ΣτΕ 374/2016 [Χαρακτηρισμός διατηρητέου κτιρίου στη Μυτιλήνη]

ΣτΕ 374/2016 [Χαρακτηρισμός διατηρητέου κτιρίου στη Μυτιλήνη] Περίληψη - Δεν προκύπτει και μάλιστα ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας, υποχρέωση της Διοίκησης να κοινοποιεί στον ενδιαφερόμενο την απάντηση επί των αντιρρήσεων του κατά της αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρισμού ακινήτου ως διατηρητέου. - Ο λόγος περί ανεπαρκούς αιτιολογίας της προσβαλλόμενης πράξης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι στη σχετική αιτιολογική έκθεση σε συνδυασμό με τις φωτογραφίες και τα διαγράμματα που την συνοδεύουν, καθώς και στη συναφή έκθεση για την αντίκρουση των υποβληθεισών από την πρώτη αιτούσα αντιρρήσεων, περιγράφονται λεπτομερώς τα συγκεκριμένα πολεοδομικά, αισθητικά, και ιδίως, αρχιτεκτονικά στοιχεία, βάσει των οποίων η Διοίκηση προέβη στο χαρακτηρισμό ως διατηρητέου του επίμαχου κτιρίου και τα οποία ανάγονται στα κατά τον νόμο οριζόμενα κριτήρια για το χαρακτηρισμό, η ουσιαστική δε αξιολόγηση των στοιχείων και των χαρακτηριστικών αυτών είναι ακυρωτικώς ανέλεγκτη. Πρόεδρος: Χρ. Ράμμος Εισηγητής: Χρ. Λιάκουρας Δικηγόροι: Β. Βάθης, Ξ. Μπασάκου, Γιολ. Παπαρούνη Βασικές Σκέψεις 2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της ΔΠΕ/5452/9.11.2011 πράξης του Γενικού Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής με την οποία χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο κτίριο, φερόμενο ιδιοκτησίας των αιτούντων, το οποίο βρίσκεται επί της οδού Παπαδιαμάντη 23 στην πόλη της Μυτιλήνης και καθορίσθηκαν όροι και περιορισμοί δόμησης. 3. Επειδή, στο άρθρο 24 του Συντάγματος ορίζονται τα εξής: «1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας 6. Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών». Με τις διατάξεις αυτές ο συντακτικός νομοθέτης, 1 / 9

αναγνωρίζοντας τη σημασία της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας, καθιέρωσε, για πρώτη φορά, αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπών πολιτιστικών αγαθών, που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν την ιστορική, καλλιτεχνική, τεχνολογική και εν γένει την πολιτιστική κληρονομιά. Η προστασία της κληρονομιάς αυτής συνίσταται στη διατήρηση στο διηνεκές αναλλοίωτων των παραπάνω μνημείων και κάθε στοιχείου του πολιτιστικού περιβάλλοντος και συνεπάγεται τη δυνατότητα επιβολής τωναναγκαίων μέτρων και περιορισμών της ιδιοκτησίας για την αποκατάσταση στην αρχική τους μορφή, όταν έχουν φθαρεί από το χρόνο ή άλλες ανθρώπινες ενέργειες ή άλλα περιστατικά (ΣτΕ 3986-3987/2011, βλ. ΣτΕ 978/2012 επταμ. κ.ά.). 4. Επειδή, εξάλλου, στη Διεθνή Σύμβαση της Γρανάδας για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ευρώπης, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2039/1992 (Α 61), ορίζεται ότι «η αρχιτεκτονική κληρονομιά» κατά την έννοια της Σύμβασης, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων ακινήτων αγαθών, τα «μνημεία», στα οποία κατατάσσεται «κάθε κατασκευή ιδιαίτερα σημαντική λόγω του ιστορικού, αρχαιολογικού, καλλιτεχνικού, επιστημονικού, κοινωνικού ή τεχνικού της ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων ή διακοσμητικών στοιχείων, που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα τους» και τα «αρχιτεκτονικά σύνολα», που