Η ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Η περίπτωση της Χίου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Η ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Η περίπτωση της Χίου ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ρ. ΑΓΓΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: (Α.Μ. 21102183) ΧΙΟΣ 2006

Ε υ χ α ρ ι σ τ ί ε ς Θερμές ευχαριστίες στον επιβλέποντα καθηγητή ρ. Αγγελή Βασίλη και την ρ. Γάκη Ελένη για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν, την άψογη συνεργασία μας και την πολύτιμη βοήθεια τους. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συμμετείχαν και βοήθησαν στην έρευνα μου, τους φίλους και την οικογένεια μου, για την υπομονή και τη στήριξη τους. Η εργασία αυτή αφιερώνεται σε όλους όσους προσπαθούν να εντάξουν την πληροφορική στην καθημερινότητά τους 1

ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 19 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Τι είναι ένας προσωπικός υπολογιστής και ποιες είναι οι βασικές συσκευές που τον αποτελούν... 23 2. ΕΙ Η ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 2.1 Βασικά είδη υπολογιστών...24 2.1.1 Επιτραπέζιοι υπολογιστές...24 2.1.2 Φορητοί υπολογιστές...24 3. ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 3.1. Βασικές συσκευές...26 3.1.1 Η κεντρική μονάδα...26 3.1.1.1 Tο εσωτερικό της κεντρικής μονάδας...27 3.1.1.2 Οι συσκευές αποθήκευσης αποθηκευτικά μέσα...31 3.1.2 Η οθόνη...35 3.1.3 Το πληκτρολόγιο...36 3.1.4 Το ποντίκι...38 3.2. Περιφερειακές συσκευές...39 2

3.2.1 Ο εκτυπωτής...39 3.2.2 Ο σαρωτής...40 3.2.3 Ηχεία μικρόφωνα...41 4. ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 4.1. Το Λογισμικό...42 4.1.1 Τα λειτουργικά συστήματα...43 4.1.2 Τα βασικά είδη των εφαρμογών...43 4.2. Ανοικτό (ελεύθερο) λογισμικό (Open Source Software)...46 4.2.1 Τι είναι το ελεύθερο λογισμικό...46 4.2.2 Άδειες ελεύθερου λογισμικού...46 4.2.3 Παραδείγματα ελεύθερου λογισμικού...47 4.2.4 Ανοιχτό λογισμικό έναντι εμπορικού λογισμικού...47 4.2.5 Η Novell ασπάζεται τον ανοιχτό κώδικα...48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Εισαγωγή της Πληροφορικής στην Επιχείρηση...51 2. Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 2.1 O υπολογιστής ως εργαλείο διατήρησης των αρχείων της επιχείρησης...51 2.2 Ο υπολογιστής ως εργαλείο μηχανοργάνωσης...52 2.2.1 Προγράμματα μηχανογραφημένης λογιστικής...52 2.2.2 Πλεονεκτήματα χρήσης προγραμμάτων μηχανογραφημένης λογιστικής...53 2.2.3 Εταιρείες προσφοράς προγραμμάτων...53 2.3 Ο υπολογιστής ως εργαλείο αυτοματισμού γραφείου...54 2.3.1 Προγράμματα αυτοματισμού γραφείου...55 3

2.3.1.1 Επεξεργασία κειμένου (Word)...56 2.3.1.2 Επεξεργασία λογιστικών φύλλων (Excel)...56 2.3.1.3 Δημιουργία παρουσιάσεων (Power Point)...57 2.3.1.4 Ηλεκτρονικό Ημερολόγιο Ατζέντα (Outlook)...57 2.3.1.5 Βάσεις δεδομένων (access)...58 2.3.1.6 Βοηθήματα (αριθμομηχανή, ζωγραφική, σημειωματάριο)...59 2.3.1.7 Λογισμικό επιτραπέζιων εκδόσεων...59 2.4 Ο υπολογιστής ως εργαλείο Επικοινωνίας, Πληροφόρησης και Αλληλεπίδρασης μέσω του Internet...60 2.5 Ο υπολογιστής ως εργαλείο αποστολής και λήψης πληροφοριών...62 2.6 Ο υπολογιστής ως εργαλείο ηλεκτρονικού εμπορίου...62 2.7 Ο υπολογιστής ως εργαλείο ψηφιακής διαφήμισης και τακτικής και άμεσης συνεργασίας με πελάτες / συνεργάτες...64 2.8 Ο υπολογιστής ως εργαλείο συναλλαγής με δημόσιους οργανισμούς και τράπεζες...65 2.9 Ο υπολογιστής ως εργαλείο επιτραπέζιων εκδόσεων (Desk Top Publishing)...66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 1. ΕΙ Η ΙΚΤΥΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 1.1. Ορισμός Δικτύου Υπολογιστών...68 1.2. Τύποι τεχνολογίας μετάδοσης υπολογιστών...68 1.2.1 Δίκτυα Εκπομπής...69 1.2.2 Δίκτυα Σημείου...69 1.3. Είδη Δικτύων υπολογιστών...71 1.3.1 Τοπικά Δίκτυα (Local area networks - LAN)...71 1.3.1.1 Τύποι σύνδεσης υπολογιστών δικτύου...73 1.3.2 Μητροπολιτικά Δίκτυα (Metropolitan Area Networks - MAN)...74 4

1.3.3 Δίκτυα Ευρείας Περιοχής (Wide Area Networks - WAN)...75 1.3.4 Δίκτυα Προστιθέμενης Αξίας (Value Added Networks - VAN)...76 1.3.5 Διαδίκτυο...77 1.4. Πλεονεκτήματα χρήσης Εταιρικών και Επιχειρησιακών Δικτύων Υπολογιστών...78 2. INRANET 2.1. Ορισμός intranet...79 2.1.1 Ένα τυπικό Intranet περιλαμβάνει...80 2.2. Πλεονεκτήματα χρήσης Inranet...81 2.2.1 Λειτουργικά οφέλη...82 2.2.2 Διοικητικά - στρατηγικά οφέλη...86 2.2.3 Μαθησιακά οφέλη...84 2.2.4 Οικονομικά οφέλη...84 2.2.5 Είναι καλύτερο από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο...85 2.3 Μειονεκτήματα χρήσης intranet...85 2.4 Σύνδεση Ιntranet Ιnternet...86 3. ΕΧΤΡΑΝΕΤ 3.1 Ορισμός του Extranet...87 3.2 Η ανάπτυξη του Extranet στις επιχειρήσεις...87 3.3 Τι περιλαμβάνει το Extranet...88 4. ΑΣΥΡΜΑΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 4.1 Ασύρματη Επικοινωνία: Δεδομένα στον Αέρα...88 4.2 Κατηγορίες ασύρματων δικτύων...89 4.2.1 Wi Lan - Ασύρματα τοπικά δίκτυα...89 4.2.2 WAN: Ασύρματη σύνδεση δυο γεωγραφικά απομακρυσμένων σημείων (point to point)...90 5

4.2.3 Hot Spot: Σύνδεση πολλών διαφορετικών σημείων με ένα κεντρικό κόμβο...91 4.2.4 Ad-hoc δίκτυα...91 4.3 Ασύρματη επιχείρηση...92 4.3.1 Το ασύρματο δίκτυο στην επιχείρηση...92 4.3.2 Επιχειρηματικοί κλάδοι που ωφελούνται από την ασύρματη επικοινωνία...93 4.4 Παγκόσμια αγορά και προοπτικές...95 4.5 Ασφάλεια...96 4.6 Λόγοι ανάπτυξης ασύρματων τοπικών δικτύων...97 4.7 Απόσβεση...98 5. ΚΙΝΗΤΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ 5.1Η Εταιρική Κινητή Τηλεφωνία στις επιχειρήσεις...99 5.1.1 Τεχνικά θέματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη...100 5.1.2 Επιχειρηματικά θέματα που πρέπει να ληφθούν υπόψην...102 5.2 Κινητή τηλεφωνία μέσω του Διαδικτύου (internet)...102 6. ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ 6.1 Ενσωμάτωση καινοτόμων συσκευών...103 6.2 Είδη καινοτόμων συσκευών...106 6.2.1 Προσωπικοί ψηφιακοί βοηθοί (PDAs)...106 6.2.2 Pocket PC...107 6.2.3 smart phones (έξυπνα τηλέφωνα)...107 6.2.4 Palmtop (υπολογιστές παλάμης)...107 6.2.5 Συσκευές τεχνολογίας Bluetooth...109 6.2.6 Headsets...109 6.2.7 Digital pens ("ψηφιακό στυλό")...110 6.2.8 USB Flash Drives - Flash Disks...111 6.2.9 Πολυμορφικά κινητά τηλέφωνα...112 6.2.10 Ψηφιακή κορνίζα...113 6.1.11 Συστήματα γεωγραφικού εντοπισμού και πλοήγησης (GPS)...113 6

