ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΤΜΗΜΑ Α2 ΘΕΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 ΤΜΗΜΑ Α2 ΘΕΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ Απρίλιος 2013

Ερευνητικές ομάδες Ομάδα Α Κεφαλά Νικολέτα Κυριάκη Αλίκη Λιόλιος Ευάγγελος Λούτσης Αλέξανδρος Μπάμπα Μαρία Ομάδα Β Λιάμμα Ιωάννα Μαργαρίτη Μαρία Ντόστας Βασίλης Ντελίμπαση Ειρήνη Ομάδα Γ Καλογήρου Στεφανία Καρά Φρειδερίκη Μπολότση Χριστίνα Λώλη Βεατρίκη Μώκου Γεωργία Ομάδα Δ Μίνη Γεωργία Μπρέστα Ελίνα Νάστου Σταυρούλα Μπούσης Αγγελος Νικολάου Αγγελος Υπεύθυνη καθηγήτρια Γκολφινοπούλου Βασιλική 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ιστορική εξέλιξη των εφημερίδων... 3 Διαφοροποιήσεις των εφημερίδων... 8 Η ιεραρχία στην εφημερίδα... 10 Ο Θεσπρωτικός τύπος στην πορεία του χρόνου... 12 Η ελευθερία του τύπου... 14 Η Ελλάδα μέσα από τα πρωτοσέλιδα... 17 2

Εφημερίδα Ως εφημερίδα χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε έντυπη περιοδική έκδοση της οποίας η περιεχόμενη ύλη αφορά κατά πλειονότητα ειδησεογραφία τρεχόντων γεγονότων της περιόδου στην οποία εκδίδεται (ημερήσια, εβδομαδιαία κ.λπ.). Αυτή είναι και η ουσιώδης διαφορά από το έντυπο περιοδικό. Το σύνολο των εφημερίδων και περιοδικών ονομάζεται γενικότερα Τύπος διακρινόμενος ανάλογα σε "ημερήσιο τύπο", "εβδομαδιαίο τύπο" κ.λπ. ή "περιοδικό τύπο", ειδικότερα για τα περιοδικά. Οι εφημερίδες, όπως ομοίως και τα περιοδικά συγκαταλέγονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Σήμερα με την ηλεκτρονική τεχνολογική εξέλιξη απαντάται και το είδος της "ηλεκτρονικής εφημερίδας".οι εφημερίδες απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό αναγνωστών είτε με ειδησεογραφία γενικού περιεχομένου είτε ειδικού, λαμβάνοντας ανάλογους χαρακτηρισμούς, π.χ. πολιτικές, οικονομικές, αθλητικές κ.λπ. Η εκτύπωσή της γίνεται συνήθως σε χαρτί χαμηλού κόστους. Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ Οι εφημερίδες στην αρχαία Ελλάδα Οι πρώτες εφηµερίδες εντοπίστηκαν αρχικά στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου. Οι «Βασίλειες Εφηµερίδες» όπως τις αποκαλούσαν ήταν ημερήσια φύλλα όπου περιέγραφονταν ότι συνέβαινε καθηµερινά στο βασίλειο της Μακεδονίας.Επίσης περιείχε λεπτοµερή καταγραφή των γεγονότων του πολιτικού και στρατιωτικού κόσµου καθώς και τις προσωπικές ασχολίες του βασιλιά,σπουδαίες ακροάσεις και µερικές πληροφορίες όσον αφορά το οικονοµικά του κράτους.υπεύθυνος για τη σύνταξη των εφηµερίδων ήταν ο Ευµενές ο Καρδιανός τον οποίο ο ίδιος ο Αλέξανδρος είχε διορίσει ως επικεφαλή της εταιρίας ενηµέρωσης και καταγραφής. Τα αντίγραφα αυτών των εφηµερίδων φυλάσσονταν και ήταν απόρρητα στο ευρύ κοινό. Πρόσβαση είχαν µόνο άτοµα απολύτου εµπιστοσύνης του Αλεξάνδρου. Παρ όλο που οι «Βασίλειες Εφηµερίδες» του Αλεξάνδρου είναι γνωστές ακόµα και σήµερα δεν είναι απόλυτα βέβαιο πως ήταν δική του εφεύρεση. Κάποιοι ιστορικοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι εφηµερίδες του Αλεξάνδρου αποτελούσαν τη συνέχεια µιας παλιότερης παράδοσης των Μακεδόνων βασιλιάδων για τη δηµιουργία εφηµερίδων που έπαιρναν το όνοµα του εκάστοτε βασιλιά που νοιάζονταν για τη σύνταξη του. Επίσης σπουδαίο κέντρο τέτοιων εφημερίδων υπο μορφή δελτίων ειδήσεων. Οι πρώτες ελληνικές εφημερίδες Ο Ελληνικός Τύπος γεννήθηκε στα τέλη του 18 ου αιώνα στο χώρο της Ελληνικής διασποράς και στο πλαίσιο ιδιαίτερα ευνοϊκών ιστορικών και κοινωνικών συγκυριών (εποχή διάδοσης των ιδεών του Διαφωτισμού και οικονομικής δύναμης των Ελλήνων της διασποράς). Η πρώτη Ελληνική εφημερίδα εκδόθηκε το 1784 στη Βιέννη - σημαντικό κέντρο Ελληνικού εμπορίου και λίκνο της Ελληνικής δημοσιογραφίας - από τον Ζακυνθινό τυπογράφο και εκδότη Γεώργιο Βεντότη. Ωστόσο, τουρκικές διπλωματικές πιέσεις προς τις αυστριακές αρχές είχαν ως αποτέλεσμα την οριστική παύση της έκδοσης τον Ιούλιο του ίδιου έτους. 3

