Αργό Πετρέλαιο: Προσδιοριστικοί Παράγοντες & Προοπτική Τιμής Μάιος 2015 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΩΝ & ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΛΙΔΑ 1
Ρήτρα αποποιήσεως ευθύνης Oι απόψεις, τιμές, ποσά ή/και επιτόκια καθώς και κάθε προφορική ή γραπτή ανάλυση είναι ενδεικτικές, αντανακλούν καλόπιστα γενόμενες παραδοχές και εκτιμήσεις μας, όπως και τη διαθέσιμη σε μας πληροφόρηση για τα σχετικά δεδομένα της αγοράς, δεν θεωρούνται πλήρεις και ακριβείς, έχουν δε αποκλειστικά και μόνο ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν συνιστούν σε καμία περίπτωση προτροπή ή συμβουλή για πραγματοποίηση οποιασδήποτε συναλλαγής. Περαιτέρω, κανένα από τα δεδομένα που αναφέρονται στο παρόν δεν συνιστούν εγγύηση ή ένδειξη για την μελλοντική απόδοση οποιουδήποτε χρηματοπιστωτικού μέσου, ισοτιμίας νομίσματος ή άλλου εμπορικού ή οικονομικού παράγοντα, οι προηγούμενες δε αποδόσεις δεν είναι ενδεικτικές των μελλοντικών. Τα δεδομένα, που παρατίθενται για πληροφοριακούς και μόνο λόγους, έχουν ληφθεί από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες και έχει καταβληθεί κάθε δυνατή επιμέλεια για την ορθή επεξεργασία τους. Ωστόσο τα δεδομένα δεν έχουν επαληθευτεί από την Τράπεζα και δεν παρέχεται καμία εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, για την ακρίβεια, πληρότητα ή εγκυρότητά τους. Ως εκ τούτου, δεν παρέχουμε οποιαδήποτε διαβεβαίωση, ότι οι παραδοχές και εκτιμήσεις μας είναι οι μόνες σωστές, ή ότι η διαθέσιμη σε μας πληροφόρηση είναι πλήρης και ακριβής. Οι απόψεις που διατυπώνονται ισχύουν κατά τη χρονική στιγμή εκδόσεως του εντύπου, αποτελούν προσωπικές απόψεις των αντίστοιχων αναλυτών και υπόκεινται σε αναθεώρηση χωρίς οποιαδήποτε προειδοποίηση. Κάθε επενδυτική απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με ίδια κρίση του επενδυτή και να βασίζεται σε προσωπική ενημέρωση και αξιολόγηση του αναλαμβανόμενου κινδύνου από δικούς του ανεξάρτητους συμβούλους. Η Alpha Bank δεν παρέχει (άμεσα ή έμμεσα) συμβουλευτικές υπηρεσίες, παρά μόνον κατόπιν ρητής έγγραφης συμφωνίας παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, τόσο δε η Τράπεζα όσο και οι διευθυντές, τα στελέχη και οι εργαζόμενοι σε αυτή δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση απώλεια ή ζημία που μπορεί να προκύψει από τη χρήση του παρόντος εντύπου. Η παρούσα ανάλυση δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα ούτε τηρεί τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Εάν έχετε λάβει το παρόν μήνυμα εκ παραδρομής ή δεν είστε ο παραλήπτης στον οποίο απευθύνεται δεν πρέπει, αμέσως ή εμμέσως να χρησιμοποιήσετε, αναπαραγάγετε, τυπώσετε, διανείμετε ή αντιγράψετε μέρος ή το σύνολο αυτού ή συνημμένα σε αυτό έγγραφα. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή, αντιγραφή, επανεκτύπωση ή μετάδοση του παρόντος εντύπου για οποιοδήποτε σκοπό, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη. 2
3/99 1/00 11/00 9/01 7/02 5/03 3/04 1/05 11/05 9/06 7/07 5/08 3/09 1/10 11/10 9/11 7/12 5/13 3/14 1/15 11/15 εκατ. βαρέλια/ημέρα Παγκόσμια προσφορά και ζήτηση αργού πετρελαίου 97 95 93 91 89 87 Παγκόσμια προσφορά και ζήτηση πετρελαίου, 1999-2015 150 140 130 120 110 100 8 7 6 5 4 85 83 81 79 77 75 73 71 69 Παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου (IEA) Παγκόσμια προσφορά πετρελαίου (Energy Intelligence) 90 80 70 60 50 40 30 20 3 2 1 0-1 -2-3 7/15 εκατ. βαρέλια/ημέρα 3/02 11/02 7/03 3/04 11/04 7/05 3/06 11/06 7/07 3/08 11/08 7/09 3/10 11/10 7/11 3/12 11/12 7/13 3/14 11/14 $ /βαρέλι Τιμή Πετρελαίου και