ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΝΘΕΑΚΗ γγιγμα A από πάγο Πρώτη έκδοση 15.000 αντίτυπα Δωρεάν απόσπασμα
Η Δήμητρα Χρηστίδου-Μανθεάκη γεννήθηκε στα Γιάννενα και μεγάλωσε στη Σπάρτη. Σπούδασε Ελληνική και Αγγλική Φιλολογία και συνέχισε τις σπουδές της στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Εργάστηκε πολλά χρόνια ως επιχειρηματίας, διατηρώντας φροντιστήρια ξένων γλωσσών. Είναι παντρεμένη με τον Αλέξη Μανθεάκη, γνωστό επικοινωνιολόγο, πρώην εκπρόσωπο της οικογένειας Ρουσσέλ- Ωνάση, συγγραφέα και πολιτικό αναλυτή. Κατοικεί στην Αθήνα με τον σύζυγό της και τη δημοσιογράφο κόρη της, Μαρίνα. Με την ιδιότητα της αρχαιολόγου είναι μέλος του Δ.Σ. της Παγκόσμιας Οργάνωσης για την Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα IPSACI (The International Parthenon Sculptures Action Committee) που αριθμεί 240.000 μέλη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Από τις εκδόσεις Ωκεανός κυκλοφορεί το βιβλίο της, Μια Στιγμή Αρκεί, και σημειώνει ήδη μεγάλη επιτυχία. Κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία της Εγώ, Η Γυναίκα του Ταλιμπάν, και το Είχα Μόνο Εσένα από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Σμύρνη, Μαρτιος 1922 S Ο ουρανός πάνω από τη Σμύρνη, την πανέμορφη κόρη της Ιωνίας, είναι ανοιχτός πέρα ως πέρα, με συχνές μεταβολές μα πάντα ωραίος, και το χειμώνα με τις λαμπρές και ξάστερες παγωνιές, και το καλοκαίρι με τις καυτές, γεμάτες αποχαύνωση ώρες ή τις ξαφνικές μπόρες, τότε που αλλάζει και γίνεται ολόκληρος ένα πυκνό, σκοτεινό σύννεφο, που με τη βοήθεια των τρελών ανέμων σκορπά τη βροχή και τη μυρουδιά νοτισμένου χώματος από τις γειτονικές πεδιάδες, αλλά και την άνοιξη, που μοιάζει να ανθίζει και να μοσχοβολά και αυτός μαζί με τη μάνα γη, όπως και το φθινόπωρο,
2 δημητρα μανθεακη όταν φορτώνεται με τα σμάρια των αστεριών που αντανακλούν στον ακίνητο, σκοτεινό όγκο των νερών της προκυμαίας. Έτσι γοητευτικός και γενναιόδωρος, δείχνει σαν να αποζημιώνει την πόλη για όσα ίσως της λείπουν, ενώ την προετοιμάζει και την παρηγορεί για όσα μέλλεται να γίνουν χωρίς τη συγκατάθεσή της, χωρίς τη θέλησή της. Η μεγαλύτερη προσφορά του ουρανού πάνω από τη Σμύρνη, είναι τα ηλιοβασιλέματά της. Διάπυρα το φθινόπωρο και το καλοκαίρι, μοιάζουν απέραντα σαν τις οπτασίες της ερήμου, ενώ το χειμώνα φαίνονται σαν να πνίγονται στις γκρίζες μάζες των σκοτεινών σύννεφων και στις βαθυκόκκινες ομίχλες. Και κάθε εποχή, ο φλεγόμενος δίσκος του ηλίου που δύει νωχελικά χαμηλά, στη γαλάζια γραμμή του Αιγαίου Πελάγους, ρίχνει τις ακτίνες του στον ουράνιο θόλο από όπου διαχέονται σαν ρόδινο φέγγος πάνω από την αρχοντική πόλη και οι πορφυρές ανταύγειες χρωματίζουν για λίγο και τις πιο απόμερες γωνιές της και καταυγάζουν τα παράθυρα ακόμη και εκείνων των σπιτιών που συνήθως φωτίζονται ελάχιστα.