Η "Εφημερίς" των Μαρκίδων Πουλίων εκδίδεται επίσης στη Βιέννη (1790-1798) δημοσιεύοντας ειδήσεις για τη Γαλλική Επανάσταση και διάφορα ευρωπαϊκά γεγονότα, αλλά και πληροφορίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον Ελληνισμό της εποχής. Η έκδοσή της εφημερίδας αυτής συνδέεται άμεσα με τις ελπίδες περί κοινωνικής αλλαγής που γέννησε η Γαλλική Επανάσταση μεταξύ των βαλκανικών λαών. Παρόλο που η εφημερίδα έκλεισε λόγω της σχέσης των εκδοτών της με το Ρήγα Βελεστινλή και των επαναστατικών του ιδεών, η ιστορία του Ελληνικού τύπου είχε ήδη σημειώσει τα πρώτα της ουσιαστικά βήματα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1811-1821 στα τυπογραφεία της Βιέννης και του Παρισιού εκδίδονται πολλά έντυπα. Το 1811 ο κληρικός Άνθιμος Γαζής εκδίδει την 4

δεκαπενθήμερη εφημερίδα "Λόγιος Ερμής" με την άδεια της αυστριακής κυβέρνησης, εφημερίδα η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο πνευματικών αναζητήσεων και αμέτρητων φιλολογικών συζητήσεων. Στο Παρίσι εκδίδεται η "Αθηνά", η "Μέλισσα" και το "Μουσείον". Στο Λονδίνο εκδίδεται η "Ίριδα". Όσον αφορά τις εκδόσεις σε Ελληνικό έδαφος, το 1812 εκδίδεται στα Επτάνησα η "Ιονική". Ως πρώτη επίσημη Ελληνική εφημερίδα χαρακτηρίζεται η "Σάλπιγξ Ελληνική" του Ιωάννη Τόμπρου με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η οποία εκδόθηκε την 1η Αυγούστου του 1821 στην Καλαμάτα, ταυτόχρονα με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η Ελληνική συγκυρία είναι καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη του Τύπου στη χώρα. Η νέα πραγματικότητα του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα θέτει νέους στόχους και απαιτεί νέες επιλογές. Οι εφημερίδες του αγώνα αφενός προσπαθούν να καλύψουν την επικαιρότητα των πολεμικών εξελίξεων κι αφετέρου να ενημερώσουν για γενικότερα πολιτικά και κοινωνικά θέματα, δημοσιεύοντας άρθρα πολιτικής θεωρίας, κρίνοντας την εξουσία και πρεσβεύοντας τις αρχές της ελευθεροτυπίας. Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα "Αιτωλική" ενώ το 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα "Ελληνικά Χρονικά" στο Μεσολόγγι. Η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» εκδόθηκε στο στις 1824πρωτοβουλία και εξοπλισμό που διέθετε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.Εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας ήταν ο Ελβετός φιλλέληνας γιατρός Ιάκωβος Μάγερ. Εκατό φύλλα από κάθε έκδοση διανέμονταν δωρεάν στους κατοίκους του Μεσολογγίου με έξοδα της Διοικήσεως Δυτικής Ελλάδος, εφόσον η εφημερίδα ήταν ημιεπίσημο όργανο της Διοικήσεως Δυτικής Ελλάδος. Η έκδοσή τους συνέπεσε με την πιο ηρωική περίοδο για την εξέλιξη του Αγώνα στη Δυτική Στερεά Ελλάδα -από την Πρωτοχρονιά του 1824 μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου του 1826. Στο διάστημα όμως αυτό σημειώθηκαν αρκετές διακοπές στην έκδοσή τους που οφείλονταν στα δεινά του πολέμου και τις τραγικές συνθήκες που δημιούργησε ο γενικός αποκλεισμός της πόλης του Μεσολογγίου από τις στρατιές του Κιουταχή και του Ιμπραήμ, η έλλειψη εφοδίων κι ο λιμός που ακολούθησε. Στα επόμενα χρόνια εκδίδονται πολλοί τίτλοι εφημερίδων μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η "Εστία" που εκδόθηκε από τους αδελφούς Κύρου και εξακολουθεί να 5

