Bijlage VWO 2018 tijdvak 1 Grieks Tekstboekje VW-1111-a-18-1-b
Tekst 1 Ontmoeting tussen Odysseus en Nausicaa 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 Οἴη δ Ἀλκινόου θυγάτηρ μένε τῇ γὰρ Ἀθήνη θάρσος ἐνὶ φρεσὶ θῆκε καὶ ἐκ δέος εἵλετο γυίων. Στῆ δ ἄντα σχομένη ὁ δὲ μερμήριξεν Ὀδυσσεύς, ἢ γούνων λίσσοιτο λαβὼν εὐώπιδα κούρην, ἦ αὔτως ἐπέεσσιν ἀποσταδὰ μειλιχίοισι λίσσοιτ, εἰ δείξειε πόλιν καὶ εἵματα δοίη. Ὣς ἄρα οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι, λίσσεσθαι ἐπέεσσιν ἀποσταδὰ μειλιχίοισι, μή οἱ γοῦνα λαβόντι χολώσαιτο φρένα κούρη. Αὐτίκα μειλίχιον καὶ κερδαλέον φάτο μῦθον Γουνοῦμαί σε, ἄνασσα θεός νύ τις ἦ βροτός ἐσσι; Εἰ μέν τις θεός ἐσσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν, Ἀρτέμιδί σε ἐγώ γε, Διὸς κούρῃ μεγάλοιο, εἶδός τε μέγεθός τε φυήν τ ἄγχιστα ἐΐσκω εἰ δέ τίς ἐσσι βροτῶν, τοὶ ἐπὶ χθονὶ ναιετάουσι, τρισμάκαρες μὲν σοί γε πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ, τρισμάκαρες δὲ κασίγνητοι μάλα πού σφισι θυμὸς αἰὲν ἐϋφροσύνῃσιν ἰαίνεται εἵνεκα σεῖο, λευσσόντων τοιόνδε θάλος χορὸν εἰσοιχνεῦσαν. Κεῖνος δ αὖ περὶ κῆρι μακάρτατος ἔξοχον ἄλλων, ὅς κέ σ ἐέδνοισι βρίσας οἶκόνδ ἀγάγηται. Οὐ γάρ πω τοιοῦτον ἐγὼ ἴδον ὀφθαλμοῖσιν, οὔτ ἄνδρ οὔτε γυναῖκα σέβας μ ἔχει εἰσορόωντα. Δήλῳ δή ποτε τοῖον Ἀπόλλωνος παρὰ βωμῷ φοίνικος νέον ἔρνος ἀνερχόμενον ἐνόησα ἦλθον γὰρ καὶ κεῖσε, πολὺς δέ μοι ἕσπετο λαὸς τὴν ὁδὸν ᾗ δὴ μέλλεν ἐμοὶ κακὰ κήδε ἔσεσθαι. Ὣς δ αὔτως καὶ κεῖνο ἰδὼν ἐτεθήπεα θυμῷ δήν, ἐπεὶ οὔ πω τοῖον ἀνήλυθεν ἐκ δόρυ γαίης, VW-1111-a-18-1-b 2 / 9 lees verder
168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 ὡς σέ, γύναι, ἄγαμαί τε τέθηπά τε δείδιά τ αἰνῶς γούνων ἅψασθαι χαλεπὸν δέ με πένθος ἱκάνει. Χθιζὸς ἐεικοστῷ φύγον ἤματι οἴνοπα πόντον τόφρα δέ μ αἰεὶ κῦμ ἐφόρει κραιπναί τε θύελλαι νήσου ἀπ Ὠγυγίης νῦν δ ἐνθάδε κάββαλε δαίμων, ὄφρα τί που καὶ τῇδε πάθω κακόν οὐ γὰρ ὀΐω παύσεσθ, ἀλλ ἔτι πολλὰ θεοὶ τελέουσι πάροιθεν. Ἀλλά, ἄνασσ, ἐλέαιρε σὲ γὰρ κακὰ πολλὰ μογήσας ἐς πρώτην ἱκόμην, τῶν δ ἄλλων οὔ τινα οἶδα ἀνθρώπων, οἳ τήνδε πόλιν καὶ γαῖαν ἔχουσιν. Ἄστυ δέ μοι δεῖξον, δὸς δὲ ῥάκος ἀμφιβαλέσθαι, εἴ τί που εἴλυμα σπείρων ἔχες ἐνθάδ ἰοῦσα. Σοὶ δὲ θεοὶ τόσα δοῖεν ὅσα φρεσὶ σῇσι μενοινᾷς, ἄνδρα τε καὶ οἶκον καὶ ὁμοφροσύνην ὀπάσειαν ἐσθλήν οὐ μὲν γὰρ τοῦ γε κρεῖσσον καὶ ἄρειον, ἢ ὅθ ὁμοφρονέοντε νοήμασιν οἶκον ἔχητον ἀνὴρ ἠδὲ γυνή πόλλ ἄλγεα δυσμενέεσσι, χάρματα δ εὐμενέτῃσι μάλιστα δέ τ ἔκλυον αὐτοί. Τὸν δ αὖ Ναυσικάα λευκώλενος ἀντίον ηὔδα Ξεῖν, ἐπεὶ οὔτε κακῷ οὔτ ἄφρονι φωτὶ ἔοικας, Ζεὺς δ αὐτὸς νέμει ὄλβον Ὀλύμπιος ἀνθρώποισιν, ἐσθλοῖς ἠδὲ κακοῖσιν, ὅπως ἐθέλῃσιν, ἑκάστῳ καί που σοὶ τάδ ἔδωκε, σὲ δὲ χρὴ τετλάμεν ἔμπης. Homerus, Odyssee 6.139-190 Aantekeningen regel 142 γούνων genitivus meervoud van τὸ γόνυ εὐῶπις met mooi gezicht regel 143 en 146 ἀποσταδά op een afstand regel 147 γοῦνα accusativus meervoud van τὸ γόνυ regel 154 en 155 τρίσμακαρ driewerf gelukkig regel 156 ἡ ἐϋφροσύνη vreugde regel 157 τὸ θάλος loot εἰσοιχνέω binnengaan regel 169 γούνων genitivus meervoud van τὸ γόνυ regel 179 τὸ εἴλυμα omhulsel VW-1111-a-18-1-b 3 / 9 lees verder