περιλαμβάνουν «ομοιογενή σύνολα αστικών κατασκευών, σημαντικών λόγω του ιστορικού, αρχαιολογικού, καλλιτεχνικού, επιστημονικού, κοινωνικού ή τεχνικού τους ενδιαφέροντος, συναφή μεταξύ τους ώστε να σχηματίζουν ενότητες, που να μπορούν να οριοθετηθούν τοπογραφικά» (άρθρο 1), καθώς και ότι «Στο χώρο, ο οποίος περιβάλλει τα μνημεία, στο εσωτερικό των αρχιτεκτονικών συνόλων και των τόπων κάθε συμβαλλόμενος υποχρεώνεται να λάβει μέτρα που θα αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος» (άρθρο 7). Από τις διατάξεις αυτές, οι οποίες κατά το άρθρο 28 του Συντάγματος έχουν υπέρτερη του νόμου τυπική ισχύ, συνάγεται ότι τα συμβαλλόμενα στην ανωτέρω Διεθνή Σύμβαση μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να λαμβάνουν θετικά μέτρα, που αποσκοπούν στην βελτίωση της ποιότητος του περιβάλλοντος τα ακίνητα μνημεία χώρου, και να απέχουν από κάθε ενέργεια που βλάπτει αμέσως ή εμμέσως το μνημείο ή το αρχιτεκτονικό σύνολο ή τον περιβάλλοντα χώρο τους (ΣτΕ 3986-3987/2011, 2338/2009 κ.ά.). 5. Επειδή, περαιτέρω, η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, οργανώνεται και εξειδικεύεται ήδη με τις διατάξεις του ν. 3028/2002 (Α 153), στις οποίες ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Άρθρο 1. Αντικείμενο. 1. Στην προστασία που παρέχεται με τις διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγεται η πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας από τους αρχαιοτάτους χρόνους μέχρι σήμερα. Η προστασία αυτή έχει ως σκοπό τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης χάριν της παρούσας και των μελλοντικών γενεών και την αναβάθμιση του 2 / 9

πολιτιστικού περιβάλλοντος Άρθρο 2 Έννοια όρων. Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου: α) β) ως μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν υλικές μαρτυρίες και ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας και των οποίων επιβάλλεται η ειδικότερη προστασία βάσει των εξής διακρίσεων: αα) ββ) ως νεότερα μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που είναι μεταγενέστερα του 1830 και των οποίων η προστασία επιβάλλεται λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους, κατά τις διακρίσεις των άρθρων 6 και 20 Άρθρο 3 Περιεχόμενο προστασίας 1. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας συνίσταται κυρίως: α) β) γ) δ) ε) στ) στην ανάδειξη και την ένταξή της στη σύγχρονη κοινωνική ζωή και ζ) Άρθρο 6. Διακρίσεις ακινήτων μνημείων - χαρακτηρισμός. 1. Στα ακίνητα μνημεία περιλαμβάνονται: α) β) γ) τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται μνημεία λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, κοινωνικής, εθνολογικής, λαογραφικής, τεχνικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους. 2. 4. Τα ακίνητα των περιπτώσεων β και γ της παραγράφου 1 χαρακτηρίζονται μνημεία με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της Υπηρεσίας και γνώμη του Συμβουλίου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.». Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, όπως συνάγεται και από την εισηγητική έκθεση του ν. 3028/2002, τα μνημεία, ως μαρτυρίες του ανθρώπινου βίου που συγκροτούν αναγκαίο παράγοντα για τη διαμόρφωση και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και των συλλογικών ταυτοτήτων καθώς και για τη διασφάλιση, χάριν και των επερχόμενων γενεών, της ιστορικής συνέχειας και παράδοσης, αλλά και συμβάλλουν στην ποιότητα ζωής, συνιστούν ουσιώδες στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς η προστασία της οποίας αποτελεί συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας (άρθρο 24 παρ. 6 του Συντάγματος) και συγχρόνως, ενόψει και της αναθεωρημένης διάταξης του άρθρου 24 παρ. 1 του Συντάγματος, ευθύνη και δικαίωμα του καθενός. Ειδικότερα, τα ακίνητα μνημεία που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών χαρακτηρίζονται ως μνημεία λόγω της ιδιαίτερης αξίας τους, η οποία μπορεί να είναι, μεταξύ άλλων, αξία αρχιτεκτονική, όπως συμβαίνει με τα οικοδομήματα που σημαδεύουν την εισαγωγή μιας σημαντικής περιόδου της αρχιτεκτονικής στον τόπο μας ή έχουν διακριθεί μέσα από την έγκυρη αρχιτεκτονική κριτική, πολεοδομική, προκειμένου για μεμονωμένο κτίσμα ή για κτιριακό συγκρότημα που αποτελεί χαρακτηρισμό δείγμα μιας ιστορικής φάσης εξέλιξης του οικισμού ή δημιουργεί ένα ανάπτυγμα όψεων και συμβάλλει στην ανάδειξη της εικόνας του αστικού τοπίου, ή αξία ιστορική, όταν πρόκειται για ακίνητο ή χώρο που συνδέεται με την πολιτική ή κοινωνική ή οικονομική ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους ή ορισμένης περιοχής και η διατήρησή τους συμβάλλει στη 3 / 9

διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης, ή επίσης αξία καλλιτεχνική. Εξάλλου, κατά το χαρακτηρισμό δεν εξετάζεται ούτε η έκταση των οικονομικών συνεπειών που μπορεί να προκληθούν στους ενδιαφερόμενους, ούτε η τυχόν επίδραση του χαρακτηρισμού στις νομικές σχέσεις μεταξύ ιδιωτών, αφού οι κρίσιμες διατάξεις αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, δηλαδή έννομου αγαθού, του οποίου η διαφύλαξη αποτελεί υποχρέωση της Διοίκησης κατά ρητή συνταγματική επιταγή. Τέλος, η νομιμότητα των διοικητικών πράξεων που εκδίδονται κατ εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων ελέγχεται από τον ακυρωτικό δικαστή, τόσο ως προς την πληρότητα της αιτιολογίας, όσο και ευθέως για την ορθή εφαρμογή του νόμου, εφόσον από τα στοιχεία του φακέλου διαπιστώνεται, με βάση και τα διδάγματα της κοινής πείρας, εάν συντρέχουν τα κριτήρια που προβλέπονται από το νόμο για το χαρακτηρισμό (ΣτΕ 533/2015, 3986-3987/2011, βλ. ΣτΕ 1871/2010, 4508/2009, 2557/2009, 3050/2004 κ.ά.). Περαιτέρω, για το χαρακτηρισμό ακινήτου ως μνημείου δεν απαιτείται να συντρέχουν όλα τα κριτήρια που μνημονεύονται στην παραπάνω διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 περ. γ, αλλά αρκεί η συνδρομή οποιουδήποτε από τα κριτήρια αυτά. 6. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Με την από 17.11.2009 αίτησή της η πρώτη εκ των αιτούντων ζήτησε από το ΣΧΟΠ νομού Λέσβου την έγκριση αιτήματος κατεδάφισης διώροφου κτιρίου ιδιοκτησίας της επί της οδού Παπαδιαμάντη 23 στην πόλη της Μυτιλήνης. Το εν λόγω ΣΧΟΠ με την από 17.5.2010 απόφασή του απέρριψε το υποβληθέν αίτημα και δεν ενέκρινε την κατεδάφιση διότι το εν λόγω κτίριο αποτελεί «τυπικό δείγμα της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής», διαβίβασε δε το φάκελο της υπόθεσης στο Τμήμα Διατηρητέων Κτιρίων της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής προκειμένου να εξεταστεί ο χαρακτηρισμός του ως διατηρητέο. Ακολούθως, το ανωτέρω Τμήμα Διατηρητέων Κτιρίων της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής αφού διενέργησε αυτοψία και έλαβε υπόψη του το σύνολο των στοιχείων του φακέλου (φωτογραφίες, σχέδια, τεχνική έκθεση, τοπογραφικό διάγραμμα κ.