ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...- 8-1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ...- 10-1.1 ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ...- 10-1.2 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ...- 15-1.3 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ...- 16-1.4 ΝΑΥΑΓΙΟ ERIKA...- 26-1.5 ΝΑΥΑΓΙΟ PRESTIGE...- 27-2. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΛΙΜΕΝΩΝ (PORT STATE CONTROL) PARIS MOU...- 34-2.1 Η ΑΡΧΗ ΓΕΝΙΚΑ...- 34-2.1.1 Οι διεθνείς συμβάσεις Συνθηκών...- 34-2.1.2 Η εθνική νομοθεσία...- 35-2.1.3 Τα μη συμβαλλόμενα μέρη...- 35-2.1.4 Η συμμόρφωση...- 36-2.1.5 Κανονισμός για την ασφάλεια...- 36-2.2 ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ...- 36-2.2.1 Το διεθνές πλαίσιο...- 37-2.2.2 Δικαιώματα των λιμενικών αρχών...- 37-2.2.3 Οι εγκαταστάσεις υποδοχής και τα σκάφη λιμένων...- 39-2.2.4 Λόγοι που καθιστούν απαραίτητη την επιθεώρηση από το PSC...- 39-2.2.5 Ο ρόλος του κράτους σημαίας...- 40-2.2.6 Ευθύνη κράτους σημαίας απέναντι στο κρατικό έλεγχο λιμένων...- 40-2.2.7 Γενικά για τα κράτη σημαίας...- 41-2.2.8 Οι συνθήκες αναλυτικότερα...- 41-2.2.9 Εναρμόνιση των κανόνων...- 42-2.2.10 Ο κώδικας ISM...- 42-2.3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΙΜΕΝΩΝ..- 43-2.3.1 Οι κανόνες που κυβερνούν τις δραστηριότητες του κρατικού ελέγχου λιμένων...- 43-2.3.2 Η ομοιομορφία του PSC...- 44-2.3.3 Περιφερειακές συμφωνίες κρατικού ελέγχου λιμένων ανά τον κόσμο...- 44-2.4 PARIS MOU...- 52-2.4.1 Δεσμεύσεις των αρχών...- 53-2.4.2 Τα σχετικά όργανα...- 53-2.4.3 Όχι άλλη ευνοϊκή μεταχείριση...- 54-2.4.4 Διαδικασίες επιθεώρησης...- 55-2.4.5 Αναγνωρισμένοι Νηογνώμονες...- 57-3. ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΙΜΕΝΩΝ...- 59-3.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ...- 59-3.1.1 Διάρκεια μεταξύ επιθεωρήσεων...- 59-3.1.2 Τυχαία ζημία πριν από την είσοδο στο λιμάνι...- 59-3.1.3 Χρέωση για τις επιθεωρήσεις...- 59-3.1.4 Ερχόμενος σε επαφή με το Κράτος Σημαίας ή τον Νηογνώμονα...- 60-3.1.5 Προετοιμασία για μια επιθεώρηση...- 60-3.2 Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΙΜΕΝΩΝ (PSCO)...- 61-3.2.1 Χαρακτηριστικά Τεχνικές γνώσεις...- 61-3.2.2 Αντιμετώπιση του PSCO...- 61-3.3 Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΘΟΥΝ...- 62-3.3.1 Η βοήθεια των βάσεων δεδομένων...- 62 - - 1 -
3.3.1.1 SIRENAC...- 62-3.3.1.2 EQUASIS...- 64-3.3.1.3 APCIS...- 65-3.3.2 Η Βαθμολογία...- 66-3.3.2.1 Η βαθμολογία του PARIS MOU...- 66-3.3.2.2 Η βαθμολογία του MEDITERRANEAN MOU...- 74-3.3.2.3 Η βαθμολογία της USCG (United States Coast Guard)...- 75-3.3.2.4 Η βαθμολογία του BLACK SEA MOU...- 86-3.3.2.5 Η βαθμολογία του CIALA MOU (Viña del Mar Agreement)...- 87-3.3.2.6 Η βαθμολογία του AMSA...- 87-3.3.2.7 Η βαθμολογία του TOKYO MOU...- 88-3.3.2.8 Η βαθμολογία του INDIAN OCEAN MOU...- 91-3.3.2.9 Η βαθμολογία του CARIBBEAN MOU...- 91-3.3.2.10 Η βαθμολογία του WEST AFRICA MOU...- 92-3.4 Η ΑΡΧΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ...- 92-3.4.1 Πρώτες εντυπώσεις...- 92-3.4.2 Οι πιλότοι πλοήγησης...- 92-3.4.3 Έλεγχος πιστοποιητικών...- 93-3.4.4 Απαραίτητα πιστοποιητικά...- 94-3.5 ΣΑΦΕΙΣ ΛΟΓΟΙ...- 96-3.5.1 Οι σαφείς λόγοι...- 96-3.5.2 Αδικαιολόγητη καθυστέρηση...- 96-3.6 ΠΙΟ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ...- 96-3.6.1 Ο προσδιορισμός ενός κάτω του μετρίου σκάφους...- 96-3.6.2 Γενικά για τις πιο λεπτομερείς επιθεωρήσεις...- 97-3.6.3 Διαδικασίες για την επιθεώρηση της δομής του σκάφους και των απαιτήσεων εξοπλισμού... - 98-3.6.3.1 Χώροι μηχανολογικού εξοπλισμού...- 98-3.6.3.2 Οι συνθήκες της ανάθεσης των γραμμών φόρτωσης...- 99-3.6.3.3 Σωστικές διατάξεις...- 99-3.6.3.4 Η πυρασφάλεια...- 100-3.6.3.5 Κανονισμοί για την παρεμπόδιση των συγκρούσεων εν πλω...- 100-3.6.3.6 Πιστοποιητικό ασφαλής κατασκευής για σκάφη φορτίου...- 101-3.6.3.7 Ράδιο-πιστοποιητικά ασφάλειας σκαφών φορτίου...- 101-3.6.3.8 Εξοπλισμός παραπάνω από τις απαιτήσεις των συμβάσεων ή του κράτους σημαίας...- 101-3.6.4 Πλύση ακατέργαστου πετρελαίου...- 101-3.6.4.1 Η επιθεώρηση των διαδικασιών πλύσης ακατέργαστου πετρελαίου...- 101-3.6.4.2 Επιθεώρηση μέσα στα λιμάνια των διαδικασιών πλύσης ακατέργαστου πετρελαίου...- 101-3.6.5 Εκφόρτωση και πρόπλυση στο πλαίσιο του παραρτήματος ΙΙ MARPOL 73/78...- 105-3.6.5.1 Διαδικασίες για την επιθεώρηση της εκφόρτωσης και της πρόπλυσης...- 105-3.6.6 Διαδικασίες για τον έλεγχο των λειτουργικών απαιτήσεων...- 107-3.6.6.1 Ο κατάλογος συγκέντρωσης (muster list)...- 107-3.6.6.2 Επικοινωνία...- 108-3.6.6.3 Σχέδιο αναζήτησης και διάσωσης...- 108-3.6.6.4 Εκπαίδευση και γυμνάσια για έκτακτες ανάγκες...- 108-3.6.6.5 Ασκήσεις πυρκαγιάς...- 108-3.6.6.6 Ασκήσεις εγκατάλειψης του σκάφους...- 109-3.6.6.7 Το σχέδιο ελέγχου ζημίας και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης ρύπανσης πετρελαίου (SOPEP). - 110-3.6.6.8 Το σχέδιο ελέγχου πυρκαγιάς...- 110-3.6.6.9 Σύστημα υποστήριξης απόφασης για τους καπετάνιους των επιβατηγών πλοίων...- 111 - - 2 -
3.6.6.10 Η λειτουργία της γέφυρας...- 111-3.6.6.11 Διαδικασίες φορτοεκφόρτωσης...- 111-3.6.6.12 Η λειτουργία των μηχανημάτων...- 112-3.6.6.13 Εγχειρίδια, οδηγίες...- 113-3.6.6.14 Το πετρέλαιο και τα ελαιούχα μίγματα από το μηχανοστάσιο...- 114-3.6.6.15 Φορτοεκφόρτωση και καθαρισμός για τα δεξαμενών φορτίου των βυτιοφόρων...- 115-3.6.6.16 Τα επικίνδυνα αγαθά και οι επιβλαβείς ουσίες με συσκευασμένη μορφή...- 115-3.6.6.17 Απορρίμματα...- 116-3.6.7 Έλεγχος ασφαλούς επάνδρωσης...- 116-3.6.7.1 Έλεγχος επάνδρωσης...- 116-3.6.7.2 Έλεγχος στο πλαίσιο των διατάξεων STCW 78...- 117-3.7 ΑΛΛΟΙ ΤΥΠΟΙ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ...- 118-3.7.1 Εκτεταμένες επιθεωρήσεις σκαφών...- 118-3.7.2 Ειδικές εκστρατείες επιθεώρησης...- 120-3.7.3 Εξαιρετικά σημαντικοί λόγοι...- 120-3.7.5 Επιθεωρήσεις Προτεραιότητας...- 120-3.7.6 Αναστολή μιας επιθεώρησης...- 122-3.7.7 Υποβολή εκθέσεων των αποτελεσμάτων...- 122-3.7.8 Διάρκεια πιστοποιητικού...- 122-3.8 ΠΙΝΑΚΕΣ...- 122-3.9 Γενικοί Ορισμοί...- 157-4. ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΣΚΑΦΩΝ...- 159-4.1 ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ - ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ...- 159-4.1.1 Διορθωτικές ενέργειες εντός ενός καθορισμένου χρονικού διαστήματος...