6.2.12. Αυτόνομα Συστήματα Ασύρματης Παραγγελιοληψίας...114 6.3 Εφαρμογές συσκευών...115 6.4 Προβλήματα συσκευών...118 6.5 Δυνατότητες των Palmtops και αξιοποίησή τους από τις ΜΜΕ...119 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΙΝΤΕΡΝΕΤ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Η ιστορία του Διαδικτύου (Internet)...122 1.2 Τι είναι το Διαδίκτυο (Internet)...123 1.3 Η δομή του Διαδικτύου (Internet)...123 1.3.1 Το μέγεθος του Διαδικτύου (Internet)...124 1.3.2 Μεταφορά πληροφοριών μέσω του Διαδικτύου (Internet)...125 2. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ 2.1 Οι Τεχνικές της Επικοινωνίας 120 2.2 Η σύνδεση δύο υπολογιστών σε φυσικό επίπεδο (hardware)...126 2.3 Η εξέλιξη της επικοινωνίας μέσω του Διαδικτύου...126 2.4 Τρόποι επικοινωνίας που υποστηρίζει το διαδίκτυο...128 2.4.1. Ασύγχρονη επικοινωνία...128 2.4.2 Σύγχρονη επικοινωνία...130 3. ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΙΑ ΙΚΤΥΟΥ (Internet) 3.1 Εργαλεία του Internet...132 3.1.1 Ο Παγκόσμιος Ιστός...133 3.1.2 File Transfer Protocol. (FTP) - Aρχείο Mεταφοράς Πρωτοκόλλου...135 3.1.3 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο...135 3.1.3.1 Διευθύνσεις Ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email)...136 7

3.1.3.2 Απαιτήσεις για την χρήση Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου (e-mail)...137 3.1.4 Ομάδες συζήτησης...137 3.1.5 Λίστες ταχυδρομείου...139 3.1.6 Telnet...139 3.1.7 Μηχανές αναζήτησης (Search Engines)...141 3.1.8 Θεματικοί κατάλογοι...142 3.1.9 Web graffiti...143 3.2 ΔΙΑΚΟΜΙΣΤΕΣ 3.2.1. Τι είναι και πως λειτουργούν οι διακομιστές Web...143 3.2.2 Τύποι διακομιστών...144 3.2.2.1. Διακομιστές αρχείων...144 3.2.2.2 Διακομιστές βάσεων δεδομένων...144 3.2.2.3 Διακομιστές λογισμικού ομαδικής εργασίας...145 3.2.2.4 Διακομιστές Web...146 3.2.2.5 Διακομιστές ταχυδρομείου...146 3.2.2.6 Διακομιστές αντικειμένου...147 3.2.2.7 Διακομιστές εκτύπωσης...147 3.2.2.8 Διακομιστές εφαρμογής...147 3.2.3 Η αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης...147 4. ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΕΛΑΤΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΤΗ 4.1 Μοντέλο «Πελάτη Διακομιστή»...148 4.2 Πλεονεκτήματα δημιουργίας μοντέλου «Πελάτη-Διακομιστή»...149 5. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ (INTERNET) 5.1 Ένας μύθος για την ασφάλεια υπολογιστών...151 5.2 Λόγοι Ανασφάλειας...152 5.3 Τύποι επιθέσεων...153 5.3.1 Μη-τεχνολογικές επιθέσεις...154 5.3.2 Καταστροφικές επιθέσεις...155 8

5.3.2.1 Η βόμβα e-mail...155 5.3.2.2 Επιθέσεις άρνησης υπηρεσίας (Denial of service)...156 5.3.2.3 Ιοί...157 5.3.2.4 Ανιχνευτές (Scanners)...160 5.3.2.5 Σπάσιμο κωδικών (Password crackers)...161 5.3.2.6 Προγράμματα Υποκλοπής (Sniffers)...162 5.3.2.7 Δούρειοι ίπποι (Trojan horses)...163 5.3.2.8 Spoofing...163 5.3.2.9 Επιθέσεις βασισμένες σε κενά ασφαλείας νέων τεχνολογιών...164 5.3.2.10 Προβλήματα ασφαλείας σε browser...168 5.4 Έγκλημα και Τιμωρία στο Διαδίκτυο...168 6. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΙΝΤΕΡΝΕΤ 6.1 Internet Hellas...170 6.2 Upstream...170 6.3 InternetQ...171 6.4 ACN [http://www.acn.gr/]...172 6.5 Γερμανός [http://www.germanosnet.gr/]...175 6.6 Forthnet [http://www.forthnet.gr]...175 6.7 Hellas On Line [http://www.hol.gr/]...173 6.8 ΤELLAS [http://www.tellas.gr]...173 6.9 Otenet [http://www.otenet.gr]...173 6.10 Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος [http://www.tee.gr]...174 7.ΟΦΕΛΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ (ΙΝΤΕΡΝΕΤ) 7.1 Οφέλη της επιχείρησης από την επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου (Internet)...174 7.2 Επιδράσεις του Διαδικτύου (Internet) στις Επιχειρήσεις...176 9

7.3 Τα χαρακτηριστικά των επιτυχημένων επιχειρήσεων στο Διαδίκτυο (Internet)...178 8. ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΚΤΥΑΚΟΥ ΤΟΠΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 8.1 Δημιουργία δικτυακού τόπου από τις επιχειρήσεις...185 8.2 Πλεονεκτήματα δημιουργίας δικτυακού τόπου από την επιχείρηση...185 8.3 Στόχοι δημιουργίας δικτυακού τόπου...186 8.4 Βήματα σχεδίασης δικτυακού τόπου...187 8.5 Σχεδιασμός...188 8.5.1 Κεντρική σελίδα...188 8.5.2 Περιεχόμενο...189 8.5.3 Πλοήγηση...190 8.5.4 Γραφικά...190 8.5.5 Επιπρόσθετα προγράμματα...190 8.5.6 Τεχνικές προώθησης σε μηχανές αναζήτησης...191 8.6 Πώς μπορείτε να προμηθευτείτε και να κατοχυρώσετε το δικτυακό όνομα χώρου (domain name) της επιχείρησής σας...192 8.7 Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις για τη δημιουργία του δικτυακού σας τόπου...193 8.8 Τι θα χρειαστείτε σε περίπτωση που αποφασίσετε να αναθέσετε σε κάποια εταιρεία τη δημιουργία του δικτυακού σας τόπου;...194 8.9 Πού θα φιλοξενήσετε το δικτυακό σας τόπο...195 8.9.1 Είδη φιλοξενίας δικτυακού τόπου...195 8.9.2 Εναλλακτικές λύσεις για τη φιλοξενία του δικτυακού τόπου...196 8.10 Κόστος φιλοξενίας δικτυακού τόπου...197 8.11 Διαφήμιση του δικτυακού τόπου...198 8.12 Αξιολόγηση της δικτυακής δραστηριότητας...198 8.12.1 Αξιολόγηση βάση στόχων...199 8.12.1.1. Οικονομικοί στόχοι...200 8.12.1.2 Στόχοι σχετικά με το προϊόν...202 8.12.1.3 Στόχοι προώθησης προβολής και επικοινωνίας...205 8.12.2 Αξιολόγηση βάση ανταγωνισμού...208 10

8.13 Εντοπισμός εξωγενών παραγόντων αποτυχίας...210 8.13.1 Μάκρο περιβάλλον...210 8.13.2 Μίκρο περιβάλλον...212 8.14 Επιτυχία δικτυακού τόπου για τις επιχειρήσεις...213 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ 1. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ (e-shop) 1.1 Το Ηλεκτρονικό Κατάστημα...212 1.2 Ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού καταστήματος...212 1.2.1 Διαδικασία εφαρμογής ανάπτυξης ενός ηλεκτρονικού καταστήματος...212 1.3 Πλεονεκτήματα δημιουργίας Ηλεκτρονικού Καταστήματος...216 1.4 Κόστος δημιουργίας ενός Ηλεκτρονικού καταστήματος...218 1.5 Γενιές ηλεκτρονικών καταστημάτων...218 1.6 Χαρακτηριστικά του ηλεκτρονικού καταστήματος...220 1.7 Λειτουργίες του ηλεκτρονικού καταστήματος...220 1.8 Ανάπτυξη Κοινού Ηλεκτρονικού Καταστήματος με τους Διανομείς...221 1.8.1 Αλλαγές στις Εσωτερικές Λειτουργίες της Επιχείρησής σας...222 1.8.1.1 Διαδικασίες Μαζικών Συναλλαγών...223 1.8.1.2 Ενσωμάτωση Δικτυακών και Εσωτερικών Διεργασιών...224 1.8.2 Αλλαγές στην Επικοινωνία με τους Συνεργάτες σας...225 1.8.2.1 Χρήση Ειδικών Κόμβων του Δικτυακού σας Τόπου...225 1.8.2.2 Πρόσβαση σε Ειδικά Στοιχεία της Επιχείρησής σας...226 1.8.3 Ηλεκτρονικές Προμήθειες...227 1.8.3.1 Λειτουργία της Ηλεκτρονικής Προμήθειας...228 1.8.4 Πληροφορική Υποδομή...229 11

