Ο Κ Ο Σ Μ Ο Σ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑΣ Μερικά για την Ρένα Χωρέµη και το ενδιαφέρον της για την Ιστορία της Νέας Φιλαδέλφειας Συµ ληρώστε τις γνώσεις σας για την Νέα Φιλαδέλφεια και τους Φιλαδελ φειώτες, τις Μικρασιατικές Πατρίδες και τον Μικρασιατικό Ελληνισµό (διαβάζοντας τα Ντοσσιέ του Ιστορικού Αρχείου της Νέας Φιλαδέλφειας και του Κόσµου της Ν. Φιλαδέλφειας ως εκδόσεως ιστορίας αιδείας και ολιτισµού)! Φυλλάδιο ληροφορήσεως και γνώµης Αριθ. 64-65 65 Κώστας Π. Παντελόγλου Πολ. Μηχανικός ΕΜΠ - Συγγραφέας
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑΣ Αύγουστος 2010-Μάρτιος 2011 ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ Αθανασία συζ. Κώστα Παντελόγλου Συντάκτης: Κώστας Π. Παντελόγλου Πληκτρολόγηση, ε ιµέλεια: Παντελής Κ. Παντελόγλου Γραφεία: Π. Χατζηγεωργίου 8, Ν. Φιλαδέλφεια 143 41 Οικία: εκελείας 141, Ν. Φιλαδέλφεια 143 42 Τηλέφωνα: 210/2530463 και 210/2531983 Copyright: Εκδόσεις Παντελόγλου 2011
Α αντάτε µε θετική εργασία µελετάτε σοβαρά εµβαθύνετε ε ιστηµονικά τις ιδέες σας, κηρύχνετέ τες µε ίστη και ενθουσιασµό, ολεµάτε τίµια, ειλικρινά, αλληκαρίσια. ηµήτρης Γληνός (Ο εκ Σµύρνης άσκαλος του Γένους) Ουδέν το φιλαδελφειώτικο, το µικρασιατικό, το αθηναϊκό, το ελληνικό, το ευρω αϊκό και το αγκόσµιο δεν είναι ξένο στον «ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑΣ»
ΜΕΡΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΕΝΑ ΧΩΡΕΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑΣ Γνώρισα την Ρένα Χωρέµη τον ρώτο καιρό της µετα ολιτεύσεως (1974). Είχε ε ανέλθη το ηµοτικό Συµβούλιο ου είχε εκλεγεί στις ηµοτικές Εκλογές της 5 ης Ιουλίου 1964, εις α οκατάστασιν της δηµοκρατικής νοµιµότητος στον χώρο της Το ικής Αυτοδιοικήσεως. Ο ήµαρχος της ροδικτατορικής εριόδου (µετά τον θάνατο του Νικολάου Τρυ ιά το 1965) Τάσος Αµ ατζής ε ανήλθε στην θέση του Αντιδηµάρχου όµως. ήµαρχος είχε διορισθή ο Πρωτοδίκης Ευάγγελος Περλίγκας. Μία α ό τις ρώτες ράξεις του ηµοτικού Συµβουλίου του εις α οκατάστασιν της δηµοκρατικής νοµιµότητος (του ο οίου Πρόεδρος ήταν ο ατέρας µου Παντελής Παντελόγλου) ήταν και η εκλογή µελών του ιοικητικού Συµβουλίου του Πνευµατικού Κέντρου του ήµου της Νέας Φιλαδέλφειας. Ένα α ό τα µέλη αυτού του Συµβουλίου είχα εκλεγεί και εγώ είχε εκλεγεί και η φιλόλογος Άννα ηµητροκάλλη, αλλά και ο εκ των αλαιοτέρων ηµοτικών Συµβούλων και ρώτων κατοίκων της Νέας Φιλαδέλφειας Εµµανουήλ Μακρής ε αγγελµατίας, µε συµβολή σηµαντική και εις τα συνδικαλιστικά των ε αγγελµατιών και βιοτεχνών της όλεώς µας. Πρόεδρος βεβαίως του ιοικητικού Συµβουλίου ο ήµαρχος. Υ εύθυνη του Πνευµατικού Κέντρου η νεαρή τότε Ρένα Χωρέµη, µε ιδιαίτερη δραστηριότητα γύρω α ό την ηµοτική Βιβλιοθήκη έτσι την ρωτογνώρισα. εν θα αναφερθώ εδώ στα του Πνευµατικού Κέντρου του ήµου της Νέας Φιλαδέλφειας εκείνο τον καιρό µέχρι την εκλογή µου ως ηµοτικού Συµβούλου Αθηναίων µε την νικηφόρο «ηµοκρατική Συνεργασία» στις ηµοτικές Εκλογές του 1975, στα όσα στις συνεδριάσεις του ιοικητικού Συµβουλίου συζητήθηκαν και α οφασίσθηκαν, την στάση ροσώ ων και συλλογικοτήτων της όλεώς µας έναντι του Πνευµατικού Κέντρου και όχι µόνον ίσως µια άλλη φορά να το κάνω 5