- 159-4.1.2 Οι διορθώσεις (επισκευές)...- 160-4.1.3 Άδεια στο σκάφος να αποπλεύσει...- 160-4.1.4 Αναστολή των διαδικασιών πάνω σε ένα σκάφος...- 160-4.2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ...- 161-4.2.1 Κριτήρια για την κράτηση ενός σκάφους...- 161-4.2.2 Ευθύνες λιμενικών αρχών...- 165-4.2.3 Δικαίωμα έφεσης ενάντια σε διαταγή κράτησης ή αδικαιολόγητη καθυστέρηση...- 165-4.2.4 Η επίδραση των κρατήσεων...- 165-4.2.5 Λαθρεπιβάτες και παράνομοι μετανάστες...- 166-4.2.6 Διαταγή Εξορίας...- 166-4.3 BLACK LISTS...- 167-4.3.1 Ο τρόπος διαμόρφωσης της λίστας...- 167-4.3.2 Παραδείγματα...- 168-4.4 ΠΙΝΑΚΕΣ...- 171-5. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ...- 185-5.1 Γενικά στατιστικά στοιχεία για την περίοδο 1993 2002...- 185-5.2 Επιθεωρήσεις των κρατών μελών του Paris MoU της περιόδου 1993 2002...- 190-5.3 Στατιστικά στοιχεία για τις ανεπάρκειες τις περιόδου 1993 2002...- 216-5.4 Στοιχεία του έτους 2002 για όλους τους τύπους σκαφών...- 226-5.5 Επιθεωρήσεις των κρατών μελών του Paris MoU του έτους 2002...- 230-5.6 Ανεπάρκειες που εμφανίστηκαν κατά τις επιθεωρήσεις του έτους 2002...- 257-5.7 Ενέργειες για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών του έτους 2002...- 276-5.8 Σκάφη που εξορίστηκαν από τα λιμάνια του Paris MoU....- 284-5.9 Αναλυτικά στοιχεία κρατήσεων του 2002...- 291-5.10 Αναλυτικά στοιχεία κρατήσεων του 2003...- 313-6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...- 349-7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...- 356 - - 3 -
ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 01 Ελληνόκτητα πλοία (1988-2002)...- 13 - Πίνακας 02 Πλοία άνω των 100 τόνων Gross Tonnage...- 14 - Πίνακας 03 Πηγές θαλάσσιας ρύπανσης...- 16 - Πίνακας 04 Πηγές πετρελαϊκής ρύπανσης...- 17 - Πίνακας 05 Συμφωνίες που έχουν υπογράψει τα κράτη της Μεσογείου I...- 21 - Πίνακας 06 Συμφωνίες που έχουν υπογράψει τα κράτη της Μεσογείου II...- 22 - Πίνακας 07 Τα δέκα σημαντικότερα ατυχήματα στον Ελλαδικό χώρο...- 26 - Πίνακας 08 Οι μεγαλύτερες διαρροές πετρελαίου στο κόσμο...- 30 - Πίνακας 09 Ημερομηνίες έναρξης λειτουργίας των περιφερειακών συμφωνιών...- 51 - Πίνακας 10 Ship Targeting System of Paris MOU...- 69 - Πίνακας 11 Επιθεωρήσεις Κρατών μελών του Paris MOU σε δεξαμενόπλοια ανά κράτος σημαίας - 231 - Πίνακας 12 Επιθεωρήσεις Κρατών μελών του Paris MOU ανα τύπο σκάφους...- 231 - Πίνακας 13 Επιθεωρήσεις Λιμενικών Αρχών το 2002 ανά σημαία...- 234 - Πίνακας 14 Επιθεωρήσεις σε σκάφη με σημαία κράτους μέλους του Paris MOU...- 235 - Πίνακας 15 Επιθεωρήσεις ανα Κράτος Σημαίας και Νηογνώμονα...- 242 - Πίνακας 16 Κρατήσεις ανά Νηογνώμονα ανά τύπο σκάφους...- 249 - Πίνακας 17 Κρατήσεις ανα τύπο σκάφους ανα Νηογνώμονα...- 256 - Πίνακας 18 Αριθμός ανεπαρκειών ανα κύρια κατηγορία...- 257 - Πίνακας 19 Ανεπάρκειες κυρίων κατηγοριών ανα μεταφορική ικανότητα και ηλικία σκάφους...- 258 - Πίνακας 20 Ανεπάρκειες αναλυτικά ανα μεταφορική ικανότητα και ηλικία σκάφους...- 266 - Πίνακας 21 Ανεπάρκειες για όλους τους τύπους των σκαφών ανα μεταφορική ικανότητα Ι...- 268 - Πίνακας 22 Ανεπάρκειες για όλους τους τύπους των σκαφών ανα μεταφορική ικανότητα ΙΙ...- 269 - Πίνακας 23 Ανεπάρκειες για όλους τους τύπους των σκαφών ανα μεταφορική ικανότητα ΙΙΙΙ...- 270 - Πίνακας 24 Κυριότερες κατηγορίες ανεπαρκειών ανα κράτος σημαίας Ι...- 271 - Πίνακας 25 Κυριότερες κατηγορίες ανεπαρκειών ανα κράτος σημαίας ΙΙ...- 272 - Πίνακας 26 Κυριότερες κατηγορίες ανεπαρκειών ανα κράτος σημαίας ΙΙΙ...- 273 - Πίνακας 27 Κυριότερες κατηγορίες ανεπαρκειών ανα κράτος σημαίας ΙV...- 274 - Πίνακας 28 Κυριότερες κατηγορίες ανεπαρκειών ανα κράτος σημαίας V...- 275 - Πίνακας 29 Ενέργειες για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών...- 277 - Πίνακας 30 Αντιμετώπιση των ανεπαρκειών ανά ηλικία και μεταφορική ικανότητα Ι...- 278 - Πίνακας 31 Αντιμετώπιση των ανεπαρκειών ανά ηλικία και μεταφορική ικανότητα ΙΙ...- 279 - Πίνακας 32 Αντιμετώπιση των ανεπαρκειών ανά ηλικία και μεταφορική ικανότητα ΙΙΙ...- 280 - Πίνακας 33 Αντιμετώπιση των ανεπαρκειών ανά ηλικία και μεταφορική ικανότητα ΙV...- 281 - Πίνακας 34 Γενικά στοιχεία για το έτος 2002...- 282 - Πίνακας 35 Κρατήσεις σκαφών ανα Νηογνώμονα...- 283 - Πίνακας 36 Σκάφη που εξορίστικαν από τα λιμάνια του Paris MOU...- 285 - Πίνακας 37 Αριθμός εξορισεμένων σκαφών ανα κράτος επιβολής της εξορίας...- 285 - Πίνακας 38 Αιτίες εξορίας σκαφών...- 285 - Πίνακας 39 Κρατήσεις σκαφών με ανεπάρκειες σχετικές με την Κλάση τους ανα Νηογνώμονα...- 286 - Πίνακας 40 Μαύρη, Γκρι και Άσπρη λίστα του Paris MOU το 2001...- 288 - Πίνακας 41 Μαύρη, Γκρι και Άσπρη λίστα του Paris MOU το 2002...- 290 - Πίνακας 43 Αναλυτικά στοιχεία κρατήσεων για το 2002...- 313 - Πίνακας 44 Αναλυτικά στοιχεία κρατήσεων για το 2003...- 335 - Πίνακας 45 Αναλυτικά στοιχεία κρατήσεων για το 2003 ανα σκάφος...- 348 - - 4 -
ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήμα 01 World bunkering...- 10 - Σχήμα 02 Παγκόσμιος Στόλος (1914-2002)...- 11 - Σχήμα 03 Παγκόσμια Μεταφορική Ικανότητα (1914-2002)...- 11 - Σχήμα 04 Ποσοστό ατυχημάτων που προκάλεσαν μόλυνση...- 16 - Σχήμα 05 Πορεία πετρελαικής κυλίδας...- 18 - Σχήμα 06 Χρονική διάρκεια διάλυσης πετρελαιοκηλίδας...- 18 - Σχήμα 07 Δρόμοι του πετρελαίου στη Μεσόγειο...- 19 - Σχήμα 08 OPRC & Non OPRC χώρες...- 20 - Σχήμα 09 Αιτίες διαρροών πετρελαίου ποσότητας < 7 τόνων (1974-2002)...- 23 - Σχήμα 10 Αιτίες διαρροών πετρελαίου ποσότητας 7---700 τόνων (1974-2002)...- 24 - Σχήμα 11 Αιτίες διαρροών πετρελαίου ποσότητας > 700 τόνων (1974-2002)...- 24 - Σχήμα 12 Ετήσια ποσότητα πετρελαίου που χύνεται στη θάλασσα...- 25 - Σχήμα 13 Αγωγοί πετρελαίου στη Μεσόγειο...- 25 - Σχήμα 14 Ναυάγιο ERIKA...- 27 - Σχήμα 15 Ναυάγιο PRESTIGE...- 29 - Σχήμα 16 Τα 20 σοβαρότερα ατυχήματα παγκοσμίως...- 33 - Σχήμα 17 Περιφερειακές συμφωνίες ανά τον κόσμο Ι...- 45 - Σχήμα 18 Περιφερειακές συμφωνίες ανά τον κόσμο ΙΙ...- 46 - Σχήμα 19 Paris MOU...- 47 - Σχήμα 20 Vina del Mar MOU...- 47 - Σχήμα 21 Tokyo MOU...- 48 - Σχήμα 22 Caribbean MOU...- 48 - Σχήμα 23 Mediterranean MOU...- 49 - Σχήμα 24 Indian Ocean MOU...- 49 - Σχήμα 25 Black Sea MOU...- 50 - Σχήμα 26 West & Central Africa MOU...- 50 - Σχήμα 27 USCG countries...- 51 - Σχήμα 28 Paris MOU organization structure...