υπερβάλλουσα ζήτηση/προσφορά, 2002-2015 Διαφορά παγκόσμιας ζήτησης - προσφοράς Τιμή ΣΜΕ WTI Παγκόσμια Ζήτηση Πετρελαίου (σε εκατ. βαρέλια/ημέρα) Υπουργείο Ενέργειας ΗΠΑ (ΕΙΑ) Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας (ΙΕΑ) ΟΠΕΚ ΔΝΤ Μέσος όρος Έτους Παγμόσμια Ζήτηση Ετήσια Μεταβολή Παγμόσμια Ζήτηση Ετήσια Μεταβολή Παγμόσμια Ζήτηση Ετήσια Μεταβολή Παγκόσμιο ΑΕΠ (%) 2014 92.05 0.86 92.52 0.66 91.28 0.95 3.4 2015 93.09 1.04 93.60 1.08 92.45 1.17 3.5 2016 94.20 1.11 3.8 H υπερβάλλουσα προσφορά πετρελαίου (περί τα 2 εκατ. βαρέλια/ημέρα), εκτιμάται ότι θα περιορισθεί το β εξάμηνο του έτους λόγω ενίσχυσης της ζήτησης. Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg, ΕΙΑ, ΙΕΑ, OPEC, Energy Intelligence Group 3
6/99 1/00 8/00 3/01 10/01 5/02 12/02 7/03 2/04 9/04 4/05 11/05 6/06 1/07 8/07 3/08 10/08 5/09 12/09 7/10 2/11 9/11 4/12 11/12 6/13 1/14 8/14 3/15 εκατ. βαρέλια/ημέρα Παραγωγή πετρελαίου ΟΠΕΚ Ο ΟΠΕΚ στη σύσκεψή του στις 27 Νοεμβρίου 2014 διατήρησε αμετάβλητο το καθοριζόμενο επίπεδο παραγωγής στα 30 εκατ. βαρέλια/ημέρα. Ο Υπουργός Πετρελαίου του Ιράκ ανέφερε ότι στη σύσκεψη συζητήθηκε το ενδεχόμενο μείωσης του επίπεδου παραγωγής κατά 5% (1,5 εκατ. βαρέλια). Σημειώνεται ότι η παραγωγή πετρελαίου παραμένει αμετάβλητη στα 30 εκατ. βαρέλια/ημέρα από τον Ιανουάριο του 2012. Η επόμενη σύσκεψη του ΟΠΕΚ είναι προγραμματισμένη στις 5 Ιουνίου. Διαφαίνεται ότι το επίπεδο παραγωγής πετρελαίου θα διατηρηθεί αμετάβλητο στη σύσκεψη του Ιουνίου, καθώς η τιμή έχει ανακάμψει και παρουσιάζονται ενδείξεις ενίσχυσης της ζήτησης. Η παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας εκτιμάται τον Απρίλιο πλησίον του ιστορικού υψηλού (10 εκατ. βαρέλια/ημέρα). Η Σαουδική Αραβία φαίνεται να αποσκοπεί στην αύξηση του μεριδίου της στην αγορά, καθώς μπορεί να ανεχτεί χαμηλότερη τιμή πετρελαίου συγκριτικά με λοιπές χώρες, εξαιτίας του χαμηλού κόστους εξόρυξης και της ευνοϊκής χρηματοοικονομικής κατάστασης της οικονομίας. 33.000 32.000 31.000 30.000 29.000 28.000 27.000 26.000 25.000 24.000 23.000 22.000 21.000 20.000 Διαχρονική εξέλιξη επιπέδου παραγωγής πετρελαίου ΟΠΕΚ, 1999-2015 Καθοριζόμενο επίπεδο παραγωγής ΟΠΕΚ Παραγωγή πετρελαίου ΟΠΕΚ Παραγωγή Πετρελαίου ΟΠΕΚ (σε εκατ. βαρέλια/ημέρα) Χώρες ΟΠΕΚ 4/30/2015 3/31/2015 4/30/2014 Αλγερία 1,200 1,100 1,120 Αγκόλα 1,680 1,840 1,540 Εκουαδόρ 547 552 558 Ιράν 2,780 2,780 2,840 Ιράκ 3,656 3,750 3,250 Κουβέιτ 2,850 2,850 2,920 Λιβύη 520 480 215 Νιγηρία 1,980 1,900 2,020 Κατάρ 700 675 700 Σαουδική Αραβία 10,000 10,100 9,600 Η.Α.Ε. 2,900 2,800 2,700 Βενεζουέλα 2,482 2,469 2,450 Σύνολο (ΟΠΕΚ 12) 31,295 31,296 29,913 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 4
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 % 7/99 4/00 1/01 10/01 7/02 4/03 1/04 10/04 7/05 4/06 1/07 10/07 7/08 4/09 1/10 10/10 7/11 4/12 1/13 10/13 7/14 4/15 εκατ. βαρέλια/ημέρα Ενδεχόμενη απόσυρση των κυρώσεων στο Ιράν Οι δυτικές χώρες και το Ιράν κατέληξαν στις 2 Απριλίου σε αρχική συμφωνία για τις παραμέτρους του πυρηνικού προγράμματος. Η τελική συμφωνία έχει προγραμματισθεί για τις 30 Ιουνίου και οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ έως ότου επιβεβαιωθεί η εφαρμογή της συμφωνίας. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) θα πρέπει να επιβεβαιώσει την εφαρμογή της συμφωνίας. Οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν προς τις χώρες της Δύσης διαμορφώνονται περί τα 1,1 εκατ. βαρέλια/ημέρα, ενώ πριν την επιβολή κυρώσεων ήταν περί τα 2,5 εκατ. βαρέλια/ημέρα. 