Εδώ θα ήθελα να σηµειώσω ως µε την Ρένα Χωρέµη διατήρησα την ε αφή όλα αυτά τα χρόνια ου έρασαν α ό τότε ου την ρωτογνώρισα, συζητώντας για αφορώντα την Νέα Φιλαδέλφεια και ειδικώτερα για το Πνευµατικό Κέντρο, ξεχωριστά δε για την ηµοτική Βιβλιοθήκη (τελευταίως µε ενηµέρωσε και για την ρόθεσή της να α οχωρήσει α ό την υ ηρεσία, ό ως τελικώς και έ ραξε). Στην διάρκεια όλων αυτών των χρόνων δια ίστωσα, συν τοις άλλοις, και το ενδιαφέρον της Ρένας για την Ιστορία της Νέας Φιλαδέλφειας η έξοδός της α ό την υ ηρεσία θέλω να ιστεύω ότι θα της δυναµώσει αυτό το ενδιαφέρον και σύντοµα θα διαβάζουµε συγγραφέντα υ αυτής σχετικά. Στο ανά χείρας φυλλάδιο του Κόσµου της Ν. Φιλαδέλφειας αραθέτω ένα αλαιότερο σχετικό µε τα αρα άνω δηµοσίευµα της Ρένας Χωρέµη, το ο οίο έχει ως ακολούθως: «Αυτές τις µέρες, ου τόσο έντονα αναβιώνει η νοσταλγία για τις «χαµένες ατρίδες» στον τό ο µας µέσα α ό την ανέγερση του Μνηµείου των Μικρασιατών, αναδι λωνόµαστε και σκύβουµε άνω στις σελίδες της το ικής µας ιστορίας. Ολοκληρωµένη µελέτη για την ιστορία της Ν. Φιλαδέλφειας µέχρι σήµερα δεν έχουµε. Πολλοί α ό µας κατά καιρούς έχουµε σκεφτεί να συµβάλλουµε στο κεφάλαιο αυτό, στην καταγραφή της ίδρυσης και άνδρωσης της µικρής µας όλης α ό τους ξεριζωµένους α ούδες µας. Όµως µέχρι σήµερα µόνο συµβολές για την Ιστορία της Ν. Φιλαδέλφειας έχουν γίνει, κατά τ άλλα όµως αξιόλογες. ο Θετική και σηµαντική η έκδοση του Λευκώµατος-Αφιερώµατος για τα 50 χρόνια της Ν. Φιλαδέλφειας (1927-1977) α ό την εφηµερίδα Αναζήτηση το Πάσχα 1977. Το λούσιο φωτογραφικό υλικό, οι σηµαντικές καταγραφές άνω στην το ική ιστορία δίνουν ραγµατικά ένα στίγµα. Είναι το µόνο τυ ωµένο έντυ ο ου αναφέρεται στην Ν. Φιλαδέλφεια, χρήσιµο σε όσους αναζητούν στοιχεία για την ιστορία της. 6
Αξιόλογη και η συµβολή του αλαιού «Μορφωτικού και Ψυχαγωγικού Συλλόγου Ν. Φιλαδέλφειας-Ν. Χαλκηδόνος» µέσα α ό την οργάνωση Έκθεσης ( αρουσίαση εκθεµάτων α ό τις χαµένες ατρίδες και φωτογραφικού υλικού α ό τις ρώτες µέρες των Φιλαδελφειωτών στην Ν. Φιλαδέλφεια) λίγα χρόνια ριν, γύρω στην 50ετή ε έτειο. Ένα χρόνο ριν έφτασε στα χέρια µας η εργασία ενός µαθητή της τότε Β3 τάξεως του 2 ου Γυµνασίου Ν. Φιλαδέλφειας, του Παντελή Κ. Παντελόγλου µε θέµα: «ΝΕΑ ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑ ροσέγγιση ζητηµάτων το ικής ιστορίας» Η εργασία έγινε στα λαίσια µιας εγκυκλίου ου στάλθηκε α ό το Υ ουργείο Παιδείας στα σχολεία την σχολική χρονιά 1989-1990 και ζητούσε α ό τους µαθητές µέσα α ό διάφορες εργασίες να καταγράψουν την το ική τους ιστορία. Ο Παντελής Κ. Παντελόγλου, µετά το τέλος της σχολικής εργασίας, µας έστειλε την δική του δουλειά στην ( ηµοτική) Βιβλιοθήκη. Σήµερα ακόµη, αισθάνοµαι