- 58 - Σχήμα 29 Οι περιφερειακές συμφωνίες ανά τον κόσμο...- 66 - Σχήμα 31 Διαδικασία για το σκάφος που έχει επιλεχθεί για επιθεώρηση...- 73 - Σχήμα 32 Mediterranean MOU targeting system...- 74 - Σχήμα 33 April 2004 Owner/ Operator List & Involved Party Number...- 76 - Σχήμα 34 Στοχοθετημένα κράτη...- 77 - Σχήμα 35 Flag States Removed From the List in 2002...- 77 - Σχήμα 36 Κατάλογος Νηογνωμόνων...- 78 - Σχήμα 37 Matrix Point Assignment...- 79 - Σχήμα 38 MSIS Class society identification table...- 80 - Σχήμα 39 Boarding Priority Matrix...- 80 - Σχήμα 40 USCG targeting system...- 81 - Σχήμα 41 AMSA risk group...- 88 - Σχήμα 42 Tokyo MOU targeting system...- 90 - Σχήμα 43 Report of Inspection Form A...- 124 - Σχήμα 44 Report of Inspection Form B...- 125 - Σχήμα 45 Inspection reporting form...- 126 - Σχήμα 46 Port State Control Inspection reporting form...- 127 - Σχήμα 47 General procedural guidelines for PSCOs...- 128 - Σχήμα 48 Certificates and documents to be carried on board...- 132 - - 5 -
Σχήμα 49 Examples of Clear Grounds...- 133 - Σχήμα 50 ABS Port State Control checklist...- 151 - Σχήμα 51 Typical checklist...- 156 - Σχήμα 52 Black, Grey and White list calculation method...- 168 - Σχήμα 53 Λειτουργία του Port State Control...- 170 - Σχήμα 54 Codes for all possible deficiencies found...- 178 - Σχήμα 55 Report of deficiencies not fully rectified or only provisionally repaired...- 179 - Σχήμα 56 Codes for all possible actions taken...- 180 - Σχήμα 57 Report of actions teken...- 181 - Σχήμα 58 Example of detainable deficiencies...- 182 - Σχήμα 59 Sample form for notification of Detention of ship...- 183 - Σχήμα 60 Sample form of notification of release of ship...- 184 - Σχήμα 61 Number of Inspections in Paris MOU (I)...- 186 - Σχήμα 62 Number of Inspections in Paris MOU (II)...- 186 - Σχήμα 63 Number of individual ships inspected in Paris MOU (I)...- 187 - Σχήμα 64 Number of individual ships inspected in Paris MOU (II)...- 187 - Σχήμα 65 Number of detentions in Paris MOU (I)...- 188 - Σχήμα 66 Number of detentions in Paris MOU (II)...- 188 - Σχήμα 67 Detentions in % of Inspections in Paris MOU (I)...- 189 - Σχήμα 68 Detentions in % of Inspections in Paris MOU (II)...- 189 - Σχήμα 69 Inspection % of all Paris MOU members...- 193 - Σχήμα 70 Inspections, Deficiencies & Detentions % in all Paris MOU members...- 193 - Σχήμα 71 Inspection % of Belgium...- 194 - Σχήμα 72 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Belgium...- 194 - Σχήμα 73 Inspection % of Canada...- 195 - Σχήμα 74 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Canada...- 195 - Σχήμα 75 Inspection % of Croatia...- 196 - Σχήμα 76 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Croatia...- 196 - Σχήμα 77 Inspection % of Denmark...- 197 - Σχήμα 78 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Denmark...- 197 - Σχήμα 79 Inspection % of Finland...- 198 - Σχήμα 80 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Finland...- 198 - Σχήμα 81 Inspection % of France...- 199 - Σχήμα 82 Inspections, Deficiencies & Detentions % in France...- 199 - Σχήμα 83 Inspection % of Germany...- 200 - Σχήμα 84 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Germany...- 200 - Σχήμα 85 Inspection % of Greece...- 201 - Σχήμα 86 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Greece...- 201 - Σχήμα 87 Inspection % of Iceland...- 202 - Σχήμα 88 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Iceland...- 202 - Σχήμα 89 Inspection % of Ireland...- 203 - Σχήμα 90 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Ireland...- 203 - Σχήμα 91 Inspection % of Italy...- 204 - Σχήμα 92 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Italy...- 204 - Σχήμα 93 Inspection % of Netherlands...- 205 - Σχήμα 94 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Netherlands...- 205 - Σχήμα 95 Inspection % of Norway...- 206 - Σχήμα 96 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Norway...- 206 - Σχήμα 97 Inspection % of Poland...- 207 - Σχήμα 98 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Poland...- 207 - Σχήμα 99 Inspection % of Portugal...- 208 - - 6 -
Σχήμα 100 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Portugal...- 208 - Σχήμα 101 Inspection % of Russia...- 209 - Σχήμα 102 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Russia...- 209 - Σχήμα 103 Inspection % of Spain...- 210 - Σχήμα 104 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Spain...- 210 - Σχήμα 105 Inspection % of Sweden...- 211 - Σχήμα 106 Inspections, Deficiencies & Detentions % in Sewden...- 211 - Σχήμα 107 Inspection % of UK...- 212 - Σχήμα 108 Inspections, Deficiencies & Detentions % in UK...- 212 - Σχήμα 109 Inspections % of incoming ships in all Paris MOU members...- 213 - Σχήμα 110 Detentions in % of Inspactions in all Paris MOU members...- 214 - Σχήμα 111 Detentions % of Inspections in all Paris MOU members...- 215 - Σχήμα 112 Deficiencies in all Categories...- 217 - Σχήμα 113 Ships Certificates related deficiencies...- 218 - Σχήμα 114 Fire Fighting Appliances related deficiencies...- 218 - Σχήμα 115 Life Saving Appliances related deficiencies...- 219 - Σχήμα 116 Safety in General related deficiencies...- 219 - Σχήμα 117 Navigational Equipment related deficiencies...- 220 - Σχήμα 118 Marine Pollution Annex 1 related deficiencies...- 220 - Σχήμα 119 Marine Pollution Annex 2 related deficiencies...- 221 - Σχήμα 120 Accommodation related deficiencies...- 221 - Σχήμα 121 Food & Catering related deficiencies...- 222 - Σχήμα 122 Working Spaces related deficiencies...- 222 - Σχήμα 123 SOLAS Operational Control related deficiencies...- 223 - Σχήμα 124 MARPOL Operational Control related deficiencies...- 223 - Σχήμα 125 ISM related deficiencies...- 224 - Σχήμα 126 Ratio of Deficiencies to Individual ships inspected (%)...- 225 - Σχήμα 127 Inspections per Ship Type...- 227 - Σχήμα 128 Detentions per Ship Type...- 227 - Σχήμα 129 Detentions in % of Inspections...- 228 - Σχήμα 130 Detentions & of Ships Inspected...- 228 - Σχήμα 131 With deficiencies in % of Inspections...- 229 - Σχήμα 132 Actions taken for the deficiencied found...- 276 - Σχήμα 133 Αριθμός επιθεωρήσεων και μελλοντική τάση (1993-2002)...- 351 - Σχήμα 134 Αριθμός μεμονομένων σκαφών που επιθεωρούνται και μελλοντική τάση (1993-2002).- 351 - Σχήμα 135 Αριθμός σκαφών που κρατούνται και μελλοντική τάση (1993-2002)...- 352 - Σχήμα 136 Ποσοστό των σκαφών που επιθεωρούνται και μελλοντική τάση (1993-2002)...- 352 - Σχήμα 137 Ποσοστό των κρατήσεων επί των επιθεωρήσεων και μελλοντική τάση (1993-2002)...- 353 - Σχήμα 138 Ποσοστό των σκαφών με ανεπάρκειες επί των επιθεωρήσεων και μελλοντική τάση (1993-2002)...- 353 - Σχήμα 139 Ανεπάρκειες όλων των κατηγοριών και μελλοντική τάση (1993-2002)...- 354 - - 7 -
