Πρεσβεία της Ελλάδος στην Λισσαβώνα Γραφείο Οικονοµικών και Εµπορικών Υποθέσεων ελτίο Οικονοµικών και Επιχειρηµατικών Ειδήσεων Πορτογαλίας Μαρτίου Απριλίου 2018. Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΙ ΗΣΕΙΣ Συνέχιση της Βελτίωσης του Οικονοµικού Κλίµατος A τριµ. 2018. Η πορτογαλική οικονοµία συνέχισε να αναπτύσσεται το α τρίµηνο του τ.ε. ενώ η ανεργία καταγράφει σηµαντική υποχώρηση κάτω από το 8%. Η οικονοµική δραστηριότητα έχει επιταχυνθεί µε κινητήριο µοχλό την αύξηση επενδύσεων και εξαγωγών. Η απασχόληση αυξήθηκε ταχύτερα από την αύξηση του ΑΕΠ, ιδιαίτερα στις υπηρεσίες υψηλής έντασης εργατικού δυναµικού, ενώ η αύξηση των µισθών παρέµεινε υποτονική. Οι ανισορροπίες µειώνονται στο πλαίσιο των ευνοϊκών µακροοικονοµικών και χρηµατοπιστωτικών συνθηκών, αλλά το δηµόσιο και ιδιωτικό χρέος και η αρνητική καθαρή εξωτερική θέση παραµένουν σε υψηλά επίπεδα. Παραµένουν επίσης προκλήσεις, όσον αφορά την παραγωγικότητα της εργασίας, την ανισότητα των εισοδηµάτων, τον κατακερµατισµό της αγοράς εργασίας. Συµφώνα µε τα στοιχεία της Πορτογαλικής Στατιστικής Υπηρεσίας όλοι οι µακροοικονοµικοί δείκτες εµφάνισαν αξιοσηµείωτη βελτίωση του προηγούµενο έτος. Συγκεκριµένα το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,6%, δηµοσιονοµικό έλλειµµα περιορίστηκε σε 1,06% του ΑΕΠ, ηµόσιο Χρέος ανήλθε σε 126,5% από 130,1% του ΑΕΠ το 2016, ενώ η ανεργία παρουσίασε σηµαντική αποκλιµάκωση και τον εκέµβριο του προηγουµένου έτους κυµάνθηκε σε 8,1%. Το ευνοϊκό οικονοµικό κλίµα συνεχίσθηκε και το Α τριµ.2018. Συγκεκριµένα η ανεργία µειώθηκε σε 7,6% τον Μάρτιο τ.ε. ενώ τόσο οι εξαγωγές όσο και εισαγωγές παρουσίασαν αύξηση. ηµοσιονοµικά Μεγέθη 2017 και εκτιµήσεις 2018 2017 2018 (εκτιµήσεις) Αύξηση ΑΕΠ 2,6% 2,2% Έλλειµµα 1,0% του ΑΕΠ 2,527δις ευρώ 0,6% του ΑΕΠ ηµόσιο Χρέος 126,2 % του ΑΕΠ 242,6δις ευρώ 120% του ΑΕΠ Πληθωρισµός 1,03% 1% Ανεργία 8,9% 7,4 (ετήσια)
Στην έκθεση µε τις εαρινές προβλέψεις το ΝΤ, αναθεώρησε επί τα βελτίω τις εκτιµήσεις του για την πορεία της πορτογαλικής οικονοµίας για το τρέχον έτος. Σε διάστηµα 3 µηνών από τις προηγούµενες εκτιµήσεις του περασµένου εκέµβριο, προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,4% συγκριτικά µε την προηγούµενη πρόβλεψη που εκτιµούσε αύξηση κατά 2,2%. Σηµειώνεται ότι στο πρόγραµµα σταθερότητας που παρουσίασε η πορτογαλική κυβέρνηση, προβλέπεται ρυθµός αύξησης του ΑΕΠ για το 2018 στο 2,3%, άποψη που συµµερίζεται και η Τράπεζα της Πορτογαλίας. Πρόωρη αποπληρωµή χρέους προς το ΝΤ. Στο πλαίσιο της πολιτικής της για πρόωρη αποπληρωµή δανείων του ΝΤ προκειµένου να εξοικονοµεί πόρους από τα υψηλότερα