Aγγιγμα απο παγο 3 Αυτό το μαρτιάτικο απομεσήμερο, που έβαφε μαβιές τις εξωτερικές επιφάνειες των παραλιακών, κατάλευκων σπιτιών, με τις ψηλές αποικιακές κολόνες της πρόσοψης ή τα περίτεχνα σιδερένια μπαλκόνια των νεοκλασικών, έδειχνε να συμμερίζεται την ανυπομονησία και το άγχος των κατοίκων μιας μεγάλης βίλας στην απαρχή του δρόμου και τα αντιφεγγίσματα του ήλιου που έδυε, προσπαθούσαν να τρυπήσουν τα λαμπερά από τη σχολαστική καθαριότητα τζάμια και να δώσουν όσο πιο πολύ φως ήταν δυνατόν, διατηρώντας τις χαρούμενες νότες της ημέρας για όση περισσότερη ώρα μπορούσαν. t Ήταν πράγματι ημέρα γιορτής η σημερινή. Η μεγάλη κόρη της οικογένειας αρραβωνιαζόταν στις οκτώ και τριάντα τον καλό της. Ένας δυνατός έρωτας θα είχε σε λίγο την κατάληξη που πρέπει να έχουν όλα τα βαθιά και αληθινά αισθήματα των ανθρώπων: την αποδοχή από
4 δημητρα μανθεακη τους οικείους και την κοινωνία και την επισημοποίηση. Το παλιό αρχοντικό του Μάριου Ιορδανίδη, έλαμπε από πάστρα και φροντίδα. Στο μέτρο που επέτρεπαν τα οικονομικά του, ο Μάριος συντηρούσε το σπίτι φροντίζοντας να βρίσκει φτηνά εργατικά χέρια για να μπορεί να αντεπεξέλθει στις διαρκείς ανάγκες επιδιορθώσεων του κτηρίου. Ο μισθός του, ως διευθυντού της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ήταν μεν μεγάλος, αλλά οι ανάγκες συντήρησης της οικογένειάς του και του αρχοντικού, ακόμη μεγαλύτερες. Ήταν υποχρεωμένος από τα πράγματα, να ζει μια προσεγμένη ζωή, μακριά από σπατάλες και εξάρσεις. Όλα στο σπιτικό λειτουργούσαν σαν καλοκουρδισμένο ρολόι. Τα μέλη της οικογενείας του ήξεραν τα όριά τους, το ίδιο και το υπηρετικό προσωπικό, η κυρα-μαριέττα που φρόντιζε το νοικοκυριό και ο Παναγιώτης που ασχολιόταν με τον κήπο, στην πίσω πλευρά του σπιτιού, και με ό,τι επισκευή χρειαζόταν το αρχοντικό. Οι ευωδιές από την κουζίνα ξέφευγαν από τα μισάνοιχτα παράθυρα και πλημμύριζαν την ατμόσφαιρα, λαχταριστές προσδοκίες για
Aγγιγμα απο παγο 5 ένα δείπνο τόσο προσεγμένο, που οι συνδαιτυμόνες θα θυμούνταν για πολλά χρόνια. Η κυρία Περσεφόνη, η μητέρα της οικογένειας, σκούπιζε κάθε τρεις και λίγο το μέτωπό της με ένα κατάλευκο μαντίλι για να απαλείψει τον ιδρώτα που έσταζε, όχι μόνο από τη ζέστη της μασίνας, που σε όλα τα μάτια της έβραζαν φαγητά, ή το φούρνο που δεν είχε σβήσει λεπτό από τις έξι το πρωί, αλλά και από την αδημονία και το άγχος του επικείμενου δείπνου. Έπρεπε όλα να είναι στην εντέλεια με κάθε αντικειμενικό μέτρο. t Η Περσεφόνη ήταν μια μικροκαμωμένη γυναίκα στα τριάντα επτά της χρόνια, με καθάρια γαλανά μάτια, χρυσόξανθα μαλλιά και με λεπτοκαμωμένα χαρακτηριστικά, σαν μινιατούρας. Τίποτε στο παρουσιαστικό της που έδειχνε ήρεμο και γεμάτο γλυκύτητα, δεν μαρτυρούσε πόσο αποφασιστικό και πειθαρχημένο άτομο ήταν στην πραγματικότητα. Στα είκοσι χρόνια που ήταν παντρεμένη με το Μάριο, ήταν απόλυτα αφοσιωμένη στον
6 δημητρα μανθεακη αρχαιολόγο σύζυγό της και τα τρία της παιδιά, τη Λουίζα, το Γιάννη και τη μικρούλα Δάφνη, που ήρθε τελευταία για να γεμίσει χαρά τους γονείς της και τα μεγαλύτερα αδέλφια της. Όλες τις δυσκολίες η Περσεφόνη τις αντιμετώπιζε με ψυχραιμία, κρύβοντας επιμελώς τη θύελλα της ανασφάλειας και του φόβου που συχνά-πυκνά αντάριαζε τη δική της ψυχή. Θεωρούσε ότι ήταν καθήκον της ποτέ να μην εξωτερικεύει τα πραγματικά συναισθήματά της, ποτέ να μη δείχνει σημεία κάμψης ή ήττας, γιατί το σημαντικότερο πράγμα γι αυτήν ήταν η γαλήνη της φαμίλιας της και η αίσθηση σιγουριάς και ασφάλειας που έπρεπε να γεύεται κάθε μέλος της οικογενείας της. Ο Μάριος την ευγνωμονούσε για αυτήν την ατσάλινη στάση της που καθησύχαζε ακόμη και εκείνον, όταν τον λύγιζαν οι έγνοιες και ο αγώνας της αξιοπρεπούς επιβίωσης, γιατί ήξερε καλά πόση δύναμη κατέβαλε η αγαπημένη του σύντροφος για να παλέψει τα δικά της θεριά και τις δικές της καταιγίδες που την κλόνιζαν, αλλά ποτέ δεν την εξουδετέρωναν, και να παρουσιάζεται σε όλους με το γλυκό