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το ποσοστό των μεταφορών δια θαλάσσης, που στην Ευρώπη καταλαμβάνει την πρώτη θέση, συνεχώς αυξάνεται και μαζί του αυξάνονται και οι ανησυχίες των κρατών για το ενδεχόμενο νέων ατυχημάτων που θα διαταράξουν για μια ακόμη φορά την ισορροπία τόσο του περιβάλλοντος όσο και της οικονομίας τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα μεγάλο αριθμό προγραμμάτων τα οποία σχετίζονται με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος αλλά και πολλές συμβάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση των ναυτικών ατυχημάτων. Ο ρόλος της στην αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης είναι νομικά κατοχυρωμένος με την Απόφαση 2850 (20/12/2000) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Συμβουλίου, που θέτει ένα κοινοτικό πλαίσιο συνεργασίας για την αντιμετώπιση της ατυχηματικής ή εκούσιας θαλάσσιας ρύπανσης. Τo ναυάγιο του ERIKA, 25χρονου δεξαμενόπλοιου με Μαλτέζικη σημαία, το 1999 επέδρασε ως καταλύτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη θέσπιση μιας σειράς δραστικών μέτρων, με την μορφή Οδηγιών και Κανονισμών για την πρόληψη των θαλάσσιων πετρελαϊκών ατυχημάτων. Και ενώ οι παραπάνω κανονισμοί δεν είχαν προλάβει να εφαρμοστούν στις χώρες μέλη, ένα άλλο σοβαρό περιστατικό ρύπανσης, το ναυάγιο του PRESTIGE στη Γαλικία της Ισπανίας ήρθε να ταρακουνήσει την κοινή γνώμη και την Κοινότητα, με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από το ατύχημα, 7 μήνες, να εγκριθούν πιο αυστηρά νομοθετικά μέτρα, σημαντικά για την πρόληψη περιστατικών ρύπανσης γεγονός αρκετά σπάνιο για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τα ναυάγια τόσο του ERIKA όσο και του PRESTIGE όπως και το γεγονός ότι το 80% των θαλασσίων ατυχημάτων οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα και μόνο το 20% σε άλλα αίτια, αποτελούν σημαντικό επιχείρημα για πολλά κράτη που αποφάσισαν να δημιουργήσουν τις περιφερειακές συμφωνίες γνωρίζοντας ότι πολλά Κράτη Σημαίας αλλά και Νηογνώμονες δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να επιθεωρούν ακολουθώντας τις διεθνείς αυμβάσεις όλα τα σκάφη τους. Σκοπός τους είναι να διασφαλίσουν ότι τα σκάφη ξένης σημαίας που εισέρχονται στα χωρικά τους ύδατα δεν θα προκαλέσουν κάποιο ατύχημα. Για το σκοπό αυτό δημιούργησαν βάσεις δεδομένων οι οποίες λαμβάνουν υπ όψιν στοιχεία όπως η ιστορία του σκάφους, η ηλικία, ο τύπος, ο ιδιοκτήτης, ο διαχειριστής, ο Νηογνώμονας κ.α. Οι γνωστότερες και πιο ενημερωμένες είναι η SIRENAC, η APCIS και η EQUASIS και βάση αυτών η κάθε περιφερειακή συμφωνία έχει αναπτύξει τη δικιά της κλίμακα βαθμολόγησης του κάθε σκάφους. Ο βαθμός που αντιστοιχεί στο σκάφος είναι ο κυριότερος παράγοντας επιλογής του για επιθεώρηση από τις Κρατικές Λιμενικές Αρχές. Οι περιφερειακές συμφωνίες που έχουν τεθεί σε ισχύ είναι το PARIS MOU, το TOKYO MOU, το MEDITERRANEAN MOU, το ABUJA MOU, το INDIAN OCEAN MOU, το VINA DEL MAR MOU, το CARIBBEAN MOU, το BLACK SEA MOU και τέλος η USCG (ΗΠΑ) και η AMSA (Αυστραλία) που έχουν επιλέξει τα μείνουν έξω από τις παραπάνω περιφερειακές συμφωνίες. Από τις παραπάνω η εργασία εστιάζεται στην λεπτομερή ανάλυση της λειτουργίας του PARIS MOU ενώ για τις υπόλοιπες παραθέτονται οι κυριότερες πληροφορίες σχετικά με την λειτουργία τους και τα κριτήρια επιλογής των σκαφών που επιθεωρούνται. Όλες οι επισκέψεις κρατικού ελέγχου λιμένων σε ένα σκάφος πρέπει να αρχίσουν με τον Επιθεωρητή του Κρατικού Ελέγχου Λιμένων (PSCO) να διεξάγει μια αρχική επιθεώρηση, εκτός αν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις που θα τον αναγκάσουν να προχωρήσει άμεσα σε μια πιο λεπτομερή επιθεώρηση. Εάν κατά τη διάρκεια της αρχικής επιθεώρησης ο PSCO βρει στοιχεία σημαντικών ελαττωμάτων (ανεπαρκειών) στο σκάφος, στο πλήρωμά του ή στη λειτουργία του, τότε θα έχει σαφείς λόγους για να προβεί σε μια πιο λεπτομερή επιθεώρηση του σκάφους με σκοπό την εξακρίβωση της πραγματικής του κατάστασης. Η πιο λεπτομερής επιθεώρηση καλύπτει σε βάθος την μεταλλική κατασκευή του σκάφους, τον εξοπλισμό, την επάνδρωση, τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και τη - 8 -
συμμόρφωση με τις επί του σκάφους λειτουργικές διαδικασίες. Άλλοι τύποι επιθεωρήσεων είναι οι Εκτεταμένες Επιθεωρήσεις, οι Ειδικές Επιθεωρήσεις και οι Επιθεωρήσεις Προτεραιότητας. Οι λιμενικές αρχές δεν πρέπει να χρεώσουν το σκάφος για οποιαδήποτε γενική επιθεώρηση. Οι δαπάνες των λιμενικών αρχών μπορούν εντούτοις να αναμένονται από τον πλοιοκτήτη εάν η κατάσταση του σκάφους απαιτήσει μια επιθεώρηση, ή εάν το σκάφος τεθεί υπό κράτηση και ο PSCO πρέπει να επιστρέψει στο σκάφος για μια επανεπιθεώρηση. Ένα σκάφος που έχει επιθεωρηθεί από τις λιμενικές αρχές και κατά την επιθεώρηση δεν έχουν αναφερθεί σημαντικά ελαττώματα, τότε δεν θα πρέπει να περιμένει νέα επιθεώρηση μέσα στους επόμενους έξι μήνες. Μια ανεπάρκεια υπάρχει όταν βρίσκεται μια κατάσταση στο σκάφος που δεν είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις μιας σύμβασης. Ο αριθμός και η φύση των ανεπαρκειών που βρίσκονται από τον PSCO καθορίζουν τα διορθωτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν στο σκάφος και εάν το σκάφος πρόκειται ή όχι να τεθεί υπό κράτηση. Ο ανώτερος υπάλληλος κρατικού ελέγχου λιμένων πρέπει να απαριθμήσει τις ανεπάρκειες που βρίσκει, μαζί με τις λεπτομέρειες του αντίστοιχου πιστοποιητικού συμβάσεων σε κάθε περίπτωση, συμπεριλαμβανομένου του ονόματος του εκδότη, και η ημερομηνία της τελευταίας έρευνας. Οι πληροφορίες αυτές καταγράφονται στις βάσεις δεδομένων για να τις λάβει υπ όψιν του ο επόμενος επιθεωρητής. Ένα σκάφος τίθεται υπό κράτηση όταν ο PSCO αποφασίσει ότι δεν είναι ασφαλές να βγει από το λιμάνι ή επειδή οι