1.8.5 Νέοι Στρατηγικοί Προσανατολισμοί...229 1.9 Αλλαγές στις Προσφερώμενες Υπηρεσίες...230 1.9.1 Επιβεβαίωση Εκτέλεσης Παραγγελιών...231 1.9.1.1 Διάγραμμα Δικτυακής Αγοράς...232 1.9.1.2 Ηλεκτρονική Επιβεβαίωση Παραγγελίας...233 1.9.2 Αναβάθμιση Υπαρχουσών Τακτικών Λειτουργίας...234 1.9.2.1 Τακτική Αποστολής Προϊόντων...234 1.9.2.2 Τακτική Επιστροφής Προϊόντων...235 1.9.2.3 Τακτική Υποστήριξης Πελατών...237 1.10 Νομικό πλαίσιο που καλύπτει τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην Ελλάδα...236 2. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ (e-εμπόριο - e-commerce) 2.1.Εισαγωγή στο ηλεκτρονικό εμπόριο (e-εμπόριο)...237 2.2 Τι είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο...237 2.3 Αλλαγές με το ηλεκτρονικό εμπόριο...238 2.4 Εφαρμογές του Ηλεκτρονικού Εμπορίου...238 2.5 Οφέλη από την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εμπορίου...239 2.6 Τεχνικοί περιορισμοί του ηλεκτρονικού εμπορίου...241 2.7 Μη τεχνικοί περιορισμοί του ηλεκτρονικού εμπορίου...243 2.8 Είδη ηλεκτρονικού εμπορίου...244 2.8.1 Ηλεκτρονικό εμπόριο από επιχειρήσεις προς καταναλωτές (Business-to-Consumer e-commerce -B2C)...244 2.8.2 Ηλεκτρονικό εμπόριο από καταναλωτές /πολίτες προς κυβερνητικούς φορείς (Consumer/Citizen-to-Government e- Commerce -C2G)...245 2.8.3 Ηλεκτρονικό εμπόριο από επιχειρήσεις προς κυβερνητικούς φορείς (Business-to-Government e-commerce - B2G)...245 2.8.4 Ηλεκτρονικό εμπόριο από επιχειρήσεις προς επιχειρήσεις (Business-to-Business e-commerce - B2B)...245 2.9 Εφαρμογές Ηλεκτρονικού Εμπορίου B2B...246 12

2.9.1 Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (Electronic Data Interchange - EDI)...246 2.9.2 Σχεδιασμός Επιχειρησιακών Πόρων (Enterprise Resource Planning - ERP)...247 2.9.3 Ηλεκτρονική Προμήθεια...247 2.9.4 Εφαρμογές Intranet / Extranet...248 2.9.5 Ηλεκτρονική Ανταλλαγή Δεδομένων (Electronic Data Interchange - EDI)...247 3. E-MARKETING 3.1 Τι είναι το e-marketing...249 3.2 Τρόποι για να προσελκύσετε επισκέπτες στο site σας...250 3.3 Βασικά σημεία στην ανάπτυξη e-marketing στρατηγικής για ένα προϊόν...251 3.4 Ολοκλήρωση της στρατηγικής marketing...253 3.5 Το κοινό-στόχος...253 3.6 Netiquette και Marketing...255 3.7 Τύποι αγοραστικής συμπεριφοράς...256 3.8 Οφέλη και ικανοποίηση από το προϊόν...258 3.9 Τα πλεονεκτήματα του e-marketing...259 3.10 To e-mail marketing...261 3.10.1 Τι είναι το e-mail marketing...261 3.10.2 Το e-mail marketing ως επιτυχημένο επιχειρηματικό εργαλείο για την επιχείρηση...263 3.10.3 Τα διαφημιστικά e-mails πρέπει να είναι σαφή και συγκεκριμένα...264 3.10.4 Τα πλεονεκτήματα του e-mail marketing...265 3.11 Το mobile marketing...268 3.11.1 Αποδοτικές τακτικές του mobile marketing...270 3.11.2 Χαρακτηριστικές εφαρμογές mobile marketing...273 4. ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ (e-banking) 4.1 Το e-banking...273 13

4.2 Η προσφορά του e-banking στις επιχειρήσεις...274 4.3 Η ασφάλεια των συναλλαγών...275 4.4 Δυσκολίες του E-banking...277 4.5 Οι κίνδυνοι του e-banking...278 4.6 Τραπεζικές συναλλαγές μέσω κινητού τηλεφώνου: Η εφαρμογή της υπηρεσίας σήμερα στην Ελλάδα...280 4.7 Περιπτώσεις Ηλεκτρονικών επιθέσεων...282 5. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΩΜΕΣ 5.1 Τι είναι οι Ηλεκτρονικές πληρωμές...284 5.2 Είδη ηλεκτρονικών πληρωμών...285 5.3 Πληρωμές μεταξύ επιχειρήσεων (Business to business payments)...288 6. e-crm 6.1 ΤΟ e-crm...289 6.2 Εφαρμογές e-crm...289 6.3 Ε-mail ΚΑΙ e-crm...291 6.4 Πολυκαναλικό e-crm...292 6.5 Οφέλη για την επιχείρηση...292 7. ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (ΙΚΑ) 7.1 Το ΙΚΑ...294 7.2 Διαδικασίες που μπορεί, ο χρήστης του Διαδικτύου, να διεκπεραιώσει ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του ΙΚΑ (www.ika.gr);...294 7.3 Ποιοι μπορούν να εγγραφούν και να διευκολυνθούν από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές του ΙΚΑ...295 8. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ 8.1 Ηλεκτρονικές συναλλαγές με την κυβέρνηση...296 14

8.2 Διευθέτηση φορολογικών εκκρεμοτήτων μέσω Διαδικτύου...296 8.2.1 Τι είναι το...296 8.2.2 Ποιοι μπορούν να εξυπηρετηθούν από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες TAXISnet...297 8.2.3 Ποια στοιχεία είναι απαραίτητα για τη συμπλήρωση της φόρμας εγγραφής;...298 8.2.4 Ασφάλεια δήλωσης μέσω του διαδικτύου...299 8.2.4.1 Ασφάλεια έγκυρης δήλωσης μέσω Διαδικτύου...299 8.2.4.2 Ασφάλεια του συστήματος έναντι της πρόσβασης τρίτων...299 8.2.4.3 Προστασία διακινούμενων στοιχείων των χρηστών του TAXISnet...300 8.2.5 Περιπτώσεις που πρέπει η υποβολή να γίνεται από λογιστή...300 8.2.6 Διαδικασία πληρωμής οφειλόμενων ποσών των χρεωστικών δηλώσεων ΦΠΑ που υποβάλλονται μέσω του συστήματος TAXISnet...301 8.2.7 Περιπτώσεις μη ασφαλής δήλωσης μέσω του διαδικτύου...301 8.2.8 Υπηρεσίες on-line...301 9. INTEPNETIKOΣ EΠEN YTHΣ 9.1 Το Internet στο Χρηματιστήριο Αξιών...303 9.2 Ηλεκτρονικές συναλλαγές του Χρηματιστηρίου Αξιών...304 9.3 Παραδείγματα δικτυακών τόπων για on-line παρακολούθηση του Χρηματιστηρίου αξιών...305 10. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΣ 10.1 Ο Ηλεκτρονικός Πλειστηριασμός...308 10.2 Ιστοχώροι Ηλεκτρονικών Πλειστηριασμών...308 15

