Ενημερωτικό Σημείωμα_Προσφυγική Κρίση στην Ελλάδα

Ενημερωτικό Σημείωμα_Προσφυγική Κρίση στην Ελλάδα 1

ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΕΛΛΑΔΑΣ Οι Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας (ΓτΚ Ελλάδας), ιδρύθηκαν το 1990, είναι μία ιατρική, ανθρωπιστική Μη Κυβερνητική Οργάνωση και είναι μέλος του Διεθνούς Δικτύου των Γιατρών του Κόσμου το οποίο αποτελείται από 15 αντιπροσωπείες (Αργεντινή, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Ισπανία, Καναδάς, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία και Σουηδία). Κινητήρια αρχή της οργάνωσης είναι ότι κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει δικαίωμα στην ανθρωπιστική βοήθεια, ανεξάρτητα από φύλο, θρησκεία, ιδεολογία ή πολιτική πεποίθηση. Πρωταρχικός στόχος είναι η βελτίωση της πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των ευάλωτων κοινωνικά πληθυσμιακών ομάδων. Η δράση της οργάνωσης ωστόσο επεκτείνεται και πέρα από τον τομέα της υγείας. Στηριζόμενοι πάντα στην ιατρική τους εμπειρία και σε πλήρη ανεξαρτησία, μιλούν ανοιχτά κατά της παρεμπόδισης πρόσβασης στην υγεία, εναντίον της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας. Οι ΓτΚ Ελλάδας συμπληρώνοντας 24 χρόνια ανθρωπιστικής δράσης, συνεχίζουν να υλοποιούν προγράμματα αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης καθώς και προγράμματα μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, σε συνεργασία με τοπικούς εταίρους, προκειμένου να ωφεληθούν όσοι αποκλείονται από τις παροχές του συστήματος υγείας. 2

Παρέμβαση των ΓτΚ Ελλάδας για τους πολίτες τρίτων χωρών στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη: Ανοιχτά Πολυϊατρεία Τα Ανοιχτά Πολυιατρεία των Γιατρών του Κόσμου λειτουργούν με βασικό στόχο την παροχή πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης καθώς και κοινωνικής και ψυχολογικής υποστήριξης σε άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως μετανάστες χωρίς διοικητικά έγγραφα, πρόσφυγες, άποροι, ανασφάλιστοι, άστεγοι καθώς και σε κάθε άλλο άτομο με περιορισμένη ή μηδενική πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ανοιχτά Πολυϊατρεία Αριθμός Ωφελουμένων Αριθμός Επισκέψεων Αθήνα 7.360 41.751 Θεσσαλονίκη 2.573 14.597 Πάτρα 4.074 23.110 Πέραμα 1.634 9.269 Χανιά 1.850 10.494 3

Εθελοντές γιατροί όλων των ειδικοτήτων παρέχουν πρωτοβάθμια ιατρική περίθαλψη, ενώ δίνεται η δυνατότητα στους ασθενείς να πραγματοποιήσουν δωρεάν εργαστηριακές εξετάσεις, μέσω παραπομπών σε συνεργαζόμενους φορείς. Στο πλαίσιο λειτουργίας των Ανοιχτών Πολυιατρείων, εντάσσονται η Κοινωνική υπηρεσία και το τμήμα Ψυχολογικής υποστήριξης. 4

Παιδιατρικά Τμήματα Πολυιατρείων Οι Γιατροί του Κόσμου μόνο στη διάρκεια του 2014 προσέφεραν μέσω των παιδιατρικών τμημάτων των Ανοιχτών Πολυιατρείων και των προγραμμάτων κινητών μονάδων υπηρεσίες παιδιατρικής φροντίδας σε περισσότερα από 29.000 παιδιά. Παιδιατρικά Αριθμός Αριθμός Αριθμός Τμήματα Ωφελουμένων Επισκέψεων Εμβολίων Πολυιατρείων Αθήνα 3.532 4.744 2.242 Θεσσαλονίκη 3.748 6.676 1.218 Πάτρα 2.060 3.669 1.173 Πέραμα 512 1.152 912 Χανιά 385 686 234 Οι υπηρεσίες παροχής παιδιατρικής φροντίδας απευθύνονται σε όλα τα παιδιά με περιορισμένη ή/και μηδενική πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι οι ακόλουθες: Παροχή δωρεάν παιδιατρικής περίθαλψης, διαγνωστικού ελέγχου και παρακολούθησης, Παροχή δωρεάν φαρμακευτικής αγωγής. Προληπτική φροντίδα και αγωγή υγείας. Παροχή βασικών παιδιατρικών φαρμάκων. Προσφορά εμβολιαστικής κάλυψης σε παιδιά. 5