Aγγιγμα απο παγο 7 της χαμόγελο μόνιμα κρεμασμένο στα χείλη και την απόλυτη ηρεμία εγκατεστημένη στο πρόσωπό της. t Χωμένη στην κουζίνα η Περσεφόνη, αξημέρωτα σχεδόν, μαζί με τη Μαριέττα, αναλογιζόταν με συγκίνηση πότε πέρασαν τα χρόνια και η Λουίζα της έγινε κορίτσι της παντρειάς. Μόλις πριν λίγους μήνες είχε τελειώσει το Κεντρικό Παρθεναγωγείο, όπου φοιτούσαν τα κορίτσια της κοινωνικής τους τάξης μέχρι τα δεκαεπτά τους. Μετά έπρεπε να παντρευτούν και να ανοίξουν το δικό τους νοικοκυριό. Οι συνήθειες του τόπου επέβαλλαν οι κόρες να φτιάχνουν οικογένειες σε νεαρή ηλικία, σε πολλές περιπτώσεις πολύ πιο νωρίς από τα είκοσι τους χρόνια. Και η ίδια η Περσεφόνη είχε παντρευτεί το Μάριο στα δεκαεπτά της και στα τρία χρόνια ήρθε η Λουίζα, σε οκτώ ο Γιάννης της και στα τριάντα γέννησε τη μικρούλα τη Δάφνη, το στερνοπούλι της, με τα μαύρα της μπουκλάκια και το σπινθηροβόλο, γεμάτο τσαχπινιά
8 δημητρα μανθεακη βλέμμα που τους σκλάβωνε όλους με τα χαριτωμένα τερτίπια της. Την πονούσε σαν μάνα το ότι σύντομα η πρωτότοκή της θα γινόταν νύφη και θα την αποχωριζόταν, αλλά η ευτυχία της κόρης της παραμέριζε τη σκέψη της προσωπικής της στέρησης. Αγαπούσε τόσο βαθιά η Λουίζα τον Αλέξη, και εκείνος τη Λουίζα, που η Περσεφόνη ευχόταν τίποτε να μην ταράξει αυτόν τον έρωτα, όπως τίποτε δεν κλόνισε το δικό της έρωτα με το Μάριο. Με αυτές τις σκέψεις και με την επιθυμία να τιμήσει την επισημοποίηση της σχέσης της κόρης της, η Περσεφόνη ξεπέρασε σήμερα κατά πολύ τον εαυτό της από κάθε άποψη. Είχε επιμεληθεί των πάντων, ως την παραμικρή λεπτομέρεια, το σπίτι, τα τραπέζια των καλεσμένων, τα φαγητά, τα ρούχα της οικογένειας. Ήταν ήδη πέντε και μισή. Χαμήλωσε τη θερμοκρασία στη μασίνα και στους διπλανούς, κτιστούς φούρνους και είπε στη Μαριέττα να πλυθεί και να αλλάξει για το βράδυ, υπενθυμίζοντάς της να μην ξεχάσει την κολλαριστή, άσπρη ποδιά της και το άσπρο σκουφάκι για
Aγγιγμα απο παγο 9 τα μαλλιά. Τα ίδια έπρεπε να φροντίσει να φοράει και η Αϊσέ, η υπηρέτρια του διπλανού αρχοντικού της Τουρκάλας κυρίας Μελέκ, που η αφεντικίνα της με πολύ χαρά έστελνε να βοηθήσει στην κουζίνα της επιστήθιας φίλης της, της Περσεφόνης, σ αυτή τη χαρούμενη περίσταση. Η Αϊσέ εμφανίστηκε στην ανοιχτή πόρτα κρατώντας ένα τεράστιο ταψί μπακλαβά που ευωδίαζε γαρίφαλο και κανέλα και από πάνω, ένα δεύτερο με κανταΐφι. Το σπιτικό παγωτό ήταν ήδη στο ψυγείο μαζί με μια σειρά λαχταριστές τούρτες. Η Περσεφόνη την καλοδέχτηκε και έφυγε από την κουζίνα με πόδια που είχαν αρχίσει να τρέμουν από την ορθοστασία και την κούραση. Με ένα καλό, ζεστό μπάνιο με αιθέρια έλαια, θα είμαι ξανά περδίκι, σκέφτηκε και κλείδωσε την πόρτα του λουτρού, βγάζοντας τα ρούχα της που κόντευαν να κολλήσουν στο δέρμα της από τη συνεχή εφίδρωση και ίσως από το άγχος. t
10 δημητρα μανθεακη Η νεαρή Λουίζα, τυλιγμένη στην πετσετένια ρόμπα της, βγήκε από το μπάνιο που άχνιζε από τους ατμούς. Στήθηκε μπροστά στον ολόσωμο καθρέπτη της κρεβατοκάμαρας της και εξέταζε με προσοχή την εικόνα της. Στο πάλλευκο πρόσωπό της, δυο ανοιχτά καστανά, πελώρια μάτια με χρυσές κουκκίδες, της αντιγύρισαν το βλέμμα. Η ανασηκωτή μυτούλα και το ρόδινο, γεμάτο στόμα, συμπλήρωναν τη φινέτσα των χαρακτηριστικών της που τα πλαισίωνε ένας χείμαρρος βαθυκάστανων μαλλιών με κοκκινωπές, φυσικές ανταύγειες. Όταν πέταξε τη ρόμπα για να φορέσει τα εσώρουχά της, ένα ψηλό, λεπτό κορμί γέμισε την επιφάνεια του καθρέφτη. Ένιωθε τόσο χαρούμενη σήμερα και αυτή η ευτυχία αντικατοπτριζόταν στο φεγγοβόλο βλέμμα και στη λάμψη που ανέδιδε όλη της η ύπαρξη. Έφτανε σε λίγο η ώρα που το πιο πολύτιμο όνειρό της θα γινόταν πραγματικότητα. Ο Αλέξης της, θα ήταν πλέον ο επίσημος αγαπημένος της. Και μόνο με αυτή τη σκέψη, ένα κύμα αγαλλίασης διέτρεξε τη ραχοκοκαλιά της και την έκανε να ριγήσει.
Aγγιγμα απο παγο 11 Απλωμένο στο κρεβάτι, την περίμενε το μεταξωτό, αχνοκίτρινο φόρεμά της. Η μοδίστρα δούλεψε πυρετωδώς για δέκα ημέρες μέχρι να ετοιμάσει αυτό το μικρό αριστούργημα, κατά την κρίση και της Λουίζας και της μητέρας της, η οποία είχε αλάνθαστο κριτήριο όσο αφορούσε στην επιλογή ρούχων που διακρίνονταν για την αναντίρρητα καλή ποιότητα και καλαισθησία τους. Η κοπέλα πέρασε τα μακριά δάχτυλά της στη φαρδιά λοξοκομμένη φούστα, νιώθοντας μια ηδονική ευχαρίστηση στο άγγιγμα του ακριβού υφάσματος. Με αδημονία μικρού παιδιού το φόρεσε, έβαλε και τα παπούτσια τα φτιαγμένα με παραγγελία στο ίδιο χρώμα, και προσπάθησε να ισορροπήσει στα ψηλά τακούνια που δοκίμαζε για πρώτη φορά. Έκανε μερικά βήματα πάνω-κάτω για να συνηθίσει στην καινούργια διάσταση που της έδινε το πρόσθετο ύψος των παπουτσιών, προσπαθώντας να κρατά ψηλά το κεφάλι και ίσια την πλάτη. Όταν ένιωσε ότι είχε εξοικειωθεί με το καινούργιο δεδομένο, κάθισε στο σκαμπό για να φτιάξει τα φρεσκολουσμένα μαλλιά της.
