چكيده.

فصلنامه بهداشت در عرصه دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي دانشكده بهداشت دوره 1 شماره 4 زمستان 1392 صفحات 45 تا 53 بررسى كيفيت ا ب رودخانه گ ل گ ل ايلام بر اساس شاخص كيفى ا ب NSFWQI 3* انوشيروان محسنى بندپى 1 منيره مجلسى 2 على كاظم پور 1 دانشيار دانشكده بهداشت گروه مهندسى بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكى شهيد بهشتى تهران ايران 2 دانشيار دانشكده بهداشت گروه مهندسى بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكى شهيد بهشتى تهران ايران 3 دانشجوى كارشناسى ارشد مهندسى بهداشت محيط دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكى شهيد بهشتى تهران ايران چكيده زمينه و هدف: ايجاد يك برنامه كنترلى منظم و پايش كيفيت ا ب رودخانه ها از مهمترين راهكارها به منظور كاهش ا لودگى و ارتقاى وضعيت كيفى ا نها مي باشد. با توجه به اهميت رودخانه گ ل گ ل بعنوان يكى از اصلى ترين منابع تامين كننده ا ب سد ايلام و همچنين تخليه ا لاينده هاى مختلف به ا ن بررسى كيفى ا ب اين رودخانه امرى لازم و ضرورى به نظر مي رسد. مواد و روش ها: اين مطالعه از نوع پايشى تجربى بوده كه نمونه بردارى در طى 6 ماه از 6 ايستگاه مورد نظر صورت گرفته است و پارامترهاى كيفى شامل: اكسيژن محلول ph كل جامدات اكسيژن مورد نياز بيوشيميايى كدورت دما فسفات نيترات و كليفرم مدفوعى مورد بررسى قرار گرفته است. داده هاى حاصله بر اساس شاخص كيفى ا ب سازمان بهداشت ملى ا مريكا Index) (National Sanitation Foundation Water Quality مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و مسير رودخانه با استفاده از نرم افزار سيستم اطلاعات جغرافيايى (GIS) پهنه بندى گرديد. يافته ها: يافته ها نشان دادند كه براساس شاخص NSFWQI كيفيت ا ب رودخانه گل گل در همه ى ايستگاهها و در ماههاى مختلف در وضعيت هاى خوب و متوسط قرار دارد. بيشترين ميزان شاخص كيفيت ا ب مربوط به ايستگاه 1 (پايين دست روستاى زردا لو ا باد) در خرداد ماه با 72/5 و كمترين مقدار ا ن مربوط به ايستگاه 5 (پايين دست روستاى جعفرا باد) در شهريور ماه با 52/1 بوده است. بطور ميانگين در طول 6 ماه نمونه بردارى ايستگاه 1 با عدد شاخص 70/8 و ايستگاه 5 با عدد شاخص 55/1 به ترتيب بهترين و بدترين شرايط كيفى را دربين ساير ايستگاهها داشتند. نتيجه گيري: با توجه به نتايج حاصل از اين مطالعه ا لودگى از ايستگاه 1 به سمت ايستگاههاى بعدى بطور قابل ملاحظه اى بيشتر شده و از كيفيت ا ب رودخانه كاسته شده است. با اين وجود در ايستگاه ا خر با توجه به افزايش دبى و توان خودپالايى رودخانه ا لودگى كمتر و شاخص كيفيت ا ب وضعيت بهترى را نشان مي دهد. بطور كلى شاخص كيفيت ا ب NSF شاخصى مناسب جهت طبقه بندى كيفى ا ب رودخانه گ ل گ ل مي باشد. كليد واژه ها: كيفيت ا ب شاخص NSFWQI رودخانه گ ل گ ل Email: kazemporali@yahoo.com * ا درس نويسنده مسي ول: دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكى شهيد بهشتى تهران تلفن: 021-22432040 تاريخ دريافت مقاله: 1392/10/22 تاريخ پذيرش مقاله: 1393/03/05