Κοινωνική Υπηρεσία Η Κοινωνική υπηρεσία στοχεύει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και δυσκολιών τόσο των ατόμων που φιλοξενούνται στις δομές των Γιατρών του Κόσμου όσο και όσων απευθύνονται σε αυτήν μέσω των Ανοιχτών Πολυιατρείων. Πιο συγκεκριμένα, η Κοινωνική υπηρεσία αναλαμβάνει τη λήψη κοινωνικού ιστορικού (καταγραφή κοινωνικών στοιχείων και αιτημάτων εξυπηρετούμενων), την παροχή κοινωνικών υποστηρικτικών υπηρεσιών, κοινωνικής συμβουλευτικής και στήριξης (ενημέρωση εξυπηρετούμενων για τα δικαιώματα τους και τις δυνατότητες τους για πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας και κοινωνικής αρωγής) και την ενημέρωση για θέματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και επαγγελματικού προσανατολισμού. 6

Κοινωνικό Φαρμακείο Το Κοινωνικό Φαρμακείο λειτουργεί σε υφιστάμενη Δομή Φαρμακείου των Γιατρών του Κόσμου, η οποία λειτουργεί παράλληλα με το πρόγραμμα Ανοιχτό Πολυιατρείο, από το 1997, με στόχο την δωρεάν παροχή φαρμάκων, τόσο στους ασθενείς που παρακολουθούν οι ιατροί των ΓτΚ, όσο και σε εξωτερικούς ασθενείς που αν και έχουν ανάγκη φαρμάκων, δεν έχουν την οικονομική ή και την ασφαλιστική δυνατότητα να τα προμηθευτούν (απαραίτητη είναι η ύπαρξη συνταγογραφούμενης φαρμακευτικής αγωγής). 7

Ξενώνας Αιτούντων Άσυλο Το έργο υλοποιείται από τους Γιατρούς του Κόσμου σε συνεργασία με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και αφορά στη λειτουργία Κέντρου Υποδοχής Ευάλωτων Αιτούντων Άσυλο (μονογονεϊκές οικογένειες, άνδρες και γυναίκες δίχως υποστηρικτικό περιβάλλον και πηγή εισοδήματος, με ή χωρίς παιδιά), δυναμικότητας 70 θέσεων φιλοξενίας. Στόχος του κέντρου είναι η προστασία του ευαίσθητου πληθυσμού μέσω της αύξησης των θέσεων υποδοχής και η συμβολή στη βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών για τους Αιτούντες Άσυλο στην Ελλάδα. Το Κέντρο Υποδοχής παρέχει ιατρικές υπηρεσίες (πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας) μέσω του Ανοιχτού Πολυϊατρείου της Αθήνας, καθώς η πλειοψηφία των φιλοξενούμενων αντιμετωπίζει παθήσεις που χρήζουν κλινικής και εργαστηριακής εξέτασης σε τακτά χρονικά διαστήματα. Επιπλέον, το Κέντρο προσφέρει στους φιλοξενούμενους κοινωνικές υπηρεσίες, μέσω της Κοινωνικής υπηρεσίας των Γιατρών του Κόσμου, με σκοπό την τακτική παρακολούθηση των αιτημάτων τους, η οποία γίνεται με την υποστήριξη διερμηνέων. Νομική συνδρομή παρέχεται μέσω του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, η οποία περιλαμβάνει τη διασφάλιση πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα, την παρακολούθηση της πορείας του αιτήματος, καθώς και τις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης. Επίσης, οι φιλοξενούμενοι έχουν τη δυνατότητα εκμάθησης της Ελληνικής και Αγγλικής γλώσσας μέσω των εκπαιδευτικών τμημάτων της «Πυξίδας» του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες. 8