regel 179 regel 181 regel 185 τὸ σπεῖρον doek ἡ ὁμοφροσύνη eensgezindheid εὐμενέτης welgezind Tekst 2 Onderstaande tekst is afkomstig uit De Odyssee van Drs. P. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Na enig rondzwalken Weer een belevenis O. krijgt dan ergens Opnieuw vaste voet Daar treedt een meisje, de Strandlevenlievende Mooie Nausikaä Hem tegemoet Zij is een koningskind (Vader: Alkinoös Moeder: Arete) En heeft een idee Bij de Phaiakes, een Allergemoedelijkst Volkje, mag alles Dus neemt ze hem mee Welkom, o vreemdeling! O. is erkentelijk Zonder een kans Op beheksing of dood Wordt onze vriend door het Gastvrijheidslievende Echtpaar gulhartig Aan tafel genood Een cordon-bleumenu Smakelijk eten dus En wie de hartslag Aanzienlijk versnelt Dat is de gast, die zijn Adembenemende Reisavonturen Zeer kleurrijk vertelt VW-1111-a-18-1-b 4 / 9 lees verder
Tekst 3 Odysseus en Penelope 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 Αὐτὰρ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα ᾧ ἐνὶ οἴκῳ Εὐρυνόμη ταμίη λοῦσεν καὶ χρῖσεν ἐλαίῳ, ἀμφὶ δέ μιν φᾶρος καλὸν βάλεν ἠδὲ χιτῶνα αὐτὰρ κὰκ κεφαλῆς χεῦεν πολὺ κάλλος Ἀθήνη μείζονά τ εἰσιδέειν καὶ πάσσονα κὰδ δὲ κάρητος οὔλας ἧκε κόμας, ὑακινθίνῳ ἄνθει ὁμοίας. Ὡς δ ὅτε τις χρυσὸν περιχεύεται ἀργύρῳ ἀνὴρ ἴδρις, ὃν Ἥφαιστος δέδαεν καὶ Παλλὰς Ἀθήνη τέχνην παντοίην, χαρίεντα δὲ ἔργα τελείει, ὣς μὲν τῷ περίχευε χάριν κεφαλῇ τε καὶ ὤμοις. Ἐκ δ ἀσαμίνθου βῆ δέμας ἀθανάτοισιν ὁμοῖος ἂψ δ αὖτις κατ ἄρ ἕζετ ἐπὶ θρόνου ἔνθεν ἀνέστη, ἀντίον ἧς ἀλόχου, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε Δαιμονίη, περὶ σοί γε γυναικῶν θηλυτεράων κῆρ ἀτέραμνον ἔθηκαν Ὀλύμπια δώματ ἔχοντες οὐ μέν κ ἄλλη γ ὧδε γυνὴ τετληότι θυμῷ ἀνδρὸς ἀφεσταίη, ὅς οἱ κακὰ πολλὰ μογήσας ἔλθοι ἐεικοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν. Ἀλλ ἄγε μοι, μαῖα, στόρεσον λέχος, ὄφρα καὶ αὐτὸς λέξομαι ἦ γὰρ τῇ γε σιδήρεον ἐν φρεσὶν ἦτορ. Τὸν δ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια Δαιμόνι, οὔτ ἄρ τι μεγαλίζομαι οὔτ ἀθερίζω οὔτε λίην ἄγαμαι, μάλα δ εὖ οἶδ οἷος ἔησθα ἐξ Ἰθάκης ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο. Ἀλλ ἄγε οἱ στόρεσον πυκινὸν λέχος, Εὐρύκλεια, ἐκτὸς ἐϋσταθέος θαλάμου, τόν ῥ αὐτὸς ἐποίει ἔνθα οἱ ἐκθεῖσαι πυκινὸν λέχος ἐμβάλετ εὐνήν, κώεα καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα. VW-1111-a-18-1-b 5 / 9 lees verder