12 δημητρα μανθεακη Έλυσε τις πάμπολλες κορδέλες που εκτελούσαν χρέη μπικουτί και δεκάδες ομορφοσχηματισμένες μπούκλες ξεχύθηκαν στην πλάτη της. Έστρωσε λίγη πούδρα στο πρόσωπό της, κατόπιν ένα ίχνος ρουζ και πέρασε τα χείλη της με ένα ανάλαφρο, αχνορόδινο κραγιόν. Ήταν έτοιμη. Αντιγύρισε την ικανοποίησή της στο όμορφο είδωλο που της χαμογελούσε και φορώντας τα μακριά σκουλαρίκια της, ετοιμάστηκε να κατέβει στο σαλόνι. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε ένα ελαφρύ χτύπημα στην πόρτα. Μόλις η Λουίζα είπε «εμπρός», ένα κεφάλι, το κεφάλι του πατέρα της, πρόβαλλε στο άνοιγμα. Μπήκε στο δωμάτιο και η φιγούρα του γέμισε τα μάτια της κόρης του. Ήταν ψηλός, ξανθός, ωραίος ακόμη και στα σαράντα πέντε του, με γεμάτα καλοσύνη γκρίζα μάτια που του έδιναν μια αίσθηση κρυφής καρτερίας. Το γκριζάρισμα στους κροτάφους, του χάριζε μια νότα πρόσθετης σοβαρότητας και ταίριαζε με τις δυο βαθιές ρυτίδες στο μέτωπο και το αυλάκι ανάμεσα στα φρύδια. Άνοιξε την αγκαλιά του και έσφιξε την κόρη του λέγοντας: «Είσαι πανέμορφη, Λουίζα μου!».
Aγγιγμα απο παγο 13 Η φιλοφρόνηση είχε ιδιαίτερη βαρύτητα για την κόρη του που ήξερε καλά πόσο φειδωλός ήταν στις εκφράσεις του και την κριτική του για το παρουσιαστικό και τα ελαττώματα ή τα προτερήματα των ανθρώπων γύρω του. Γι αυτό πίστεψε αμέσως τα λόγια του, που τόνωσαν αμέσως την αυτοπεποίθησή της, αν και η ματαιοδοξία δεν ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητά της. Τον έσφιξε και αυτή με στοργή που ξεχείλισε το είναι της. t Η Λουίζα σεβόταν και αγαπούσε τη μητέρα της, την Περσεφόνη. Πάντα υπάκουε στις συμβουλές και τις παραινέσεις της και προσπαθούσε να μη δημιουργεί φασαρίες και προβλήματα ελέγχοντας τη συμπεριφορά της, ακόμη και εκείνες τις φορές που ενδόμυχα ήθελε να επαναστατήσει και να εκφράσει αντίθετη άποψη. Όμως για το Μάριο, τον πατέρα της, τα αισθήματά της ξεπερνούσαν τα όρια σχέσης πατέρα-κόρης. Η στοργή, ο θαυμασμός και η αγάπη πλημμύριζαν την ύπαρξή της. Τον λάτρευε κυριολεκτικά αυτό το σχεδόν
14 δημητρα μανθεακη ξερακιανό άνδρα με την ευαίσθητη ψυχή, την απέραντη καλοσύνη, τις γνώσεις και τη σφαιρική μόρφωση, που ήταν για την ίδια πηγή ανεξάντλητης μάθησης και καθημερινής ενημέρωσης. Σχεδόν κάθε βράδυ, όταν όλοι αποσύρονταν στα υπνοδωμάτιά τους κουρασμένοι από τον κάματο της ημέρας, ο Μάριος και η κόρη του κάθονταν δίπλα- δίπλα στο αναμμένο τζάκι της βιβλιοθήκης το χειμώνα, ή στο χαγιάτι που μοσχοβολούσε φούλι και γιασεμί το καλοκαίρι, και μιλούσαν μιλούσαν, σαν να είχαν να ιδωθούν χρόνια. Αντικείμενο των μακροσκελέστατων συζητήσεών τους ήταν είτε τα καινούργια ευρήματα στους αρχαιολογικούς χώρους, τα ιστορικά στοιχεία που συνδέονταν και αποδεικνύονταν με την ανακάλυψή τους, είτε τα τεκταινόμενα στην πολιτική ζωή του τόπου τους και στη γειτονική Ευρώπη, είτε οι εξελίξεις στην επιστήμη, στο εμπόριο, στην πολιτιστική ζωή της πόλης τους και όσων άλλων πόλεων είχαν να παρουσιάσουν κάτι αξιόλογο από καλλιτεχνική ή επιστημονική άποψη. Όλα αυτά που πιθανόν θα έκαναν άλλα κορίτσια της ηλικίας της να πλήξουν και να τα ακούν
Aγγιγμα απο παγο 15 μόνο και μόνο από την ανοχή της ευγένειας και του σεβασμού προς το γονέα, ήταν για τη Λουίζα δροσερό νερό αστείρευτης πηγής που τα ρουφούσε, τα ρουφούσε και τα κατέγραφε ανεξίτηλα στις γωνιές του μυαλού της. «Χαρά στο κουράγιο σας!» τους έλεγε συχνά-πυκνά η Περσεφόνη κοιτάζοντάς τους στοργικά, πριν πάει να πλαγιάσει και συμπλήρωνε: «Δεν βαρεθήκατε την ακατάσχετη φλυαρία;». Πατέρας και κόρη χαμογελούσαν συνωμοτικά και συνέχιζαν απτόητοι την κουβέντα τους. t Κρατώντας τον τώρα στην αγκαλιά της, η κόρη σκεπτόταν πόσο θα της έλειπε «η κινητή εγκυκλοπαίδεια» όπως τον αποκαλούσε χαϊδευτικά, όταν αυτή παντρευόταν και έφευγε από το σπίτι. Ήξερε ότι η απουσία του από τα βράδια της θα ήταν ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Έλπιζε μέσα της ότι ο έρωτας της για τον Αλέξη θα το κάλυπτε όσο ήταν δυνατόν και αργότερα, ίσως και η ίδια θα απασχολούνταν