Το 2014: Φιλοξενήθηκαν 184 άτομα. Παρασχέθηκε στέγη σε 62 παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών. Κύριες χώρες καταγωγής των φιλοξενούμενων είναι Αφγανιστάν, Κονγκό και Συρία. Πέραν της στέγασης παρέχονται σίτιση, είδη ατομικής υγιεινής, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, διερμηνεία, εκπαιδευτικές δραστηριότητες και δημιουργική απασχόληση για τα παιδιά. 9

Παρέμβαση των ΓτΚ Ελλάδας για τους πολίτες τρίτων χωρών στα σημεία εισόδου και εξόδου στην Ελλάδα: Χάρτης της χώρας και περιοχές παρέμβασης των ΓτΚ - Ελλάδος Η Ελλάδα, λόγω της μοναδικής γεωγραφικής θέσης της, συνιστά τον κύριο προορισμό για χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες. Τοποθεσίες, όπως η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος, η Λέρος, ο Έβρος, μεταξύ άλλων, είναι τα πιο κοινά σημεία εισόδου στη χώρα. Από την αρχή του τρέχοντος έτους, περισσότεροι από 200.000 πρόσφυγες έφθασαν στην Ελλάδα κυρίως μέσω θαλάσσης από την Τουρκία. Οι ανεπαρκείς δομές δεν δύνανται να καλύψουν τις ανάγκες αυτών των ευπαθών πληθυσμών. Η κατάσταση στα ελληνικά νησιά απαιτεί μια άμεση παρέμβαση. Οι ΓτΚ Ελλάδος, μέσα από τις δράσεις που εφαρμόζουν στα νησιά, επιδιώκουν τα ακόλουθα: Γενικός Στόχος: Να συμβάλουν στην πρόσβαση στην υγεία των προσφύγων που φθάνουν στα νησιά του Αιγαίου. 10

Αποτέλεσμα 1:. Οι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση σε ελεύθερη και ποιοτική υγειονομική περίθαλψη όταν φθάνουν στα νησιά του Αιγαίου. Αποτέλεσμα 2: Οι βασικές ανάγκες των προσφύγων καλύπτονται: πρόσβαση σε δωρεάν κουτί πρώτων βοηθειών και υγιές περιβάλλον στο κέντρο. Αποτέλεσμα 3: Να συμβάλουν στην προάσπιση του δικτύου των ΓτΚ σχετικά με τη μετανάστευση παρέχοντας μαρτυρίες και ιστορίες πολιτών τρίτων χωρών. Κύρια Καθήκοντα - Ιατρική Εξέταση - Παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και φαρμάκων - Ψυχο-κοινωνική υποστήριξη σε αυτούς που τη χρειάζονται - Ταυτοποίηση ευπαθών ομάδων - Παραπομπή ευπαθών ομάδων σε δομές κοινωνικής πρόνοιας - Διανομή ειδών πρώτης ανάγκης - Διερμηνεία 11

Παρέμβαση στη Λέσβο Η Λέσβος (που συχνά αποκαλείται Μυτιλήνη λόγω του ονόματός της πρωτεύουσας της) είναι ένα ελληνικό νησί που βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση 1.632 τετραγωνικά χιλιόμετρα με ακτογραμμή μήκους 320 χιλιομέτρων, καθιστώντας τη το τρίτο μεγαλύτερο ελληνικό νησί. Χωρίζεται από την Τουρκία από το στενό της Μυτιλήνης. Η Λέσβος αποτελεί μια ξεχωριστή περιφερειακή ενότητα της περιφέρειας του Βορείου Αιγαίου και αποτελεί ένα από τα πέντε βασικά νησιά της. Τα άλλα τέσσερα είναι η Χίος, η Ικαρία, η Λήμνος και η Σάμος. Ο συνολικός αριθμός των νησιών που υπάρχουν στο Βόρειο Αιγαίο είναι εννέα: Λέσβος, Χίος, Ψαρά, Οινούσσες, Ικαρία, Φούρνοι Κουρσεών, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος και Σάμος. Η πρωτεύουσα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου είναι η Μυτιλήνη. Ο πληθυσμός της Λέσβου είναι περίπου 86.000, το ένα τρίτο εκ των οποίων ζει στη Μυτιλήνη, στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού. 12