την ανάγκη να γράψω δυο λόγια για την ροσ άθεια του µαθητή, για την συµβολή του στην καταγραφή της το ικής µας ιστορίας. Η αλήθεια είναι ότι δεν µ ορείς να την ροσ εράσεις χωρίς να εις δυο καλές κουβέντες σε µια δουλειά ου δεν έχει να ζηλέψει σε µεθοδικότητα και ρωτοτυ ία αναφορών την δουλειά ενός ειδικού. Στην εργασία του ο Παντελής Κ. Παντελόγλου έχει συµ εριλάβει «α οσ άσµατα κειµένων ή και λήρη κείµενα δηµοσιευµένα στην διάρκεια µιας µακράς εριόδου 1840 και µετά αλλά και έναν αριθµό φωτογραφιών» ό ως εξηγεί στο εισαγωγικό του σηµείωµα. Η εργασία είναι διαρθρωµένη σε κεφάλαια, τα κείµενα και οι φωτογραφίες αλλού έχουν µ ει κατά χρονολογική τάξη κι αλλού όχι. «Ε ιδίωξή µου ήταν µε τα όσα και ό ως αρατίθενται να ραγµατο οιηθεί ικανο οιητική ροσέγγιση στα ζητήµατα ου θίγονται» γράφει ε ίσης ο µικρός αλλά καθ όλα τ άλλα άξιος συγγραφέας. Πιο κάτω θα σας αραθέσω τους τίτλους των ενοτήτων και των κεφαλαίων µε τα ο οία έχει ασχοληθεί «ροσεγγίζοντας τα ζητήµατα 7
της το ικής ιστορίας» θέλοντας να σας δώσω την ευκαιρία να ροσεγγίσετε κι εσείς α ό την λευρά σας την δουλειά του Παντελή: 1. Αναφορές στον Ποδονίφτη α. Λογοδοσία. Καλλιφρονά ηµάρχου Αθηνών (1837-1841) β. Τα οτιστικά ύδατα γ. Ο ι όδροµος δ. Η αναδάσωσις 2. Ο Ποδονίφτης γίνεται Προσφυγικός Συνοικισµός α. Οι Συνοικισµοί β. Ε ερώτησις ε ί της καταστροφής του δάσους «Ποδονίφτη» δια την ε έκτασιν του εκεί Προσφυγικού Συνοικισµού γ. Το γή εδο της ΑΕΚ δ. «Η Νέα Φιλαδέλφεια» ε. Αναφορά εις ιεθνές Συνέδριον Κατοικίας εν Παρισίοις στ. Ο ρώτος κάτοικος θυµάται ζ. Η Υ ηρεσία Υγιεινής ήµου Αθηναίων ενεργεί εις Νέα Φιλαδέλφεια η. (Περί αναγνωρίσεως ήµων και Κοινοτήτων εν τω Νοµώ Αττικοβοιωτίας- Κοινότης Νέας Φιλαδελφείας / Συνοικισµός Νέας Φιλαδελφείας και Συνοικισµός Νέας Μαδύτου α οσ ώµενοι εκ του ήµου Αθηναίων, Εφηµερίς της Κυβερνήσεως, Τεύχος Πρώτον, Αριθµός Φύλλου 22, Εν Αθήναις τη 18 Ιανουαρίου 1934) θ. Εκδροµή του Μορφωτικού Συλλόγου στον Κόκκινο Μύλο το 1932 / κείµενο λεζάντα σε φωτογραφία της ε οχής ι. Στον Κόκκινο Μύλο, οι φοιτητές της Αθήνας, τα χρόνια της Κατοχής / µαρτυρία του ηθο οιού Φοίβου Ταξιάρχη, µαρτυρία του δηµοσιογράφου Σ ύρου Λιναρδάτου 8
ια. Η Νέα Φιλαδέλφεια ήµος (Εφηµερίς της Κυβερνήσεως, Τεύχος Πρώτον, Αριθµός Φύλλου 287, Εν Αθήναις 19 εκεµβρίου 1947) Ακολουθούν φωτογραφίες, άλλο υλικό ( ροσκλήσεις Συλλόγων, ηµοτικού Συµβουλίου, α οδείξεις συνδροµών) ιβ. Η γέφυρα Περισσού ιγ. Τα θερινά τα σινεµά 1962, 1963 (ξεφυλλίζοντας ηµερήσιες εφηµερίδες, ενδεικτική καταγραφή) ιδ. (Ματιές στην Παλαιά Νέα Φιλαδέλφεια / Ο Πεζόδροµος της εκελείας 1963) ιε. Το ράσινο των Αθηνών ιστ. Η Νέα Φιλαδέλφεια το 1980 ιζ. Πληθυσµιακές µεταβολές 1920-1981 Η χρήση βιβλιογραφίας και η αράθεσή της κάτω α ό κάθε κεφάλαιο δίνει άλλη µια τυχή της οιότητας και της υ ευθυνότητας της εργασίας. Α ό την λευρά µας ευχόµαστε στον Παντελή να είναι ένας α ό αυτούς ου θα γράψουν την ιστορία της Νέας Φιλαδέλφειας, µιας