λ.π.) με την από 28.4.2011 αιτιολογική του έκθεση εισηγήθηκε τον χαρακτηρισμό του εν λόγω κτιρίου ως διατηρητέου και τον καθορισμό ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης επειδή πρόκειται «για αξιόλογο κτίριο με μορφολογικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής». Ειδικότερα, στην εν λόγω αιτιολογική έκθεση αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: Πρόκειται για διώροφο κτίριο με υπόγειο που κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, φέρει χαρακτηριστικά στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και βρίσκεται στην οδό Παπαδιαμάντη 23 στη Μυτιλήνη εντός οικοπέδου 636,21τ.μ. σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα του μελετητή. Η φέρουσα κατασκευή του κτιρίου είναι περιμετρική λιθοδομή, η κάτοψή του είναι ορθογωνική και η στέγαση του γίνεται με κεραμοσκεπή στέγη. Οι όψεις του κτιρίου είναι ελεύθερες χωρίς επαφή με άλλα κτίρια και διαμορφώνονται από τη συμμετρική εναλλαγή 4 / 9

πλήρων-κενών. Τα ανοίγματα αυτά είναι επιμήκη, συμμετρικά κατανεμημένα και κατά κανόνα ακολουθούν κατακόρυφους άξονες συμμετρίας. Γενικά τα επιμήκη παράθυρα του κτιρίου είναι ξύλινα δίφυλλα ταμπλαδωτά, σκούρα και διακοσμούνται στο επάνω τμήμα τους με ξύλινη επίστεψη. Η προσπέλαση από τον αύλειο χώρο στο υπερυψωμένο ισόγειο γίνεται με εξωτερική μαρμάρινη σκάλα που οδηγεί σε χαρακτηριστικά μεγάλο πλατύσκαλο, το επίπεδο του οποίου έχει μαρμάρινες πλάκες ενώ περιβάλλεται με σιδερένιο κιγκλίδωμα παραδοσιακού τύπου. Η πρόσοψη του κτιρίου (βόρεια όψη) τονίζεται από την αξονικά τοποθετημένη κύρια είσοδο του κτιρίου (βρίσκεται επί του πλατύσκαλου), η οποία είναι ξύλινη δίφυλη ταμπλαδωτή και περιβάλλεται με περιμετρικό πέτρινο κορνίζωμα. Ο όροφος τονίζεται από τρία επιμήκη παράθυρα που βρίσκονται σε κατακόρυφους άξονες με τα ανοίγματα του ισογείου, ενώ φέρουν και τα ίδια στοιχεία με παράθυρα του κτιρίου. Η πρόσοψη απολήγει σε κορνίζωμα που βρίσκεται κάτω από τη στέγη. Από το υπερυψωμένο ισόγειο η προσπέλαση στον όροφο γίνεται με εσωτερική σκάλα. Η πίσω όψη του κτιρίου (νότια όψη) τονίζεται από την ευρισκόμενη στο μέσον δευτερεύουσα πόρτα εισόδου του κτιρίου και το ευρισκόμενο τον όροφο επίμηκες παράθυρο. Τα δύο παραπάνω ανοίγματα βρίσκονται στον ίδιο κατακόρυφο άξονα. Η δευτερεύουσα πόρτα εισόδου είναι δίφυλλα ξύλινη ταμπλαδωτή ενώ το επίμηκες παράθυρο φέρει ξύλινα κουφώματα και ξύλινα δίφυλλα ταμπλαδωτά σκούρα, ενώ στα επάνω διακοσμούνται με ξύλινη επίστεψη. Η ανατολική όψη του κτιρίου στο ισόγειο έχει δύο επιμήκη παράθυρα συμμετρικά τοποθετημένα που επαναλαμβάνονται και στον όροφο και στους ίδιους κατακόρυφους άξονες συμμετρίας. Η δυτική όψη που είναι συμμετρική ως προς την ανατολική όψη, φέρει δύο επιμήκη παράθυρα στο ισόγειο που επαναλαμβάνονται και στον όροφο με τα ίδια στοιχεία όπως και τα παράθυρα της πρόσοψης και της πίσω όψης. Όλες οι όψεις απολήγουν σε περιμετρικό κορνίζωμα που βρίσκεται κάτω από την στέγη. Αξιόλογα παραδοσιακά στοιχεία αναφοράς είναι επίσης ο αυλότοιχος επί της οδού Παπαδιαμάντη με