/46 مقدمه: ا ب براى زندگى و همه فعاليتهاى انسان حياتى است و دسترسى به ا ب سالم كافى و با كيفيت مناسب از بارزترين شرايط دستيابى به توسعه پايدار مي باشد [1]. در ميان منابع ا ب رودخانه ها از مهمترين منابع تامين ا ب مي باشند كه جهت مصارف شرب كشاورزى ا بيارى صنعت و... مورد استفاده قرار مي گيرند [2]. ا لودگى رودخانه ها يكى از مهمترين مشكلات دنياى امروز و بويژه در كشورهاى درحال توسعه مي باشد كه كشور ايران نيز با تمدن چهار هزار ساله اش با اين مشكل روبروست [3 4]. رشد جمعيت و افزايش فعاليتهاى انسانى درحوضه ا بريز رودخانه ها تخليه فاضلابهاى خانگى و صنعتى فعاليتهاى كشاورزى رواناب و شيرابه محل هاى دفع زباله باعث كاهش كيفيت ا ب اين منابع شده است [5]. در واقع فعاليتهاى انسانى همپاى فرايندهاى طبيعى اثرات نامطلوبى را برپيكره ا بى رودخانه ها وارد ا ورده و موجب افزايش غلظت ا لاينده ها مي شوند [6]. از اين رو پايش كيفيت ا ب اين منابع با توجه به خشكسالى هاى اخير و توسعه شهرى و روستايى درحفظ ا نها و همچنين در برنامه ريزى و مديريت منابع ا ب بسيار حاي ز اهميت است [7]. ايجاد يك برنامه كنترلى منظم اين امكان را فراهم مي سازد كه راهكارهاى مناسب در راستاى كاهش ا لودگى حوضه ا بريز رودخانه ها و در نهايت ارتقاى وضعيت كيفى ا ب اين منابع اتخاذ گردد [8]. يكى از ساده ترين روشها جهت تعيين شرايط كيفى ا ب استفاده از شاخصهاى كيفى ا ب است كه مي توانند بعنوان يك ابزار تصميم گيرى براى مديران و متخصصان مربوطه بكار گرفته شوند [9]. شاخص كيفيت ا ب سازمان بهداشت ملى ا مريكا (NSFWQI) National Sanitation Foundation Water Quality Index در بسيارى از نقاط جهان مورد استفاده قرار مي گيرد كه درمحاسبه ا ن پارامترهاى مختلف فيزيكى شيميايى و بيولوژيكى اندازه گيرى مي شود كه شامل اكسيژن محلول ph كل جامدات اكسيژن مورد نياز بيوشيميايى كدورت دما فسفات نيترات و كليفرم مدفوعى مي باشند. شاخص كيفيت ا ب NSF شاخصى جامع و ابزارى كارا مد جهت تعيين وضعيت و طبقه بندى كيفى منابع ا ب بوده و نسبت به بقيه شاخص هاى كيفيت ا ب كاربرد بيشترى دارد [10 11]. Rosli Azalina Nor و همكاران در سال 2012 كيفيت ا ب رودخانه سالك واقع در مالزى با استفاده از شاخص WQI مورد بررسى قرار دادند نتايج نشاندهنده ى مقدار پاي ينى از اكسيژن محلول و مقادير بالايى از اكسيژن مورد نياز شيميايى و سرب بود كه ا ب رودخانه مذكور بر طبق شاخص WQI در دسته ا بهاى ا لوده طبقه بندى مي شود [12]. درمطالعه اى ديگر در ايران توسط محسن خير اللهى و همكاران در سال 1390 ا ب درياچه سد كرخه با استفاده از شاخص كيفى ا ب NSFWQI مورد مطالعه قرار گرفت كه براساس نتايج حاصله از اين مطالعه مقدار اين شاخص در بدترين وضعيت مربوط به ايستگاه اول [سيمره] در فصل تابستان معادل 40/54 محاسبه گرديده كه بيانگر بروز وضعيت كيفى بد مي باشد [13]. منطقه مطالعاتى در اين پژوهش رودخانه گل گل مي باشد. اين رودخانه بعنوان يكى از اصلى ترين منابع تامين كننده ا ب سد ايلام و از رودهاى مهم و حياتى اين استان به شمار مي رود. طول شاخه اصلي اين رودخانه تا محل بند احداثي سد 29/5 كيلومتر و مساحت حوضة ا بريز ا ن 232/8 كيلومتر مربع مي باشد و حدود 70 درصد جريان ورودي مخزن سد را تشكيل مي دهد. جهت جريان ا ن از شرق به غرب بوده و حوضه ا بريز ا ن مشتمل بر 14 روستا با جمعيت معادل 7145 نفر مي باشد كه در فواصل نزديك به هم در حاشيه و مسيل اين رودخانه قرار گرفته اند. مصارف شرب و بهداشتي روستاها از چشمه هاي واقع در حاشيه رودخانه تا مين مي شود كه در بيشتر روستاها