Υπηρεσίες Βασικές υπηρεσίες που παρέχονται από του ΓτΚ Ελλάδας στη Λέσβο Ιατρική εξέταση Παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και φαρμάκων Ψυχο-κοινωνική υποστήριξη σε αυτούς που τη χρειάζονται Ταυτοποίηση ευπαθών ομάδων Παραπομπή ευπαθών ομάδων σε δομές κοινωνικής πρόνοιας Διανομή ειδών πρώτης ανάγκης Περιοχές Παρέμβασης Μόρια: Η κινητή μονάδα της Ελληνικής Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής στη Λέσβο βρίσκεται 6 χλμ βόρεια από το κέντρο της πόλης Μόρια. Οι ΓτΚ Ελλάδος παρέχουν ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και είδη ανθρωπιστικής βοήθειας. Τα μέλη της ομάδας είναι τα εξής: 2 γιατροί, 2 νοσοκόμοι, 1 ψυχολόγος, 1 κοινωνικός λειτουργός και 2 διερμηνείς. 13

Καρά Τεπέ: Το Καρά Τεπέ είναι ένας ανεπίσημος καταυλισμός για Πολίτες Τρίτων Χωρών στη Μυτιλήνη, την πρωτεύουσα της Λέσβου, που δημιουργήθηκε τους τελευταίους τρεις μήνες εξαιτίας της έλλειψης χώρων προκειμένου να φιλοξενηθούν οι ΠΤΧ στο νησί. Στο Καρά Τεπέ υπάρχουν πολλές σκηνές όπου ζουν οι ΠΤΧ. Ωστόσο, οι παροχές (τουαλέτα, μπάνιο κτλ) είναι περιορισμένες. Οι ΓτΚ Ελλάδος αποφάσισαν να παρέμβουν στο Καρά Τεπέ με μια κινητή μονάδα στελεχωμένη από εθελοντές και παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε μια σκηνή στο Καρά Τεπέ. Επιπρόσθετα, οι ΓτΚ Ελλάδος διευρύνουν τα είδη ανθρωπιστικής βοήθειας (κουτιά πρώτων βοηθειών, κουτιά με γυναικολογικά και βρεφικά είδη). 14

Λιμάνι της Μυτιλήνης: Εξαιτίας της έλλειψης χώρου φιλοξενίας των ΠΤΧ, πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να παραμένουν για ώρες ή ημέρες στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Ως εκ τούτου, οι ΓτΚ Ελλάδος δραστηριοποιούνται στο λιμάνι του νησιού με μια κινητή μονάδα, προκειμένου να προσφέρουν πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη στους μετανάστες. 15

Παρέμβαση στη Χίο Οι ΓτΚ Ελλάδος δραστηριοποιούνται στο κέντρο ταυτοποίησης στο Μερσινίδι, στη Χίο, όπου παρέχονται υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης στους ΠΤΧ. Οι υπηρεσίες παρέχονται από ένα ιατρό, έναν νοσοκόμο, έναν κοινωνικό λειτουργό, δύο διερμηνείς και έναν καθαριστή για τις εγκαταστάσεις του κέντρου. Οι υπηρεσίες που παρέχονται περιλαμβάνουν ιατρικό έλεγχο, πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, παροχή φαρμάκων και ιατρικών αναλωσίμων και τέλος διανομή ειδών ανθρωπιστικής βοήθειας 16

Παρέμβαση στην Τήλο Από τον Ιούνιο του 2015, οι ΓτΚ Ελλάδος εγκατέστησαν ένα ιατρικό κλιμάκιο (έναν ιατρό και έναν νοσοκόμο) στο νησί της Τήλου προκειμένου να παρέχουν μια πρώτη πρόσβαση στην περίθαλψη στο γενικό πληθυσμό και στους νεοεισαχθέντες (ΠΤΧ) στο νησί. Αυτή η παρέμβαση από τους ΓτΚ Ελλάδος ήταν υψηλής σημασίας δεδομένου ότι επί του παρόντος δεν υπάρχουν στο νησί δομές υγείας για τους κατοίκους οι οποίοι αναγκάζονταν να μεταβαίνουν σε άλλα νησιά (διαδικασία πολύ δύσκολη κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα) για να εξεταστούν από γιατρό. Από τον Ιούνιο του 2015, όταν οι ΓτΚ Ελλάδος ξεκίνησαν την παρέμβασή τους στο νησί 17

