουργεί πολύ υγρασία στη μία μεριά του βουνού και λιγότερη στην άλλη. Ø Τέλος, το νερό συμπαρασύρει πολλά θρεπτικά συστατικά όταν μεταφέρεται σε χαμηλότερο υψόμετρο. Έτσι, άμεση επίπτωση αυτού είναι η υψηλή παραγωγικότητα στις πεδινές περιοχές.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ Νέοι υπολογισμοί δείχνουν ότι η ποσότητα του νερού που εξατμίζεται στην ατμόσφαιρα μειώνεται, σύμφωνα με την αμερικάνικη επιθεώρηση Nature. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η ολική ε- ξάτμηση αυξανόταν από το 1982 μέχρι το 1998, όταν και ξεκίνησε η μείωση του φαινομένου.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης, η οποία επιτρέπει στην ατμόσφαιρα να κρατήσει μεγαλύτερη ποσότητα υδρατμών. Όμως, σύμφωνα με τους επιστήμονες,η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης προήλθε από τη ρύπανσή της,πράγμα που δείχνει και τη μεγαλη ευθύνη των ανθρώπων.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΒΟΗΘΑΕΙ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Η Ελλάδα είναι μια χώρα που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη γεωργία. Όμως, η παραγωγή προϊόντων από τη Γη προϋποθέτει την ύπαρξη πολλών αποθεμάτων νερού. Στη χώρα μας, οι αγρότες έχουν στραφεί στην παραγωγή προϊόντων που δεν χρειάζονται πολύ νερό όπως το σιτάρι και η ελιά.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΒΟΗΘΑΕΙ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλές καλλιέργειες όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και το βαμβάκι που απαιτούν μεγάλη ποσότητα νερού. Γι αυτό το λόγο, οι αγρότες δημιουργούν τις γεωτρήσεις και με αυτό τον τρόπο εκμεταλλεύονται τα υπόγεια νερά που υπάρχουν στο υπέδαφος της Γης. Το νερό όμως δεν είναι αρκετό και εξαντλείται σταδιακά. Έτσι, πρέπει όλοι μας όσο
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 Βάλτε τις παρακάτω εικόνες στη σωστή χρονική σειρά και διηγηθείτε μια δική σας ιστορία.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 Κάνε τα παρακάτω πειράματα: Ø Γέμισε μια παγοθήκη με νερό και βάλε τη στην κατάψυξη. Τι παρατηρείς; Ø Βάλε μερικά παγάκια σε ένα ποτήρι και ά- φησέτα στον ήλιο να ζεσταθούν.τι παρατηρείς; Ø Παρατήρησε το νερό σε μια κατσαρόλα που ζει. Τι παθαίνει όταν αρχίζει η βράση; Έχουν αυτά τα πειράματα σχέση με τον κύκλο του νερού; Αν ναι, με ποια φάση του θα μπορούσες να παρομοιάσεις το κάθε πείραμα ξεχωριστά;
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 Είδαμε ότι ο κύκλος του νερού παίζει σημαντικό ρόλο στην οικολογική ισορροπία, στη διαμόρφωση του κλίματος και στις καλλιέργειες των αγροτών. Όμως, έρευνες δείχνουν ότι ο κύκλος του νερού σταδιακά μειώνεται και οι άνθρωποι συνεχίζουν να χρησιμοποιούν πολύ νερό στην καθημερινότητά τους. Στις 22 Μαρτίου είναι η Παγκόσμια
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4 Φανταστείτε πως είστε μία σταγόνα νερό. Γράψτε μια ιστορία όπου θα περιγράφετε το ταξίδι που κάνετε στη διάρκεια ενός κύκλου του νερού. Σκεφτείτε ότι μία σταγόνα δεν είναι πάντα ίδια, αλλά αλλάζει μορφή κατά τον κύκλο του νερού.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5 Σε περιόδους που είχε να βρέξει πολύ καιρό σε κάποιο μέρος, οι κάτοικοι έκαναν το έθιμο της Περπερούνας. Σύμφωνα με αυτό το έθιμο, οι κάτοικοι στόλιζαν ένα φτωχό κοριτσάκι με λουλούδια και γύρναγαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας: Περπερούνα περπατεί, το Θεό παρακαλεί για να βρέξει μια βροχή, μια βροχή μια σιγανή, για να γεν τα στάρια μας και τα καλαμπόκια μας. Στο τέλος, οι νοικοκυρές έδιναν στο κοριτσάκι χρήματα και το έβρεχαν με νερό. Ø Ένα κορίτσι από την τάξη θα παίξει το ρόλο του φτωχού παιδιού και οι άλλοι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6 Επισκεφτείτε κάποιες αγροτικές καλλιέργειες στην περιοχή σας. Ενημερωθείτε πως ποτίζονται τα χωράφια και αν το νερό της βροχής είναι αρκετό για τα διάφορα προϊόντα που παράγονται. Σε περίπτωση που βρεθείτε σε κάποια αγροτική έκταση που χρησιμοποιεί γεώτρηση, ρωτήστε για τα διαθέσιμα αποθέματα νερού και πείτε και οι ίδιοι τη γνώμη σας στους αγρότες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παιδική Εγκυκλοπαίδεια Larousse- Πλανήτης Γη,Εκδ. Μοντέρνοι Καιροί Μικροί Οικολόγοι- Αποφεύγω να σπαταλώ Νερό, Εκδ. Σαββάλας Ένας κόσμος γεμάτος νερό, Εκδ. Καλειδοσκόπιο Εμείς και ο κόσμος μας- Η ΓΗ, Εκσ. Σαββάλας Η πράσινη Εγκυκλοπαίδεια, Εκδ. Παπαδόπουλος Περιβαλλοντική αγωγή για μικρά παιδιά, Εκδ. Καλειδοσκόπιο Οδηγός ανάπτυξης διαθεματικών δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ΟΕΔΒ Γνωρίζω το νερό, Εκδ. Παπαδόπουλος Πύλη παιδαγωγικού υλικού περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