ανεπάρκειες (ελαττώματα) είναι τόσο σοβαρές που πρέπει να αποκατασταθούν άμεσα. Η κράτηση είναι το μέτρο που λαμβάνουν οι λιμενικές αρχές όταν η κατάσταση του σκάφους ή του πληρώματός του δεν αντιστοιχεί ουσιαστικά με τις εφαρμόσιμες συμβάσεις και αποτελεί κίνδυνο για το πλήρωμα του και το θαλάσσιο περιβάλλον. Όταν οι ανεπάρκειες δεν αποτελούν λογική απειλή για το περιβάλλον και δεν έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ασφάλεια του σκάφους ή του πληρώματός του, τότε το σκάφος δεν πρέπει να τεθεί υπό κράτηση. Εάν ένα σκάφος αφήσει ένα λιμάνι επιθεώρησης με ανεπάρκειες και έχει διαταγή να ταξιδέψει σε συγκεκριμένο λιμάνι για να τις επισκευάσει, και είτε αποτύχει να συμμορφωθεί με την διαταγή αυτή, είτε αποτύχει να φθάσει στο λιμάνι, θα του επιβληθεί διαταγή εξορίας από τα λιμάνια της περιοχής. Αξιολογώντας τα αποτελέσματα των επιθεωρήσεων το PARIS MOU έχει καθιερώσει την έκδοση της Black List της Grey List και της White List. Είναι πίνακες που συντάσσονται ετησίως και είναι βασισμένοι στην απόδοση κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών και παρουσιάζουν το πλήρες φάσμα μεταξύ των ποιοτικών σημαιών και των σημαιών με κακή απόδοση που θεωρούνται υψηλού ή πολύ υψηλού κίνδυνου. Τέλος κάθε χρόνο παρουσιάζει τα αποτελέσματα των επιθεωρήσεων στο Annual Report που είναι στην διάθεση οποιουδήποτε ενδιαφερομένου. - 9 -
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ 1.1 ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν ζωτική σημασία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δυνάμει της γεωγραφίας της, αφού περισσότερο από το 90% του εξωτερικού της εμπορίου και το 43% του εσωτερικού της μεταφέρονται δια θαλάσσης. Επίσης περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο τόνοι φορτίου ετησίως φορτώνονται και ξεφορτώνονται στους λιμένες της ΕΕ. Το ένα τρίτο των θαλάσσιων επιχειρήσεων του παγκόσμιου στόλου είναι υπό τον έλεγχο υπηκόων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και περίπου 40% του εμπορίου της ΕΕ φέρεται στα σκάφη που ελέγχονται από τα ενδιαφέροντα της ΕΕ. Ο τομέας των θαλάσσιων μεταφορών - συμπεριλαμβανομένης της ναυπηγικής, λιμένες, αλιεία και σχετικές βιομηχανίες και υπηρεσίες - απασχολεί περίπου 2.5 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η Ευρωπαϊκή ναυτιλία συνεισφέρει ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών μελών της, αυξάνοντας το εθνικό τους προϊόν, και ενισχύοντας τη στρατηγική θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη διαπραγματευτική της δύναμη στους Διεθνείς Οργανισμούς. Επομένως η ασφάλεια, η ανταγωνιστικότητα και η θωράκιση των θαλασσίων μεταφορών αποτελούν άμεσες προτεραιότητες για την διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Σχήμα 01 World bunkering - 10 -
700000 Παγκόσμιος Στόλος 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 100000 90000 80000 70000 1914 1918 1922 1926 1930 1934 1938 1942 1946 Σχήμα 02 Παγκόσμιος Στόλος (1914-2002) Παγκόσμια Μεταφορική Ικανότητα (x1000) 1950 1954 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 1914 1918 1922 1926 1930 1934 1938 1942 1946 1950 1954 1958 1962 Σχήμα 03 Παγκόσμια Μεταφορική Ικανότητα (1914-2002) Πηγή : ITOPF - 11-1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002
Τα τελευταία χρόνια η προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου οικοσυστήματος αναδεικνύεται σε σημαντική αναγκαιότητα. Η συνεχής υποβάθμιση της παράκτιας ζώνης συνεχίζεται με την αστικοποίηση της (λιμάνια, τουριστικές εγκαταστάσεις, βιομηχανικές μονάδες, οικισμοί) παρά τις βελτιώσεις που έχουν επέλθει σε άλλους κρίσιμους περιβαλλοντικούς τομείς του Ευρωπαϊκού χώρου. Η διαχείριση του θαλάσσιου οικοσυστήματος δεν γίνεται με ολοκληρωμένο και συνεκτικό τρόπο, ενώ η υπεραλίευση και η συνεχιζόμενη ρύπανση των Ευρωπαϊκών θαλασσών υποβαθμίζουν την υποθαλάσσια βιοποικιλότητα και θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση κοινοτήτων που εξαρτώνται από την καλή κατάσταση του θαλάσσιου οικοσυστήματος, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη. Κάθε χρόνο μεταφέρονται δια θαλάσσης 1.715 εκατομμύρια τόνοι πετρελαιοειδών και ο παγκόσμιος στόλος (διάγραμμα 1) συνεχώς μεγαλώνει με αποτέλεσμα να αυξάνεται και ο ρυθμός ρύπανσης. Τα μέτρα πρόληψης της ατυχηματικής ρύπανσης δείχνουν να παρουσιάζουν δυσκολίες εφαρμογής και μέχρι τώρα δεν έχουν μειώσει αποτελεσματικά τα ατυχήματα και τις επιπτώσεις αυτών. Στη Μεσόγειο υπολογίζεται ότι διακινούνται 360-370 εκατομμύρια τόνοι πετρελαιοειδών κάθε χρόνο (εκτίμηση 1999 REMPEC Περιφερειακού Κέντρου για την Αντιμετώπιση της Θαλάσσιας Ρύπανσης στη Μεσόγειο) κάτι που αντιπροσωπεύει το 20-25% της ετήσιας παγκόσμιας διακίνησης πετρελαιοειδών με πλοία. Γενικότερα το 30% του παγκόσμιου όγκου μεταφορών με πλοία κατευθύνεται σε Μεσογειακά λιμάνια ή διασχίζει τη Μεσόγειο. Σύμφωνα με μελέτη του (REMPEC) από το 1997 έως το 2000 σημειώθηκαν 311 παρόμοια ατυχήματα από τα οποία τα 156 είχαν ως αποτέλεσμα τη διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα. Υπολογίζεται ότι από το 1981 μέχρι το 1990 χύθηκαν 36.476 τόνοι πετρελαίου στη Μεσόγειο, ενώ τη περίοδο 1991 έως 2000 χύθηκαν 21.667 τόνοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα μεγάλο αριθμό προγραμμάτων τα οποία σχετίζονται με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος αλλά και πολλές συμβάσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση των ναυτικών ατυχημάτων. Η πολιτική της όσον αφορά την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης άρχισε τον Ιούνιο του 1978 με μια απόφαση του Συμβουλίου που έθετε την βάση για ένα πρόγραμμα δράσης για τον έλεγχο και την μείωση της ρύπανσης που προκαλείται από την διάθεση των υδρογονανθράκων στην θάλασσα. Στο τελευταίο προστέθηκε αργότερα η διάσταση και άλλων επικίνδυνων ουσιών. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στην αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης είναι νομικά κατοχυρωμένος με την Απόφαση 2850 (20/12/2000) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Συμβουλίου, που θέτει ένα κοινοτικό πλαίσιο συνεργασίας για την αντιμετώπιση της ατυχηματικής ή εκούσιας θαλάσσιας ρύπανσης. Το 1990 η Αμερικάνικη νομοθεσία θέσπισε νόμο για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας με αποτέλεσμα να απομακρυνθούν τα πιο επικίνδυνα σκάφη από τα αμερικάνικα νερά και να μεταφερθούν στα ευρωπαϊκά και στα ασιατικά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαιτίας αντιδράσεων από κράτη μέλη (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) και ενός τμήματος των ναυτιλιακών επιχειρήσεων καθυστέρησε να εκσυγχρονίσει την πολιτική της για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, θέματα απολύτως αλληλένδετα. Από την 1.1.1993 τέθηκε σε εφαρμογή (από την 1η Ιανουαρίου 1999) ο Κανονισμός 3577/92 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος ρυθμίζει τα θέματα που σχετίζονται με την σταδιακή απελευθέρωση των θαλασσίων μεταφορών - δηλαδή το δικαίωμα ενός μεταφορέα να παρέχει μια υπηρεσία μεταξύ δύο λιμένων σε μια χώρα εκτός από αυτήν στην οποία καθιερώνεται - (cabotage) στο εσωτερικό των Κρατών Μελών (Κ-Μ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την Ελλάδα ειδικότερα, κυρίως λόγω της επιρροής που μπορεί να ασκεί χάρη στο μέγεθος του στόλου της (πίνακες 1 και 2), αλλά και λόγω των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων που επιφέρει η εφαρμογή του εν λόγω Κανονισμού, προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις σχετικά με την σταδιακή απελευθέρωση των θαλασσίων ενδομεταφορών που φθάνει ως το 2004.Ο εν λόγω Κανονισμός αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Νομοθεσίας της Ελλάδας και υπερέχει έναντι άλλων αντιθέτων διατάξεών της. - 12 -
Ημερομηνία Πίνακας 01 Ελληνόκτητα πλοία (1988-2002) Αριθμός Πλοίων Dwt GT Μάρτιος 1988 2487 85.047.436 47.269.018 Μάρτιος 1989 2487 81.928.296 45.554.419 Φεβρουάριος 1990 2426 84.439.159 46.580.539 Μάρτιος 1991 2454 87.102.785 47.906.852 Μάρτιος 1992 2688 98.218.176 53.891.528 Μάρτιος 1993 2749 103.958.104 56.918.268 Μάρτιος 1994 3019 120.650.373 66.342.046 Μάρτιος 1995 3142 126.128.352 71.666.943 Μάρτιος 1996 3246 129.737.336 75.156.763 Μάρτιος 1997 3204 127.782.567 74.982.110 Φεβρουάριος 1998 3358 133.646.831 78.900.843 Μάρτιος 1999 3424 139.255.184 83.454.890 Μάρτιος 2000 3584 150.966.324 90.227.491 Μάρτιος 2001 3618 168.434.370 100.220.348 Μάρτιος 2002 3480 164.613.935 98.195.100 Πηγή : Lloyd's Μάρτιος 2002 Κάθε πλοίο πρέπει να ανήκει σε κάποιο κράτος σημαίας. Αυτό είναι γνωστό ως η εθνικότητα του πλοίου ή η σημαία του. Ειδικότερα το πλοίο είναι εγγεγραμμένο σε κάποιο λιμάνι του κράτους σημαίας γνωστό ως λιμάνι εγγραφής. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο κάθε κράτος που επιτρέπει την εγγραφή πλοίων κάτω από την σημαία του έχει το δικαίωμα να τα ελέγχει σε τεχνικά και λειτουργικά θέματα. Το κράτος της σημαίας πρέπει να λαμβάνει μέτρα για τα πλοία που πλέουν με την σημαία του για να εξασφαλίζει την ασφάλεια στην θάλασσα όσον αφορά την κατασκευή του πλοίου και τη διαχείριση του, την αξιοπλοΐα του, την ικανότητα του πληρώματος, τις συνθήκες εργασίας και την πρόληψη ατυχημάτων. Είναι καθήκον του κράτους σημαίας να λαμβάνει όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα που θα διασφαλίσουν στα πλοία που πλέουν με την σημαία του τον εναρμονισμό με όλους τους διεθνείς κανονισμούς και νομοθεσίες αλλά και την ικανότητα να πλέουν σε όλες τις θάλασσες και σε όλα τα λιμάνια. Αυτό το πετυχαίνει με τις τακτικές επιθεωρήσεις που κάνουν εξουσιοδοτημένοι επιθεωρητές σε όλα τα πλοία. Οι επιθεωρήσεις αυτές λέγονται «Επιθεωρήσεις Σημαίας». Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταθερή κλίση του στόλου της ΕΕ προς "τις σημαίες ευκαιρίας", χώρες που είναι πολύ ελκυστικότερες στους πλοιοκτήτες από τις Ευρωπαϊκές από την άποψη της φορολογίας, κοινωνικής νομοθεσίας και ασφάλειας ή περιβαλλοντικών προτύπων. Τα αποτελέσματα στην ΕΕ είναι σκληρά, ειδικά στον τομέα των εργασιών. Ο αριθμός των ναυτικών της ΕΕ που απασχολήθηκαν στα σκάφη με σημαία χώρας της ΕΕ μειώθηκε κατά 37% στο διάστημα δέκα ετών (1985-1995), ενώ ο αριθμός ναυτικών από τις εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης χώρες αυξήθηκε κατά 14% κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου. Επίσης υπολογίζεται ότι το 51% των απωλειών εργασίας οφείλονται στο φαινόμενο αυτό. Επιπλέον, ακριβώς 13% της παγκόσμιας ναυτιλίας πλέει τώρα κάτω από μια σημαία κρατών μελών, έναντι με 32% το 1970. - 13 -
Το γεγονός αυτό κυρίως, αλλά και το ότι δεν ενεργούν όλα τα κράτη σημαίας υπεύθυνα όπως ορίζουν οι διεθνείς κανονισμοί - δεν ελέγχουν όλα τα πλοία τους ή κάνουν ελλιπής ελέγχους - ανάγκασε πολλά κράτη να επιβάλλουν πρόσθετες επιθεωρήσεις στα πλοία που μπαίνουν στα λιμάνια τους πριν τα αφήσουν να αποπλεύσουν. Οι επιθεωρήσεις αυτές ονομάζονται «Επιθεωρήσεις των Λιμενικών Αρχών» (Port State Control) και ο αριθμός των κρατών που τις εφαρμόζουν συνεχώς αυξάνεται. Τα κράτη αυτά κυρίως βάση της γεωγραφικής τους θέσης σχημάτισαν Τοπικές Συμφωνίες (Regional Agreements) όπως το Paris MOU, το Tokyo MOU, το Black Sea MOU κ.α. οι οποίες ορίζουν τους ελέγχους που θα γίνονται στις επιθεωρήσεις και δίνουν τις κατάλληλες οδηγίες στους επιθεωρητές τους. Έχουν λίστες με όλα τα πιθανά ελαττώματα που μπορεί να συναντήσουν οι επιθεωρητές πάνω στο πλοίο και με τα μέτρα που πρέπει να πάρουν. Επίσης δημοσιεύουν τα αποτελέσματα των επιθεωρήσεων ώστε να γνωρίζουν όλα τα λιμάνια αλλά και οι πλοιοκτήτες, το ιστορικό του κάθε πλοίου. Όταν είναι αναγκαίο προχωρούν σε κρατήσεις των πλοίων που δεν συμμορφώνονται με τους διεθνείς κανονισμούς και συχνά προχωρούν ακόμα περισσότερο με το να εξορίσουν τα πλοία που επανειλημμένως έχουν κρατηθεί από όλα τα λιμάνια της Τοπικής Συμφωνίας. Πίνακας 02 Πλοία άνω των 100 τόνων Gross Tonnage Country of registration Total Tankers Dry cargo vessels Per cent of the world fleet Vessels Tonnage Vessels Tonnage Vessels Tonnage Vessels Tonnage GT GT GT GT Panama 6 184 114 382 270 1 242 34 629 657 4 942 79 752 613 7.1 20.5 Others 27 096 78 268 618 2 552 25 492 825 24 544 52 775 793 31.0 14.0 Liberia 1 557 51 450 917 585 25 392 009 972 26 058 908 1.8 9.2 Bahamas 1 295 31 445 118 259 14 975 339 1 036 16 469 779 1.5 5.6 Malta 1 505 28 170 010 364 12 234 426 1 141 15 935 584 1.7 5.0 Greece 1 529 26 401 716 405 14 289 072 1 124 12 112 644 1.7 4.7 Cyprus 1 475 23 206 439 180 4 690 305 1 295 18 516 134 1.7 4.2 Norway 2 349 22 604 136 376 12 363 366 1 973 10 240 770 2.7 4.1 Singapore 1 728 21 491 