10.3 Πλεονεκτήματα Ηλεκτρονικού Πλειστηριασμού...309 10.4 Κίνδυνοι του Ηλεκτρονικού Πλειστηριασμού...309 11. ΤΗΛΕΕΡΓΑΣΙΑ 11.1 Ιστορικά στοιχεία...310 11.2 Τι είναι η τηλεεργασία...310 11.3 Είδη τηλεεργασίας...311 11.4 Εργαλεία της τηλεεργασίας...312 11.5 Λόγοι στροφής προς την τηλεεργασία...315 11.5.1 Πλεονεκτήματα για τον εργαζόμενο...316 11.5.2 Πλεονεκτήματα για την επιχείρηση...317 11.5.3 Πλεονεκτήματα για την κοινωνία...319 11.6 Αρνητικές επιπτώσεις της τηλεεργασίας...320 11.7 Η τηλεεργασία στην Ελλάδα...322 11.8 Η τηλεεργασία στο μέλλον...324 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1. ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1.1 Το Ανθρώπινο Δυναμικό της Επιχείρησης...327 1.2 Εκπαίδευση Εργαζομένων...327 1.2.1. Μαθαίνοντας τη χρήση συστημάτων πληροφορικής...329 1.2.1.1 Τι πρέπει να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι...329 1.2.1.2 Δεξιότητες στη λειτουργία, την επικοινωνία και τη διοίκηση...330 1.3 Αντίδραση των εργαζομένων στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών...331 1.4 Η διαχείριση της γνώσης από τις επιχειρήσεις...332 1.5 Η παλιά μέθοδος διδασκαλίας των εργαζομένων...335 2. ΤΟ e-learning 2.1 Τo e-learning γενικά...334 16

2.2 Τι είναι το e-learning (Electronic ή Distance Learning)...335 2.3 Η Σύγχρονη και Ασύγχρονη Τηλεκπαίδευση...335 2.3.1 Η Σύγχρονη Τηλεκπαίδευση...335 2.3.1.1 Μοντέλο Υλοποίησης Σύγχρονης Τηλεκπαίδευσης...335 2.3.1.2 GUnet: Υπηρεσίες Σύγχρονης Τηλεκπαίδευσης και Παραγωγής Video...337 2.3.1.3 Σύγχρονη Τηλεκπαίδευση τρέχουσα και μελλοντική λύση...338 2.3.2 Η Ασύγχρονη Τηλεκπαίδευση...339 2.3.3. Άλλες υπηρεσίες υποστήριξης τηλεκπαίδευσης από το GUnet...340 2.4 Το e-learning στις επιχειρήσεις...340 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ ΟΜΟ: ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ» 1. Το πρόγραμμα «Δικτυωθείτε»...344 2. Στόχος του προγραμματος «Δικτυωθείτε»...344 3. Το πρόγραμμα «Δικτυωθείτε» στην Ελλάδα...345 4. Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα «Δικτυωθείτε»...346 4.1 Επιδότηση Προμήθειας Εξοπλισμού και Διαδικτυακών Υπηρεσιών...347 4.2 Εκπαιδευτική Στήριξη...349 4.3 Περιφερειακή Εκπαιδευτική Στήριξη...348 5. Κριτήρια επιλογής των επιχειρήσεων για το πρόγραμμα του «Δικτυωθείτε»...319 6. Καλάθια επιλογής προγράμματος «Δικτυωθείτε»...351 6.1 Καλάθι 1...351 6.2 Καλάθι 2...352 7. Παράρτημα...353 7.1 ΑΙΤΗΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΔΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ»...353 17

7.2 ΑΙΤΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΔΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ»...354 Ε Ρ Ε Υ Ν Α 1. Εισαγωγή... 357 1.1 Στόχοι της έρευνας...357 1.2 Μεθοδολογία της έρευνας...358 2. Το ερωτηματολόγιο έρευνας... 358 3. Αποτελέσματα έρευνας... 359 Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ...359 Β. ΥΠΟΔΟΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ...362 Γ. ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ...370 Δ. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ3...375 Ε. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΔΙΚΤΥΩΘΕΙΤΕ»...375 4. Γενικά συνοπτικά συμπεράσματα... 381 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 183 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 387 18

Ο χώρος εργασίας, τα γραφεία και οι επιχειρήσεις είναι κατά πάσα πιθανότητα οι χώροι όπου τα αποτελέσματα από τη χρήση των νέων τεχνολογιών και εφαρμογών που προσφέρει η πληροφορική και το e-επιχειρείν είναι περισσότερο εμφανή. Η χρήση υπολογιστών αλλά και του Διαδικτύου στις επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, μοιάζει κάτι το εντελώς φυσικό και αυτονόητο σήμερα, μολονότι δεν έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από την εποχή που στα γραφεία κυριαρχούσαν οι γραφομηχανές, τα παλιά αναλογικά τηλέφωνα και τα φαξ. Ωστόσο, η χρήση των ΤΠΕ δημιουργεί νέες απαιτήσεις και προκλήσεις για τη διοίκηση της επιχείρησης, το προσωπικό και τους διαμορφωτές πολιτικής σε ό,τι αφορά αυτό που αποκαλείται "νέος τρόπος εργασίας". Αν και η πληροφορική έχει σε μεγάλο βαθμό επιφέρει πολύ σημαντικές και θετικές αλλαγές στον τρόπο εργασίας, αυτή η διαδικασία -η εξοικείωση και η εκπαίδευση του προσωπικού στη χρήση των νέων τεχνολογιών- δεν ήταν άμοιρη προβλημάτων και εμποδίων, ενώ συχνά προέκυψαν και απρόβλεπτες δαπάνες που επιβάρυναν το κόστος της επένδυσης των επιχειρήσεων. Σε αυτή την εργασία εξετάζουμε τρόπους με τους οποίους οι επιχειρήσεις μπορούν με επιτυχία να εισαγάγουν την πληροφορική και το e-επιχειρείν στο χώρο εργασίας αποκομίζοντας όλα τα οφέλη που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες και παράλληλα μειώνοντας τους κινδύνους, το ρίσκο και το κόστος. Η εργασία αποτελείται από επτά κεφάλαια που καλύπτουν όλο το θεωρητικό τμήμα που σχετίζονται με την Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνίας μιας επιχείρησης. Αναλυτικότερα στα κεφάλαια αυτά αναφέρονται: Στο πρώτο κεφάλαιο περιγράφονται οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές που χρησιμοποιούνται στην επιχείρηση. Τα είδη των υπολογιστών που εντοπίζονται στις επιχειρήσεις, το υλικό και το λογισμικό αυτών. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικές χρήσεις του υπολογιστή. Συγκεκριμένα, ο αυτοματισμός γραφείου, η διατήρηση αρχείων της επιχείρησης, η μηχανοργάνωση, ο αυτοματισμός παραγωγής καθώς και η επικοινωνία και πληροφόρηση. 19

Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα δίκτυα υπολογιστών. Τα είδη δικτύων που μπορούν να συνδεθούν οι υπολογιστές μιας επιχείρησης, τα κινητά εταιρικά τηλέφωνα καθώς και οι άλλες τεχνολογικές συσκευές. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το διαδίκτυο (Internet). Συγκεκριμένα η διάδοση και χρήση του διαδικτύου, τα εργαλεία του, η ασφάλεια, τις εταιρείες παροχής διαδικτύου, τα οφέλη των επιχειρήσεων από την χρήση του διαδικτύου καθώς και την δημιουργία δικτυακού τόπου. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύονται οι υπηρεσίες του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Συγκεκριμένα, το e-banking, το e-shop, το e-marketing, το e-learning, το e-crm, το e-εμπόριο, η τηλεεργασία, η ηλεκτρονική πληρωμή, οι δημόσιες οn-line υπηρεσίες, το οn-line χρηματιστήριο και ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός. Το έκτο κεφάλαιο περιλαμβάνει την εκπαίδευση προσωπικού. Τους τρόπους που μπορεί μια επιχείρηση να εκπαιδεύσει το προσωπικό της στην χρήση των νέων τεχνολογιών. Επίσης περιλαμβάνεται η τηλεεκπαίδευση, που αποτελεί την νέα ταχέα αναπτυσσόμενη μέθοδο εκπαίδευσης των εργαζομένων. Τέλος το έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζει το πρόγραμμα «Δικτυωθείτε». Το πρόγραμμα αυτό βοηθάει την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, την χρηματοδότηση τους για την απόκτηση εξοπλισμού, καθώς επίσης και την εκπαίδευση των εργαζομένων. Η εργασία συνοδεύεται επίσης από μια έρευνα που έγινε, με τη βοήθεια ερωτηματολογίου στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της περιοχής της Χίου. Συγκεκριμένα η έρευνα αυτή έχει ως στόχο την μελέτη και αξιολόγηση των υπαρχόντων και ανερχόμεναν συστημάτων «Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ)» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Στο τέλος της εργασίας, ως παράρτημα, παρουσιάζεται η δομή του ερωτηματολογίου. 20