4,300 4,100 3,900 3,700 3,500 3,300 3,100 2,900 2,700 2,500 2,300 Παραγωγή Πετρελαίου Ιράν, 1999-2015 Επιβολή κυρώσεων Παραγωγή πετρελαίου Ιράν Εκτιμώμενη παραγωγική δυναμικότητα Ιράν Ο Επικεφαλής Οικονομολόγος της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας (ΙΕΑ), εκτίμησε ότι δεν θα αυξηθεί άμεσα η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν στην περίπτωση που επιτευχθεί τελική συμφωνία τον Ιούνιο. Επισήμανε ότι η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν θα παρουσιάσει αύξηση σε περίοδο 3-5 ετών. 25 20 15 10 5 0-5 Ιράν: Ετήσια μεταβολή εξαγωγών αγαθών, 1998-2015 Περιορισμένη αρνητική επίπτωση εκτιμάται ότι θα έχει στην τιμή του πετρελαίου η ενδεχόμενη τελική συμφωνία του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν τον Ιούνιο, καθώς η παραγωγή πετρελαίου δεν αναμένεται να παρουσιάσει άμεσα σημαντική αύξηση. -10-15 -20-25 -30 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 5
Venezuela Saudi Arabia Canada Iran Iraq Kuwait U.A.E. Russia Libya US Nigeria Kazakhstan Qatar China Brazil Angola Algeria Mexico Norway Ecuador Επιβεβαιωμένα Παγκόσμια Αποθέματα Πετρελαίου 300.0 Επιβεβαιωμένα αποθέματα πετρελαίου 2013 (σε εκατ. βαρέλια) 275.0 250.0 225.0 200.0 175.0 150.0 125.0 100.0 75.0 50.0 25.0 0.0 Τα επιβεβαιωμένα αποθέματα αργού πετρελαίου των χωρών του ΟΠΕΚ αποτελούν περίπου το 72% του συνόλου των αποθεμάτων. Τα υψηλότερα επιβεβαιωμένα αποθέματα αργού πετρελαίου το 2013 ήταν στη Βενεζουέλα (298,3 εκατ. βαρέλια). Στη Ρωσία τα επιβεβαιωμένα αποθέματα το 2013 ήταν 93 εκατ. βαρέλια. Στις ΗΠΑ τα επιβεβαιωμένα αποθέματα το 2013 διαμορφώθηκαν στα 44,2 εκατ. βαρέλια. Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, BP Statistical Review 2014. 6
3/04 9/04 3/05 9/05 3/06 9/06 3/07 9/07 3/08 9/08 3/09 9/09 3/10 9/10 3/11 9/11 3/12 9/12 3/13 9/13 3/14 9/14 δισ. ρούβλια 3/15 $/ βαρέλι 3/00 11/00 7/01 3/02 11/02 7/03 3/04 11/04 7/05 3/06 11/06 7/07 3/08 11/08 7/09 3/10 11/10 7/11 3/12 11/12 7/13 3/14 11/14 εκατ. βαρέλια/ημέρα Η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη χώρα σε παραγωγή ενέργειας στο κόσμο (αργό πετρέλαιο 12,9% της παγκόσμιας παραγωγής, φυσικό αέριο 17,9% της παγκόσμιας παραγωγής, άνθρακας 4,3% της παγκόσμιας παραγωγής). Η παραγωγή πετρελαίου της Ρωσίας διαμορφώνεται σε ιστορικό υψηλό (10,750 εκατ. βαρέλια/ημέρα). Η οικονομία της Ρωσίας επηρεάζεται σημαντικά από τις τιμές ενέργειας. Η υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου το α τρίμηνο 2015 συνέβαλε στην υποχώρηση των εσόδων του προϋπολογισμού της χώρας. Το ΑΕΠ της Ρωσίας παρουσίασε το 2014 αύξηση κατά 0,6%. Το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας εκτιμάτα ότι η οικονομία θα επιστρέψει το 2015 σε ύφεση (3%) για πρώτη φορά από το 2009. Ο προϋπολογισμός της Ρωσίας υποθέτει τιμή πετρελαίου στα $50/βαρέλι. Παραγωγή πετρελαίου Ρωσίας Ο Υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας εκτίμησε ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού θα περιοριστούν το 2015 στα 12,5 τρισ. ρούβλια από 14.5 τρισ. ρούβλια το προηγούμενο έτος. 11,000 10,500 10,000 9,500 9,000 8,500 8,000 7,500 7,000 6,500 6,000 5,500 1600 1450 1300 1150 1000 850 700 550 400 250 100 Παραγωγή πετρελαίου Ρωσίας, 2000-2015 Έσοδα προϋπολογισμού Ρωσίας και τιμή πετρελαίου, 2004-2015 Μηνιαία έσοδα προυπολογισμού Τιμή ΣΜΕ Brent 155 140 125 110 95 80 65 50 35 20 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg, BP Statistical Review 2014, 7