بصورت لوله كشي بوده و برخي از ا نها مستقيما از چشمه استفاده مي كنند. در نتيجه ى بعضي از مصارف ا لودگي مستقيما وارد رودخانه مي شود و فاضلاب و مصارف ديگر كه وارد حوضه مي شود به وسيله بارندگي در نهايت وارد رودخانه شده و موجب ا لودگي ا ن مي گردد [14]. بطور خلاصه مي توان گفت با توجه به اينكه هيچ گونه كنترلي در دفع بهداشتي فاضلاب خانگي وجود ندارد لذا ا لودگي خاك و ا بهاي زير زميني منطقه قابل انتظار بوده و ا ب رودخانه را مستقيم يا غير مستقيم ا لوده مي سازد. همچنين اهالي اغلب روستاها و يا مراكز پرورش حيوانات زباله و فضولات حيواني خود را مستقيم به حوضه ا بريز رودخانه مي ريزند كه ا ن نيز ميزان بار ا لي رودخانه را بالا مي برد. فعاليتهاى كشاورزى و كاربرى اراضى از ديگر منابع ا لودگى به شمار مي روند لذا پايش و كنترل ا لاينده هاى ورودى به اين رودخانه جهت حفظ كيفيت مناسب ا ن و نيز تصميم گيرى در خصوص نحوه استفاده از ا ب ا ن امرى لازم و ضرورى به نظر مي رسد. مواد و روش ها: اين مطالعه از نوع پايشى- تجربى بوده و به منظور پايش و سنجش كيفيت ا ب رودخانه گل گل از شاخص NSFWQI

47/ استفاده شده است كه ابتدا براساس بررسى هاى انجام شده تعداد 6 ايستگاه براى سنجش پارامترهاى كيفى بر روى رودخانه انتخاب شد. نمونه بردارى در طى 6 ماه از سال 92 (خرداد لغايت ا بان ماه) به انجام رسيد. روش مورد استفاده جهت نمونه بردارى سيستماتيك بوده كه طى ا ن نمونه ها بصورت ماهيانه (درميانه هر ماه و قبل ازظهر) از عرض ميانى رودخانه گرفته شدند. در هر ايستگاه پارامترهاي كيفي شامل : اكسيژن محلول ph كل جامدات اكسيژن مورد نياز بيوشيميايى كدورت دما فسفات نيترات و كليفرم مدفوعى مورد سنجش قرار گرفت. دراين تحقيق تعداد كل ا زمايشات انجام شده باتوجه به تعداد ماههاى نمونه بردارى ايستگاهها و پارامترهاى مورد سنجش برابر با 324 ا زمايش بوده است: 324=6 6 9 در پژوهش حاضر براساس دستورالعمل ملى برنامه پايش ا بهاى جارى سطحى و رودخانه ها جهت بررسى موقعيت كلي رودخانه از نقشه 1/50000 استفاده شده است [15]. سپس با توجه به مسير رودخانه سرشاخه هاي مربوط به ا ن و با توجه به مكان ورود ا لاينده ها و براساس دستورالعمل مذكور ايستگاه هاى نمونه برداري مشخص شده اند كه شكل 1 موقعيت كلى رودخانه و محلهاى نمونه بردارى و جدول 1 موقعيت ايستگاهها را نشان مي دهد. شكل 1 - موقعيت كلى و محل هاى نمونه بردارى رودخانه گ ل گ ل جدول 1 - موقعيت جغرافيايى ايستگاههاى نمونه بردارى (E) 46 34' 16 / 5'' 46 52' 53'' 46 33' 24 / 3'' 46 32' 27 / 8'' 46 31' 29 / 6'' 46 27' 31 / 5'' (N) 33 32' 24'' 33 31' 17 / 4'' 33 30' 24 / 6'' 33 30' 27 / 4'' 33 29' 38'' 33 27' 45 / 64'' (1) (2) (3) (4) (5) (6)

/48 محاسبه شاخص كيفيت ا ب NSF مطابق رابطه 1 شاخص NSFWQI از مجموع حاصلضرب دو عامل وزن پارامتر (Wi) و كيفيت پارامتر (Qi) محاسبه مي گردد كه در اين مطالعه به منظور محاسبه دقيق شاخص از نرم افزار ا نلاين NSFWQI Calculator استفاده شده است [16]. به اين ترتيب كه با قراردادن مقدار هر پارامتردرنرم افزار مذكور مقدار شاخص براى هر پارامترمحاسبه شده و در نهايت با بدست ا وردن ميانگين مقادير شاخص براى هر ايستگاه يا ماه مورد نظرتعيين گرديده است. اين شاخص داراى مقدارى بين صفر تا 100 بوده كه براساس جدول 2 كيفيت ا ب را به