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 22

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Τι είναι ένας προσωπικός υπολογιστής και ποιες είναι οι βασικές συσκευές που τον αποτελούν Ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (Η/Υ) είναι ένα σύνολο ηλεκτρονικώνηλεκτρικών συσκευών που μας δίνει τη δυνατότητα να εκτελούμε διάφορες εργασίες (δακτυλογράφηση, ταξινόμηση, ζωγραφική, σχέδιο, υπολογισμοί, επικοινωνία κ.ά.) που χρειαζόμαστε στις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η σημαντική αλλαγή που επέφερε η χρήση του Η/Υ στην οργάνωση της καθημερινής μας ζωής είναι ότι όλες οι εργασίες και δραστηριότητές μας εκτελούνται με μεγάλη ταχύτητα και ακρίβεια. Για αυτό το λόγο, και σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος των ηλεκτρονικών συσκευών, τα τελευταία χρόνια η χρήση των Η/Υ διαδόθηκε ευρύτατα σε όλους τους χώρους της ανθρώπινης δραστηριότητας. Υπάρχουν διάφορα συστήματα Η/Υ τα οποία καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος αναγκών. Ο προσωπικός υπολογιστής (Personal Computer ή PC) είναι ο πιο κοινός τύπος υπολογιστή που χρησιμοποιείται στο γραφείο και στο σπίτι. Σήμερα, οι όροι «ηλεκτρονικός υπολογιστής» και «προσωπικός υπολογιστής» είναι ισοδύναμοι, αφού και οι δύο εκφράζουν το σύνολο των ηλεκτρονικών-ηλεκτρικών συσκευών που μας δίνει τη δυνατότητα να εκτελούμε διάφορες εργασίες. Τα στοιχεία που συναποτελούν έναν Η/Υ είναι το υλικό (hardware) και το λογισμικό (software). Το υλικό είναι τα μέρη του υπολογιστή που μπορούμε να πιάσουμε με τα χέρια μας, είναι, δηλαδή, οι επιμέρους εξωτερικές συσκευές, όπως η οθόνη ή το πληκτρολόγιο. Το λογισμικό είναι οι εντολές που λένε στον υπολογιστή τι να κάνει. Είναι δηλαδή τα διάφορα προγράμματα, όπως το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου, ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι κ.τ.λ., τα οποία αποθηκεύονται σε αποθηκευτικά μέσα, όπως π.χ. το CD-ROM. Το κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία είναι άχρηστο από μόνο του. Για να καταλάβετε καλύτερα τη διαφορά, σκεφτείτε ένα πλυντήριο (υλικό) χωρίς προγράμματα πλύσης (λογισμικό). Τα προγράμματα της πλύσης καθορίζουν τη θερμοκρασία και την ποσότητα του νερού που θα χρησιμοποιήσει κάθε φορά το πλυντήριο. Αν δεν υπάρχουν αυτά, τότε το πλυντήριο είναι απλώς ένα τετράγωνο 23

κουτί. Από την άλλη μεριά, αν δεν υπάρχει το πλυντήριο, τότε τα προγράμματα πλύσης δεν έχουν κανένα λόγο ύπαρξης. Ή, επίσης, σκεφτείτε ένα στερεοφωνικό (υλικό) χωρίς ραδιοφωνικά προγράμματα, κασέτες ή CD (λογισμικό). 2. ΕΙ Η ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 2.1 Βασικά είδη υπολογιστών Ανάλογα με το σχήμα τους, οι προσωπικοί υπολογιστές διακρίνονται σε δύο βασικούς τύπους: 2.1.1 Επιτραπέζιοι υπολογιστές Στους επιτραπέζιους υπολογιστές ανήκουν τα γνωστά σε όλους μας PC, τα οποία αποτελούνται από τέσσερα βασικά μέρη (τα οποία θα εξετάσουμε αργότερα), την κεντρική μονάδα, την οθόνη, το πληκτρολόγιο και το ποντίκι. 2.1.2 Φορητοί υπολογιστές Υπάρχουν τρία βασικά είδη φορητών υπολογιστών: α. Φορητοί υπολογιστές (laptop) Οι σύγχρονοι επιγονάτιοι φορητοί υπολογιστές έχουν δυνατότητες ανάλογες με εκείνες των αντίστοιχων επιτραπέζιων. Ακολούθησαν την εξέλιξη της τεχνολογίας των υπολογιστών και, έτσι, σήμερα μπορεί να βρει κανείς μέσα σε ένα μικρό «βαλιτσάκι» με μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από μια σελίδα τετραδίου ένα σύστημα 24

πολύ υψηλών προδιαγραφών. Υπάρχουν φορητοί με Pentium ΙV, στα 2000 MHz, με 512ΜΒ μνήμης, πολύ γρήγορες κάρτες γραφικών, ενσωματωμένες κάρτες μόντεμ και κάρτες δικτύου, καθώς και ενεργές οθόνες με δυνατότητα υψηλής ανάλυσης, ανάλογης των επιτραπέζιων συστημάτων. Απαραίτητο πλέον εξάρτημα και στους φορητούς είναι η μονάδα CD-ROM ή DVD-ROM. Ανάλογα με τον τύπο τους, οι φορητοί υπολογιστές παρουσιάζουν μεταξύ τους ουσιαστικές διαφορές χαρακτηριστικών, επιδόσεων και εξοπλισμού. Μπορούν να χωριστούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες, ανάλογα με το μέγεθος και το βάρος τους. Η πρώτη περιλαμβάνει τους κλασικούς φορητούς υπολογιστές, με πλήρη εξοπλισμό (CD-ROM ή DVD), μεγάλες οθόνες και πλήρη υποστήριξη συνδέσεων με κάθε πιθανή περιφερειακή συσκευή. Αυτή η κατηγορία κυριαρχεί στην αγορά, καθώς χρησιμοποιεί εξελιγμένους επεξεργαστές, οι οποίοι δεν υστερούν σε ταχύτητες και επιδόσεις από τους επιτραπέζιους. β. Λεπτοί φορητοί υπολογιστές (slim) Στη κατηγορία αυτή οι υπολογιστές έχουν σημαντικά μικρότερες διαστάσεις, αλλά και βάρος. Πρόκειται για την κατηγορία που εκφράζει την αιχμή της τεχνολογίας, καθώς τα κορυφαία μοντέλα έχουν βάρος μόλις ενάμισι έως το πολύ δύο κιλά. Το μειονέκτημα αυτού του τύπου εντοπίζεται στην έλλειψη ενσωματωμένων οδηγών για δισκέτα ή για CD-ROM, που συνήθως είναι εξωτερικά ή συνδέονται μέσω σταθμού εργασίας. 25

γ. Οι πραγματικά μικροί φορητοί υπολογιστές Στην τρίτη κατηγορία αυτή ανήκουν οι πραγματικά μικροί φορητοί, γνωστοί και ως υποφορητοί (Sub-Notebook). Λόγω του περιορισμού στις διαστάσεις, έχουν συμπτυγμένο πληκτρολόγιο και μικρές οθόνες. O επεξεργαστής ακολουθεί τα πρότυπα των φορητών, ενώ ο οδηγός CD-ROM είναι πάντα εξωτερικός. Ο υποφορητός έχει το μέγεθος ενός απλού βιβλίου που μπορεί να μεταφερθεί οπουδήποτε και χωρίς την ανάγκη ειδικής θήκης μεταφοράς. Η επιλογή ενός από τους τρεις παραπάνω τύπους φορητού υπολογιστή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το μέγεθος και η ποιότητα της οθόνης, οι δυνατότητες της κάρτας γραφικών και η αυτονομία της συσκευής. Βασικός, ωστόσο, παράγοντας επιλογής παραμένει η ικανοποίηση των αναγκών του χρήστη. 3. ΥΛΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 3.1. Βασικές συσκευές Παρατηρώντας εξωτερικά έναν προσωπικό υπολογιστή, όπως αυτόν που βλέπετε στην εικόνα ή όπως αυτόν που χρησιμοποιείτε αυτή τη στιγμή, διαπιστώνουμε ότι αποτελείται από τέσσερις βασικές συσκευές. 3.1.1 Η κεντρική μονάδα Η κεντρική μονάδα (ή αλλιώς κουτί), η οποία εξωτερικά είναι ένα μεταλλικό κουτί, περιέχει όλα τα βασικά εξαρτήματα με τα οποία δουλεύει ο υπολογιστής. Όλη η ουσιαστική εργασία του Η/Υ γίνεται μέσα σε αυτή τη μονάδα. Στην πρόσοψη της κεντρικής μονάδας υπάρχει μια σειρά από λαμπάκια και διακόπτες. Έτσι, μπορούμε να διακρίνουμε το λαμπάκι λειτουργίας του υπολογιστή (συνήθως έχει πράσινο χρώμα), το λαμπάκι λειτουργίας του σκληρού δίσκου (συνήθως έχει κόκκινο χρώμα), το βασικό διακόπτη μέσω του οποίου θέτουμε σε λειτουργία τον υπολογιστή, και τον 26

