ΠΕΡΙ ΑΝΤΙΕΚΡΗΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 50 χρόνια τεχνολογία Lutz Ο Οίκος Lutz Γερµανίας ειδικεύεται στην ασφάλεια των εργαζοµένων, των επιχειρήσεων και του περιβάλλοντος αφού µε την χρήση των ειδικών αντλιών για βαρέλια και δεξαµενές αλλά και των συστηµάτων ελέγχου αναθυµιάσεων και ροοµέτρησης, η διαχείριση επικίνδυνων ουσιών γίνεται εύκολη υπόθεση. Η εξειδίκευση σε θέµατα αντιεκρηκτικότητας, τον έχουν καθιερώσει ως πρωτοπόρο παγκοσµίως από το 1953. Το πρόγραµµα του Οίκου Lutz καλύπτει όλο το φάσµα των εφαρµογών που χρειάζονται αντιεκρηκτική προστασία : Αντιεκρηκτικού τύπου ηλεκτροκινητήρες (ΕΧ) Αντιεκρηκτικού τύπου αεροκινητήρες (ΕΧ) Αντιεκρηκτικού τύπου µετρητές υγρών (ΕΧ) Αντιεκρηκτικού τύπου µηχανισµοί άντλησης / µίξης / αποστράγγισης (ΕΧ) LUTZ : Ασφάλεια Ποιότητα Εξειδίκευση Μερικοί το λένε φιλοσοφία της εταιρείας, εµείς απλώς προάγουµε την ασφάλεια, ειδικευµένοι σε υγρά τα οποία είναι εκρηκτικά, επιθετικά και επικίνδυνα για το περιβάλλον. Επιµένουµε µε την ασφάλεια ιδιαίτερα, ακόµη και σε εποχές όπου ένα προϊόν φαινοµενικά αξιολογείται τόσο πιο ψηλά, όσο χαµηλότερη είναι η τιµή του. Η υποχρέωση για οικονοµική κι όµως ασφαλή εργασία, για υγεία και περιβάλλον, δεν τίθεται για µας στο ερώτηµα µιας γρήγορης ανάθεσης, αλλά της υποχρέωσης της συνδεδεµένης µε την ωφέλεια, την οποία θέλουµε να προσφέρουµε στους πελάτες µας. Μια ωφέλεια, η οποία αποπληρώνεται σήµερα και στο µέλλον. Η σωστή µεταχείριση εύφλεκτων υγρών όπως διαλύτες, καύσιµα κ.ά. απαιτεί γνώσεις, υπευθυνότητα (από εργοδότη & εργαζόµενο), σαφώς ειδικό ήλεκτρο-µηχανολογικό εξοπλισµό µε αντιεκρηκτική προστασία, ευλαβή τήρηση των κανονισµών καθώς και σωστά µελετηµένους χώρους (επαρκής αερισµός, ηλεκτρολογική εγκατάσταση κ.ά.) όπου γίνεται η επεξεργασία, η φύλαξη και η διακίνηση αυτών. Οποιαδήποτε παράλειψη βασικών κανονισµών, µπορεί να αποβεί µοιραία. Είναι καθαρά θέµα χρόνου να συµβεί και φυσικά δεν συµβαίνει µόνο στους άλλους. Παραδείγµατα ατυχηµάτων, τα οποία προήλθαν από λάθος χρήση, υπάρχουν πολλά στην χώρα µας. Τίποτα πλέον δεν µπορεί να αφεθεί στην τύχη γιατί η άγνοια και η αµέλεια σκοτώνουν Μια εκτενής περιγραφή του θέµατος «αντιεκρηκτική προστασία» και όλων των οδηγιών και διατάξεων καθώς και των αντίστοιχων µέτρων προστασίας, δεν είναι δυνατή στα πλαίσια µερικών σελίδων, ωστόσο κρίνεται σκόπιµη η παρουσίαση και ανάλυση κάποιων από αυτών σχετικά µε τις θεµελιώδεις αρχές του θέµατος.