وضعيتهاى عالى (90-100) خوب (70-90) متوسط (50-70) بد (50-25) و خيلى بد (0-25) درجه بندى مي كند [17]. پارامترهاى دما اكسيژن محلول و ph در محل اندازهگيرى شده است. ميزان اكسيژن محلول با دستگاه DO متر مدل ph Winlab و دما نيز با استفاده از ph متر مدل Multi 340 i كه همگى پرتابل هستند اندازه گيرى شده است. كدورت نمونهها نيز در ا زمايشگاه با استفاده از دستگاه كدورت سنج نوع Hach مدل 2100 N ساخت كشور ا مريكا قراي ت شده وپارامترهاى TS فسفات نيترات BOD و كلى فرم مدفوعى نيز بر اساس روشهاى موجود در كتاب استاندارد متد اندازه گيرى شده و به منظور تجزيه و تحليل اطلاعات و دادهها و كليه محاسبات مورد نياز از نرم افزار صفحه گسترده Excel و نرم افزار ا مارى SPSS استفاده شده است. NSFWQI: ΣWi Qi رابطه( 1 ) جدول 2 - راهنماي شاخص كيفيت ا ب 90-100 70-90 50-70 25-50 0-25 در اين مطالعه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايى (GIS) وامكان استفاده از رنگ بندى هاى مختلف پهنه بندى مقطع رودخانه در ايستگاه ها و ماههاى نمونه بردارى بر اساس نتايج و داده هاى حاصله انجام و نقشه هاى نهايى تهيه گرديد. يافته ها: نتايج حاصله باتوجه ا زمايشات صورت گرفته نشان مي دهد كه روند تغييرات شاخص كيفيت ا ب در ايستگاههاى مختلف با هم متفاوت بوده و نوسانات شاخص كيفى ا ب بين 52/1 تا 72/5 مي باشد. بطور كلى براساس شاخص NSFWQI كيفيت ا ب رودخانه گل گل در همه ى ايستگاهها و درماههاى مختلف در وضعيتهاى خوب و متوسط قرار دارد. با توجه به شكل 2 بيشترين ميزان شاخص كيفيت ا ب مربوط به ايستگاه 1 (پايين دست روستاى زردا لو ا باد) در خرداد ماه با 72/5 و كمترين مقدار ا ن مربوط به ايستگاه 5 (پايين دست روستاى جعفرا باد) در شهريور ماه با 52/1 بوده است. مطابق شكل 3 بطور ميانگين در طول 6 ماه نمونه بردارى ايستگاه 1 با عدد شاخص 70/8 و ايستگاه 5 با عدد شاخص 55/1 به ترتيب بهترين و بدترين شرايط كيفى رودخانه را در بين ساير ايستگاهها دارند. براساس شاخص كيفيت ا ب NSF ايستگاه اول در رده دوم طبقه بندى شاخص يعنى وضعيت خوب قرار مي گيرد كه مهمترين ويژگيهاى ا ن عبارتند از: تماس با ا لودگيهاى خانگى و كشاورزى مناسب براى پرورش ماهى و گونه هاى حساس ا بى مناسب براى مقاصد تفريحى

49/ NSF 80 70 60 50 40 30 20 10 0 70.8 65.5 60.2 62.2 55.1 1st 2st 3st 4st 5st 6st 61.8 چون شنا و در صورت استفاده از ا ن جهت تامين ا ب شرب نيازمند تصفيه متداول است و بقيه ايستگاهها در رده سوم طبقه بندى يعنى وضعيت متوسط قرار مي گيرند كه از ويژگيهاى اين رده مناسب بودن ا ب براى پرورش شيلات و گونه هاى مقاوم ا بى مناسب بعنوان ا ب شرب حيوانات اهلى و در صورت استفاده از ا ن جهت تامين ا ب شرب نيازمند تصفيه پيشرفته است. ميانگين و انحراف استاندارد پارامترهاى سنجيده شده در طول دوره مطالعه در جدول 3 ا ورده شده است. به منظور بررسى وجود يا عدم وجود اختلاف بين ميانگين پارامترهاى مورد نظر بر اساس ايستگاه و ماههاى مورد مطالعه از ا زمونهاى ا ناليز واريانس و توكى استفاده گرديد. سطح معنادارى در ا زمونهاى مذكور برابر 0/05 انتخاب شد (0/05>P). پارامترهاى داراى سطح معنا دار براساس ايستگاهها و ماه هاى نمونه بردارى در جدول 4 ا ورده شده است. NSF 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1st 2st 3st 4st 5st 6st شكل 2 - مقايسه مقادير شاخص كيفيت ا ب NSF در ماههاى نمونه بردارى شكل 3 - ميانگين مقادير شاخص كيفيت ا بNSF در ايستگاههاى نمونه بردارى (الف) (ب) شكل 4 - پهنه بندى كيفى ا ب رودخانه با استفاده از سامانه GIS (الف) ماههاى خرداد تير مرداد ا بان و ا ذر (ب) شهريورماه