διακόπτη του RESET, τον οποίο πατάμε μόνο όταν κολλήσει ο υπολογιστής μας και δεν μπορούμε ούτε να δουλέψουμε αλλά ούτε και να τον κλείσουμε. Στη πρόσοψη, επίσης, υπάρχουν ειδικές θέσεις που μοιάζουν με συρτάρια, στις οποίες τοποθετούνται οι διάφορες φορητές μονάδες αποθήκευσης, όπως οι δισκέτες, τα CD-ROM και τα DVD. Στο πίσω μέρος της κεντρικής μονάδας υπάρχουν οι διάφορες υποδοχές για να συνδέσετε με καλώδια όλα τα υπόλοιπα μέρη του υπολογιστή, όπως για παράδειγμα, το πληκτρολόγιο, τον εκτυπωτή, τα ηχεία κτλ. 3.1.1.1 Tο εσωτερικό της κεντρικής μονάδας To εσωτερικό της κεντρικής μονάδας περιλαμβάνει: α. Ο επεξεργαστής Ο επεξεργαστής είναι το πιο βασικό κομμάτι ενός υπολογιστή. Είναι αυτός που κάνει όλους τους υπολογισμούς, τις πράξεις και τη γενικότερη επεξεργασία των δεδομένων. Ο επεξεργαστής είναι, επίσης, αυτός που ελέγχει όλες τις περιφερειακές μονάδες. Ο πρώτος επεξεργαστής που χρησιμοποιήθηκε σε προσωπικό υπολογιστή είναι ο 8088 της εταιρείας Intel. Από τότε η Intel κυριαρχεί στην αγορά των επεξεργαστών των προσωπικών υπολογιστών. Επεξεργαστές για προσωπικούς υπολογιστές κατασκευάζονται και από άλλες εταιρείες, όπως η AMD και η Cyrix. Οι επεξεργαστές αυτοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν, σε γενικές γραμμές, στα συστήματα που έχουν σχεδιαστεί για τους Intel, είναι δηλαδή συμβατοί. 27

Η ταχύτητα επεξεργασίας δεδομένων ενός προσωπικού υπολογιστή εξαρτάται βασικά από μια παράμετρο του επεξεργαστή που ονομάζεται συχνότητα λειτουργίας και μετράται σε MHz. Έτσι, βλέπουμε στις προσφορές για συστήματα προσωπικών υπολογιστών στοιχεία για τον επεξεργαστή, όπως Intel 1,6 MHz, Intel 1,9 MHz κ.τ.λ. Όσο μεγαλύτερη είναι η συχνότητα λειτουργίας του επεξεργαστή τόσο πιο γρήγορος είναι ο υπολογιστής μας. Τα νούμερα, όμως, που αναφέραμε δεν μπορούν να αποτελέσουν κριτήριο σύγκρισης μεταξύ επεξεργαστών διαφορετικής τεχνολογίας παρά μόνο μεταξύ επεξεργαστών της ίδιας τεχνολογίας. β. Η κύρια μνήμη Η μνήμη είναι, μετά τον επεξεργαστή, το σημαντικότερο τμήμα ενός υπολογιστή. Στη μνήμη είναι που αποθηκεύονται όλες οι εντολές και πληροφορίες κάθε προγράμματος. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες της μνήμης ενός προσωπικού υπολογιστή. Τις δυνατότητες της μνήμης τις μετράμε σε χωρητικότητα και ταχύτητα. της. Όσο πιο μεγάλες δυνατότητες έχει η μνήμη τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος Ο υπολογιστής έχει δυο είδη τσιπ αποθήκευσης μνήμης: τη RAM (Random Access Memory - μνήμη τυχαίας προσπέλασης) και τη ROM (Read Only Memory - μνήμη μόνο ανάγνωσης). Αυτά τα τσιπ είναι συνδεδεμένα με τη μητρική πλακέτα. Οι μνήμες RAM χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση δεδομένων κατά την εκτέλεση ενός προγράμματος στον υπολογιστή. Το πρόγραμμα, δηλαδή, που σας επιτρέπει αυτή τη στιγμή να διαβάζετε αυτό το κείμενο βρίσκεται στη RAM. Το μεγαλύτερο μειονέκτημα της μνήμης RAM είναι ότι χάνει τα δεδομένα της μόλις κλείσετε τον υπολογιστή σας και για αυτό δεν μπορεί να χρησιμεύσει για μακροχρόνια αποθήκευση. Η χωρητικότητα της μνήμης μετριέται σε Mbyte. Σήμερα, οι περισσότεροι υπολογιστές διαθέτουν από 64 ως 256 Mbytes RAM. Η μνήμη ROM είναι μόνιμη μνήμη, δηλαδή κρατάει το περιεχόμενό της ακόμα και όταν ο υπολογιστής είναι κλειστός. Στη ROM είναι αποθηκευμένο το πρόγραμμα εκκίνησης του υπολογιστή που φορτώνει τα Windows. Από τη μνήμη 28

ROM, όμως, μπορούμε μόνο να διαβάζουμε δεδομένα και δεν μπορούμε να αποθηκεύσουμε καμία πληροφορία σε αυτήν γ. Βοηθητική μνήμη Για να ξεπεράσει ο υπολογιστής τα μειονεκτήματα της RAM (χάνονται οι πληροφορίες μόλις κλείσουμε τον υπολογιστή) και της ROM (δεν μπορούμε να αποθηκεύσουμε πληροφορίες παρά μόνο να διαβάσουμε), χρησιμοποιεί αποθηκευτικά μέσα ως βοηθητική μνήμη. Υπάρχουν διάφορα αποθηκευτικά μέσα, των οποίων η χωρητικότητα κυμαίνεται από μερικά MBytes έως αρκετά GBytes. Παραδείγματα τέτοιων αποθηκευτικών μέσων είναι οι σκληροί δίσκοι με χωρητικότητα αρκετών GB, οι εύκαμπτοι δίσκοι (δισκέτες) χωρητικότητας 1,44 Mbytes και τα οπτικά μέσα (CD, DVD) χωρητικότητας πάνω από 600 Mbytes. Τα δεδομένα ενός υπολογιστή τα μετράμε σε bytes, όπως ακριβώς μετράμε και το βάρος με κιλά. Ένα (1) byte είναι ο χώρος μνήμης που χρειάζεται για να αποθηκευτεί ένας χαρακτήρας. Τα πολλαπλάσια του byte είναι: 1024 bytes= 1 KiloByte (KB), 1024 KiloBytes=1 MegaByte (MB), 1024 MegaBytes=1 GigaByte (GB) δ. Οι κάρτες επέκτασης Οι κάρτες επέκτασης, οι οποίες προσθέτουν κάποιες νέες δυνατότητες στον υπολογιστή σας (π.χ. τον μετατρέπουν σε τηλεόραση, ραδιόφωνο κ.τ.λ.). Οι κάρτες αυτές είναι, επίσης, υπεύθυνες για την επικοινωνία του υπολογιστή με τις διάφορες εξωτερικές συσκευές, όπως, για παράδειγμα, την οθόνη και τα ηχεία. 29

Οι κυριότερες κάρτες επέκτασης είναι: α) Η κάρτα γραφικών, η οποία είναι υπεύθυνη για τις πληροφορίες που βλέπουμε στην οθόνη. β) Η κάρτα ήχου, η οποία επιτρέπει στον υπολογιστή μας να παράγει και να επεξεργάζεται ήχο. γ) Η κάρτα τηλεόρασης, η οποία μπορεί να μετατρέψει τον υπολογιστή μας σε τηλεοπτικό δέκτη δ) Η κάρτα ραδιοφώνου, η οποία επιτρέπει στον υπολογιστή μας να συμπεριφέρεται ως κοινό ραδιόφωνο ε) Η κάρτα επεξεργασίας video, η οποία επιτρέπει στον υπολογιστή μας να δέχεται, να επεξεργάζεται και να παράγει video. στ) Η κάρτα δικτύου, η οποία δίνει τη δυνατότητα στον υπολογιστή μας να επικοινωνήσει μέσω καλωδίων με άλλους υπολογιστές που βρίσκονται στον ίδιο χώρο ή σε απόσταση ζ) Το Modem (Τηλεφωνικός Διαμορφωτής - Αποδιαμορφωτής), μια συσκευή που δίνει τη δυνατότητα στον υπολογιστή μας να επικοινωνεί με άλλους υπολογιστές διαμέσου της τηλεφωνικής γραμμής. Το modem μετατρέπει το ψηφιακό σήμα του υπολογιστή σε αναλογικό, για να μπορέσει να κυκλοφορήσει μέσα από τις τηλεφωνικές γραμμές και, στη συνέχεια, σε ψηφιακό, για να μπορέσει να το αναγνωρίσει ο υπολογιστής που βρίσκεται στην άλλη άκρη της γραμμής. Είναι πολύ σημαντική συσκευή, γιατί αναλαμβάνει να μας συνδέσει με τον έξω κόσμο δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συνδεθούμε με το Internet. Χαρακτηριστικό των modem είναι η ταχύτητα μεταφοράς των πληροφοριών από τον ένα υπολογιστή στον άλλο. Σήμερα, τα modem έχουν ταχύτητα από 56Κ και πάνω και υποστηρίζουν και λειτουργία fax. η) H Mobile connect card (κάρτα σύνδεσης φορητού υπολογιστή με υπηρεσίες κινητού τηλεφώνου). Πρόκειται για μία νέα κάρτα σύνδεσης, η οποία μας επιτρέπει να έχουμε άμεση και συνεχή πρόσβαση στο διαδίκτυο, αλλά και στο εταιρικό μας δίκτυο. Χρησιμοποιεί την υπηρεσία σύνδεσης ενός κινητού τηλεφώνου και, έτσι, μας δίνει τη δυνατότητα να στείλουμε και να λάβουμε από το φορητό υπολογιστή μας SMS, να διαχειριστούμε τον τηλεφωνικό μας κατάλογο και να έχουμε άμεση πληροφόρηση για τον όγκο των δεδομένων που διακινούνται. 30