κι έχει όλα τα ροσόντα και τις δυνατότητες. Η καταγραφή της το ικής µας ιστορίας ας γίνει σκο ός. Οι µέρες ερνάνε, ο χρόνος κυλάει. Η συγκέντρωση υλικού χρήσιµου για να δώσει το «ιστορικό είναι» της Ν. Φιλαδέλφειας ας µας ροβληµατίσει. Η στιγµή της ίδρυσης του Μουσείου Το ικής Ιστορίας έφτασε». Το αρατεθέν ανωτέρω δηµοσίευµα της Ρένας Χωρέµη έχει δει το φως της δηµοσιότητας α ό την εφηµερίδα Αναζήτηση του Γιώργου Κακάτσου, Αρ. Φύλλου 687, 13 Ιουνίου 1991, Σελ. 13 είχε δε τίτλο «Νέα Φιλαδέλφεια και Το ική Ιστορία Π. Παντελόγλου: Νέα Φιλαδέλφεια ροσέγγιση ζητηµάτων το ικής ιστορίας». ο 9
Ας µου ε ιτρα ή όµως τελευτών αυτό το γραφτό να µεταφέρω και εδώ την κατακλείδα του εισαγωγικού σηµειώµατος της εργασίας του µαθητή της Β3 τάξεως του 2 ου Γυµνασίου Νέας Φιλαδέλφειας (Μάϊος 1990) Παντελή Κ. Παντελόγλου και τούτο διότι είναι χρήσιµη και σήµερα η υ ενθύµισή της. «Εργαζόµενος γι αυτή την εργασία συνειδητο οίησα όσο ολλοί και ε ί όσο ολύ ρέ ει να εργαστούν για να γραφτεί κά οτε η Ιστορία ενός τόσο σηµαντικού τό ου ό ως η Νέα Φιλαδέλφεια. Νοµίζω ως και µεις ρέ ει να συντελέσουµε σ αυτό». ΚΩΣΤΑΣ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ ολιτικός µηχανικός εµ - συγγραφέας ΜΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΗ ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ Ε ειδή δεν φαίνεται και ολύ λογικό ένα δεκατετράχρονο αιδί να ε ενδύει χρόνο και να καταβάλει κό ο για να γράψει (στο χέρι!) µια εκτενή σχολική εργασία, η ο οία δεν ρόκειται να βαθµολογηθεί, θα ήθελα να ε ισηµάνω, α ό α όσταση είκοσι και βάλε ετών, ότι η εργασία αυτή δεν θα είχε ραγµατο οιηθεί αν δεν είχα µεγαλώσει σ ένα σ ίτι ό ου η γνώση της ιστορίας το οθετείται ψηλά στην κλίµακα των αξιών, µαζί µε την έννοια της κοινότητας αν δεν είχα όχι µόνο την ρόσβαση στο εκτενές αρχείο της οικογένειας, αλλά και τις υ οδείξεις του ατέρα µου Κώστα Π. Παντελόγλου για την αξία των στοιχείων αν δεν είχα ζήσει σε τρυφερή ηλικία την διαµόρφωση και κυκλοφορία των ρώτων φύλλων του Κόσµου της Ν. Φιλαδέλφειας α ό το 1984. ΠΑΝΤΕΛΗΣ Κ. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ κοινωνικός ανθρω ολόγος κά. 10
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΕΑ ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΩΤΕΣ, ΤΙΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΕΣ ΠΑΤΡΙ ΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ! ιαβάζοντας τα Ντοσσιέ του ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑΣ και τα Ντοσσιέ του ΚΟΣΜΟΥ ΤΗΣ Ν. ΦΙΛΑ ΕΛΦΕΙΑΣ ως εκδόσεως ιστορίας αιδείας και ολιτισµού Περιλαµβάνουν δηµοσιεύσεις Φιλαδελφειώτικου και Μικρασιατικού εριεχοµένου και ενδιαφέροντος. Συντάσσονται α ό τον Μικρασιατικής καταγωγής αλαιό Φιλαδελφειώτη ΚΩΣΤΑ Π. ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ Πολιτικό Μηχανικό ΕΜΠ Συγγραφέα Για ερισσότερες ληροφορίες και αραγγελίες µ ορείτε να τηλεφωνήσετε στα τηλέφωνα 210/2530463 και 210/2531983. 11