/50 جدول 3- ميانگين و انحراف استاندارد پارامترهاى مورد نظر 1/94 0/36 1/35 168/29 9/26 1/17 2/17 0/024 801/88 21/00 7/70 7/66 922/36 40/63 4/38 6/50 0/058 978/52 T( C) PH DO (mg/l) TS (mg/l) Turbidity (NTU) BOD (mg/l) NO - 3 (mg/l) PO4-3 (mg/l) FC ( /100 cc) جدول 4- پارامترهاى داراى سطح معنا دار بر اساس ايستگاه وماههاى مورد نظر T( C) Turbidity TS DO TS BOD NO 3 PO4 3 FC بحث: با توجه به اينكه در ايران به منظور بررسى كيفيت ا ب رودخانه ها مطالعات وتحقيقات گسترده اى صورت نگرفته است شاخص هاى كيفيت ا ب مي توانند بعنوان روشى ساده و قابل كاربرد جهت درجه بندى كيفى ا ب رودخانه ها مورد استفاده قرار گيرند (18). براساس نتايج حاصل از اين مطالعه شاخص كيفيت ا ب NSF شاخصى مناسب جهت طبقه بندى كيفى ا ب رودخانه گل گل مي باشد كه براساس ا ن ميتوان به منظور مشخص نمودن كيفيت ا ب رودخانه در ايستگاههاى تعيين شده جهت مصارف گوناگون استفاده نمود. در مطالعه ى محمد تقى صمدى و همكاران نيز كه بر روى ا ب رودخانه دره مراد بيك همدان در سال 1388 صورت گرفته نتايج نشان داده كه شاخص كيفى NSFWQI شاخص مناسبى جهت پهنه بندى رودخانه مذكور مي باشد [19]. Kumar و همكاران نيز در مطالعه اى مشابه در سال 2011 به منظور بررسى كيفيت ا ب رودخانه Sabaramati به اين نتيجه دست يافتند كه شاخص مذكور ميتواند بعنوان يك ابزار مديريتى عالى و كاربردى جهت مطالعه كيفيت ا ب رودخانه ها مورد استفاده قرار گيرد [20]. نتايج بدست ا مده از اين مطالعه نشان مي دهد كه ايستگاه شماره 1 نسبت به ساير ايستگاهها از ا لودگى كمترى برخوردار است. ا لودگى از ايستگاه 1 به سمت ايستگاههاى بعدى بطور قابل ملاحظه اى بيشتر شده و از كيفيت ا ب رودخانه كاسته شده با اين وجود در ايستگاه ا خر با توجه به افزايش دبى و توان خود پالايى رودخانه ا لودگى كمتر و شاخص كيفيت ا ب وضعيت بهترى را نشان مي دهد. باتوجه به نزديكى ايستگاه 1 به چشمه طولاب كه تامين كننده اصلى ا ب رودخانه گل گل مي باشد غلظت پارامترهاى اكسيژن مورد نياز بيوشيميايى نيترات فسفات و كلى فرم نسبت به ساير ايستگاهها كمترين مقدار بوده و غلظت اكسيژن محلول در اين ايستگاه بيشترين مقدار را به خود اختصاص داده است و به طور كلى باتوجه به شاخص كيفيت ا ب NSF در وضعيت خوب طبقه بندى مي شود. در ايستگاه شماره 2 از كيفيت ا ب رودخانه كاسته شده و بر شدت ا لاينده ها افزوده شده است بطوريكه شاخص كيفيت ا ب NSF اين ايستگاه در وضعيت متوسط قرار مي گيرد و مقدار شاخص نسبت به ايستگاه 1 كاهش و غلظت پارامترهاى اندازه گيرى شده افزايش يافته است كه دليل ا ن مربوط به افزايش ا لاينده هاى حاصل از فعاليتهاى انسانى دامپرورى و تخليه