επιτόκια του Ταµείου, η Πορτογαλική Κυβέρνηση έχει πετύχει την αποπληρωµή του 83% του συνολικού δανείου προς το ΝΤ. Ήδη έχει αποπληρώσει 26,3 δις ευρώ από σύνολο 29 δις. Έκθεση ΕΕ για την πορεία της Πορτογαλικής Οικονοµίας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαµήνου. Αναγνωρίζεται η πρόοδος που έχει συντελεστεί µε ταχύτερη αύξηση του ΑΕΠ λόγω ενίσχυσης του εξαγωγικού τοµέα της οικονοµίας και της αύξησης των επενδύσεων και της ιδιωτικής κατανάλωσης και την δηµιουργία ενός σταθερού οικονοµικού περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα εκτιµά ότι το δηµόσιο και ιδιωτικό χρέος παραµένει υψηλό, σηµειώνοντας τις προκλήσεις στην παραγωγικότητα της εργασίας, τις υψηλές εισοδηµατικές ανισότητες και τον κατακερµατισµό της αγοράς εργασίας και το χαµηλό επίπεδο επενδύσεων. Αξιολόγηση της Πορτογαλικής Οικονοµίας από τη Standard & Poor's/ Θετικές προοπτικές. Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's διατήρησε σταθερή τη βαθµολογία της πορτογαλικής οικονοµίας κατά την πρώτη αξιολόγηση του έτους, έπειτα από την αναβάθµισή της σε BBB-/A-3 το Σεπτέµβριο του 2017. Κατά την αξιολόγηση της πορτογαλικής οικονοµίας, η S & P τόνισε τις προοπτικές οικονοµικής ανάπτυξης σε ισχυρή και ευρεία βάση, τη συνέχιση της δηµοσιονοµικής εξυγίανσης, καθώς και τη συνεχή µείωση του δηµοσίου χρέους. Υπενθυµίζεται ότι από τους τρεις διεθνείς οίκους αξιολογήσεις µόνο η Moody s διατηρεί ακόµη την Πορτογαλία στην κατηγορία των µη επενδυτικών προορισµών µε θετικές όµως προοπτικές, και αναµένεται πιθανότατα η αναβάθµισή της στην επόµενη εαρινή έκθεση του οίκου. Πτώση πορτογαλικών επιτοκίων δανεισµού. Η Πορτογαλία προχώρησε στην έκδοση 10ετούς οµολόγου ύψους 1,25 δις ευρώ µε επιτόκιο 1,7% ενώ επίσης προχώρησε σε έκδοση 27 έτους οµολόγου ύψους 250 εκ. ευρώ µε λήξη το 2045 και µε επιτόκιο 2,8%. Η κυβέρνηση παρουσίασε πρότασή της για ολική αναθεώρηση της εξέλιξης των ηµόσιων Υπαλλήλων. Τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο τ.ε, σύµφωνα µε στοιχεία που παρουσίασε η υφυπουργός ηµόσιας ιοίκησης και Απασχόλησης Fátima Fonseca, 40.000 εργαζόµενοι της κεντρικής διοίκησης έλαβαν αύξηση του µισθού τους λόγω αποκατάστασης της σταδιοδροµίας τους. Η κυβέρνηση προσδοκεί ο αριθµός αυτός να υπερδιπλασιαστεί το Μάρτιο, καλύπτοντας 80.000 εργαζόµενους και αναµένει να καλύψει το 80% σε σύνολο 400 χιλ. δηµοσίων Υπαλλήλων κατά τη διάρκεια του τ.