το σιδερένιο κιγκλίδωμα και την ευρισκόμενη στο μέσον σιδερένια δίφυλλη αυλόπορτα που στηρίζεται σε δύο εκατέρωθεν κολώνες από εμφανή λιθοδομή. Στο σύνολό του το διώροφο παραδοσιακό κτίριο που βρίσκεται στην πόλη της Μυτιλήνης φέρει αξιόλογα μορφολογικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία (όπως χαρακτηριστικός όγκος του κτιρίου με την αξονική τοποθέτηση των ανοιγμάτων και συμμετρική εναλλαγή πλήρων-κενών, τα ξύλινα κουφώματα με τα ταμπλαδωτά σκούρα και την ξύλινη επίστεψη των παραθύρων, την μαρμάρινη σκάλα που οδηγεί στο χαρακτηριστικό πλατύσκαλο που συνδέεται αρμονικά με την πρόσοψη του κτιρίου κ.τ.λ.) και γι'αυτό προτείνεται ο χαρακτηρισμός του ως διατηρητέο. Εν συνεχεία και αφού η ανωτέρω αιτιολογική έκθεση κοινοποιήθηκε στην πρώτη εκ των αιτούντων ασκήθηκαν εκ μέρους της οι από 25.5.2011 αντιρρήσεις κατά της πρότασης χαρακτηρισμού του επίμαχου κτιρίου ως διατηρητέου, συνοδευόμενες από 5 / 9

σχετικό τεχνικό υπόμνημα του Αρχιτέκτονα Μηχανικού Α.Πατζέκου. Επί των αντιρρήσεων αυτών συντάχθηκε από την αρμόδια ως άνω υπηρεσία το από 6.9.2011 υπόμνημα παρατηρήσεων, με το οποίο ενέμεινε στο περιεχόμενο της προαναφερόμενης αιτιολογικής έκθεσης και εισηγήθηκε την προώθηση της διαδικασίας προκειμένου να εκδοθεί σχετική υπουργική απόφαση. Ενόψει τούτων εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη του Γενικού Γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, με την οποία υιοθετήθηκε η εισήγηση του Τμήματος Διατηρητέων Κτιρίων. 7. Επειδή, κατά το άρθρο 7 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, το οποίο αποδίδει παρόμοιου περιεχομένου γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, τα διοικητικά όργανα, μονομελή ή συλλογικά, πρέπει να παρέχουν εγγυήσεις αμερόληπτης κρίσεως κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, τα διοικητικά όργανα και, ειδικότερα, τα μέλη των συλλογικών οργάνων της Διοικήσεως, δεν παρέχουν εγγυήσεις αμεροληψίας όχι μόνον όταν έχουν προσωπικό συμφέρον από την έκβαση της συγκεκριμένης υπόθεσης ή ιδιαίτερο δεσμό ή ιδιάζουσα σχέση ή εχθρότητα με τους ενδιαφερομένους, αλλά και όταν, γενικότερα, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί εύλογα η υπόνοια ότι έχουν ήδη σχηματισμένη και, κατά συνέπεια, προειλημμένη γνώμη για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Υπόνοια μεροληψίας, όμως, δεν δημιουργείται από την έκφραση της γνώμης μέλους συλλογικού οργάνου κατά την άσκηση των καθηκόντων του (ΣτΕ 3220/2012,4611/02009, 676/2005 Ολομέλεια κ.ά.). 8. Επειδή, οι αιτούντες προβάλλουν ότι η προσβαλλόμενη πράξη εκδόθηκε κατά παράβαση της αρχής της αμεροληψίας καθόσον δύο μέλη του ΣΧΟΠ (κ.πρασσάς και κα Κωστοπούλου), το οποίο δεν ενέκρινε την κατεδάφιση του επίμαχου κτιρίου με την αντιλογία ότι αποτελεί τυπικό δείγμα της τοπικής αρχιτεκτονικής, συνέταξαν και την αιτιολογική έκθεση, η οποία αποτέλεσε το έρεισμά της. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος δεδομένου ότι, οι ανωτέρω ενήργησαν ως μέλη συλλογικού οργάνου στα πλαίσια άσκησης των καθηκόντων τους. 9. Επειδή, στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 4 του Γ.Ο.Κ. 1985 (ν. 1577/1985, Α 210) [άρθρο 110 του Κ.Β.Π.Ν. (π.δ. της 14.07. 1999, Δ 580)], όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του ν. 2831/2000 (Α 140) ορίζεται ότι : «1. Με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, ύστερα από αιτιολογική έκθεση της κατά περίπτωση αρμόδιας υπηρεσίας του, γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Συμβουλίου του αρμόδιου Υπουργείου και του Α.Π.Α.Σ. εάν ζητηθεί από τον Υπουργό και γνώμη του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, με σκοπό τη διατήρηση και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής και αισθητικής φυσιογνωμίας τους, 6 / 9