085 502 10 231 046 1 226 11 260 039 2.0 3.9 China 3 322 16 502 450 561 2 490 427 2 761 14 012 023 3.8 3.0 Japan 8 012 15 256 624 1 577 6 734 104 6 435 8 522 520 9.2 2.7 USA 5 792 11 110 901 117 3 612 450 5 675 7 498 451 6.6 2.0 Russian Fed. 4 755 10 485 916 347 1 472 744 4 408 9 013 172 5.4 1.9 Hong Kong 560 10 242 199 78 789 694 482 9 452 505 0.6 1.8 Italy 1 457 9 048 652 279 2 629 857 1 178 6 418 795 1.7 1.6 Philippines 1 865 7 002 097 220 252 076 1 645 6 750 021 2.1 1.3 Denmark 1 081 6 926 450 96 1 832 165 985 5 094 285 1.2 1.2 India 987 6 662 093 122 3 001 506 865 3 660 587 1.1 1.2 Germany 994 6 552 202 33 123 790 961 6 428 412 1.1 1.2 The Netherlands 1 490 6 402 129 80 680 359 1 410 5 721 770 1.7 1.1 Korea Rep. 2 502 6 199 801 300 890 671 2 202 5 309 130 2.9 1.1 Turkey 1 153 5 832 717 167 805 290 986 5 027 427 1.3 1.0 Bermuda 129 5 751 816 27 2 742 318 102 3 009 498 0.1 1.0 United Kingdom 1 448 5 531 986 103 674 160 1 345 4 857 826 1.7 1.0 Taiwan 680 5 086 185 36 913 768 644 4 172 417 0.8 0.9-14 -
France 808 4 816 162 68 2 700 064 740 2 116 098 0.9 0.9 Iran 395 4 234 410 43 2 137 459 352 2 096 951 0.5 0.8 Brazil 505 3 808 762 77 1 749 026 428 2 059 736 0.6 0.7 Sweden 565 2 886 973 88 417 524 477 2 469 449 0.6 0.5 Canada 861 2 657 570 25 373 925 836 2 283 645 1.0 0.5 Spain 1 554 2 030 088 43 690 223 1 511 1 339 865 1.8 0.4 Australia 631 1 912 063 15 714 094 616 1 197 969 0.7 0.3 Finland 280 1 620 353 19 343 910 261 1 276 443 0.3 0.3 Poland 429 1 119 189 12 9 397 417 1 109 792 0.5 0.2 Romania 264 766 855 12 67 462 252 699 393 0.3 0.1 Iceland 309 187 005 4 3 951 305 183 054 0.4 0.0 The world fleet 87 546 558 053 957 11 014 193 150 459 76 532 364 903 498 100.0 100.0 Πηγή : Lloyd's στατιστικά παγκόσμιου στόλου Δεκέμβριος 2000 1.2 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ Τα ατυχήματα στη θάλασσα κοστίζουν ανθρώπινες απώλειες, οικονομικές και περιβαλλοντικές καταστροφές. Είτε αυτά τα ατυχήματα προκαλούνται από ανθρώπινο λάθος, είτε από μηχανική βλάβη είτε από τα καιρικά φαινόμενα, το γεγονός παραμένει ότι οι απώλειες αυτές μπορούν και πρέπει να ελαχιστοποιηθούν. Οι θαλάσσιες μεταφορές έχουν το δεύτερο υψηλότερο βαθμό κινδύνου μετά τις αεροπορικές μεταφορές. Αυτό ανάγκασε το διεθνή θαλάσσιο οργανισμό (ΙΜΟ) να πραγματοποιήσει μια εκτενή μελέτη των ατυχημάτων εν πλω, των αιτιών τους και του κόστους τους σε ανθρώπινες ζωές, ιδιοκτησία και περιβάλλον. Ταυτόχρονα ξεκίνησε συζητήσεις με όλες τις χώρες μέλη για τα θαλάσσια ατυχήματα που στόχευαν στην διαμόρφωση μιας παγκόσμιας ενιαίας άποψης για την αντιμετώπιση τους. Η μελέτη ανακάλυψε ότι τα ανθρώπινα λάθη αποτέλεσαν αιτία για το 80% των ατυχημάτων ενώ το ποσοστό όλων των άλλων αιτιών ήταν μόνο 20%. Τα συμπεράσματα αυτά είναι σε πλήρη αντίθεση με τα αποδεκτά ναυτικά πρότυπα που αποδέχονται 80% υπαιτιότητα μηχανική ή οποιασδήποτε άλλης φύσεως και 20% υπαιτιότητα ανθρώπινη. Κατά συνέπεια, ο ΙΜΟ διατύπωσε τις τροποποιήσεις του 1994 στη διεθνή Συνθήκη για την ασφάλεια της ζωής εν πλω (solas) που ενσωματώθηκε την 1η Ιουλίου, 1998, στα πρότυπα της πιστοποίησης κατάρτισης και της επιτήρησης (STCW) 1995 ως διεθνής κώδικας διοικητικής ασφάλειας (ISM). Οι κυριότερες αιτίες των θαλασσίων ατυχημάτων με αλφαβητική σειρά είναι : 01) Απροσεξία πληρώματος κατά τις φορτοεκφορτώσεις. 02) Βλάβες συστημάτων πλοήγησης. 03) Βλάβες εγκαταστάσεων πρόωσης. 04) Ελλιπής συντήρηση μηχανολογικού εξοπλισμού. 05) Ελλιπής συντήρηση μεταλλικής κατασκευής. 06) Καιρικά φαινόμενα. 07) Λαθεμένοι ανθρώπινοι χειρισμοί των μηχανημάτων. 08) Πυρκαγιές. 09) Προσαράξεις. 10) Συγκρούσεις. - 15 -
Σχήμα 04 Ποσοστό ατυχημάτων που προκάλεσαν μόλυνση 1.3 ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση θεωρείται η άμεση ή έμμεση εισαγωγή διαφόρων ουσιών στο θαλάσσιο περιβάλλον από τον άνθρωπο, που μπορούν να έχουν επιζήμιες επιπτώσεις, όπως την επιβάρυνση της θαλάσσιας χλωρίδας και πανίδας, μεγάλους κίνδυνους για την ανθρώπινη υγεία, την παρεμπόδιση πολλών θαλάσσιων δραστηριοτήτων και τη μείωση του επιπέδου ποιότητας της χρήσης και του πλούτου των θαλασσίων υδάτων. Πίνακας 03 Πηγές θαλάσσιας ρύπανσης ΠΗΓΕΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΠΗΓΗ ΠΟΣΟΣΤΟ Απορροές και απόβλητα από την ξηρά 44% Εκπομπές αερίων ρύπων 33% Ναυτιλιακά απόβλητα και ρύπανση από θαλάσσια ατυχήματα 12% Απορρίψεις στους ωκεανούς 10% Υποθαλάσσιες εξορύξεις μεταλλευμάτων, πετρελαίου και αερίων 1% Σύνολο πηγών 100% Η μόλυνση από την έκχυση πετρελαίου στη θάλασσα είναι μια από τις χειρότερες μορφές ρύπανσης των θαλασσίων υδάτων. Κάθε χρόνο εξορύσσονται 3 δισεκατομμύρια τόνοι αργού πετρελαίου και το μισό αυτής της ποσότητας μεταφέρεται δια θαλάσσης, με αποτέλεσμα 3 περίπου εκατομμύρια τόνοι να χύνονται στην θάλασσα. Από τη ποσότητα αυτή μόνο το 15% οφείλεται σε ατυχήματα δεξαμενόπλοιων που είναι και τα πλέον γνωστά στην κοινή γνώμη κυρίως λόγω των έντονων επιπτώσεών τους στο περιβάλλον και στον πολιτισμό. - 16 -
Πίνακας 04 Πηγές πετρελαϊκής ρύπανσης ΠΗΓΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΠΗΓΗ ΠΟΣΟΣΤΟ Μη ανθρωπογενείς διαρροές 7% Διαρροές από μόνιμες εγκαταστάσεις (διυλιστήρια, πλατφόρμες εξόρυξης.) Διαδικασία μεταφοράς (τακτικοί χειρισμοί δεξαμενοπλοίων, σεντινόνερα, δεξαμενισμός, επισκευές, ατυχήματα ) Διάφορες αιτίες (αστικα - βιομηχανικά απόβλητα ) 5% 45% 43% Σύνολο πηγών 100% Η πετρελαϊκή μόλυνση δεν είναι η κύρια αιτία της ρύπανσης των ωκεανών. Υπάρχουν πολλές άλλες πηγές ρύπανσης όπως οι απορροές και τα απόβλητα των διαφόρων δραστηριοτήτων του ανθρώπου στην ξηρά, οι εκπομπές των αερίων ρύπων, τα ναυτιλιακά απόβλητα και η ρύπανση από τα θαλάσσια ατυχήματα, οι απορρίψεις στους ωκεανούς και οι υποθαλάσσιες εξορύξεις μεταλλευμάτων, πετρελαίου και αερίων. Υπάρχουν περισσότερο από 300 διαφορετικές χημικές ενώσεις στο πετρέλαιο, το μεγαλύτερο ποσοστό από τις οποίες είναι υδρογονάνθρακες. Το αργό πετρέλαιο εξαπλώνεται ταχύτατα στη θαλάσσια επιφάνεια καλύπτοντας τεράστιες εκτάσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένα λίτρο πετρελαίου είναι δυνατόν να καλύψει την έκταση 1 στρέμματος. Μετά την έκχυση πετρελαίου στη θάλασσα, η πετρελαιοκηλίδα που σχηματίζεται υφίσταται την επίδραση διαφόρων διεργασιών οι οποίες αλλοιώνουν τη σύσταση της. Τα πτητικά συστατικά του