ε. Υπενθυµίζεται ότι κατά την παρουσίαση του Κρατικού Προϋπολογισµού για το 2018, ο υπουργός Οικονοµικών είχε ανακοινώσει το ξεπάγωµα της σταδιοδροµίας και της µισθολογικής εξέλιξης για 400.000 εργαζόµενους στη ηµόσια ιοίκηση Εκσυγχρονισµός εθνικού σιδηροδροµικού δικτύου Πορτογαλίας- Επέκταση ικτύου και διασύνδεσή του µε ευρωπαϊκά δίκτυα. Οι πρωθυπουργοί της Πορτογαλίας, Antonio Costa, και Ισπανίας, Mariano Rahoy, καθώς και η Επίτροπος Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κα Violeta Bulc, παρέστησαν στις 5 Μαρτίου τ.ε. στην τελετή έναρξης εργασιών εκσυγχρονισµού της σιδηροδροµικής γραµµής µεταξύ των πόλεων Covilhã-Guarda, στη Βόρεια Πορτογαλία, που αποτελεί µέρος έργων για τον εκσυγχρονισµού της ευρύτερης σιδηροδροµικής σύνδεσης του Βόρειου σιδηροδροµικού άξονα που συνδέει τις δύο Ιβηρικές χώρες. Το τµήµα της σιδηροδροµικής 2
αυτής σύνδεσης έχει µήκος 46 χιλιόµετρων και ευρίσκεται εκτός λειτουργίας από 10ετιας, λόγω προβληµάτων χρηµατοδότησης και εκκινεί εκ νέου µε έργα εκσυγχρονισµού και ηλεκτροδότησης, προϋπολογισµού ύψους 85 εκ. ευρώ, εκ των οποίων τα 68 εκ. από κοινοτικές πηγές. Συµφώνα µε δηλώσεις του Πορτογάλου Υπουργού αρµοδίου για τις Υποδοµές κ. Pedro Marques το έργο αυτό αποτελεί τη µεγαλύτερη δηµόσια επένδυση στην Β. Πορτογαλία. Επισηµαίνεται ότι η Πορτογαλία προωθώντας τις σιδηροδροµικές διασυνδέσεις της µε την Ισπανία, πέρα από την ανάπτυξη των επιβατικών και εµπορευµατικών της µεταφορών, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής µεταφορών, αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των εµπορικών της Λιµένων στον Ατλαντικό Sines, Setúbal, Aveiro, Leixões προκειµένου να καταστούν ενδιάµεσοι σταθµοί µεταξύ Ευρώπης- Ασίας και Αµερικής. Β. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΙ ΗΣΕΙΣ Επιπτώσεις στην Πορτογαλική Μεταλλουργία λόγω δασµών ΗΠΑ/ Αβεβαιότητα στη βιοµηχανία χάλυβα και αλουµινίου. Η αµερικανική αγορά αποτελεί τον 5 µεγαλύτερο πελάτη της εγχώριας µεταλλουργίας. Οι εξαγωγές χάλυβα και αλουµινίου στις ΗΠΑ υπερ-πολλαπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια. Οι πωλήσεις χάλυβα πολλαπλασιάστηκαν 18 φορές από το 2009, ενώ το 2017 υπερδιπλασιάστηκαν, αγγίζοντας τα 108,1 εκ. δολάρια (88 εκ. ευρώ), σύµφωνα µε στοιχεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Συνολικά οι πορτογαλικές εξαγωγές προϊόντων µεταλλουργίας (κυρίως σε τελικό προϊόν) ανήλθαν σε 534 εκ. ευρώ το 2017 καθιστώντας τις ΗΠΑ τον πέµπτο µεγαλύτερο πελάτη της Πορτογαλίας. Τόσο η Πορτογαλική Ένωση Αλουµινίου όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση Αλουµινίου, των οποίων οι θέσεις εν πολλοίς ευθυγραµµίζονται, ήδη ασκούν πιέσεις στις Βρυξέλλες ώστε να λάβουν αµυντικά µέτρα και να αποτρέψουν το ανωτέρω σενάριο. Πορτογαλικός Τραπεζικός Τοµέας/ Προσβασιµότητα από τους Πολίτες