μπορεί να χαρακτηρίζονται : α) οικισμοί ή τμήματα πόλεων ή οικισμών ή αυτοτελή οικιστικά σύνολα εκτός αυτών, ως παραδοσιακά σύνολα, β) χώροι, τόποι, τοπία ή ζώνες ιδιαίτερου κάλλους και φυσικοί σχηματισμοί που συνοδεύουν ή περιβάλλουν ακίνητα και στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ως χώροι, τόποι ή ζώνες προστασίας των παραδοσιακών συνόλων, όπως και αυτοτελείς φυσικοί σχηματισμοί ανθρωπογενούς χαρακτήρα, εντός ή εκτός οικισμών, ως περιοχές που έχουν ανάγκη από ιδιαίτερη προστασία, και να θεσπίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και να καθορίζονται χρήσεις, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 9 του π.δ. 437/1985 "Καθορισμός και ανακατανομή αρμοδιοτήτων των Υπουργείων" (ΦΕΚ 157 Α ).. 2. α) Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογική έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα, μεμονωμένα κτίρια ή Τμήματα κτιρίων ή συγκροτήματα κτιρίων, ως και στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου αυτών, όπως επίσης και στοιχεία του φυσικού ή και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος χώρου, όπως αυλές, κήποι, θυρώματα και κρήνες, καθώς και μεμονωμένα στοιχεία πολεοδομικού (αστικού ή αγροτικού) εξοπλισμού ή δικτύων, όπως πλατείες, κρήνες, διαβατικά, λιθόστρωτα, γέφυρες που βρίσκονται εντός ή εκτός οικισμών, για το σκοπό που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο και να καθορίζονται ειδικοί όροι προστασίας και περιορισμοί δόμησης και χρήσης, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη. Με όμοια απόφαση μπορεί να χαρακτηρίζεται ως διατηρητέα η χρήση ακινήτου με ή χωρίς κτίσματα εντός ή εκτός οικισμών. Η παραπάνω έκθεση αποστέλλεται στην αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία και στον οικείο δήμο ή κοινότητα, ο οποίος εντός πέντε (5) ημερών από τη λήψη της υποχρεούται να την αναρτήσει στο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα. Για την ανάρτηση αυτή δημοσιεύεται από το δήμο ή κοινότητα σχετική πρόσκληση προς τους ενδιαφερόμενους σε μία τοπική εφημερίδα, αν εκδίδεται ή σε μία εφημερίδα της πρωτεύουσας του νομού. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να διατυπώσουν αντιρρήσεις προς την αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου μέσα σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την ημερομηνία δημοσίευσης της πρόσκλησης. Αν ο δήμος ή η κοινότητα δεν τηρήσει όσα αναφέρονται προηγουμένως, η περαιτέρω διαδικασία χαρακτηρισμού συνεχίζεται νόμιμα μετά την πάροδο ενός μήνα από την αποστολή της έκθεσης στο δήμο ή την κοινότητα. Η παραπάνω διαδικασία μπορεί να παραλείπεται εφόσον η έκθεση κοινοποιηθεί απευθείας στον ενδιαφερόμενο. Στην τελευταία αυτή περίπτωση ο ενδιαφερόμενος μπορεί να διατυπώσει τις αντιρρήσεις του μέσα σε ένα μήνα από την κοινοποίηση της έκθεσης. β)». 7 / 9