εκδίδεται μέχρι και σήμερα. Η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα θεωρήθηκε η "χρυσή εποχή" των εφημερίδων. Η ραγδαία εξέλιξη των τεχνικών μέσων, η πρόοδος των μέσων επικοινωνίας και η οικονομική ενίσχυση των εφημερίδων επηρεάζει ριζικά την ύλη και εμφάνισή τους. Οι κυκλοφορίες αυξάνονται εκθετικά και τα πρώτα σωματεία δημοσιογράφων και διευθυντών εφημερίδων εμφανίζονται. Από το 1935 μετά την ψήφιση του "νόμου περί Δημοσιογραφικών Συλλόγων" στην Αθήνα παρέμεινε μόνο η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α). Κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά εκδόθηκαν στην Αθήνα οι εξής εφημερίδες: Έθνος, Eλευθεροτυπία, Ελεύθερος Τύπος, Βαλκανικός Ταχυδρόμος, Πολιτεία, Καθημερινή, Βραδυνή, Αθηναϊκή, Χρονικά, Ελεύθερον Βήμα, Ελεύθερος Λόγος, Δημοκρατία, Εφημερίς της Ελλάδας, Πρόοδος, Ριζοσπάστης. Η πρώτη εφημερίδα που βγήκε μετά την απελευθέρωση του 1827, ήταν η εφημερίδα «Αιώνας» που την έκλεισαν οι «δημοκρατικοί της Γαλλίας» το 1857. Κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) διακυβέρνησης της χώρας από τη στρατιωτική χούντα λειτουργούν οι εφημερίδες "Βραδυνή", "Απογευματινή", "Βήμα", και "Τα Νέα" ενώ διακόπτουν την έκδοσή τους το "Έθνος" η "Καθημερινή" η "Μεσημβρινή", η "Αυγή" και η "Αθηναϊκή". Μετά τη μεταπολίτευση οι εφημερίδες αυτές επανεκδόθηκαν, ενώ στην περίοδο 1974-1988 πρωτοεκδόθηκαν οι ημερήσιες εφημερίδες "Αυριανή", "Ελεύθερη Ώρα", "24Ώρες", "Πρώτη" και "Δημοκρατικός Λόγος". Έως τα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχαν στην Ελλάδα περίπου 300 εφημερίδες, τοπικής, περιφερειακής και πανελλαδικής εμβέλειας. Η πιο παλιά σήμερα εκδιδομένη εφημερίδα και με μεγάλη κύρος και σοβαρότητα, είναι η «ΕΣΤΙΑ» από το 1880. Εφημερίς της Κυβερνήσεως Η πρώτη σελίδα του πρώτου Φύλλου της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, 1833 Η Εφημερίς της Κυβερνήσεως αποτελεί το μόνο κατά το Σύνταγμα επίσημο και υποχρεωτικό μέσο δημοσιοποίησης των νομικών πράξεων των οργάνων της Ελληνικής 6

Δημοκρατίας, καθώς και των νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, δια της οποίας αποκτούν ισχύ. Η Εφημερίς της Κυβερνήσεως άρχισε να εκδίδεται στις 28 Φεβρουαρίου 1833 (νέο ημερολόγιο) και σήμερα όλα τα τεύχη της διατίθενται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδίκτυο. Επίσημες εφημερίδες προ ανεξαρτησίας Περίπου με τον ίδιο χαρακτήρα με την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εκδίδονται προηγουμένως ο Φίλος του Νόμου (1824-1825), η Γενική Εφημερίς της Ελλάδος (18251832) με εντολή του Εκτελεστικού, ο Ελληνικός Μηνύτωρ, λίγο αργότερα το 1832 η Εφημερίς της Ελλάδος και στη συνέχεια η Εθνική Εφημερίς (17 Απριλίου 1832). Τα έντυπα αυτά αφιέρωναν όλη ή μέρος της ύλης τους σε επίσημες αποφάσεις του κράτους. Ίδρυση Η Εφημερίς της Κυβερνήσεως ιδρύθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα αριθ. 2 της 1/13 Φεβρουαρίου 1833 και αποτελεί μια από τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες της Αντιβασιλείας του Όθωνα. Το εν λόγω Βασιλικό Διάταγμα δημοσιεύθηκε στο υπ αριθ. 1 φύλλο της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ.) στις 16/28 Φεβρουαρίου 1833 και ειδικότερα στο άρθρο 1 ανέφερε: «Όλοι οι φέροντες την ημετέραν υπογραφήν νόμοι και διατάγματα, όλαι αι δημοσιότητος χρήζουσαι διατάξεις και διακηρύξεις των ημετέρων υπουργείων, έτι δε αι περί διορισμών και προβιβασμών εις τας δημοσίους υπηρεσίας, και αι περί παραιτήσεων ειδοποιήσεις, θέλουν δημοσιεύεσθαι του λοιπού δια μιας επισήμου εφημερίδος, ήτις θέλει φέρει το όνομα Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, και εκδίδεσθαι υπό την εφορίαν του ημετέρου επί των Εσωτερικών Γραμματέως της Επικρατείας». Η Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος μέχρι τις 5 Νοεμβρίου 1834 (αριθ. φύλλου 40) εκδιδόταν στο Ναύπλιο, ενώ από τις 21 Δεκεμβρίου 1834, μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, συνέχισε η έκδοσή της στην Αθήνα, όπου και εξακολουθεί να εκδίδεται από το πρώην Βασιλικό και ήδη Εθνικό Τυπογραφείο αδιαλείπτως μέχρι σήμερα. Ο επίσημος τίτλος της σήμερα είναι Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας. Από την πρώτη ημέρα της έκδοσής της στις 16/28 Φεβρουαρίου 1833 και μέχρι τον Ιούνιο του 1835, δηλαδή κατά τη διάρκεια της Αντιβασιλείας, η τότε Εφημερίς της Κυβέρνησης του Βασιλείου της Ελλάδος εκδιδόταν δίγλωσση. Κάθε σελίδα περιελάμβανε δύο στήλες, η αριστερή στήλη ήταν γραμμένη στην ελληνική και η δεξιά στη γερμανική γλώσσα. Και τα δύο κείμενα είχαν την αυτή ισχύ. 7