ε. Η μητρική πλακέτα Η μητρική πλακέτα (motherboard), που είναι το κεντρικό εξάρτημα του υπολογιστή και στηρίζει και συνδέει τα ηλεκτρονικά μέρη του προσωπικού σας υπολογιστή. Περιλαμβάνει υποδοχές για τη σύνδεση διαφόρων περιφερειακών μονάδων. Επίσης, ο επεξεργαστής και η μνήμη τοποθετούνται σε ειδικές βάσεις που υπάρχουν πάνω στη μητρική πλακέτα. στ. Το τροφοδοτικό Το τροφοδοτικό, το οποίο διαχειρίζεται το ηλεκτρικό ρεύμα της πρίζας και εφοδιάζει με ρεύμα τον Η/Υ. Το τροφοδοτικό είναι μια σημαντική συσκευή, αφού, όσο πιο δυνατό, είναι τόσο περισσότερες συσκευές μπορείτε να τοποθετήσετε στο εσωτερικό του υπολογιστή σας. Σίγουρα θα πρέπει να είναι από 250 W και πάνω για να μπορεί να διαχειριστεί τις συσκευές σωστά. 3.1.1.2 Οι συσκευές αποθήκευσης αποθηκευτικά μέσα Οι συσκευές αποθήκευσης (με πιο συνηθισμένη το σκληρό δίσκο), καθώς και συσκευές που εκτελούν την ανάγνωση / εγγραφή στις συσκευές αποθήκευσης και ονομάζονται οδηγοί (οδηγός σκληρού δίσκου, οδηγός δισκέτας, οδηγός CD-ROM, οδηγός DVD). α. Σκληρός δίσκος Το βασικό μέσο αποθήκευσης πληροφοριών του Η/Υ είναι ο σκληρός δίσκος, ο οποίος βρίσκεται μέσα στην κεντρική μονάδα και η χωρητικότητα του μετράται σε 31

Giga Bytes. Σήμερα, στην αγορά υπάρχουν σκληροί δίσκοι με δυνατότητα αποθηκεύσεως 5-40 Giga Bytes και ακόμα μεγαλύτερη. Το πλεονέκτημα του σκληρού δίσκου είναι η δυνατότητα αποθήκευσης μεγάλου αριθμού πληροφοριών. Για να μπορεί να καταλάβει εύκολα ο υπολογιστής αλλά και εμείς τα διάφορα αποθηκευτικά μέσα, τα συμβολίζουμε με ένα γράμμα του λατινικού αλφάβητου. Ο βασικός σκληρός δίσκος συμβολίζεται με το γράμμα 'C:'. Σε έναν Η/Υ μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από ένας σκληροί δίσκοι ή ακόμη μπορούμε να χωρίσουμε τον έναν σκληρό δίσκο σε δύο ή παραπάνω τμήματα (partition) και στο κάθε τμήμα να αποθηκεύουμε διαφορετικά δεδομένα, π.χ. στο ένα τμήμα τα διάφορα προγράμματα και στο άλλο πληροφορίες που προκύπτουν από την επεξεργασία δεδομένων. Σε αυτήν την περίπτωση οι επόμενοι σκληροί δίσκοι, εκτός του βασικού 'C:', συμβολίζονται με τα επόμενα γράμματα (μετά το C) του λατινικού αλφαβήτου, δηλαδή D, E κτλ. Εφόσον στο σκληρό δίσκο έχετε αποθηκεύσει σημαντικά στοιχεία για τη λειτουργία της εταιρείας σας, πρέπει απαραιτήτως να δημιουργήσετε αντίγραφα, δηλαδή να αποθηκεύσετε τα στοιχεία αυτά και σε άλλα μέσα, όπως η δισκέτα ή το CD (Οπτικός Δίσκος). β. ισκέτα Η δισκέτα είναι ένα φορητό αποθηκευτικό μέσο το οποίο έχει χωρητικότητα 1,44 Mbyte. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν κυκλικό δίσκο από μαγνητικό υλικό που βρίσκεται μέσα σε μια τετράγωνη πλαστική θήκη, η οποία λειτουργεί ως προστατευτικό κάλυμμα. Καλό είναι να αποφεύγετε να ανοίξετε την πλαστική θήκη, γιατί σίγουρα θα προκαλέσετε κάποιες φθορές στη μαγνητική της επιφάνεια. 32

Παρόλο που δεν μπορεί να αποθηκεύσει πολλές πληροφορίες, η δισκέτα είναι πολύ χρήσιμη κυρίως για αντιγραφές πληροφοριών. Επιπλέον, είναι πολύ φτηνή και όλοι οι υπολογιστές μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν κάτι σε αυτή. Επίσης, σε μια δισκέτα μπορούμε να γράψουμε και να σβήσουμε δεδομένα πολλές φορές. Το γράμμα του λατινικού αλφάβητου που χρησιμοποιούμε για να συμβολίσουμε τη δισκέτα είναι το 'Α'. Για να διαβάσετε ή να εγγράψετε μια δισκέτα, κρατήστε τη δισκέτα με την ετικέτα προς τα πάνω και τη μεταλλική επιφάνεια προς τον υπολογιστή και βάλτε την μέσα στη σχισμή του οδηγού δισκέτας, η οποία βρίσκεται στην πρόσοψη της κεντρικής μονάδας. Για να τη βγάλετε από τον υπολογιστή, πατήστε το κουμπί του οδηγού δισκέτας που βρίσκεται δίπλα στη σχισμή. Πάνω στο πλαστικό περίβλημα της δισκέτας υπάρχουν δυο μικροί πλαστικοί διακόπτες. Ο ένας χρησιμοποιείται από τον οδηγό δισκέτας και ο άλλος ως διακόπτης ασφαλείας εγγραφής. Αν τον ανοίξετε, τότε απαγορεύει οποιαδήποτε εγγραφή ή διαγραφή πάνω στο μαγνητικό υλικό της δισκέτας. Η δισκέτα ως αποθηκευτικό μέσο έχει κάποια μειονεκτήματα, όπως η μικρή ικανότητα αποθήκευσης δεδομένων και η χαμηλή αξιοπιστία της, αφού υπάρχει η πιθανότητα να χαλάσει και να χάσετε τα δεδομένα σας. Γι' αυτό το λόγο συνιστάται η δημιουργία αντιγράφων. γ. Οπτικοί δίσκοι CD, CD ROM, CD-R, CD-RW, DVD Οι οπτικοί δίσκοι είναι φορητές συσκευές αποθήκευσης οι οποίες μπορούν να αποθηκεύσουν μεγάλες ποσότητες πληροφοριών 33