1/07 6/07 11/07 4/08 9/08 2/09 7/09 12/09 5/10 10/10 3/11 8/11 1/12 6/12 11/12 4/13 9/13 2/14 7/14 12/14 5/15 εκατ. βαρέλια/ημέρα 3/99 2/00 1/01 12/01 11/02 10/03 9/04 8/05 7/06 6/07 5/08 4/09 3/10 2/11 1/12 12/12 11/13 10/14 9/15 8/16 7/17 6/18 5/19 4/20 Εκατ. βαρέλια/ημέρα Παραγωγή πετρελαίου ΗΠΑ Η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ διαμορφώνεται σε ιστορικό υψηλό (9,36 εκατ. βαρέλια/ημέρα). Σημαντική η μέση ετήσια αύξηση που κατέγραψε η παραγωγή πετρελαίου το 2013 (14,4%) και το 2014 (16%). Η τρέχουσα παραγωγή (Απρίλιος) διαμορφώνεται πλησίον της μέσης εκτίμησης του έτους του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ (9,33 εκατ. βαρέλια/ημέρα), υποδηλώνοντας μικρή πιθανότητα περαιτέρω αύξησης της παραγωγής στο υπόλοιπο του έτους. Η προοπτική της παραγωγής πετρελαίου είναι ανοδική, ωστόσο ο ρυθμός αύξησης εκτιμάται σημαντικά χαμηλότερος συγκριτικά με το 2013 και 2014. Η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου διαμορφώθηκε τον Απρίλιο σε ιστορικό υψηλό (5,62 εκατ. βαρέλια/ημέρα). Το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ εκτιμά ότι η παραγωγή θα παρουσιάσει το Μάιο μηνιαία υποχώρηση (5,56 εκατ. βαρέλια/ημέρα) για 1 η φορά από το Φεβρουάριο του 2011. Αρνητικός παράγοντας για την παραγωγή η μείωση των επενδύσεων σε εταιρείες εξόρυξης/παραγωγής πετρελαίου μετά τη σημαντική υποχώρηση της τιμής. Θετικά επηρεάζει την τιμή του πετρελαίου η εκτιμώμενη υποχώρηση της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ. 11.00 10.50 10.00 9.50 9.00 8.50 8.00 7.50 7.00 6.50 6.00 5.50 5.00 4.50 4.00 3.50 6.00 5.50 5.00 4.50 4.00 3.50 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 Παραγωγή Πετρελαίου ΗΠΑ, 1999-2020 Παραγωγή πετρελαίου ΗΠΑ Πρόβλεψη Υπουργείου Ενέργειας ΗΠΑ ΗΠΑ: Συνολική παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου, 2007-2015 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg. 8
Νεκρό σημείο τιμής πετρελαίου ανά κατηγορία παραγωγής Το χαμηλότερο κόστος παραγωγής πετρελαίου εκτιμάται στη Μέση Ανατολή περί τα $25/βαρέλι. Το κόστος για την εξόρυξη πετρελαίου στη Ρωσία εκτιμάται στα $54/βαρέλι, συνεπώς στα τρέχοντα επίπεδα της τιμής ($60/βαρέλι) παραμένει συμφέρουσα η παραγωγή πετρελαίου. To μέσο νεκρό σημείο τιμής του πετρελαίου για την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ εκτιμάται περί τα $60/βαρέλι. Συνεπώς, το α τρίμηνο του 2015 με μέση τιμή πετρελαίου στις ΗΠΑ στα $49/βαρέλι έχει αποτέλεσμα εταιρείες να μειώσουν τις ενεργείς πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου. Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Rystad Energy. 9
Εξάρτηση Πετρελαίου Η ενίσχυση της τιμής του πετρελαίου έχει σημαντικότερη αρνητική επίπτωση στις οικονομίες με υψηλό ποσοστό εξάρτησης πετρελαίου (καθαρές εισαγωγές πετρελαίου/παραγωγή πετρελαίου). Η πρόσφατη υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου εκτιμάται ότι έχει θετική επίπτωση στην προοπτική του ΑΕΠ της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ. Σημαντική υποχώρηση παρουσιάζει το ποσοστό εξάρτησης αργού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Το 2014 διαμορφώθηκε περί το 40% από 50% περίπου το 2010. Μέση Ανατολή Πρώην Σοβιετική Ένωση Καναδάς Μεξικό Ν. και Κ. Αμερική Αυστραλία ΗΠΑ Κίνα Ευρώπη Σιγκαπούρη Ιαπωνία Ινδία Εξάρτηση ημερησίας κατανάλωσης πετρελαίου 2013 Στην Ινδία και την Ιαπωνία πάνω από το 75% των αναγκών για κατανάλωση πετρελαίου προέρχεται από εισαγωγές. Η μεγαλύτερη χώρα παραγωγός πετρελαίου παραμένει η Σαουδική Αραβία. Οι χώρες οι οποίες εξάγουν υψηλές ποσότητες πετρελαίου (Μέση Ανατολή, Ρωσία) επηρεάζονται αρνητικά από την υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου. Κυριότερες χώρες σε παραγωγή και κατανάλωση πετρελαίου 2013 (εκατ. βαρέλια/ημέρα) Παραγωγή Πετρελαίου Κατανάλωση Πετρελαίου 1 Σαουδική Αραβία 11.5 ΗΠΑ 18.9 2 Ρωσία 10.8 Ευρώπη 13.6 3 ΗΠΑ 10.0 Κϊνα 10.8 4 Κίνα 4.2 Ιαπωνία 4.6 5 Καναδάς 3.9 Ινδία 3.7 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, BP Statistical Review 2014 10