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ Οι εφημερίδες παραδοσιακά χαρακτηρίζονται από την ώρα έκδοσής τους (πρωινές, μεσημβρινές, απογευματινές), την περιοδικότητα έκδοσής τους, (ημερήσιες, εβδομαδιαίες κ.λπ.) και σε έκτακτες εκδόσεις, ως "έκτακτα παραρτήματα" των κυρίων εκδόσεών τους. Επίσης διαφέρουν σε άλλα χαρακτηριστικά: Μέγεθος φύλλου 1. Ευρύ, 600mm με 380mm, συνήθως από τα πιο σοβαρά έντυπα. Παράδειγμα οι New York Times έως το 2004 2. Στενό, γνωστό και ως ταμπλόιντ, 380mm με 300mm. Χρησιμοποιείται από έντυπα εντυπωσιασμού, όπως η αγγλική Sun. 3. Βερολίνου ή μίντι, 470mm με 315mm, χρησιμοποιείται από έντυπα όπως Le Monde, La Stampa, The Guardian. 4. Υπάρχουν και άλλα μεγέθη, όπως το 35Χ50 εκατοστών. Χρησιμοποιείται και από τοπικές εφημερίδες, όπως η Ηχώ Ιλίου-Πετρούπολης και η εφημερίδα Αιγάλεω. Ύλη Γενικού ενδιαφέροντος (πολιτική, πολιτιστική). Επιστημονική (επιστημονικών φορέων, ή ομάδων). Αθλητική Οικονομική (ανεξάρτητη ή σαν ένθετο σε πολιτική εφημερίδα). Κοινωνική (με κοινωνικά σχόλια). Κίτρινος τύπος Χώρος διάδοσης Τοπική Περιφερειακή Εθνική Διεθνής Τρόπος διανομής/χρηματοδότησης Περίπτερα Συνδρομητές (ταχυδρομείο, εταιρείες διανομής τύπου). Ελεύθερη (σε σταθμούς μετρό, μπαρ, γραφεία κτλ) Διαφημιστική (διανέμεται με το ταχυδρομείο, ή ωρομίσθιο προσωπικό) Xρώμα Άσπρο (το συνηθέστερο) Κίτρινο (από πολλές οικονομικές) Ροζ (χαρακτηριστικό της La Gazzetta dello Sport) Σομόν (οικονομικές, χρηματιστηριακών πληροφοριών). 8

Ιδιαίτερη κατηγορία εφημερίδων αποτελούν οι επίσημες κρατικές εφημερίδες. Οι εφημερίδες αυτές εκδίδονται με ευθύνη αρμόδιων κρατικών αρχών (π.χ. Κυβέρνηση) και περιέχουν κείμενα που η δημοσίευσή τους επιβάλλεται από διάταξη κάποιου Νόμου, είτε κείμενα που δημοσιοποιούνται προς τους πολίτες στο πλαίσιο των αρχών της διαφάνειας και της φανερής δράσης της Δημόσιας Διοίκησης. Επίσημη εφημερίδα του Ελληνικού κράτους είναι η Εφημερίς της Κυβερνήσεως, που εκδίδεται από το Εθνικό Τυπογραφείο. Άλλη μια διαφοροποίηση που προέκυψε την σύγχρονη εποχή είναι το φυσικό μέσο. Έτσι εκτός από τις έντυπες υπάρχουν και οι ηλεκτρονικές εφημερίδες. 9

Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Η ιεραρχία στην εφημερίδα. Από εφημερίδα σε εφημερίδα η διάρθρωση μπορεί να έχει διαφοροποιήσεις, οι οποίες δεν αλλάζουν τη γενικότερη δομή της. 1. ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ή ΕΚΔΟΤΗΣ: Η κορυφή της πυραμίδας στην οποία μπορεί να είναι οι χρηματοδότες που αποτελούν την ανώνυμη εταιρία που εκδίδει την εφημερίδα ή κάποιο φυσικό πρόσωπο που κατέχει το 100% των μετοχών της Εφημερίδας. 2. ΙΔΡΥΤΗΣ: Μνημονεύεται στην ταυτότητα της εφημερίδας και δεν είναι απαραίτητο να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον εκδότη. 3. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Ο άνθρωπος του εκδότη. Πρόκειται για έμπειρο δημοσιογράφο με πολυετή παρουσία και προσφορά στο επάγγελμα, με διοικητικές ικανότητες. 4. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Είναι ο δεύτερος στην ιεραρχία και ουσιαστικά εκείνος που συντονίζει όλο το δημοσιογραφικό δυναμικό της εφημερίδας και δεν ασχολείται με διοικητικά θέματα. 5. ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Η θέση θεσμοθετήθηκε έπειτα από το 1985. Πρόκειται για τιμητικό τίτλο που δίνεται σε κάποιο παλιό δημοσιογράφο, στέλεχος της εφημερίδας, ο οποίος είτε με την παρουσία του προσδίδει κύρος στο έντυπο είτε τα κείμενά του έχουν απήχηση στο αναγνωστικό κοινό ή και τα δύο. 6. ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ δημοσιογράφων και επιτελικών στελεχών της εφημερίδας. Κατευθύνει τους δημοσιογράφους και έχει στενή συνεργασία με τους αρχισυντάκτες των τμημάτων ή τους προϊσταμένους των τμημάτων και τον αρχισυντάκτη ύλης. Θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε και «αρχιτέκτονα» της εφημερίδας. 7. ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ή προϊστάμενοι: Πρόκειται για έμπειρους δημοσιογράφους οι οποίοι συντονίζουν και κατευθύνουν τους ρεπόρτερ. 8. ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΥΛΗΣ: Έχει την ευθύνη υλοποίησης των εντολών του αρχισυντάκτη για το σχεδιασμό και το κλείσιμο των σελίδων. 9. ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ ΥΛΗΣ: Είναι οι γνωστοί «υλατζήδες» οι οποίοι «ζωγραφίζουν τις σελίδες της εφημερίδας, στο πλαίσιο των εντολών και των κατευθύνσεων που αφορούν την «οπτική» γραμμή του εντύπου. 10. ΑΝΑΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: Ονομάζονται και «ρηράιτερς». Είναι δημοσιογράφοι με τεράστια πείρα οι οποίοι επεμβαίνουν στα δημοσιογραφικά κείμενα προκειμένου να τα περιορίσουν σε μέγεθος, να δώσουν όμοιο ύφος ή να τα συνδέσουν με άλλα που αφορούν το ίδιο γεγονός. 10

11. ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΙ: Το χαμόγελο της εφημερίδας. Τα σκίτσα αξίζουν όσο χίλιες λέξεις και συνήθως αφορούν πρόσωπα ή γεγονότα που σχετίζονται με την πολιτική ζωή του τόπου. Οι σκιτσογράφοι είναι πάντα καυστικοί και πολλές φορές ενοχλητικοί, για εκείνους που περνάνε από το πενάκι τους. 12. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ: Όλες οι εφημερίδες που εκδίδονται στην πρωτεύουσα έχουν πολυμελές τμήμα στη Θεσσαλονίκη και γραφεία στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας μας. Εφοδιάζουν την εφημερίδα με ειδήσεις από τον τόπο διαμονής και εργασίας τους. 13. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: Οι εφημερίδες έχουν μόνιμους ανταποκριτές στις εξής πρωτεύουσες: Άγκυρα, Βερολίνο, Βρυξέλλες, Λευκωσία, Λονδίνο, Μόσχα, Ουάσιγκτον ( και Νέα Υόρκη), Παρίσι, Ρώμη. Όλα όσα συμβαίνουν σε άλλες χώρες γίνονται γνωστά από τα πρακτορεία ειδήσεων. Στα σημεία του πλανήτη που γίνεται κάποιο σημαντικό γεγονός και δεν υπάρχει ανταποκριτής στέλνεται ένας έμπειρος ρεπόρτερ, ο ΑΠΕΣΤΑΛΜΕΝΟΣ. Αυτό μπορεί να γίνει και σε μέρη που υπάρχει ανταποκριτής αν το γεγονός έχει εξαιρετική σημασία. 14. ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ: Πρόκειται για δημοσιογράφους με εμπειρία οι οποίοι είτε ως επικεφαλής ομάδας είτε μόνοι τους ερευνούν κάποιο μεγάλο θέμα. 15. ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ: Επώνυμα διατυπώνουν την άποψή τους για μεγάλα θέματα ή γράφουν την άποψή τους για λογαριασμό της εφημερίδας. 16. ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Αναλύουν στοιχεία που συνήθως αφορούν δημοσκοπήσεις, αποτελέσματα εκλογών, εξετάσεων. 17. ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Ο τίτλος καλύπτει μεγάλο αριθμό ανθρώπων, όχι απαραίτητα δημοσιογράφων, οι οποίοι τροφοδοτούν την εφημερίδα με ύλη για διάφορα θέματα (κυνήγι, ψάρεμα, αυτοκίνητο, Η/Υ, ταξιδιωτικά, επιστημονικές μελέτες). 18. ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ: Ο σημαντικότερος άνθρωπος σε μια εφημερίδα από εκείνους που δεν γράφουν. Είναι γνωστό πως μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις. 11

Ο ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Οι πρώτες εφημερίδες κυκλοφόρησαν, μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, στην κατοχή και την εμφύλια σύρραξη, ως μια προσπάθεια συμβολής στο κοινό αγώνα για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων της περιοχής, τα οποία δημιουργήθηκαν από την τριπλή κατοχή 1940-1944, καθώς και από το γεγονός ότι η περιοχή μας υπήρξε θέατρο συγκρούσεων και στον εμφύλιο πόλεμο, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική ερήμωση δεκάδων ορεινών κυρίως χωριών και περιοχών, ο πληθυσμός των οποίων ακολούθησε το δύσκολο δρόμο της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης, στερώντας έτσι από τον τόπο, το απαραίτητο σε ποσότητα και ποιότητα ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο χρειαζόταν τόσο πολύ για την επίτευξη υψηλών ρυθμών οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Μέσα σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες, η έκδοση μιας εφημερίδας ήταν ένας πραγματικός άθλος, που οφείλονταν κυρίως στο μεράκι και τις ικανότητες όσων ανέλαβαν τις σχετικές πρωτοβουλίες. Όπως είναι ευνόητο η έκδοση των εφημερίδων αυτών δεν απέβλεπε σε κάποιο σοβαρό οικονομικό όφελος αλλά στην ενημέρωση των Θεσπρωτών, την ανάπτυξη των προβλημάτων τους και την προώθηση των ενδεδειγμένων λύσεων. Τα τελευταία χρόνια καθημερινές κυρίως εφημερίδες της Θεσπρωτίας, εκμεταλλευόμενες την πρόοδο των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών και εφαρμόζοντας τις σχετικές σύγχρονες μεθόδους, έχουν βελτιώσει εντυπωσιακά τους όρους και την μορφή της έκδοσής τους, με αποτέλεσμα να μετατραπούν σε μοντέρνα μέσα ενημέρωσης, που ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις εφημερίδες μεγαλύτερων επαρχιακών πόλεων. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν ακόμη σοβαρά προβλήματα, καθώς τόσο η πολιτεία δεν βοηθάει όσο ίσως θα μπορούσε τον περιφερειακό τύπο, αλλά κι οι αντικειμενικές οικονομικές δυνατότητες της περιοχής μας, δεν επιτρέπουν πάντοτε την απρόσκοπτη εκδοτική ανάπτυξη μιας εφημερίδας. Το σίγουρο είναι πάντως όπως αποδεικνύεται και από την πρόσφατη εμπειρία των τελευταίων ετώνότι όσο αναπτύσσεται οικονομικά και κοινωνικά η περιοχή μας, τόσο θα βελτιώνονται οι προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας αυτής. ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 1. ΘΕΣΠΡΩΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ 2. ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ 3. ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ 4. ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΗ 5. ΕΓΝΑΤΙΑ 6. ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ 7. ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ 8. ΒΔΕΛΛΑ 9. ΕΘΝΙΚΑ ΝΕΑ 10. Η ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 11. ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ 12. ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΤΩΝ ΦΙΛΙΑΤΩΝ 12

13. ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ 14. ΤΙΤΑΝΗ 15. ΤΑ ΝΕΑ ΤΩΝ ΦΙΛΙΑΤΩΝ 16. ΤΟΛΜΗ 13

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Η ελευθερία του Τύπου παραμένει, όπως πάντοτε, προβληματική, ακόμη και σε χώρες όπου θα μπορούσε να θεωρηθεί ως δεδομένη. Στη Γαλλία, σύμφωνα με το Γκωλικό Σύνταγμα του 1959, κατασχέσεις εφημερίδων γίνονταν μέχρι το 1965. Μια επιτυχημένη ένσταση κατά του κράτους έθεσε τέρμα σε αυτές, αλλά η κυβερνητική ευαισθησία διατηρήθηκε και έτσι η κάλυψη τόσο της αρρώστιας του προέδρου Ζωρζ Πομπιντού, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όσο και του πολέμου στο Τσαντ υπήρξε υποτυπώδης. Το 1980 η κυβέρνηση άσκησε δίωξη κατά του Διευθυντή της Le Monde με την κατηγορία ότι << δυσφημούσε>> τα γαλλικά δικαστήρια με άρθρα που επέκριναν αμφιλεγόμενα δικαστικές αποφάσεις. Στις κομμουνιστικές χώρες η ελευθερία του Τύπου αντικρίζεται από εντελώς διαφορετική σκοπιά. Ο Τύπος είναι ένα όπλο της κυβέρνησης, ένα όργανο κοινωνικού ελέγχου και μέσο διαπαιδαγώγησης και κινητοποίησης των μαζών, με μεγάλη έμφαση στην <<αυτοκριτική>>. Η κρατική υπηρεσία λογοκρισίας στη Σοβιετική Ένωση είναι γνωστή ως Γκλάβλιτ. Μόνο κορυφαία κομματικά μέλη γίνονται συντάκτες σπουδαίων εφημερίδων. Κατά την κομμουνιστική άποψη, η ελευθερία του Δυτικού Τύπου είναι απατηλή, γιατί οι λίγοι πλούσιοι ελέγχουν ό,τι πρόκειται να τυπωθεί, ενώ στις κομμουνιστικές χώρες όλοι έχουν ελεύθερη πρόσβαση στον Τύπο. Και είναι αλήθεια ότι πολλές πληροφορίες παρέχονται από εργάτες και αγρότες ανταποκριτές για επιτεύγματα και αποτυχίες. Στον βαθμό αυτόν οι εφημερίδες είναι ένα <<βήμα>> για τον λαό. Όπου υπάρχουν ισχυρά ρεύματα διαφωνιών γύρω από καθιερωμένες έννοιες, είναι πιθανόν να προκύψει ένας παράνομος Τύπος. Άλλωστε η παράνομη κυκλοφορία εφημερίδων είναι τόσο παλιά όσο και η τέχνη της εκτύπωσης. Στη ναζιστικοκρατούμενη Ευρώπη υπήρχαν πολλές τέτοιες εκδόσεις, που αναπτέρωναν το ηθικό των λαών με τη διάδοση νέων από την Αντίσταση και για τις πολεμικές επιτυχίες των Συμμάχων. Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια ο όρος <<παράνομος Τύπος>> εφαρμόστηκε στο <<samizdat>> (<<αυτοεκδιδόμενος Τύπος>>) στη Σοβιετική Ένωση, όπου κάποια ανάσα φιλολογικής ελευθερίας εξακολουθεί να διατηρείται σε πείσμα των επίσημων καταπιεστικών μέτρων. Ειδήσεις αυτού του είδους, μαζί με πληροφορίες για θέματα όπως δίκες και διώξεις για δραστηριότητες Τύπου <<samizdat>>, θρησκευτικές εκδηλώσεις και διαδηλώσεις, κυκλοφορούν μυστικά σε ένα έντυπο τιτλοφορούμενο <<Χρονικό Τρεχόντων Γεγονότων>> αντίτυπα του οποίου φτάνουν και στη Δύση. Αλλά ούτε και η Δύση στερείται του <<παράνομου>> Τύπου της, που είναι ευρύτερα γνωστός γιατί δεν συνεπάγεται τους κινδύνους που συνοδεύουν τα <<samirdat>>. Ο Τύπος αυτός στη Δύση κυκλοφορεί σε 14