16 δημητρα μανθεακη και θα μετέδιδε ζωντανές τις γνώσεις της στα δικά της παιδιά Με ένα ακόμη σφίξιμο από τα αγαπημένα χέρια και ένα τρυφερό φιλί στο μέτωπο της Λουίζας, ο Μάριος έστριψε την πλάτη για να κατέβει στο σαλόνι. Η Λουίζα έμεινε λίγα λεπτά μηρυκάζοντας τις στιγμές στοργής με τον πατέρα της, προσπαθώντας να τις κλειδώσει στη μνήμη της για να μην προλάβουν να ξεθωριάσουν. Ήταν δώρα πολύτιμα, που ήθελε να τα κρατήσει αιώνια στις κρυφές πτυχές του μυαλού και της ψυχής της t Όταν σε πέντε λεπτά κατέβηκε η κοπέλα στο σαλόνι, το βλέμμα της αγκάλιασε την ευρύχωρη αίθουσα με τα ψηλά, λευκά παράθυρα που έβλεπαν μέχρι το βάθος του ορίζοντα, ενώ οι λευκές κουρτίνες φάνταζαν πλούσιες και φρέσκες από το πρόσφατο κολλάρισμα. Τα μπεζ, βαρύτιμα στόρια ήταν ανοιχτά και επέτρεπαν το φως από τους κρυστάλλινους πολυελαίους να ξεχύνεται στον παραλιακό δρόμο. Στην τραπεζαρία, ροτόντες με πάλλευκα,
Aγγιγμα απο παγο 17 λινά τραπεζομάντιλα και με ευωδιαστά τριαντάφυλλα σε ροζ, κίτρινο και λευκό χρώμα, τοποθετημένα στα στρογγυλά βάζα στη μέση κάθε τραπεζιού, περίμεναν τους καλεσμένους. Στο βάθος του δωματίου, είχε στρωθεί ο μεγάλος μπουφές για τα φαγητά και παραδίπλα ένα μικρότερο, μακρύ τραπέζι για τα ποτά. Τα δυο γκαρσόνια που θα σέρβιραν, είχαν ήδη φτάσει και ετοίμαζαν τα κοκτέιλ. Η Λουίζα χαμογέλασε αμυδρά καθώς σκέφτηκε πόσο πολύ θα έμοιαζαν τα ρούχα τους με αυτά των καλεσμένων ανδρών. Το μάτι της έπιασε τον πατέρα της όρθιο μπροστά στο τζάκι της βιβλιοθήκης που τριζοβολούσε, να σιγοπίνει το ποτό του. Ήταν ιδιαίτερα κομψός με το σμόκιν του και το μαύρο παπιγιόν του. Ο Γιάννης, ο μικρότερος αδελφός της εννέα ετών, φορούσε σκούρο λαδί βελούδινο κοστούμι, με βυσσινί παπιγιόν. Ήταν μικρός ακόμη για να ακολουθήσει τις ενδυματολογικές επιταγές των ανδρών. Πιο πέρα, η μικρούλα Δάφνη στα επτά της, φορώντας λευκό φόρεμα με μικρά μπουκετάκια λουλουδιών κεντημένα στη φούστα, έσπρωχνε δεξιά και αριστερά το φουρό της κοιτάζοντας συγχρόνως τα λουστρίνια της
18 δημητρα μανθεακη παπούτσια. Ήταν η πρώτη φορά που έβαζε ένα τέτοιο όμορφο φόρεμα και αυτά τα αστραφτερά παπούτσια που της άρεσαν τόσο πολύ. Σε λίγο κατέβηκε και η Περσεφόνη. Ήταν υπέρκομψη με το μακρύ, μαύρο φόρεμά της από μεταξωτή ζορζέτα. Το μακιγιάζ της ήταν άψογο, το ίδιο και τα λαμπερά ξανθά μαλλιά της. Οι δυο σειρές από τα πολύτιμα μαργαριτάρια της μητέρας της, έσπαζαν τη σοβαρότητα του φορέματος και τα ασορτί σκουλαρίκια αναδείκνυαν τους χαριτωμένους λοβούς των αυτιών της. Ο Μάριος από μακριά της έριξε ένα βλέμμα επιδοκιμασίας, ανάμικτο με θαυμασμό και αγάπη. Αγαπούσε την Περσεφόνη του βαθιά και τρυφερά και χαιρόταν όταν ασχολιόταν με τη φροντίδα του εαυτού της, αντί να διαθέτει όλο της το χρόνο για την οικογένειά της. Ήδη οι καλεσμένοι είχαν αρχίσει να καταφθάνουν, με πρώτη και καλύτερη την κυρία Μελέκ, τη γειτόνισσα, με το διπλωμάτη σύζυγό της. Η κυρία Μελέκ, φορτωμένη τα διαμαντικά της, ήταν ιδιαίτερα περιποιημένη απόψε. Αγαπούσε τα παιδιά της φίλης της σαν δικά της και ήταν προφανές το πόσο πολύ χαιρόταν με