51/ فاضلاب روستاهاى بالادست مي باشد. با توجه به شاخص كيفيت ا ب NSF ايستگاههاى شماره 3 و 4 وضعيت تقريبا مشابهى را نسبت به هم دارند. در اين ايستگاهها با توجه به تراكم روستاهاى اطراف فعاليتهاى كشاورزى و ا لودگى هاى منتج از ا نها كيفيت ا ب رودخانه نسبت به ايستگاههاى ماقبل كاهش يافته است. شاخص كيفيت ا ب NSF در اين ايستگاهها نسبت به ايستگاههاى 1 و 2 مقدار كمترى را به خود اختصاص داده است. ايستگاه شماره 5 بدترين شرايط كيفى را نسبت به ساير ايستگاهها دارد. براساس نتايج حاصله بيشترين مقدار پارامترهاى اكسيژن مورد نياز بيوشيميايى نيترات و فسفات و كمترين مقدار اكسيژن محلول مربوط به اين ايستگاه مي باشد. پايين بودن شاخص كيفيت ا ب NSF در اين ايستگاه را مي توان به جمعيت زياد روستاى جعفرا باد واقع در بالادست ا ن فعاليتهاى كشاورزى دامپرورى و تخليه پساب حاصل ازا نها نسبت داد كه باعث شده توان خودپالايى رودخانه در اين ايستگاه به كمترين مقدار برسد. Bakan و همكاران نيز در مطالعه ى خود بر روى رودخانه Kizilirmak به اين نتيجه دست يافتند كه بالا بودن بارا لى و نيترات رودخانه مربوط به تخليه فاضلابهاى خانگى روستاهاى واقع در حوضة ا بريز بوده است [21]. در ايستگاه 6 از تراكم روستاها كاسته شده و منابع ا لاينده كمترى در حوضة ا بريز رودخانه وجود دارد و از طرفى وجود چشمه هاى متعدد در اطراف ايستگاه باعث بالارفتن ميزان دبى رودخانه و توان خود پالايى و در نتيجه بالارفتن ميزان شاخص ا ن شده است. همچنين شاخص NSFWQI نشان مي دهد كه كيفيت ا ب رودخانه در ماه هاى خرداد مهر وا بان بعلت بارندگى و نزولات جوى و در نتيجه افزايش دبى در وضعيت بهترى قرار دارد. پايين بودن مقدار شاخص در ماههاى گرم سال خصوصا شهريور را مي توان به بالا بودن ميزان دما و تبخير پايين بودن دبى رودخانه و در نتيجه افزايش غلظت ا لاينده ها نسبت داد [22]. در نهايت باتوجه به مطالعه ى انجام شده بر روى ا ب رودخانه گل گل با استفاده از شاخص NSFWQI وضعيت كيفى ا ب ا ن در محدوده خوب و متوسط قرار مي گيرد و منابع ا لاينده از جمله تخليه فاضلاب روستاها فعاليتهاى كشاورزى دامپرورى و دفع غيربهداشتى زباله ها بعنوان مهمترين عوامل تهديد كننده سلامت ا ب رودخانه مطرح هستند. نتيجه گيرى و پيشنهادات: بطور كلى منابع ا لاينده باعث كاهش كيفيت ا ب رودخانه در ايستگاههاى مختلف شده كه اتخاذ راهكارهاى مناسب جلوگيرى از ورود ا لاينده ها از جمله مكان يابى مناسب محل دفن زباله ها و تخصيص اعتبارات لازم در اين زمينه به منظور ساماندهى زباله هاى توليدى و فضولات دامى استفاده از سيستمهاى تصفيه اى كوچك مانند سپتيك تانك جهت تصفيه فاضلابهاى توليدى حفاظت خاك و ا بخيزدارى و بكاربردن روشهاى اصولى در ا بيارى اراضى كشاورزى استفاده از اهرم هاى قانونى و مشوق ها و مشاركت مردمى به بهبود كيفيت ا ب ا ن كمك خواهد كرد [23]. تشكر و قدردانى: اين مقاله برگرفته از نتايج پايان نامه كارشناسى ارشد در دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكى شهيد بهشتى مى باشد. نويسندگان اين مقاله از واحد مديريت و ا زمايشگاه اداره كل حفاظت محيط زيست و شركت ا ب منطقه اى استان ايلام تقدير و تشكر مى نمايند.