πλήθος σποραδικά έντυπα, κυρίως στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, αλλά ακόμη και στη Δυτική Ευρώπη, εκδιδόμενο από νέους ως έκφραση κοινωνικής διαφωνίας. Στις ακραίες περιπτώσεις προπαγανδίζει διαφορετικές δέσμες αξιών και στον τομέα της ψυχαγωγίας ρέπει σαφώς προς την πορνογραφία και τις σύγχρονες ροπές της νεολαίας. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως είναι η Village Voice της Νέας Υόρκης και η Time Out του Λονδίνου ο <<κρυφός>> Τύπος γίνεται <<φανερός>> με μεγάλη σταθερή κυκλοφορία. Οι περιπέτειες της ελεύθερης έκφρασης Από τον Πρώτο Καταστατικό Χάρτη της χώρας το 1822 παραχωρήθηκε το δικαίωμα στους Έλληνες. Δεν έλειψε, όμως, η καταστρατήγησή του και όχι μόνο σε περιόδους δικτατορικών καθεστώτων. Mπορεί η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα να έχει καθιερωθεί από το 1822, με το άρθρο 8 του Συντάγματος της Επιδαύρου. Όμως οι συχνές εκτροπές πολλές φορές κατάργησαν αυτή τη θεμελιώδη δημοκρατική αρχή ή την κατέστησαν ανενεργή, γράμμα κενό περιεχομένου. Δεν έλειψαν λουκέτα σε εφημερίδες, επιδρομές σε τυπογραφεία, φυλακίσεις δημοσιογράφων ή ακόμα και εν ψυχρώ δολοφονίες. Η λογοκρισία ήταν το πιο συνηθισμένο όπλο στα χέρια των αυταρχικών εξουσιών, από τον Άρμανσμπεργκ μέχρι τον Πάγκαλο, τον Κονδύλη, τον Μεταξά και τον Παπαδόπουλο. Λογοκρισία ονομάζεται ο έλεγχος, με εξουσία απαγόρευσης, που ασκείται από ειδική υπηρεσία στα Μέσα Ενημέρωσης και στην Τέχνη με σκοπό να εμποδιστεί η διάδοση πληροφοριών και ιδεών, που αντιτίθενται στις απόψεις της κυβέρνησης. Αποτελεί το κυριότερο μέσο για τον έλεγχο του λόγου. Τέτοιου είδους καταστάσεις απαγορεύονταν από το πρώτο κιόλας ελληνικό Σύνταγμα. Ανέφερε: «Οι Έλληνες έχουσι το δικαίωμα να κοινοποιούσι και άλλως πώς, και διά των Τύπων, τας κρίσεις των». Έθετε τρεις περιοριστικούς όρους: * «Να μη γίνεται λόγος κατά της χριστιανικής θρησκείας». * «Να μην αντιβαίνουσι εις τας αρχάς της ηθικής». * «Ν' αποφεύγωσι πάσαν προσωπικήν ύβριν». Ο Όθων με την έλευσή του στην Ελλάδα κατάργησε τους δημοκρατικούς θεσμούς. Εγκαθίδρυσε καθεστώς Απόλυτης Μοναρχίας. Χρειάστηκε η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 για να καθιερωθεί η Συνταγματική Μοναρχία. Το Σύνταγμα του 1844 όριζε ότι «ο Τύπος είναι ελεύθερος». Η φράση αυτή επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα σε όλους τους θεμελιώδεις νόμους του κράτους μέχρι σήμερα. Στις συνθήκες του 19ου αιώνα η πραγματικότητα διαμορφωνόταν πολύ διαφορετικά από τις προθέσεις του νομοθέτη. Αυτή τη φράση για τον Τύπο, που είναι ελεύθερος, σατίρισε με τον καυστικό στίχο του ο Αλέξανδρος Σούτσος: «Είν' ελεύθερος ο Τύπος, φτάνει μόνο να μην βλάψεις/ της Αρχής τους Υπαλλήλους,/ τους Κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών τους φίλους./ Είν' ελεύθερος ο Τύπος φτάνει μόνον να μη γράψεις». Ο Αλέξανδρος Σούτσος αντιπολιτεύτηκε τόσο τον Καποδίστρια όσο και τον Όθωνα. 15