Aγγιγμα απο παγο 19 την ευτυχία της γλυκιάς Λουίζας. Ο άνδρας της, γερμένος από τα χρόνια, κατευθύνθηκε προς τη βιβλιοθήκη κουνώντας το αλαβάστρινο μπαστούνι του. Η γυναίκα του είχε ήδη καταλάβει περίοπτη θέση στο βαθύ, βελούδινο καναπέ μπροστά στο τζάκι του σαλονιού. Στο επόμενο τέταρτο, όλοι οι καλεσμένοι ήταν παρόντες. Το σαλόνι είχε γεμίσει, το ίδιο και η βιβλιοθήκη και η τραπεζαρία. Δονούταν η ατμόσφαιρα από τις ζωηρές συζητήσεις και πνιγόταν από τους καπνούς των πούρων και των τσιγάρων των ανδρών. Στις οκτώ και τριάντα ακριβώς ήρθε και ο Αλέξης με τους δικούς του. Είκοσι επτά χρόνων, ψηλός, με σκούρα μαλλιά και γαλανά μάτια, φάνταζε ακόμη πιο ωραίος με το ατσαλάκωτο σμόκιν του και το κατάλευκο πουκάμισο. Σύστησε τους γονείς του, την Αντιγόνη και τον Ιορδάνη, καθώς και τη μικρή του αδελφή, την Αντιόπη, στους καλεσμένους. t Η μικρή, ήταν η αδυναμία του Ιορδάνη και του Αλέξη, που τους κατακτούσε με το γλυκό της
20 δημητρα μανθεακη τρόπο και τη στοργή που τους ανταπέδιδε. Το κορίτσι στα δεκατρία του, ήταν ψηλό για την ηλικία του και ξεχωριστής ομορφιάς, με σκούρα κόκκινα μακριά μαλλιά, γκρίζα μάτια και κατάλευκο δέρμα. Την προσκόλληση των δύο ανδρών προς την Αντιόπη ίσως και να την προκαλούσε η εμμονή της Αντιγόνης προς τον Αλέξη, λες και ήταν μοναχοπαίδι, αγνοώντας σχεδόν την κόρη της. Το κορίτσι δεν εξέφραζε καμμία δυσαρέσκεια για την εμφανέστατη αυτή διάκριση, αλλά τα μεγάλα της μάτια γέμιζαν παράπονο όταν η μητέρα της κρεμόταν κυριολεκτικά από τα χείλη του γιού της όταν αυτός έλεγε κάτι και κουνούσε το χέρι στη μικρή να σωπάσει, όταν και εφόσον αυτή ήθελε να εκφράσει κάποια γνώμη. Πολλές φορές, τόσο ο Ιορδάνης όσο και ο Αλέξης, της επισήμαιναν ότι η συμπεριφορά της πλήγωνε το κοριτσάκι, αλλά η Αντιγόνη στερεότυπα απαντούσε: «Οι γυναίκες πρέπει να είναι υποτακτικές και να κινούνται στο παρασκήνιο. Τους άνδρες πρέπει να προσέχουμε που συνεχίζουν τη γενιά. Οι κόρες παντρεύονται και φεύγουν από το σπίτι και όσο λιγότερο αέρα τους δίνεις, τόσο το καλύτερο».
Aγγιγμα απο παγο 21 Δεν έβαζε όμως η ίδια τον εαυτό της στην ίδια μοίρα ως γυναίκα. Διαφέντευε τα πάντα και τους πάντες, λες και η χάρη της ήταν κάποια εξέχουσα περίπτωση t Ο Αλέξης κατευθύνθηκε προς τη Λουίζα, η οποία τον κοιτούσε με μάτια αστραφτερά, που μαρτυρούσαν το βαθύ της έρωτα για αυτό το αρρενωπό παλικάρι. Εκείνος τη φίλησε στο μέτωπο και βύθισε το βλέμμα του, γεμάτο αγάπη και θαυμασμό, στα γλυκά, καστανά της μάτια. Σε λίγο τα ποτά και οι μεζέδες είχαν σπάσει τον πάγο και όλοι είχαν γίνει μια μεγάλη παρέα. Στις εννέα, έφτασε και ο ιερέας που θα τελούσε το μυστήριο του αρραβώνα. Όλοι έκαναν ένα ημικύκλιο γύρω από το ζευγάρι το οποίο σε λίγο άλλαξε δαχτυλίδια εν μέσω ευχών και επευφημιών. Οι δύο νέοι, συγκινημένοι, κρατιούνταν σφιχτά από το χέρι. Η Λουίζα έριχνε κλεφτές ματιές στο χέρι της όπου έλαμπε ο πλατινένιος κρίκος με το
22 δημητρα μανθεακη διαμάντι στην κορυφή. Ξεχείλιζε η καρδιά της από έρωτα και ευτυχία Τα ίδια συναισθήματα έδειχνε και το πρόσωπο του Αλέξη. Υπήρχε όμως ένα πρόσωπο στην ομήγυρη, που δεν συμμεριζόταν τον ενθουσιασμό των υπολοίπων στη γιορτή του αρραβώνα. Αυτή ήταν η Αντιγόνη, η πεθερά της Λουίζας. Μπορεί τα χείλη της να ήταν μισανοιγμένα σε ένα καρφιτσωμένο χαμόγελο, αλλά οι σκέψεις της ήταν διαφορετικές. Το μάτι της εξέταζε σχολαστικά κάθε αντικείμενο, κάθε γωνιά του σπιτιού. Τα κρόσσια των χαλιών έχουν αλλαχθεί πρόσφατα, σκέφθηκε κοιτάζοντας τα όμορφα χαλιά, το κίτρινο Μουντ, το μεγάλο Κασάν, το Πρέαρ της βιβλιοθήκης, το Κιρμάν της τραπεζαρίας, με κακόβουλη διάθεση να κριτικάρει ανηλεώς τα πάντα, έστω και νοερά. Τα έπιπλα είναι ακριβά και καλοσυντηρημένα. Αλλά μήπως τα πλήρωσε ο συμπέθερος; Αυτούσιο κληρονόμησε το σπίτι από τον πατέρα του! Ο Θεός ξέρει πού βρήκε τα λεφτά για τέτοια ακριβή δεξίωση t