/52 REFERENCES 1. Srebotnjak T, Carr G, Sherbinin A, Rickwood C. A global Water Quality Index and hot-deck imputation of missing data. Ecoligical Indicators journal 2012;17:108-19. 2. Bordalo A, Nilsumranchit W, Chalermwat K. Water quality and uses of the Bangpakong River (Eastern Thiland). Water Research journal 2001;15: 3635-42. 3. Ruibin Z, Xin Q, Huiming L, Xingcheng Y, Rui Y. Selection of optimal river water quality improvment programs using QUAL2K: A case study of Taihu Lake Basin, China. Science of Total Environment journal 2012; 431: 278-85. 4. Asadollahfardi G. Application of water quality indices to define surface water quality in Tehran. International Journal of Water 2009; 1: 51-69. 5. Wmng A, Jcperea B &d, Tran H. Improvment of river water quality through a seasonal effluent discharge program(sedp). Water, Air, and Soil Pollution journal 2006; 176:113-37. 6. Xiaoyun F, Baoshan C, Zhiming ZH. Spatial variations of river water quality in Pearl Delta,China. Front. Journal of Earth Science 2012; 6(3):291-96. 7. Jahnig S, Qinhua C. River Water Quality Assessment in Selected Yangtze Tributaries: Background And Method Development. Journal of Earth Science 2010; 6:876-81. 8.Sánchez E, Colmenarejo M,Vicente J, Rubio A, GarcíaM,Travieso L,et al. Use of the water quality index and dissolved oxygen defict as simple indicator of watershed pollution. Journal of Ecological Indicators 2007;7:315-28. 9. Ramesh S, Sukumaran N, Murugesan A.G, Rajan M.P. An innovative approch of Driking Water Quality Index,A case study from Southern Tamil Nadu, India. Journal of Ecological Indicators 2007;10:857-68. 10. Borujerdnia A, Nabizadeh R, Jafarzadeh N, Afkhami M. Survey of Karun river water quality by use of Software system NSF university of wilkes and saftware system designed to Iran. Iranian journal of Health and Environment 2008;10:1-6 (in persian). 11. Tahmasebi S,Afkhami M,Takdastan A. Study of Chemical,Physical and Microbial Quality of Gargar River, Iran,Using NSF Water Quality Index. Iranian journal of Health and Environmen 2012; 4:55-64(in persian). 12. Nor Azalina R, Mohd Hafiz Z, Rosmina A. Salak River Water Quality Identification and Classification According to Physico-Chemical Characteristics. Procedia Engineering journal 2012;50:69-77. 13. Khairolahi M,Javid A, Takdastan A, Sekhavatjo M. Survey of Karun river water quality by use of Water Quality Indexs and system GIS. Iranian Journal of Environmental Health, Science and Engineering 2012;14:1-11 (in persian). 14. Ahmadi M. Evaluation of water quality in reservoirs Ilam with emphasis on some physicochemical parameters of water. MSc Tesis. Azad University, Ahvaz, Iran 2007 p:1-40 (in persian). 15. Jabbari E,N ajmi N,Javadi M, Zarnekabi M, Sakizadeh M, Alimohamadi S,et al. Instruction For Surface Water Quality Monitoring journal 2010; 522:P:29-52 (in persian). 16. Calculating NSF Water Quality Index. Available from: URL: http://www.water-research.net/index.php/ water-treatment/water-monitoring/monitoring-the-quality-of-surfacewaters. 12/4/2013. 17. Jose C, Hernández J, Fernández L,Ochoa J,Trinidad J. Immediate water quality assessment in shrimp culture using fuzzy inference systems. Journal of Expert System with Applications 2012;39:10571-82.

