Information and Communication Technologies in Education Distance Learning K. Vassilakis / M. Kalogiannakis
Περίγραμμα Αποσαφήνιση του πεδίου Παράγοντες που επηρέασαν την εξαε Η συζήτηση για την τεχνολογία Η διδακτική πράξη Δεν υπάρχει «μεταφορά της μάθησης» ούτε «μεταβίβαση της γνώσης»: τι υπάρχει τότε; Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση: ένα θεμελιωμένο επιστημονικό πεδίο Υπάρχουν κριτήρια για μια θεωρία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης; Πηγή: Α. Λιοναράκης (2006). Η θεωρία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η πολυπλοκότητα της πολυμορφικής της διάστασης. Στο Α. Λιοναράκης (επιμ.) Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση Στοιχεία θεωρίας και πράξης (σσ. 7-41). Αθήνα: Προπομπός. 2
Αποσαφήνιση του πεδίου Ο όρος εξαε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970 Δεν μπορεί να δοθεί ένας ορισμός. Τι συνιστά ένα σύστημα εξαε; Οι εφαρμογές της εξαε έχουν παρουσιάσει μια πληθώρα μοντέλων έχοντας αναγνωρίσει ότι δεν υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος λειτουργίας και εφαρμογής της. Δανείζεται στοιχεία από άλλες μορφές εκπαίδευσης και η ίδια δεν αποτελεί ένα ολοκληρωμένο τυπικό σύστημα ή βαθμίδα εκπαίδευσης. Η εξαε συνδέεται με την απόλυτη ελευθερία επιλογών. Για την εξαε έχει προταθεί η έννοια της πολυμορφικότητας (Lionarakis, 1998) πολυμορφική εκπαίδευση. 3
Εξ αποστάσεως εκπαίδευση - Σχηματικά 4
Παράγοντες που επηρέασαν την εξ αποστάσεως εκπ/ση Ο Saba (2005) επικεντρώνεται: - στην ωρίμανση της τεχνολογίας, - στο τέλος του ψυχρού πολέμου, - στην ύφεση της δεκαετίας του 90. Το τέλος του ψυχρού πολέμου ενθάρρυνε τη μετανάστευση όχι μόνο των οικονομικών μεταναστών αλλά και ανθρώπων με εξειδικευμένες γνώσεις. Η οικονομική ύφεση οδήγησε σε μαζικές απολύσεις και πολλά ιδρύματα που είχαν επιχορήγηση από τις τοπικές κοινωνίες βρέθηκαν σε κίνδυνο κατάρρευσης. 5
Η συζήτηση για την τεχνολογία Τα τελευταία χρόνια συμβαδίζει με την εξαε Οι εξελίξεις της πληροφορικής πρόλαβαν σε μεγάλο βαθμό την αλματώδη ανάπτυξη της εξαε και αυθαίρετα όρισαν τις δικές τους προϋποθέσεις. Σύμφωνα με τον Peters (1998) στη Β. Αμερική η εξαε αντιμετωπίζεται κυρίως ως τεχνολογική και οργανωτική οντότητα, στην Ευρώπη εστιάζεται στις παιδαγωγικές διαδικασίες. Δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ψηφιακό εκπαιδευτικό περιβάλλον και να ισχυριστούμε ότι ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες μιας αίθουσας διδασκαλίας. Τα λεγόμενα «εικονικά» πανεπιστήμια σε καμία περίπτωση δεν μπορούν, με σημερινά δεδομένα, να λέγονται εξ αποστάσεως πανεπιστήμια. 6
Η διδακτική πράξη Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η διαδικασία της διδασκαλίας είναι η «μεταφορά της γνώσης» ή «η μεταβίβαση της γνώσης» και θεσμοθετούν εκπαιδευτικά συστήματα με βάση αυτή την αντίληψη. Κατά καιρούς προτείνονται λύσεις για να κάνουν πιο δημιουργική τη μεταφορά! Δημιουργώντας ψευδαισθήσεις διδακτικής αποτελεσματικότητας. Ορισμένοι θα μπορούσαν να επικαλεστούν τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων για αυτή την αποτελεσματικότητα. 7
Δεν υπάρχει «μεταφορά της μάθησης» ούτε «μεταβίβαση της γνώσης»: τι υπάρχει τότε; Ο πιο σημαντικός και μοναδικός παράγοντας που επηρεάζει τη μάθηση ενός μαθητή, είναι όλα αυτά που ο μαθητής ήδη γνωρίζει (Ausubel, 1968). Η μάθηση δεν είναι προϊόν μεταφερόμενο ούτε μεταβιβάσιμο είδος. Είναι προϊόν που ανακαλύπτεται από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές και μεθόδους. Αυτό το εκπαιδευτικό αξίωμα είναι είναι το κλειδί της επιστημονικής προσέγγισης της εξαε. Η εξαε διεκδικεί το δικό της επιστημονικό πεδίο. Η μάθηση ως αυτόνομη και ανεξάρτητη διαδικασία. Στην εξαε η μάθηση παραμένει μάθηση και λειτουργεί με βάση την εμπλοκή του σπουδαστή και τους προσωπικούς τρόπους που ο ίδιος έχει επιλέξει να μάθει. 8
Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση: ένα θεμελιωμένο επιστημονικό πεδίο Ο Holmberg (1986) αναγνωρίζει 15 ερευνητικά πεδία για την εξαε: - γενική ανάλυση της εξαε, φιλοσοφία και θεωρία, - πτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές και κίνητρα των σπουδαστών, - σχεδιασμός προγράμματος σπουδών και στόχοι των σπουδών, - μέσα, - περιοδικά, - δια ζώσης μαθήματα, - συμβουλευτική, - σχεδιασμός, οργάνωση και διοίκηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, - οικονομικά της εξαε - εξαε σε αναπτυσσόμενες χώρες, - οδηγίες προς τους εκπαιδευτές - διδάσκοντες της εξαε, - έρευνα στην έρευνα. 9
Υπάρχουν κριτήρια για μια θεωρία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης; Η θεωρία της εξαε είναι αληθής. Πληροφορεί και ενημερώνει Είναι σαφής Είναι της μορφής «εάν αυτό τότε εκείνο» Δεν είναι απαλλαγμένη από κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες Μια θεωρία για την εκπαίδευση είναι ταυτόχρονα και μια κοινωνική θεωρία η οποία ορίζει μια σειρά από κοινωνικά δρώμενα και πρέπει να απαντά στα κυριότερα ζήτήματα της κοινωνίας. 10