1950 1952 1954 1956 1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 $ /βαρέλι Γεωπολιτικοί κίνδυνοι 120 Τιμή Πετρελαίου, 1950 2015 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Start Date 11/1/1956 6/1/1967 10/1/1973 11/1/1978 10/1/1980 8/1/1990 4/1/1999 2/2/2002 3/19/2003 1/1/2009 2/1/2011 Major Geopolitical Events Suez War Six Day War (Mideast War) October Arab- Iranian Israeli War Revolution (Mideast War (Internal & Struggle/Emb Embargo/Econ argo) omic Dispute) Outbreak of Iran-Iraq War (Mideast War) Iraq-Kuwait War (Mideast War & Embargo/Eco nomic Dispute) OPEC (ex. Iraq) cuts production in effort to increase prices (Embargo/Eco nomic Dispute) Venezuelan Oil Strike (Internal Struggle) Iraq War (Mideast War) OPEC cuts production targets Libya tensions Production drop (bln barrels/day) Duration in months 2.0 2.0 1.6 3.7 3.0 4.6 3.3 2.0 1.9 4.2 1.5 5 3.1 6.1 6 4.1 12 12 2.5 1.4 36 10 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg, U.S. EIA, BP Statistical Review 11
4/05 11/05 6/06 1/07 8/07 3/08 10/08 5/09 12/09 7/10 2/11 6/00 2/01 10/01 6/02 2/03 10/03 6/04 2/05 10/05 6/06 2/07 10/07 6/08 2/09 10/09 6/10 2/11 10/11 6/12 2/13 10/13 6/14 2/15 9/11 4/12 11/12 6/13 1/14 8/14 % Τιμή πετρελαίου και μακροοικονομικά μεγέθη Η τιμή του πετρελαίου διαπιστώνεται ότι έχει σημαντική επίπτωση στην προοπτική του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός των κυριότερων οικονομιών παρουσίασε υποχώρηση το α τρίμηνο του 2015, κυρίως λόγω της σημαντικής ετήσιας υποχώρησης της τιμής του πετρελαίου (-53%). Σημαντική αρνητική επίπτωση στην οικονομία και είσοδό της σε ύφεση προκύπτει από ενδεχόμενη ραγδαία και μη αναμενόμενη σημαντική ενίσχυση της τιμής του πετρελαίου σε συνδυασμό με υψηλό πληθωρισμό πριν την αύξηση της τιμής. Ο παγκόσμιος δείκτης βιομηχανικής δραστηριότητας παρουσίασε επιβράδυνση το α τρίμηνο, κυρίως λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Η εκτίμηση για ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας το β εξάμηνο του έτους αναμένεται να επηρεάσει ανοδικά τη ζήτηση πετρελαίου. 7.5 7 6.5 6 5.5 5 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% Διαχρονική εξέλιξη ετήσιας μεταβολής παγκόσμιου δείκτη τιμών καταναλωτή και τιμή ΣΜΕ WTI, 2005-2015 Παγκόσμιος δείκτης τιμών καταναλωτή (ΔΝΤ), ετήσια μεταβολή Τιμή ΣΜΕ WTI, ετήσια μεταβολή Τιμή ΣΜΕ WTI και βιομηχανική παραγωγή, 2000-2015 Τιμή ΣΜΕ WTI, ετήσια μεταβολή Βιομηχανική παραγωγή, ετήσια μεταβολή 3/15 % 9% 6% 3% 0% -3% -6% -9% 140 120 100 80 60 40 20 0 15% 12% -20-40 -60-80 -12% -15% Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 12
6/10 8/10 10/10 12/10 2/11 4/11 6/11 8/11 10/11 12/11 2/12 4/12 6/12 8/12 10/12 12/12 2/13 4/13 6/13 8/13 10/13 12/13 2/14 4/14 6/14 8/14 10/14 12/14 2/15 4/15 Εποχικότητα τιμής πετρελαίου Η διαμόρφωση των αποθεμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ (στοιχεία Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ) σε υψηλό (490,9 εκατ. βαρέλια) από καταγραφής των στοιχείων (1982) επηρεάζει αρνητικά την τιμή του πετρελαίου. Διαπιστώνεται ότι τα αποθέματα πετρελαίου στις ΗΠΑ παρουσιάζουν εποχικότητα, καθώς η ζήτηση για καύσιμα διαφοροποιείται ανάλογα με τη χρονική περίοδο και τις καιρικές συνθήκες. Εκτιμάται ότι τους μήνες Ιούνιο Αύγουστο τα αποθέματα πετρελαίου στις ΗΠΑ παρουσιάζουν υποχώρηση κατά μέσο όρο λόγω ενίσχυσης της ζήτησης για καύσιμα εξαιτίας της καλοκαιρινής περιόδου. Η τιμή του πετρελαίου αναμένεται να παρουσιάσει περαιτέρω ανάκαμψη σε περίπτωση που υποχωρήσουν τα αποθέματα πετρελαίου από το τρέχον ιστορικό υψηλό επίπεδο. 