ήλωση συµµόρφωσης Ε.Ε Η άδεια για τη χρήση σε περιοχές µε κίνδυνο ανάφλεξης / έκρηξης, πιστοποιείται µε µία δήλωση συµµόρφωσης Ε.Ε του κατασκευαστή και τη σήµανση του προϊόντος µε τα προβλεπόµενα σήµατα. Για εξοπλισµό µε αντιεκρηκτική προστασία (ηλεκτρικά και µη) πρέπει να λαµβάνεται υπόψη µια σειρά από κανονισµούς που αφορούν τους κατασκευαστές και τους χρήστες. Με τη δήλωση συµµόρφωσης Ε.Ε, ο κατασκευαστής δηλώνει ότι πληρούνται όλοι οι κανονισµοί που αφορούν το προϊόν. Ο χρήστης φέρει την υποχρέωση να πληροί όλους τους κανονισµούς που αφορούν τη λειτουργία. Η λειτουργία εξαρτάται από τη χρήση και την εκάστοτε χώρα. Έκρηξη Προϋπόθεση για ενδεχόµενο κίνδυνο έκρηξης είναι η δηµιουργία µιας εκρηκτικής ατµόσφαιρας. Αυτή µπορεί να δηµιουργηθεί στους χώρους όπου παράγονται, υφίστανται επεξεργασία, µεταφέρονται και αποθηκεύονται εύφλεκτα αέρια και υγρά. Τέτοιου είδους περιοχές µε κίνδυνο έκρηξης είναι πολύ πιθανόν να προκύψουν, για παράδειγµα, σε χηµικά εργοστάσια, διυλιστήρια, δεξαµενές, εργοστάσια χρωµάτων, βενζινάδικα, κ.λπ. Πρόκειται για περιοχές, όπου λόγω των τοπικών και λειτουργικών συνθηκών, σχηµατίζονται συχνά εκρηκτικές ατµόσφαιρες. Αυτό συνεπάγεται, βέβαια και µεγάλο κίνδυνο έκρηξης. Με τον όρο έκρηξη εννοείται µια ταχύτατη διαδικασία καύσης, κατά την οποία πρέπει να συντρέχουν τρεις ουσιαστικές προϋποθέσεις: 1. εύφλεκτα αέρια, 2. οξυγόνο (αέρας) και µια 3. πηγή ανάφλεξης όπως π.χ. οι σπινθήρες ηλεκτρικών µέσων (σπινθήρες ψηκτρών). Παρόλα αυτά, σε πολλούς βιοµηχανικούς χώρους, η χρήση ηλεκτρικών µέσων σε ατµόσφαιρα µε κίνδυνο έκρηξης είναι απαραίτητη. Τα προληπτικά µέτρα που πρέπει να λαµβάνονται προς αποφυγή εκρήξεων καθορίζονται από τις εθνικές ή άλλες αρµόδιες αρχές που είναι υπεύθυνες για θέµατα ασφαλείας. Οι αρχές αυτές θεσπίζουν κανονισµούς και διατάξεις για την κατασκευή ηλεκτρικού εξοπλισµού και εκδίδουν κανονισµούς για την εγκατάσταση και τη λειτουργία τους. Πρότυπα και Κανονισµοί Τα πρότυπα αυτά που χαρακτηρίζονται ως κανονισµοί VDE, εκδίδονται από τη γερµανική ηλεκτροτεχνική επιτροπή σε DIN και VDE, η οποία είναι µέλος της ιεθνούς Ηλεκτροτεχνικής Επιτροπής (IEC). Τα πρότυπα της IEC µε τη σειρά τους αποτελούν τη βάση για τα ευρωπαϊκά πρότυπα (ΕΝ) της CENELEC. CENELEC είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης. Μέλη της επιτροπής αυτής είναι οι εθνικές ηλεκτροτεχνικές επιτροπές των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και της EFTA (Ευρωπαϊκή ζώνη ελεύθερων συναλλαγών). Από το γεγονός αυτό συνάγεται ότι ο εγκεκριµένος, σύµφωνα µε την οδηγία ATEX 100, ηλεκτρικός εξοπλισµός µε αντιεκρηκτική προστασία (µέσω διαπιστευµένου οργανισµού πιστοποίησης), έχει ισχύ σε όλη την Ε.Ε.