στο Τραπεζικό ίκτυο. Ως αποτέλεσµα της οικονοµικής κρίσης, αλλά και της πολιτικής εξυγίανσης και αναδιάρθρωσης των πορτογαλικών τραπεζών, το δίκτυο των τραπεζικών υποκαταστηµάτων, έχει συρρικνωθεί σηµαντικά τα τελευταία έτη. Σηµειώνεται ότι µόνο την περσινή χρονιά διακόπηκε η λειτουργία 300 υποκαταστηµάτων από τις 5 µεγαλύτερης τράπεζες της χώρας. Συγκεκριµένα έπαυσαν να λειτουργούν 129 υποκαταστήµατα της Caixa Geral de Depositos, της µεγαλύτερης - πρώην κρατικής- τράπεζας της χώρας, 111 από τη BPI, 67 από τη Santander Totta, 58 από τη Novo Banco και 29 από τη BCP (Banco Comercial Português). Συµφώνα µε δηλώσεις των προέδρων των τραπεζικών ιδρυµάτων, η αναδιάρθρωση θα συνεχιστεί µε περαιτέρω κλείσιµο καταστηµάτων και µείωση του προσωπικού, ώστε να µειωθεί περεταίρω το λειτουργικό κόστος των τραπεζών. Οι περισσότερες πορτογαλικές τράπεζες εφαρµόζουν επιθετικά µέτρα για τη µείωση του λειτουργικού κόστους ή/και την αναδιάρθρωση των δοµών τους, ενώ συγχρόνως αυξάνεται η ψηφιοποίηση των τραπεζικών υπηρεσιών τους ως αντιστάθµισµα του περιορισµού του δικτύου των τραπεζικών υποκαταστηµάτων τους. Υψηλό των µη εξυπηρετούµενων δανείων στις πορτογαλικές τράπεζες. Συµφώνα µε µελέτη της Dagong Global, το ύψος των µη εξυπηρετούµενων δανείων ανερχόταν στα τέλη του 2017 σε 14,6% έναντι 4,2% του µέσου ευρωπαϊκού. Ο οίκος αξιολόγησης καλεί τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύµατα όπως ενισχύσουν τις προσπάθειες τους, µειώνοντας το των κόκκινων δανείων µέσω πολιτικής πώλησης τους σε ξένους οµίλους. Αύξηση τιµών ακινήτων. Το τέταρτο τρίµηνο του 2017 (τελευταίους 12 µήνες), η µέση τιµή/ τετραγωνικό µέτρο των κατοικιών στη χώρα ανήλθε σε 932 ευρώ, + 7,6% σε σύγκριση µε το τέταρτο τρίµηνο του 2016 (866 ευρώ ανά µέτρο τετράγωνο). Στην εξεταζόµενη περίοδο, 39 δήµοι που βρίσκονται κυρίως στο Αλγκάρβε και στη µητροπολιτική περιοχή της Λισαβόνας, παρουσίασαν µέση τιµή πώλησης κατοικιών πάνω από την εθνική αξία. Σε σύγκριση µε την ίδια 3
περίοδο, οι επτά πόλεις της χώρας µε περισσότερους από 100 χιλιάδες κατοίκους σηµείωσαν αύξηση στις τιµές κατοικιών. Οι πόλεις της Λισαβόνας (+ 18,1%), Πόρτο (+ 17,6%) και Amadora (+ 15,9%) παρουσίασαν τους υψηλότερους ρυθµούς ανάπτυξης σε σύγκριση µε το τέταρτο τρίµηνο του 2016. Η πόλη της Braga καταχωρήθηκε η χαµηλότερη σχετική ανάπτυξη (+ 5,4%) µεταξύ πόλεων µε περισσότερους από 100 χιλιάδες κατοίκους. Ενδιαφέρον ξένων για αγορά κατοικίας σε Πορτογαλία. Οι Γάλλοι αποτελούν την µεγαλύτερη εθνικότητα ξένων που αγόρασαν ακίνητα το 2017 στην χώρα. Συγκεκριµένα οι Γάλλοι αγοραστές ήταν το 29% του συνόλου των ξένων