53/ 18. Sharif Vaghefi H R, Hajiali A, Shaybani F. Water Quality Assessment of Taleghan River. Life Science Journal 2012;9(4):480-83. 19. Samadi M, Saghi M, Rahmani A, Torabzadeh H. Zoning of Water Quality on hamedan moradbig river bases on Water Quality Index With geographic information system. Iranian journal of Health and Environmen 2010;12:590-605 (in persian). 20. Kumar R, Solanki R, Kumar N. An assessment of seasonal variation and water quality index of Sabarmati River and Kharicut canal at Ahmedabad Gujarat. Electronic Journal of Environmental, Agriculture and Food Chemistry 2011 ; 2248-61. 21. Bakan G,Ozkoç H, Tulek S, Cuce H. Integrated Environmental Quality Assessment of Kızılırmak River and its Coastal Environment. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 2010;(10):453-62. 22. Rizwan R, Gurdeep S. Application of water quality index for assessment of pond water quality status in Orissa, India journal 2010; (2):305-9. 23. Shahsavaripour N, Smaeili A. Study of microbial contamination of Haraz River and the permitted uses of the river According to international standards. Journal of Environmental Science and Technology 2011;(51):82-94 (in persian).

7 Evaluation of Golgol river water quality in Ilam province based on the National Sanitation Foundation Water Quality Index (NSFWQI) Anoushirvan Mohseni-bandpey 1, Monireh Majlessi, 2, Ali Kazempour *3 1. Associate professor, Department of Environmental Health Engineering, School of health, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 2. Associate professor, Department of Environmental Health Engineering, School of Health, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 3. M.sc. student in Environmental Health Engineering, Department of Environmental Health Engineering, School of Health, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. ABSTRACT Background and Aims: Setting up a well arranged control plan and water quality monitoring are the most important methods for reducing water pollution and to enhance their quality. Regarding Golgol river importance as one of the main water resources which supplies Ilam dam reservoir as well as disposing different pollutants in to this river, the qualitative analysis of the Golgol river water is necessary. Materials and Methods: This study was a practical monitoring in which sampling period was conducted during 6 months from 6 stations. The qualitative parameters including: Dissolved Oxygen (DO), ph, TS, BOD, Turbidity, Temperature, Phosphate, Nitrate and Fecal Coliforms. The data were analyzed with National Sanitation Foundation Water Quality Index (NSFWQI) and the river route was zoning with Geographical Information System (GIS) software. Results: The results showed that based on NSFWQI, water quality of Golgol river were in the good or average conditions at all stations and in different months. The maximum index value measured at station #1 ( downstream of Zardaloo-Abad village) in June and the minimum amount measured at station #5 (downstream of Jafar-Abad village) in September were 72.5 and 52.1 respectively. In average, during 6 months of sampling period, station #1 with index value of 70.8 and station #5 with index value of 55.1 had the best and the worst qualitative conditions among the other stations. Conclusion: Regarding to study results, the pollution from station #1 toward the subsequent stations has significantly increased and the river water quality has been reduced. Nevertheless, at the last station, due to the river flow increase and its self purification potential, its pollution reduced and the water quality index reveals a better condition. In general, the NSF water quality index is an appropriate index for classification of Golgol river water quality. Key words: Water quality, NSFWQI index, Golgol river *Corresponding Author: Department of Environmental Health Engineering, School of Health, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran Tel: 021-22432040 Email: kazemporali@yahoo.com Received: 12 Jan. 2013 Accepted: 26 May. 2014