181 182 183 184 185 186 Ὣς ἄρ ἔφη πόσιος πειρωμένη αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ὀχθήσας ἄλοχον προσεφώνεε κεδνὰ ἰδυῖαν Ὦ γύναι, ἦ μάλα τοῦτο ἔπος θυμαλγὲς ἔειπες. Τίς δέ μοι ἄλλοσε θῆκε λέχος; Χαλεπὸν δέ κεν εἴη καὶ μάλ ἐπισταμένῳ, ὅτε μὴ θεὸς αὐτὸς ἐπελθὼν ῥηϊδίως ἐθέλων θείη ἄλλῃ ἐνὶ χώρῃ. Homerus, Odyssee 23.153-186 Aantekeningen regel 158 ὑακίνθινος hyacintregel 160 ἴδρις kundig regel 166 περί + genitivus het meest van regel 167 ἀτέραμνος hard regel 174 μεγαλίζομαι zich groot wanen ἀθερίζω minachten regel 176 δολιχήρετμος met lange riemen regel 178 ἐϋσταθής stevig gebouwd Tekst 4 De volgende passage is afkomstig uit het boek Odysseus van de auteur Charivarius (1870-1946). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zij gaat, en zet zich weiflend bij Odysseus neer; Al heeft hij thans zijn vroegren vorm en kleeding weer, Hij tracht vergeefs haar wankle geest tot zich te richten. Telemachus dringt aan. Ten slotte moet zij zwichten. Maar, zegt zij, Eurycleia, zorg dat 's heren bed Vanavond in een andre kamer wordt gezet. Odysseus kan zijn vreugde nauwlijks onderdrukken, En zegt: Probeer het niet. Het zou je niet gelukken; Het voetstuk van het bed blijft staan zoals het stond, Onwrikbaar vastgehecht, geworteld in den grond. VW-1111-a-18-1-b 6 / 9 lees verder
Ga verder op de volgende pagina. VW-1111-a-18-1-b 7 / 9 lees verder
Tekst 5 Odysseus heeft de Phaeaken verteld dat hij van de godin Circe aanwijzingen had gekregen om de onderwereld binnen te kunnen gaan en dat hij na zijn bezoek aan de onderwereld was teruggekeerd naar Circe. In onderstaande passage vertelt hij hoe Circe hem en zijn makkers na hun terugkeer vriendelijk onthaalde. 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Ἡ δ ἐν μέσσῳ στᾶσα μετηύδα δῖα θεάων Σχέτλιοι, οἳ ζώοντες ὑπήλθετε δῶμ Ἀΐδαο, δισθανέες, ὅτε τ ἄλλοι ἅπαξ θνῄσκουσ ἄνθρωποι. Ἀλλ ἄγετ, ἐσθίετε βρώμην καὶ πίνετε οἶνον αὖθι πανημέριοι ἅμα δ ἠοῖ φαινομένηφι πλεύσεσθ αὐτὰρ ἐγὼ δείξω ὁδὸν ἠδὲ ἕκαστα σημανέω, ἵνα μή τι κακορραφίῃ ἀλεγεινῇ ἢ ἁλὸς ἢ ἐπὶ γῆς ἀλγήσετε πῆμα παθόντες. Ὣς ἔφαθ, ἡμῖν δ αὖτ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ. Ὣς τότε μὲν πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα ἥμεθα δαινύμενοι κρέα τ ἄσπετα καὶ μέθυ ἡδύ. Ἦμος δ ἠέλιος κατέδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθεν, οἱ μὲν κοιμήσαντο παρὰ πρυμνήσια νηός, ἡ δ ἐμὲ χειρὸς ἑλοῦσα φίλων ἀπονόσφιν ἑταίρων εἷσέ τε καὶ προσέλεκτο καὶ ἐξερέεινεν ἕκαστα αὐτὰρ ἐγὼ τῇ πάντα κατὰ μοῖραν κατέλεξα. Homerus, Odyssee 12.20-35 Aantekeningen regel 20 Ἡ Hiermee wordt Circe bedoeld μεταυδάω spreken regel 21 σχέτλιος dapper ὑπέρχομαι binnengaan regel 22 δισθανέες (meervoud) tweemaal stervend ὅτε τ terwijl regel 23 ἡ βρώμη voedsel regel 24 φαινομένηφι = φαινομένῃ regel 26 ἡ κακορραφίη overmoed regel 27 ἁλὸς Lees: ἐπὶ ἁλὸς ἀλγήσετε coniunctivus aoristus VW-1111-a-18-1-b 8 / 9 lees verder
regel 28 regel 31 regel 33 regel 34 ἡμῖν δ αὖτ ἐπεπείθετο θυμὸς ἀγήνωρ en ons moedige hart liet zich overhalen ἐπὶ κνέφας ἦλθεν Lees: κνέφας ἐπῆλθεν χειρὸς bij de hand ἀπονόσφιν + genitivus ver weg van εἷσέ Vul aan: με προσέλεκτο (zij) ging naast mij liggen einde VW-1111-a-18-1-b 9 / 9 lees verder