πετρελαίου, που αποτελούν το 25% της ποσότητας του, εξατμίζονται με την πάροδο μερικών ωρών ή ημερών. Τα υπόλοιπα συστατικά του σχηματίζουν σφαιρίδια πίσσας που παραμένουν στην επιφάνεια και ένα τμήμα των οποίων αποικοδομείται από μικροοργανισμούς. Μετά την πάροδο 3 μηνών παραμένει στη θάλασσα το 15% του αρχικού πετρελαίου, το οποίο σταδιακά καταλήγει στις ακτές με τη μορφή σφαιριδίων πίσσας. Οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της απόρριψης ποσοτήτων πετρελαίου σε θαλάσσια ύδατα είναι : - Η μείωση της διαπερατότητας του φωτός με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η φωτοσυνθετική ικανότητα των υποθαλάσσιων φυτών. - Η μείωση της διαπερατότητας του ατμοσφαιρικού οξυγόνου στο υδάτινο σώμα με αρνητικές επιδράσεις στη θαλάσσια οικολογία. - Ο μαζικός θάνατος πτηνών. (Τα φτερά των πτηνών καλύπτονται με πετρέλαιο, συγκολλούνται, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η επίπλευση και το πέταγμά τους και να μειώνεται θερμική μόνωση του σώματος τους από το ψυχρό νερό. Το φαινόμενο αυτό οδηγεί στην ασφυξία και το θάνατό τους. Tα θαλάσσια θηλαστικά αντίθετα δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτή τη μορφή ρύπανσης). - Φύκη και υποθαλάσσια φυτά καταστρέφονται με την παρουσία μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου. - 17 -
Σχήμα 05 Πορεία πετρελαικής κυλίδας Group Density Examples Group 1 less than 0.8 Gasoline, Kerosene Group 2 0.8-0.85 Gas Oil, Abu Dhabi Crude Group 3 0.85-0.95 Arabian Light Crude, North Sea Crude Oils (e.g. Forties) Group 4 greater than 0.95 Heavy Fuel Oil, Venezuelan Crude Oils Σχήμα 06 Χρονική διάρκεια διάλυσης πετρελαιοκηλίδας - 18 -
- Η τοξική δράση των ορισμένων ενώσεων του πετρελαίου (όπως π.χ. των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων).οι τοξικές αυτές ουσίες συσσωρεύονται μέσω της τροφικής αλυσίδας σε ανώτερους ζωικούς οργανισμούς και στον άνθρωπο. - Η αγορά των αλιευμάτων δέχεται μεγάλο πλήγμα. Ακόμα και μικρές συγκεντρώσεις υδρογονανθράκων προσδίδουν μια χαρακτηριστική δυσάρεστη γεύση στα αλιεύματα που τελικά οδηγεί στην απαγόρευση της διάθεσής τους στο εμπόριο. - Η αισθητική ρύπανση που προκαλείται από την απόθεση σφαιριδίων πίσσας στις ακτές έχει οικονομικές επιδράσεις στις παράκτιες τουριστικές περιοχές. Οι Ευρωπαϊκές χώρες προμηθεύονται πετρέλαιο κυρίως από τις περιοχές της Μέσης Ανατολής, της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, των Αφρικάνικων χωρών που βρέχονται από τη Μεσόγειο και από τις πετρελαιοπηγές του Ατλαντικού ωκεανού. πηγή : UNEP Σχήμα 07 Δρόμοι του πετρελαίου στη Μεσόγειο Η Μεσόγειος είναι μια περιοχή μεγάλης οικονομικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. που καλύπτει περίπου 2.5 εκατομμύρια km 2. Η μεγάλη φυσική ποικιλομορφία της Μεσογείου απεικονίζεται εν μέρει στο μεγάλο αριθμό από μικρότερες θάλασσες που περιέχει. Εν γένει, η Μεσόγειος περιβάλλεται από 21 χώρες και εδάφη σε 3 γεωγραφικές περιοχές. Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς ακατέργαστου πετρελαίου στη Μεσόγειο είναι η Λιβύη (1.29 εκατομμύριο βαρέλια την μέρα), η Αλγερία (1.15 εκατομμύριο βαρέλια την μέρα), η Αίγυπτος (352,000 βαρέλια την μέρα), και η Συρία (276,000 βαρέλια την μέρα). Οι σημαντικοί εισαγωγείς της περιοχής του ακατέργαστου πετρελαίου είναι η Γαλλία (1.9 εκατομμύριο βαρέλια την μέρα), η Ιταλία (1.8 εκατομμύριο βαρέλια την μέρα), η Ισπανία (1.46 εκατομμύριο βαρέλια την μέρα), και η Τουρκία (601,000 βαρέλια την μέρα). Σημαντικές χώρες διέλευσης είναι η Αίγυπτος με το κανάλι Σουέζ και τη σωλήνωση Sumed του, η Ιταλία με τον Transalpine αγωγό της στην Αυστρία και Γερμανία, και η Τουρκία με το δίκτυο σωληνώσεών της από την ανατολή και τα τουρκικά στενά στη Μαύρη Θάλασσα. Άλλος χώρες που χρησιμοποιήθηκαν μία φορά για τη διέλευση ή μπορούν να γίνουν κέντρα διέλευσης στο μέλλον είναι η Συρία, το Ισραήλ, ο Λίβανος, η Αλβανία, και η Ελλάδα. Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι η σωλήνωση "Janaf" στην Κροατία που χρησιμεύσει ως μια έξοδος εξαγωγής για το - 19 -
ρωσικό πετρέλαιο σε έκτακτες περιπτώσεις. Όταν η εργασία αυτή θα ολοκληρωθεί και το τερματικό στην Αδριατική αρχίσει να εξάγει το ακατέργαστο πετρέλαιο, τα σχέδια κινδύνου διαρροών θα αλλάξουν. Σχήμα 08 OPRC & Non OPRC χώρες Οι βασικές περιοχές κινδύνου για τις συγκρούσεις στη Μεσόγειο είναι τα στενά των Δαρδανελίων, τα Τουρκικά στενά, το στενό του Messina μεταξύ της Σικελίας και της ηπειρωτικής Ιταλίας, και το στενό του Γιβραλτάρ. Μερικά από τα μέτρα που λαμβάνονται για να μειώσουν τον κίνδυνο συγκρούσεων σε αυτές τις περιοχές είναι η απαγόρευση της αλιείας, η απαγόρευση σε οποιοδήποτε σκάφος να αγκυροβολήσει, καθώς επίσης και η διέλευση των σκαφών από ειδικές ναυτικές γραμμές στην περίπτωση του Βοσπόρου και του στενού του Γιβραλτάρ. Όμως τα περισσότερα ατυχήματα έγιναν μέσα ή πολύ κοντά στα σημαντικότερα λιμάνια της Μεσογείου κυρίως στη νότια Ελλάδα, τη βόρεια Ιταλία και τη νότια Γαλλία. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο βαθμό ετοιμότητας για την αντιμετώπιση διαρροών πετρελαίου, από τις 21 χώρες που περιβάλλουν τη Μεσογειακή θάλασσα αφού κάποιες χώρες (π.χ. Κροατία και Κύπρος) έχουν ενημερωμένα και εγκεκριμένα εθνικά σχέδια, κάποιες άλλες έχουν μόνο τις μελέτες σχεδίων (π.χ. Μάλτα και Τουρκία), και τέλος είναι χώρες χωρίς κανένα σχέδιο αντίδρασης (π.χ. Αλβανία και Λίβανος). Διάφορες προσπάθειες καταβάλλονται για να γεφυρώσουν αυτή τη διαφορά μεταξύ των Μεσογειακών χώρων. Οι σημαντικότερες είναι τα αμοιβαία προγράμματα ενίσχυσης και συντονισμού υπό την αιγίδα του UNEP United Nations Environment Programme και του ΙΜΟ που έχουν προκύψει στα νομικά πλαίσια της Συνθήκη της Βαρκελώνης το 1976. Αυτή η Συνθήκη αντιμετωπίζει διάφορα ζητήματα ρύπανσης και έχει επιτύχει την υποστήριξη όλων των κρατών εκτός πλην της Γιουγκοσλαβίας. Ονομάστηκε Κέντρο Απάντησης Έκτακτης Ανάγκης στη Περιφερειακή Θαλάσσια Ρύπανση για τη Μεσόγειο (REMPEC), καθιερώθηκε το 1976 και ήταν πρώτο κέντρο των Ηνωμένων Εθνών του είδους του στον κόσμο στα πλαίσια του προγράμματος περιφερειακών θαλασσών του UNEP. Οι κύριοι στόχοι του είναι να διευκολυνθεί η ανταλλαγή των πληροφοριών, η αμοιβαία ενίσχυση, η βοήθεια για την ανάπτυξη των συστημάτων ετοιμότητας, απάντησης, και η κατάρτιση σε θέματα - 20 -