10. Επειδή, προβάλλεται ότι, ύστερα από την άσκηση των αντιρρήσεων της πρώτης αιτούσας, η Διοίκηση με τις από 6.9.2011 παρατηρήσεις της προσέθεσε νέες αιτιολογίες χαρακτηρισμού, η απάντηση δε αυτή δεν κοινοποιήθηκε στους αιτούντες, όπως προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις, καθιστώντας έτσι την προσβαλλόμενη πράξη μη νόμιμη ως εκδοθείσα κατά παράβαση ουσιώδους τύπου. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος δεδομένου ότι, από τις μνημονευόμενες στην προηγούμενη σκέψη διατάξεις, δεν προκύπτει και μάλιστα ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας, υποχρέωση της Διοίκησης να κοινοποιεί στον ενδιαφερόμενο την απάντηση επί των αντιρρήσεων του κατά της αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρισμού ακινήτου του ως διατηρητέο. 11. Επειδή, προβάλλεται από τους αιτούντες ότι η προσβαλλόμενη πράξη στερείται επαρκούς αιτιολογίας. Ειδικότερα, οι αιτούντες προβάλλουν ότι το επίμαχο ακίνητο, το οποίο φέρει ανεπανόρθωτες φθορές, δεν διαθέτει κανένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία που προσδιορίζουν τα διατηρητέα παραδοσιακά σπίτια καθώς δεν έχει εξώστες, φουρούσια, αετώματα, γύψινες διακοσμήσεις, ρόδακες κ.α παρόμοια στοιχεία που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τον προσβαλλόμενο χαρακτηρισμό. Περαιτέρω, με την υπό κρίση αίτηση αμφισβητούνται οι επιμέρους αιτιολογίες της σχετικής εισήγησης ως προς το κάθε ένα χαρακτηριστικό που οδήγησε στον επίδικο χαρακτηρισμό. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι στη σχετική προαναφερθείσα αιτιολογική έκθεση σε συνδυασμό με τις φωτογραφίες και τα διαγράμματα που την συνοδεύουν, καθώς και στη συναφή έκθεση για την αντίκρουση των υποβληθεισών από την πρώτη αιτούσα αντιρρήσεων, περιγράφονται λεπτομερώς, κατά τα εκτεθέντα, τα συγκεκριμένα πολεοδομικά, αισθητικά και, ιδίως, αρχιτεκτονικά στοιχεία, βάσει των οποίων η Διοίκηση προέβη στο χαρακτηρισμό ως διατηρητέου του επίμαχου κτιρίου και τα οποία ανάγονται στα κατά νόμο οριζόμενα κριτήρια για το χαρακτηρισμό, η ουσιαστική δε αξιολόγηση των στοιχείων και χαρακτηριστικών αυτών είναι ακυρωτικώς ανέλεγκτη (βλ. ΣτΕ 1951/2014, 2473/2009, 1819/2005, 2798/2002, 2861/2001 κ.ά.). Εξάλλου, ο ισχυρισμός των αιτούντων ότι η αιτιολογία αυτή κλονίζεται διότι, αφενός μεν το εν λόγω κτίριο δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εντάσσεται σε ένα παραδοσιακό σύνολο καθώς βρίσκεται σε μία πολεοδομική ενότητα, η οποία βρίθει εξαώροφων και οκταώροφων πολυκατοικιών, αφετέρου δε οι αρμόδιες υπηρεσίες αν και είχαν εξετάσει στο παρελθόν λεπτομερώς τα σπίτια της πόλης της Μυτιλήνης και με πράξεις της δεκαετίας του 1970 είχαν χαρακτηρίσει ως παραδοσιακή πολλά κτίρια της πόλης, δεν είχαν προβεί σε ανάλογο χαρακτηρισμό για το επίμαχο, είναι, ενόψει των αναφερομένων στην προηγούμενη σκέψη, απορριπτέος ως αβάσιμος, καθόσον ο χαρακτηρισμός του επίδικου κτιρίου στηρίζεται σε αυτοτελή και αιτιολογημένη κρίση, η οποία σχηματίσθηκε βάσει στοιχείων που ανάγονται στα κριτήρια του νόμου (πρβλ. ΣτΕ 4870/2013). 8 / 9

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Νόμος και Φύση 12. Επειδή, μη προβαλλόμενου άλλου λόγου ακυρώσεως, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί 9 / 9