ηµιουργία δυναµικού µεταξύ αντλίας & δοχείου Πριν την εκκίνηση της αντλίας, θα πρέπει να δηµιουργηθεί γείωση µεταξύ της αντλίας, του δοχείου που θα αντληθεί και του δοχείου που θα γεµιστεί. Το δυναµικό µεταξύ αντλίας και δοχείου προς άντληση, αντισταθµίζεται συνδέοντας το κατάλληλο καλώδιο γείωσης. Χρώµατα και βρωµιές θα πρέπει να αποµακρύνονται από τα σηµεία σύνδεσης ώστε να διασφαλίζεται η αγωγιµότητα. Η αγώγιµη σύνδεση µεταξύ του γεµάτου και άδειου δοχείου επιτυγχάνεται µέσω αγώγιµου υποστρώµατος (π.χ. σχάρα αγώγιµη). (Σχέδιο τυπικής εγκατάστασης - Lutz) (1) Καλώδιο γείωσης, (2a) Αγώγιµο υπόστρωµα ή σύνδεση καλωδίου γείωσης σε κάθε ένα από τα δυο βαρέλια, (2b) Γαλβανισµένοι σύνδεσµοι (χαµηλής αντίστασης προς την γη), (3) Αγώγιµοι ελαστικοί σωλήνες, (4) Αγώγιµοι σύνδεσµοι µεταξύ ελαστικού σωλήνα και στοµίου αντλίας, (5) Μηχανισµοί άντλησης κατάλληλοι για χρήση σε Ζώνη Ο, (6) Κινητήρες µε αντιεκρηκτική προστασία και γειωµένα απρόσιτα µεταλλικά µέρη, (7) Κάνουλα
Ηλεκτρικός εξοπλισµός για χρήση σε περιοχές µε κίνδυνο έκρηξης Με τον όρο ηλεκτρικός εξοπλισµός εννοούνται όλα εκείνα τα αντικείµενα που χρησιµοποιούν, εξ ολοκλήρου ή τµηµατικά, ηλεκτρική ενέργεια : αντικείµενα για την παραγωγή, µετάδοση, διανοµή, αποθήκευση, µέτρηση, ρύθµιση, µετατροπή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Οι περιοχές (χώροι) µε κίνδυνο έκρηξης Είναι περιοχές εκείνες όπου ενδέχεται να παρουσιαστεί απειλητικά επικίνδυνη συγκέντρωση ατµοσφαιρών που λόγω των τοπικών και λειτουργικών συνθηκών µπορεί να προκαλέσουν έκρηξη. Εκρηκτική ατµόσφαιρα Είναι ένα µίγµα που δηµιουργείται από αέρα και εύφλεκτα αέρια, ατµούς, νεφελώµατα και σκόνη υπό ατµοσφαιρικές συνθήκες, στις οποίες τυχόν καύση µετά από ανάφλεξη από κάποια αντίστοιχη πηγή συνεχίζεται από µόνη της (έκρηξη). Εκτός από τους όρους «ηλεκτρικός εξοπλισµός», «περιοχές µε κίνδυνο έκρηξης» και «εκρηκτική ατµόσφαιρα» που αναφέρθηκαν παραπάνω, ένας άλλος εξίσου σηµαντικός όρος είναι επίσης η θερµοκρασία ανάφλεξης ενός εύφλεκτου υλικού. Πρόκειται για την κατώτατη θερµοκρασία που µετράται µε µια συσκευή ελέγχου σε ένα τοίχωµα που θερµαίνεται, στον οποίον το εύφλεκτο υλικό που αναµειγνύεται µε τον αέρα αναφλέγεται. Τα εύφλεκτα αέρια και ατµοί εύφλεκτων υγρών κατηγοριοποιούνται σύµφωνα µε τις θερµοκρασίες ανάφλεξής τους. Με τον όρο «προστασία ανάφλεξης» εννοούνται τα µέτρα που λαµβάνονται κατά την κατασκευή ηλεκτρικού εξοπλισµού, προκειµένου να αποτρέπεται η ανάφλεξη της εκρηκτικής ατµόσφαιρας που περιβάλλει τον ηλεκτρικό εξοπλισµό. Αντίστοιχα, ο ηλεκτρικός εξοπλισµός χωρίζεται σε οµάδες και κατηγορίες, σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Σύµφωνα λοιπόν, µε την οδηγία ΕΝ 50 014, ειδικά οι ηλεκτρικές αντλίες βαρελιών και δοχείων για περιοχές µε κίνδυνο έκρηξης ανήκουν στην οµάδα II (οµάδα έκρηξης ΙΙ) και στην κατηγορία 2G. Για µερικά είδη αντιεκρηκτικής προστασίας προβλέπεται υποδιαίρεση της οµάδας ΙΙ σε Α, Β και C. Η ικανότητα ανάφλεξης για αέρια και ατµούς της οµάδας ΙΙΑ ανέχεται στην κατώτατη τιµή, ενώ για αέρια και ατµούς της οµάδας ΙΙC στη µέγιστη. Η κατηγορία θερµοκρασίας ενός εξοπλισµού ορίζεται σύµφωνα µε τη µέγιστη εµφανιζόµενη θερµοκρασία της επιφάνειας σε 40 C θερµοκρασία περιβάλλοντος.