Aγγιγμα απο παγο 23 Η Αντιγόνη Ασλάνογλου, ήταν κόρη ενός πλούσιου καπετάνιου με πολλές μαούνες και πολλά χρήματα, ο οποίος είχε δώσει μια κολοσσιαία προίκα για να παντρευτεί η κόρη του τον τότε γραμματέα της Αγγλικής Πρεσβείας. Ο άνδρας της, ο Ιορδάνης Ασλάνογλου, δεν τολμούσε να της αντιγυρίσει κουβέντα. Ό,τι έλεγε η Αντιγόνη ήταν νόμος για το σπιτικό του. Νωρίς- νωρίς υποτάχτηκε στην ατσάλινη προσωπικότητα της γυναίκας του, που δεν έπαυε να του θυμίζει ότι η υψηλή, πολυδάπανη ζωή που ζούσαν, τροφοδοτείτο από τα δικά της χρήματα, χωρίς βέβαια να βάζει στο λογαριασμό ότι όλα αυτά τα χρόνια ο Ιορδάνης είχε δεκαπλασιάσει τα πλοία με πολύ σκληρή δουλειά. Όμως, παρ' όλη τη σκληράδα της, ο Ιορδάνης την αγαπούσε βαθιά. Ανάλογες προσδοκίες λόγω του πλούτου των Ασλάνογλου, είχε και η Αντιγόνη για το μοναχογιό της, τον Αλέξη. Έτσι ωραίος, μορφωμένος και ευκατάστατος που ήταν, έπρεπε να διαλέξει κάποια της δικής τους σειράς, με πακτωλό χρημάτων και όχι την απένταρη κόρη του αρχαιολόγου. Τί να την κάνεις την ομορφιά και τη μόρφωση όταν δεν υπάρχει
24 δημητρα μανθεακη οικονομικό αντίκρισμα; σκεπτόταν η Αντιγόνη και άφριζε από το κακό της. Όταν ο Αλέξης της είπε ότι θα παντρευόταν την κόρη του Μάριου γιατί ήταν ερωτευμένος μαζί της, της ήρθε ταμπλάς. Και τί δεν έκανε για να τον λογικέψει και να τον κάνει να αναθεωρήσει την απόφασή του! Του τσίριξε, τον απείλησε, τον εκβίασε ότι θα τον αποκληρώσει. Ο Αλέξης ήταν απτόητος. «Ή τη Λουίζα ή καμμία», της είπε. «Αν συνεχίσεις να έχεις αντιρρήσεις, μητέρα, θα την πάρω και θα πάμε να ζήσουμε στο εξωτερικό, όπου έχω τόσες καλές προτάσεις για δουλειά». Όσο και να πάλεψε η Αντιγόνη, στο τέλος έχασε το παιχνίδι και αναγκάστηκε να συμβιβαστεί. Σύμμαχος του γιού της ήταν και η Αντιόπη που αγαπούσε τη Λουίζα και ο άνδρας της, που για πρώτη φορά σήκωσε ανάστημα και της είπε: «Αν χαλάσεις τη ζωή των παιδιών, να ξέρεις ότι και εγώ θα φύγω από το σπίτι και θα πάω να ζήσω με το γιο μου». Είδε και απόειδε η Αντιγόνη και έθαψε την κακία και το θυμό της μέσα της και έβαλε
Aγγιγμα απο παγο 25 το προσωπείο της γλυκιάς πεθεράς. Αλλά σήμερα, την ημέρα της επισημοποίησης, κατέβαλε μεγάλο κόπο για να καταπιεί το γεγονός και να εμφανίζεται χαμογελαστή, ενώ στην πραγματικότητα ένιωθε ότι ο γιος της είχε ξεπέσει με το να πάρει για γυναίκα του τη Λουίζα. Ανάγκα και Θεοί πείθονται, σκεφτόταν με μνησικακία, τόση που νόμιζε ότι θα την πνίξει, ανάμικτη με ζήλια για την κοπέλα που τόσο νωρίς της στερούσε το μοναχοπαίδι της. t Ευτυχώς, δέκα ημέρες πριν τον αρραβώνα, χωρίς να ενημερώσει κανέναν, συναντήθηκε με το Μάριο και του είπε ότι θα έπρεπε να δώσει κάποια προίκα στην κόρη του, όπως ήταν οι συνήθειες στον τόπο τους. Ο Μάριος ήρθε σε πολύ δύσκολη θέση. Το μοναδικό του περιουσιακό στοιχείο, ήταν το σπίτι που έμεναν και δεν μπορούσε να βγάλει την οικογένειά του στο δρόμο. Όμως, μια δεύτερη σκέψη τον έκανε να αλλάξει γνώμη. Η Λουίζα του, θα είχε να αντιμετωπίσει αυτή τη μέγαιρα και ποιός ξέρει σε τί ταπεινώσεις θα την υπέβαλλε, αν
26 δημητρα μανθεακη έμπαινε νύφη στο σπίτι τους με άδεια χέρια Έτσι υποσχέθηκε στην Αντιγόνη ότι το σπίτι θα δινόταν προικώο στη θυγατέρα του και ότι δεν θα αποκάλυπτε σε κανέναν την πίεση της ως προς αυτό, αλλά θα εμφάνιζε τα υποσχεθέντα ως δική του πατρική προσφορά. Αντιλαμβανόταν βεβαίως ο Μάριος ότι οι απαιτήσεις της Αντιγόνης, ήταν καθαρά δικές της πρωτοβουλίες και ήταν σίγουρος πως ούτε ο Αλέξης, ούτε ο πατέρας του, είχαν εγείρει αυτές τις αξιώσεις. Κάπου θα βολευτούμε και εμείς, σκέφτηκε. Θα νοικιάσουμε ένα σπίτι και βλέπουμε Προκειμένου η πεθερά να κάνει δύσκολη τη ζωή του κοριτσιού μου, ας ξεβολευτούμε εμείς οι υπόλοιποι. Κανένας δεν χάνεται Ήξερε ότι της γυναίκας του θα της κακοφαινόταν πολύ αλλά και ότι η Λουίζα θα αρνιόταν κατηγορηματικά να ξεσπιτωθεί η οικογένειά της για χάρη της και το πιθανότερο ήταν να αρνιόταν να παντρευτεί τον καλό της με αυτές τις προϋποθέσεις. Γι αυτό αποφάσισε να μην αναφέρει το γεγονός σε κανέναν και το επόμενο διάστημα, μέχρι το γάμο, να προσπαθήσει να τακτοποιήσει τις καινούργιες εκκρεμότητες.