122 120 118 116 114 112 110 108 106 104 102 100 98 96 94 $115 $107 $99 $91 $83 $75 $67 $59 $51 $43 $35 Αποθέματα πετρελαίου ΗΠΑ (Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ) 2015 2008 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Μήνας Διαχρονική εξέλιξη τιμής πετρελαίου (ΣΜΕ WTI) και αποθεμάτων πετρελαίου, 2010-2015 Τιμή πετρελαίου (ΣΜΕ WTI) Αποθέματα πετρελαίου DOE, (ανεστραμμένος άξονας) 320,000 340,000 360,000 380,000 400,000 420,000 440,000 460,000 480,000 500,000 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 13
4/04 9/04 2/05 7/05 12/05 5/06 10/06 3/07 8/07 1/08 6/08 11/08 4/09 9/09 2/10 7/10 12/10 5/11 10/11 3/12 8/12 1/13 6/13 11/13 4/14 9/14 2/15 $/βαρέλι Τιμή ΣΜΕ WTI & Δείκτης δολαρίου ΗΠΑ Διατηρείται ισχυρή η αρνητική σχέση του δείκτη δολαρίου ΗΠΑ με την τιμή του πετρελαίου (ΣΜΕ WTI). Οι βασικότεροι λόγοι που δικαιολογούν την αρνητική συσχέτιση είναι: Το πετρέλαιο τιμολογείται σε δολάρια ΗΠΑ, επομένως η υποχώρηση του δολαρίου το καθιστά ελκυστικότερο για τους καταναλωτές εκτός ΗΠΑ. Η διαφοροποίηση των εσόδων των κρατών που παράγουν πετρέλαιο σε νομίσματα εκτός δολαρίου ΗΠΑ. Όταν ενισχύεται η διάθεση για ανάληψη κινδύνου το δολάριο ΗΠΑ συνήθως υποχωρεί, καθώς είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Αντίθετα η τιμή του πετρελαίου ενισχύεται, καθώς θεωρείται επένδυση υψηλού κινδύνου. Διαπιστώνεται ότι σε περίπτωση ενίσχυσης του δολαρίου η επίπτωση στην τιμή του πετρελαίου είναι ισχυρότερη συγκριτικά με την περίπτωση υποχώρησης του δολαρίου. Εκτιμάται ότι η ενίσχυση του δολαρίου κατά 10% θα συνδυαστεί με υποχώρηση της τιμής του ΣΜΕ WTI κατά 23%. Ενώ σε περίπτωση υποχώρησης του δολαρίου η ελαστικότητα εκτιμάται κοντά στη μονάδα. 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 Τιμή ΣΜΕ WTI Τιμή ΣΜΕ WTI και δείκτης δολαρίου ΗΠΑ, 2004-2015 Συντελεστής συσχέτισης 2004-15=72% Δείκτης δολαρίου ΗΠΑ - DXY (ανεστραμμένος άξονας) Εξαρτημένη μεταβλητή: Μηνιαία μεταβολή τιμής ΣΜΕ WTI Δείγμα εκτίμησης: 2004 2015, μηνιαία στοιχεία Αριθμός παρατηρήσεων: 136 Ανεξάρτητες Μεταβλητές Coefficient Std. Error t-statistic Prob. Σταθερά 1.6900 1.0932 1.5459 0.1245 Θετική μηνιαία μεταβολή DXY -2.3047 0.5052-4.5618 0.0000 Αρνητική μηνιαία μεταβολή DXY -1.0630 0.5811-1.8293 0.0696 R-squared 0.2193 Log likelihood -478.0779 Adjusted R-squared 0.2076 F-statistic 18.6804 S.E. of regression 8.2276 Prob (F-statistic) 0.0000 Sum squared residual 9003.20 Durbin-Watson stat 1.6434 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 65 68 71 74 77 80 83 86 89 92 95 98 101 104 14
1/99 9/99 5/00 1/01 9/01 5/02 1/03 9/03 5/04 1/05 9/05 5/06 1/07 9/07 5/08 1/09 9/09 5/10 1/11 9/11 5/12 1/13 9/13 5/14 1/15 % Εκτιμώμενο υπόδειγμα H ετήσια μεταβολή της τιμής του πετρελαίου επηρεάζεται από θεμελιώδεις παράγοντες και μεταβλητές της αγοράς. Στατιστικά σημαντική θετική επίπτωση στην τιμή του πετρελαίου έχει η ενίσχυση της διάθεσης για ανάληψη κινδύνου και η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Στατιστικά σημαντική αρνητική επίπτωση στην τιμή του πετρελαίου έχει η ενίσχυση του δολαρίου ΗΠΑ και των εβδομαδιαίων αποθεμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ. Σημαντική επίπτωση στην τιμή έχουν επίσης ενδεχόμενες διαταραχές στην παραγωγή πετρελαίου. Γεωπολιτικές εξελίξεις διαπιστώνεται ότι επηρεάζουν την τιμή του πετρελαίου. Εκτιμάται ότι η ετήσια αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 1% επηρεάζει θετικά την τιμή του πετρελαίου WTI κατά 2,7%. Ενδεχόμενη αύξηση των αποθεμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ σε ετήσια βάση κατά 1% θα προκαλέσει μείωση της τιμής πετρελαίου κατά 1,2% περίπου. 