Κατηγορία θερµοκρασίας Μέγιστη θερµοκρασία επιφάνειας Τ1 450 C T2 300 C T3 200 C T4 135 C T5 100 C T6 85 C Παράδειγµα: η κατηγορία Τ3 είναι καλύτερη της Τ1 Από τα πιθανά είδη προστασίας ανάφλεξης εκείνα που αφορούν ηλεκτρικό εξοπλισµό της εταιρείας είναι : «d = αντιεκρηκτικό περίβληµα» (ΕΝ 50 018) «e = αυξηµένη ασφάλεια» (ΕΝ 50 019) «i = φυσική ασφάλεια» (ΕΝ 50 020) «m = µονωτικό περίβληµα» (ΕΝ 50 028) Για µια πλήρη παρουσίαση, σας παραπέµπουµε στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αντιεκρηκτικό περίβληµα «d» ΕΝ 50 018 Είδος προστασίας ανάφλεξης στην οποία τα µέρη που θα µπορούσαν να προκαλέσουν έκρηξη της ατµόσφαιρας, είναι σφραγισµένα σε ένα περίβληµα που σε περίπτωση έκρηξης ενός µίγµατος συγκρατεί στο εσωτερικό του την πίεση και αποτρέπει έτσι τη µετάδοση της έκρηξης στην υπόλοιπη ατµόσφαιρα. Αυξηµένη ασφάλεια «e» ΕΝ 50 019 Είδος προστασίας ανάφλεξης στην οποία λαµβάνονται µέτρα µε υψηλό βαθµό ασφάλειας προκειµένου να µειώνεται η πιθανότητα ανάπτυξης υψηλών θερµοκρασιών και η δηµιουργία σπινθήρων ή βολταϊκού τόξου που δεν εµφανίζεται σε συνθήκες κανονικής λειτουργίας, στο εσωτερικό ή στα εξωτερικά τµήµατα του ηλεκτρικού εξοπλισµού. Φυσική ασφάλεια «i» ΕΝ 50 020 Ηλεκτρικός εξοπλισµός µε φυσική ασφάλεια είναι οι συσκευές στις οποίες όλα τα κυκλώµατα διαθέτουν ξεχωριστή ασφάλεια. Το κύκλωµα µε φυσική ασφάλεια είναι το κύκλωµα όπου κανένας σπινθήρας ή θερµική αντίδραση δεν είναι σε θέση να προκαλέσει ανάφλεξη της ατµόσφαιρας σύµφωνα µε τους όρους ελέγχου που καθορίζονται στο πρότυπο «ΕΝ 50 020». Μονωτικό περίβληµα «m» ΕΝ 50 028 Σύµφωνα µε την προστασία αυτή, οι όγκοι που περιέχουν ενδεχόµενες πηγές ανάφλεξης πληρώνονται µε ένα υλικό, το οποίο περικλείει την ενδεχόµενη πηγή ανάφλεξης και περιορίζει την επιτρεπόµενη θερµοκρασία επιφάνειας στην προβλεπόµενη κατηγορία θερµοκρασίας.
Χαρακτηρισµός Ε.Ε. Πρότυπο Περιγραφή Περιοχή ΕΕx d EN 50 018 Αντιεκρηκτικό περίβληµα : µέρη που µπορούν να προκαλέσουν έκρηξη της ατµόσφαιρας, είναι σφραγισµένα σε ένα περίβληµα που σε περίπτωση έκρηξης συγκρατεί την πίεση στο εσωτερικό του. ΕΕx e EN 50 019 Αυξηµένη ασφάλεια : λαµβάνονται µέτρα µε υψηλό βαθµό ασφάλειας µειώνοντας την ανάπτυξη υψηλών θερµοκρασιών και τη δηµιουργία σπινθήρων ή βολταϊκού τόξου. ΕΕx i EN 50 020 Φυσική ασφάλεια : το κύκλωµα όπου κανένας σπινθήρας ή θερµική αντίδραση δεν είναι σε θέση να προκαλέσει έκρηξη της ατµόσφαιρας. Μετά από ειδικό έλεγχο Ζώνη 0 ΕΕx m EN 50 028 Μονωτικό περίβληµα : βύθιση πιθανών πηγών ανάφλεξης σε µονωτικό υλικό