αγοραστών, ακολουθούµενοι από τους Βραζιλιάνους (19%), τους Άγγλους (11%), τους Κινέζους (9%) και τους υπηκόους της Αγκόλας µε 7,5%. Τουρισµός. Το 2017 επισκέφθηκαν την Πορτογαλία άνω των 20 εκ. τουριστών, ενώ τα έσοδα του τουρισµού ανήλθαν σε 15 δις ευρώ. Οι Άγγλοι αποτελούν την µεγαλύτερη εθνικότητα ξένων επισκεπτών στη χώρα, ακολουθούµενοι από τους Ισπανούς, Γάλλους, Γερµανούς. Γ. ΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ. ιµερές εµπόριο το Α δίµηνο 2018 παρουσιάζει αύξηση συγκριτικά µε την αντίστοιχη περίοδο των δύο προηγούµενων ετών. Συγκεκριµένα οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 24,4 εκ. ευρώ έναντι 21,2 εκ. ευρώ το 2017. Αντίστοιχα οι εισαγωγές από Πορτογαλία ανήλθαν σε 26,6 εκ. ευρώ έναντι 17,5 εκ. ευρώ την ίδια περίοδο το 2017. Σηµειώνεται ότι υπάρχει διαφοροποίηση των στοιχείων µεταξύ των ελληνικών και πορτογαλικών στατιστικών που οφείλεται κυρίως στο διµερές εµπόριο πετρελαιοειδών. Ιαν-Φεβ 2018 Ιαν-Φεβ 2017 Ιαν-Φεβ 2016 Ελληνικές Εξαγωγές 24.441.139 21.223.763 19.170.207 Πορτογαλικές Εξαγωγές 26.652.118 17.561.732 18.392.684 Όγκος Εµπορίου 51.093.257 38.785.495 37.562.891 Ισοζύγιο (2.210.979) 3.662.031 777.523 Πηγή: INE.pt (Πορτογαλική Στατιστική Υπηρεσία), σε ευρώ Αύξηση εξαγωγών προϊόντων ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας σε Πορτογαλία. Σηµαντική είναι η αύξηση για τις ελληνικές εξαγωγές τσιπούρας και λαυράκι το 2017. Συγκεκριµένα και όσον αφορά την Τσιπούρα οι ελληνικές εξαγωγές υπερέβησαν τις αντίστοιχες ισπανικές και κατέλαβαν την πρώτη θέση στην πορτογαλική αγορά µε 38,4% της αγοράς. Όσον αφορά το Λαυράκι, οι ελληνικές εξαγωγές καλύπτουν το 50% της πορτογαλικής αγοράς όπως φαίνεται στους κατωτέρω πίνακες. Εισαγωγές Τσιπούρας σε Πορτογαλία 2015 2016 2017 Αξία % Ελλάδα 18.322.624 32,81% 20.911.421 34,57% 27.158.335 38,34% Ισπανία 31.284.119 56,02% 29.710.937 49,12% 26.228.863 37,02% Τουρκία 3.840.833 6,88% 8.555.698 14,15% 14.146.804 19,97% Πηγή: Eurostat 2018, σε ευρώ 4
Εισαγωγές Λαυράκι σε Πορτογαλία 2015 2016 2017 Αξία % Ελλάδα 11.153.877 39,61% 14.904.665 42,63% 18.917.752 50,97% Ισπανία 16.248.030 57,70% 18.974.993 54,28% 15.715.178 42,34% Ολλανδία 1.363 0,00% 6.336 0,02% 1.254.312 3,38% Πηγή: Eurostat 2018, σε ευρώ ιεθνής Έκθεση Ειδών Λαϊκής Τέχνης. Πραγµατοποιείται στη Λισσαβώνα από 23 Ιουνίου έως 1 Ιουλίου 2018 η διεθνής έκθεση λαϊκής τέχνης και παραδοσιακών προϊόντων FIA LISBOA (http://fialisboa.fil.pt/), (https://www.facebook.com/fia.fil) η οποία αποτελεί τη µεγαλύτερη στον κλάδο της στην ιβηρική χερσόνησο, µε 640 εκθέτες από 37 χώρες και 100.000 επισκέπτες. 5