100 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 Ετήσια μεταβολή τιμής ΣΜΕ WTI και εκτιμώμενης τιμής, 1999-2015 Fitted WTI WTI Dependent Variable: WTI YoY Sample (adjusted): 1999M03 2015M03 Included observations: 193 after adjustments Variable Coefficient Std. Error t-statistic Prob. C 2.478 1.611 1.538 0.126 DXY YoY (-1) -0.515 0.136-3.797 0.000 MSCI_World YoY (-1) 0.365 0.085 4.282 0.000 DOE Inventories YoY (-1) -1.173 0.166-7.045 0.000 INDUSTRIAL_PRODUCTION YoY (-1) 2.718 0.517 5.256 0.000 OPEC_PRODUCTION YoY (-1) -0.371 0.225-1.650 0.101 RESIDUAL (-1) 0.783 0.047 16.564 0.000 R-squared 0.825 Mean dependent var 10.492 Adjusted R-squared 0.819 S.D. dependent var 33.093 S.E. of regression 14.081 Akaike info criterion 8.163 Sum squared resid 36,878 Schwarz criterion 8.281 F-statistic 145.751 Hannan-Quinn criter. 8.211 Prob(F-statistic) 0.000 Durbin-Watson stat 2.050 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 15
Συχνότητα 6/04 12/04 6/05 12/05 6/06 12/06 6/07 12/07 6/08 12/08 6/09 12/09 6/10 12/10 6/11 12/11 6/12 12/12 6/13 12/13 6/14 12/14 6/15 Διαφορά τιμής πετρελαίου τύπου Brent - WTI Η διαφορά τιμής του πετρελαίου τύπου Brent WTI παρουσιάζει υποχώρηση τους τελευταίους δύο μήνες (Απρίλιος: $7/βαρέλι, μέσος όρος 2010-2015: $10,5/βαρέλι), κυρίως λόγω της εκτίμησης για ενίσχυσης της ζήτησης πετρελαίου στις ΗΠΑ. Διαπιστώνεται ότι η διαφορά της τιμής Brent WTI έχει θετική συσχέτιση με το συνολικό ύψος των αποθεμάτων πετρελαίου στο Cushing Oklahoma. Σε περίπτωση ενίσχυσης των αποθεμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ η τιμή του WTI αναμένεται να παρουσιάσει μεγαλύτερη υποχώρηση σε σχέση με την τιμή του Brent. Τα αποθέματα πετρελαίου στο Cushing Oklahoma παρουσίασαν την εβδομάδα έως 24 Απριλίου υποχώρηση για 1 η φορά από Νοέμβριο του 2014. Σημειώνεται ότι η μέση διαφορά της τιμής του πετρελαίου τύπου WTI Brent την περίοδο 1988 2008 ήταν στα - $1,37/βαρέλι, καθώς το WTI θεωρείται καλύτερης ποιότητας αργό πετρέλαιο λόγω τις μικρότερης περιεκτικότητας σε θείο (WTI: 0,24%, Brent: 0,37%). 65,000 60,000 55,000 50,000 45,000 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Αποθέματα πετρελαίου Cushing Oklahoma και διαφορά τιμής Brent - WTI, 2004-2015 Διαφορά Brent - WTI Αποθέματα πετρελαίου, Cushing Oklahoma Ιστόγραμμα διαφοράς Brent - WTI, 2010-2015 -12-10 -8-6 -4-2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Διαφορά Brent - WTI Κανονική κατανομή 30 27 24 21 18 15 12 9 6 3 0-3 -6 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 16
10/07 1/08 4/08 7/08 10/08 1/09 4/09 7/09 10/09 1/10 4/10 7/10 10/10 1/11 4/11 7/11 10/11 1/12 4/12 7/12 10/12 1/13 4/13 7/13 10/13 1/14 4/14 7/14 10/14 1/15 4/15 /βαρέλι συμβόλαια Καθαρές κερδοσκοπικές θέσεις long σε WTI $150 $140 $130 $120 $110 $100 $90 Εξέλιξη τιμής πετρελαίου WTI και καθαρές κερδοσκοπικές θέσεις, 2007-2015 510,000 480,000 450,000 420,000 390,000 360,000 330,000 300,000 270,000 240,000 210,000 $80 $70 180,000 150,000 120,000 $60 $50 90,000 60,000 30,000 $40 $30 Καθαρές κερδοσκοπικές θέσεις Long Τιμή ΣΜΕ WTI 0-30,000-60,000 Οι καθαρές κερδοσκοπικές θέσεις που υποστηρίζουν άνοδο της τιμής του πετρελαίου (WTI) διαμορφώνονται πλησίον του υψηλού (323.092 συμβόλαια) από τον Αύγουστο του 2014. Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 17