έως τον Αύγουστο του 2015, τουλάχιστον 1.022 πρόσφυγες αφίχθησαν στο νησί. Το κλιμάκιό μας τους παρείχε υπηρεσίες προσυμπτωματικού ελέγχου και υγειονομικής περίθαλψης. Παρέμβαση στην Ειδομένη Η Ειδομένη είναι ένα μικρό χωριό στο Κιλκίς (Μακεδονία Ελλάδα), κοντά στα σύνορα με την ΠΓΔΜ (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας). Κατά την τελευταία εβδομάδα, ο αριθμός των μεταναστών και προσφύγων που έχουν αποκλειστεί στα θαμνώδη δάση γύρω από το χωριό της Ειδομένης, στα σύνορα μεταξύ Ελλάδος και ΠΓΔΜ, έχει δεκαπλασιαστεί. 18

Περίπου 4000 πρόσφυγες, πολλοί εκ των οποίων από τη Συρία, συμπεριλαμβανομένων πολλών οικογενειών με παιδιά, εγκλωβίστηκαν ύστερα από απόφαση της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ να χαρακτηρίσει το νότιο σύνορο ακριβώς έξω από την πόλη Γευγελή ως «περιοχή κρίσης», κλείνοντας τα σύνορα διέλευσης και τοποθετώντας στρατιωτικά κλιμάκια. Οι πρόσφυγες προσπαθούσαν να διασχίσουν την ΠΓΔΜ κατά την πορεία τους προς τις βορειο -ευρωπαϊκές χώρες. Κατά τις τελευταίες ημέρες, η κατάσταση των προσφύγων στην Ειδομένη βελτιώθηκε καθώς άνοιξαν τα σύνορα και ομάδες 50-60 ατόμων περνούν καθημερινά στην ΠΓΔΜ υπό το συντονισμό των αστυνομικών αρχών Ελλάδος και ΠΓΔΜ. Όλοι οι πρόσφυγες φθάνουν στα σύνορα με λεωφορεία και πολλές οργανώσεις και ομάδες εθελοντών βρίσκονται στην περιοχή και διανέμουν τρόφιμα, νερό και είδη ρουχισμού. Επίσης, η τοπική κοινωνία είναι ενεργή προσφέροντας φαγητό και συσσίτια. Η κατάσταση βελτιώθηκε και στην ΠΓΔΜ καθώς, όταν φθάνουν οι άνθρωποι εκεί, μεταφέρονται άμεσα με λεωφορεία στο σιδηροδρομικό σταθμό της Γευγελής -πόλη στην ΠΓΔΜ που βρίσκεται στα σύνορα της ΠΓΔΜ με την Ελλάδα-, όπου ξεκινούν το ταξίδι τους προς τη Σερβία. Η παρέμβαση των ΓτΚ ξεκίνησε στις 23 Αυγούστου όταν ένα ιατρικό και διοικητικό κλιμάκιο πραγματοποίησε μια πρώτη επίσκεψη. Οι επισκέψεις έχουν οργανωθεί από την Ανοιχτή Πολυκλινική στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να παρασχεθεί ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη καθώς και ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες, κυρίως Σύριους, που βρίσκονται στην περιοχή. Τα κλιμάκια επισκέπτονται καθημερινά το πεδίο και έως τώρα έχουν εξετάσει 1.310 άτομα στα οποία παρασχέθηκε ιατρική και φαρμακευτική υποστήριξη καθώς και κουτιά πρώτων βοηθειών και είδη προσωπικής υγιεινής. 19

Σύμφωνα με τα κλιμάκια των ΓτΚ, τα ιατρικά προβλήματα που διαγνώσθηκαν ήταν τραυματισμοί εξαιτίας του μεγάλου ταξιδιού, μυοσκελετικοί πόνοι, υψηλός πυρετός, αναπνευστικά προβλήματα, άσθμα, γαστρεντερικά προβλήματα, αμυγδαλίτιδα και πονοκέφαλοι. Επίσης, πολλές έγκυες υπέφεραν από ψυχολογικές διαταραχές. 20