Aγγιγμα απο παγο 27 t Το γλέντι κράτησε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι μεγαλύτεροι άνδρες είχαν αποσυρθεί στη βιβλιοθήκη και επιδίδονταν σε ζωηρές πολιτικές συζητήσεις, ενώ οι νεότεροι άκουγαν μουσική σιγοτραγουδώντας και οι μεγαλύτερες γυναίκες κουτσομπόλευαν, όπως έκαναν άλλωστε σε κάθε κοσμική συγκέντρωση. Η Λουίζα και ο Αλέξης, αναμασούσαν για πολλοστή φορά τα σχέδια τους. Ο Αλέξης σε τρεις ημέρες θα ξαναγύριζε στο Λονδίνο, για να δώσει τα δυο τελευταία μαθήματα που χρωστούσε για να πάρει το πτυχίο του, ως δικηγόρου ειδικευμένου στο ναυτιλιακό δίκαιο. Αμέσως μετά, θα υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία και θα νυμφευόταν την καλή του. Πονούσαν και οι δυο που σε λίγο έπρεπε πάλι να χωριστούν, αλλά οι καταστάσεις ήταν επιβεβλημένες. Τόσο καιρό, άλλωστε, τρεφόταν ο έρωτάς τους από τα γράμματα που αντάλλασσαν σε εβδομαδιαία βάση, ο Αλέξης στην Αγγλία, και η Λουίζα στη Σμύρνη. Από τότε που γνωρίστηκαν, πριν ενάμιση χρόνο στο σπίτι κοινών φίλων,
28 δημητρα μανθεακη και αγαπήθηκαν από την πρώτη ματιά, ήξεραν ότι έπρεπε να κάνουν υπομονή μέχρι να επιστρέψει πτυχιούχος πλέον ο Αλέξης και να εκπληρωθούν οι εκκρεμούσες υποχρεώσεις Η Λουίζα ήταν προετοιμασμένη για κάθε θυσία και είχε μάθει όχι μόνο να απολαμβάνει κάθε ευχάριστη στιγμή, αλλά να γεύεται κάθε σταγόνα ευδαιμονίας, σαν να ήταν η τελευταία. Και αυτήν τη στιγμή η ευτυχία της ήταν πλήρης και η ελπίδα της και η αισιοδοξία της για το μέλλον, έκαναν την ψυχή της να πετά, θαρρείς, στα ουράνια. t
«Η Δάφνη μας έφυγε», είπε λιτά και έτρεξε προς το γραφείο των γιατρών. Η Λουίζα πήρε μια βαθιά ανάσα και έβγαλε μια βουβή κραυγή, που αν την είχε αφήσει ελεύθερη, θα ακουγόταν μέχρι τα θεμέλια του νοσοκομείου. Κάθισε αντίκρυ στην αδελφή της, σφίγγοντας με δύναμη τη σάρκα του ποδιού της, λες και το άγγιγμά της θα της έδινε ζωντάνια και πνοή. Κοίταξε τα πυκνά, γερμένα ματόκλαδα, τα μισάνοιχτα παγωμένα χείλη, το εξαντλημένο σώμα, που μόλις είχε αδειάσει το βάρος της ζωής. Η μορφή της είχε μια διαφάνεια σαν να είχε στραγγίξει το αίμα, ενώ θαρρείς το χέρι κάποιου ζωγράφου είχε βουτήξει το πινέλο του στη γαλήνη και είχε δώσει μια απόλυτη απεικόνιση της γλυκύτητας και ηρεμίας στο πρόσωπο της μικρής. Κοίταξε αλλόφρονη η μεγάλη αδελφή το άψυχο σώμα της μικρούλας της Δάφνης, ώσπου ο χρόνος σταμάτησε, η στιγμή καταργήθηκε, η διάρκεια καταλύθηκε. Βρισκόταν ακινητοποιημένη σε μια διάσταση αλλιώτικη, καταποντισμένη σε ένα σκοτάδι ψυχρό, αγέρωχο, όπου τίποτε δεν κινιόταν. Η αναπνοή της δεν ήταν αναπνοή, ήταν ένας μακρόσυρτος ρόγχος που έσκιζε τα σωθικά, τα μάτια δεν έβλεπαν πια, ακοή, όσφρηση, μνήμη, όλα είχαν χαθεί Ένα επικό, συγκλονιστικό, συγκινητικό μυθιστόρημα, το κορυφαίο της Δήμητρας Μανθεάκη! Νίκος Κούνδουρος σκηνοθέτης εκδόσεις Ωκεανός Σόλωνος 136, Αθήνα Ι Τηλ.: 210 3829339 Ι www.oceanos-ekdoseis.gr