Ο Καποδίστριας τον εξόρισε στην Ύδρα. Εκεί εκτοπίζονταν οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί, που στηλίτευαν την πολιτική του κυβερνήτη. Ο Όθων προχώρησε σε κατασχέσεις των έργων του, σε διώξεις και φυλακίσεις. Ήταν η εποχή που εξέδιδε την εφημερίδα «Ελληνική Πλάστιγξ». Οι απαγορεύσεις και οι διωγμοί για τη μαχητική δημοσιογραφία συνεχίστηκαν. Το 1874 κλείστηκε στη φυλακή ο Χαρίλαος Τρικούπης για το άρθρο του «Τις πταίει;», που δημοσιεύτηκε στους «Καιρούς». Επέκρινε τον βασιλιά, επειδή είχε διορίσει πρωθυπουργό τον Δημήτριο Βούλγαρη, που ήταν ισχνή μειοψηφία στη Βουλή. Το 1890 πέθανε στη φυλακή ο πρωτοπόρος σοσιαλιστής Ρόκκος Χοϊδάς. Είχε καταδικαστεί για τη μαχητική τους αρθρογραφία εναντίον των αυθαιρεσιών του Θρόνου. Το 1922 δολοφονήθηκε ο Ανδρέας Καβαφάκης, που εξέδιδε τον (βενιζελικού προσανατολισμού τότε) «Ελεύθερο Τύπο». Η εποχή του Μεσοπολέμου υπήρξε εξαιρετικά ασταθής. Τη χαρακτήρισαν τα συχνά στρατιωτικά κινήματα, οι βραχύβιες δικτατορίες και οι καθεστωτικές αλλαγές. Ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας του Τύπου διαμορφώθηκε στις συνθήκες του Ιδιώνυμου (νόμος 4229/1929). Πλήρης ήταν η ποδηγέτηση του Τύπου στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Εκτάκτου χαρακτήρα μέτρα ίσχυσαν και μετά τη γερμανική κατοχή, τα χρόνια του Εμφυλίου και της χούντας των συνταγματαρχών. Υποβάθμιση των εφημερίδων Με την άνοδο του internet και την ενημέρωση από αυτό οι εφημερίδες έχουν χάσει μεγάλο μέρος των αναγνωστών τους και κυρίως τους νέους ανθρώπους. Για να αντιπαρέλθουν σ' αυτό το πρόβλημα γεμίζουν τις εκδόσεις τους με προσφορές και δώρα, και αυξάνοντας την τιμή τους. Έτσι με τον τρόπο αυτό καταφέρνουν να διατηρούν τα νούμερα κυκλοφορίας τους σε αρκετά καλά επίπεδα ώστε να μην έχουν απώλεια διαφημηστικών εσόδων. Αυτό όμως έχει αντίκτυπο στην ποιοτική πλευρά της ενημέρωσης. Πάρα πολλοί είναι αυτοί που αγοράζουν πάνω από μία εφημερίδες, αλλά δεν ανοίγουν καμμία. Έτσι απαξιώνεται ο πραγματικός σκοπός τους που είναι η ενημέρωση. Διαφήμιση στο Internet vs διαφήμιση σε εφημερίδες και περιοδικά Είναι γνωστό πως η διαφήμιση στο Internet είναι πιο αποτελεσματική καθώς και πιο οικονομική. Επιπροσθέτως με τη διαφήμιση στο Internet έχετε άμεση ενημέρωση για την αποτελεσματικότητα και το κόστος διαφήμισης. Ακόμα η προβολή μίας διαφήμισης στο Internet για ένα μήνα, μπορεί να κοστίσει λιγότερο από μία μέρα δημοσίευσης σε ένα έντυπο και μπορείτε να προσαρμόσετε τη διαφήμισή σας άμεσα. Τέλος τη διαφήμιση στο Internet θα τη δουν χιλιάδες ή εκατομμύρια φορές οι χρήστες. Η τεχνολογία εξελίσσεται, μαζί της εξελίσσονται και τα ΜΜΕ. Όπως για παράδειγμα η εφημερίδα.ο κόσμος πλέον έχει άλλα μέσα, ηλεκτρονικά, για να ενημερωθεί για τις εξελίξεις στον κόσμο πιο γρήγορα και πιο έξυπνα, έξω στον δρόμο ή στις καφετέριες, βλέπεις ανθρώπους με laptops, netbooks, smartphones, tablets, να πατούν μανιωδώς κουμπιά και να κάνουν tap σε οθόνες αφής, 16

Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΑ Κάποια από τα σημαντικότερα γεγονότα της χώρας μας στην τελευταία δεκαετία, όπως παρουσιάστηκαν από πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Είσοδος στο Ευρώ(1/1/02) Το ευρώ μπαίνει στη ζωή των πολιτών των χωρών μελών της ευρωζώνης. Μαθαίνουν τώρα να συναλλάσσονται σε ένα νέο, κοινό νόμισμα το οποίο κάνει τα πάντα να μοιάζουν διαφορετικά και στους πιο πολλούς γεννά μεγάλες ελπίδες για το μέλλον. Εξάρθρωση 17ης Νοέμβρη (4/7/02) Ύστερα από πολλά χρόνια και πολλά δολοφονικά χτυπήματα, η τρομοκρατική οργάνωση<<17 Νοέμβρη>> αποκαλύπτεται. 17

Euro 2004(12/7/04) Ολυμπιακοί Αγώνες(4/8/04) Η Ελλάδα κατακτά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου και διεξάγει παρά τις διαρκείς, διεθνείς << Κασσάνδρες >> του παρελθόντος άψογους Ολυμπιακούς Αγώνες. Δολοφονία Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου(6/12/08) Στα Εξάρχεια, μια σφαίρα αστυνομικού ρίχνει νεκρό τον δεκαεξάχρονο μαθητή Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Η Αθήνα φλέγεται. 18

Ένταξη στο Μνημόνιο(2009) Είναι η χρονιά υπαγωγής της Ελλάδας στον διεθνή οικονομικό έλεγχο ύστερα από μία περίοδο πολλής μεγάλης έντασης και αβεβαιότητας. Η τρόικα εγκαθίστανται στην Αθήνα. Μία νέα καθημερινότητα επικρατεί πλέον σταδιακά όλο και πιο έντονα στη χώρα. Ψηφίζεται το πρώτο μνημόνιο. 19