1/08 6/08 11/08 4/09 9/09 2/10 7/10 12/10 5/11 10/11 3/12 8/12 1/13 6/13 11/13 4/14 9/14 2/15 7/15 12/15 5/16 10/16 1/08 6/08 11/08 4/09 9/09 2/10 7/10 12/10 5/11 10/11 3/12 8/12 1/13 6/13 11/13 4/14 9/14 2/15 7/15 12/15 5/16 10/16 $ /βαρέλι $ /βαρέλι Εκτίμηση αγοράς για την τιμή του αργού πετρελαίου 145 Τιμή ΣΜΕ WTI, 2008-2016 150 Τιμή ΣΜΕ Brent, 2008-2016 135 140 125 130 115 120 105 110 95 100 85 90 75 80 65 55 45 35 Τιμή ΣΜΕ WTI Future Bloomberg Consensus 70 60 50 40 Τιμή ΣΜΕ Brent Future Bloomberg Consensus Τιμή WTI ($/βαρέλι) Τιμή Brent ($/βαρέλι) 5/5/15 Q2 2015 Q3 2015 Q4 2015 Q1 2016 Q2 2016 Q3 2016 Q4 2016 ΣΜΕ 59.3 58.1 61.5 62.9 63.7 64.2 64.6 65.3 Bloomberg Consensus 52.3 58.0 64.5 68.0 71.0 73.5 73.0 ΣΜΕ 66.7 65.2 68.6 70.0 70.9 71.5 72.2 72.7 Bloomberg Consensus 59.0 63.0 69.0 71.0 74.0 77.5 76.5 Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων, Bloomberg 18
Προοπτική τιμής ΣΜΕ WTI Market Factors Fundamental Factors Geopolitics Short term Momentum Crude Oil Factor Model Variable Proxy Index Outlook Impact Weighting Risk Sentiment MSCI World Equity Index Slightly Positive 1 10% US Dollar DXY Index Slightly Possitve (1) 15% Positioning CFTC Net longs Positive 1 10% Demand Supply US Inventories (EIA) Slightly Negative 1 10% Global Industrial Production Positive 2 10% OPEC Production Stable 0 10% US Shale Oil Production Slightly Negative 1 10% Iran Sanctions Iran Oil Production Outlook Slightly Positive (1) 3.3% Yemen Conflict Yemen Oil Production Slightly Negative 1 3.3% Ukraine-Russia Tensions Russia Energy Exports Stable 0 3.3% Technical Analysis MACD vs MACD Signal Slightly Positive 1 5% Direction Movement Index Positive 2 5% RSI (9-Day) Stable 0 5% Overall Outlook for the next 6-12 months 1 100% Μεταβλητές αγοράς: Η εκτίμηση ότι ο δείκτης δολαρίου θα παρουσιάσει εκ νέου ενίσχυση το β εξάμηνο του έτους αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά την τιμή του πετρελαίου. Ωστόσο, η ενίσχυση των καθαρών κερδοσκοπικών θέσεων long στο WTI σε συνδυασμό με τη διατήρηση της διάθεσης για ανάληψη κινδύνου ευνοούν την τιμή. Θεμελιώδεις μεταβλητές: Η προσδοκία ότι τους μήνες Ιούνιος Αύγουστος τα αποθέματα πετρελαίου στις ΗΠΑ θα παρουσιάσουν υποχώρηση λόγω ενίσχυσης της ζήτησης καύσιμα εξαιτίας της καλοκαιρινής περιόδου και η εκτιμώμενη ενίσχυση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας το β εξάμηνο του έτους αναμένεται να επηρεάσουν ανοδικά την τιμή. Η παραγωγή πετρελαίου του ΟΠΕΚ αναμένεται να διατηρηθεί αμετάβλητη. Η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ αναμένεται να παρουσιάσει ήπια υποχώρηση βραχυπρόθεσμα. Γεωπολιτικοί κίνδυνοι: Περιορισμένη επίπτωση εκτιμάται ότι θα έχει ενδεχόμενη τελική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν τον Ιούνιο. Ήπια ανοδική επίπτωση στην τιμή έχουν οι αεροπορικές επιδρομές στην Υεμένη. Βραχυπρόθεσμη τάση: Ανοδική κίνηση καταδεικνύουν οι δείκτες τάσης βραχυπρόθεσμα. Συνολικά η προοπτική για την τιμή του πετρελαίου (WTI) σε ορίζοντα 12 μηνών είναι ανοδική ($70-$75/βαρέλι). Πηγή: Ανάλυση Αγορών και Προϊόντων 19
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ 210-328 2791 marketanalysis@alpha.gr Πάνος Ρεμούνδος Μαρία Κουτουζή Ιωάννης Κουραβέλος, CFA Κωνσταντίνος Αναθρεπτάκης panos.remoundos@alpha.gr maria.koutouzi@alpha.gr ioannis.kouravelos@alpha.gr konstantinos.anathreptakis@alpha.gr 20