Ο κυριότερος εκπρόσωπος των οπτικών μέσων αποθήκευσης δεδομένων είναι το CD (Compact Disc) που πρωτοπαρουσιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '80 για την αποθήκευση ψηφιακού ήχου. Εξαιτίας της μεγάλης αποθηκευτικής του ικανότητας, το CD χρησιμοποιείται και για αποθήκευση άλλων ψηφιακών δεδομένων εκτός του ήχου. Το CD-ROM (Compact Disc Read Only Memory) είναι το βιομηχανικό πρότυπο του CD για αποθήκευση προγραμμάτων και δεδομένων για υπολογιστές. Η χωρητικότητα του δίσκου CD-ROM φτάνει τα 650 ΜΒ, που είναι ίση με 74 λεπτά ψηφιακού ήχου στην περίπτωση των CD ήχου. Για να καταλάβετε τη σημασία του CD-ROM στην αποθήκευση πληροφοριών, αρκεί να πούμε πως ένα CD- ROM χωράει τόσα δεδομένα όσα 451 δισκέτες μαζί. Εκτός από τα CD-ROM, σήμερα, στην αγορά κυκλοφορούν και άλλοι τρεις τύποι οπτικών δίσκων: α) οι CD-R, στους οποίους, με την κατάλληλη συσκευή εγγραφής δίσκων στον υπολογιστή σας, μπορείτε να γράψετε πληροφορίες, αλλά μόνο μια φορά, β) οι CD-RW, στους οποίους, με μια συσκευή εγγραφής επανεγγράψιμων δίσκων, μπορείτε να γράψετε και να σβήσετε πληροφορίες πολλές φορές, ακριβώς όπως συμβαίνει με τη δισκέτα, και γ) το DVD, το νεότερο από τα οπτικά μέσα αποθήκευσης, το οποίο έχει χωρητικότητα 4,7GB. Μελλοντικές επεκτάσεις του DVD θα υποστηρίζουν δίσκους των 9,4GB και 17GB. Όπως και στην περίπτωση των δίσκων CD, ήδη έχουν κυκλοφορήσει συσκευές και δίσκοι DVD-R που εγγράφονται μόνο μια φορά, καθώς και επανεγγράψιμα DVD-RW. Οι οπτικοί δίσκοι είναι πολύ αξιόπιστοι ως αποθηκευτικά μέσα. Εάν δεν ταλαιπωρηθούν αρκετά, γενικά δεν φθείρονται και διατηρούν τα δεδομένα τους ανεξάρτητα από το πόσες φορές θα διαβαστούν. Οι μηχανισμοί ανάγνωσης των οπτικών δίσκων μπορεί να βρίσκονται εσωτερικά ή εξωτερικά της κεντρικής μονάδας και ονομάζονται οδηγοί οπτικών δίσκων. Σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκονται μέσα στην κεντρική μονάδα, ενώ τα συρτάρια εισαγωγής τους βρίσκονται στην πρόσοψη της. Σημαντικό χαρακτηριστικό των οδηγών οπτικών δίσκων είναι η ταχύτητα τους ή αλλιώς ο ρυθμός μεταφοράς δεδομένων, δηλαδή πόσο γρήγορα μπορούν να διαβάζουν ή να γράφουν πληροφορίες στους οπτικούς δίσκους. Τα πρώτα CD-ROM 34

είχαν ρυθμό μεταφοράς δεδομένων ίσο με το ρυθμό μεταφοράς των CD ήχου, που είναι τα 150 ΚΒ/sec. Ο ρυθμός αυτός ονομάστηκε «μονή ταχύτητα» και συμβολίζεται ως 1x. Σύντομα έκαναν την εμφάνιση τους στην αγορά πιο γρήγορες συσκευές με πολλαπλάσιες ταχύτητες. Έτσι, εμφανίστηκαν συσκευές με ταχύτητα 2x, δηλαδή με ρυθμούς μετάδοσης 300 KB/sec, 3x κ.ο.κ. Σήμερα, οι πιο συνηθισμένες ταχύτητες είναι από 40x και πάνω. Όσον αφορά στο συμβολισμό των οπτικών δίσκων με γράμματα του λατινικού αλφαβήτου, αυτά εξαρτώνται από το πόσους σκληρούς δίσκους έχουμε στον υπολογιστή μας. Αν έχουμε έναν (C:), τότε το CD-ROM συμβολίζεται με 'D:' και το DVD με 'Ε:'. Αν έχουμε δύο σκληρούς δίσκους (C, D), τότε αντίστοιχα το CD-ROM παίρνει το γράμμα 'Ε:' και το DVD το γράμμα 'F:' κοκ. Για να εισάγετε έναν οπτικό δίσκο πατήστε το κουμπί στον αντίστοιχο οδηγό, ο οποίος μοιάζει με συρτάρι και βρίσκεται στην πρόσοψη της κεντρικής μονάδας. Μόλις το πατήσετε, ανοίγει ένα συρταράκι. Βγάλτε το δίσκο από την πλαστική του θήκη και πιάνοντας τον από τα άκρα τοποθετήστε τον προσεκτικά μέσα στο συρταράκι που έχει ανοίξει. Προσέξτε ώστε να τοποθετήσετε την εκτυπωμένη πλευρά προς τα πάνω. Στη συνέχεια, πιέστε το ίδιο κουμπί που πατήσατε για να τον ανοίξετε ή σπρώξτε απαλά το συρτάρι και ο οδηγός κλείνει. Για να τον βγάλετε από τον υπολογιστή, ακολουθήστε την ίδια διαδικασία 3.1.2 Η οθόνη Η οθόνη του Η/Υ εξωτερικά παρουσιάζει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με μια τηλεόραση. Πράγματι, βρίσκουμε ένα διακόπτη ON-OFF, με τη βοήθεια του οποίου ανοίγουμε ή κλείνουμε την οθόνη, καθώς και διακόπτες για τη ρύθμιση της φωτεινότητας (Brightness), της αντίθεσης (Contrast) και διόρθωσης παραμορφώσεων. Οι οθόνες κατασκευάζονται σε διάφορα μεγέθη. Η μονάδα μέτρησης των διαστάσεων της οθόνης είναι η ίντσα ("). Το πιο συνηθισμένο μέγεθος είναι αυτό των 14 ιντσών και αναφέρεται στη διαγώνιο του περίπου ορθογώνιου πλαισίου που βλέπουμε μπροστά στην οθόνη. Άλλα συνήθη μεγέθη οθόνης για επαγγελματική χρήση είναι 15" και 17". Οθόνες από 19" και πάνω χρησιμοποιούνται κυρίως σε χώρους εργασίας που προορίζονται για τεχνικό και καλλιτεχνικό σχέδιο ή ζωγραφική. 35

Σημαντικό στοιχείο ρύθμισης μιας οθόνης είναι η ανάλυση, δηλαδή σε ποιο μέγεθος θα βλέπετε τα στοιχεία που προβάλλονται σε αυτήν. Τυπικές αναλύσεις που χρησιμοποιούνται στις οθόνες των προσωπικών υπολογιστών είναι 640Χ480, 800Χ600, 1024Χ768, 1280Χ1024 και 1600Χ1200. Όσο μεγαλύτερη γίνεται η ανάλυση τόσο πιο μικρά βλέπουμε τα στοιχεία που προβάλλονται σε αυτήν και το αντίστροφο. Η ανάλυση της οθόνης, καθώς και η ευκρίνεια και η ζωντάνια στα χρώματα εξαρτάται από τις δυνατότητες ενός ηλεκτρονικού εξαρτήματος που ονομάζεται κάρτα γραφικών και βρίσκεται μέσα στην κεντρική μονάδα του υπολογιστή σας. Όσο μεγαλύτερες είναι οι δυνατότητες της κάρτας γραφικών τόσο πιο καλά προβάλλει η οθόνη μας τα διάφορα στοιχεία και ιδιαίτερα τις εικόνες και τα χρώματα. 3.1.3 Το πληκτρολόγιο Σήμερα, υπάρχουν πολλοί τύποι πληκτρολόγιων στην αγορά. Θα εξετάσουμε το βασικό τύπο πληκτρολόγιου, όπου τα πλήκτρα είναι χωρισμένα σε ομάδες ανάλογα με τη λειτουργία τους. Οι ομάδες αυτές είναι: 1. Τα πλήκτρα γραφομηχανής, που είναι και το βασικό τμήμα του πληκτρολογίου, τα οποία τα χρησιμοποιούμε για να πληκτρολογήσουμε γράμματα, αριθμούς, σημεία στίξης και ειδικά σύμβολα. Τα πλήκτρα έχουν την ίδια διάταξη με τα πλήκτρα της γραφομηχανής. Κάποια από αυτά έχουν διπλή χρήση. Για παράδειγμα, πάνω στα πλήκτρα με τους αριθμούς υπάρχουν κάποια σύμβολα που εμφανίζονται μόνο όταν κρατήσουμε πατημένο με ένα δάχτυλο το πλήκτρο Shift και με άλλο δάχτυλο πατήσουμε το αντίστοιχο πλήκτρο. Σε αυτό το τμήμα 36

βρίσκεται και το μεγαλύτερο από όλα τα άλλα πλήκτρα, το πλήκτρο διαστημάτων (spacebar), που το χρησιμοποιούμε κυρίως για να αφήνουμε τα διαστήματα ανάμεσα στις λέξεις ενός κειμένου. 2. Το πλήκτρα αριθμομηχανής, τα οποία βρίσκονται στη δεξιά πλευρά και μας διευκολύνουν όταν έχουμε να πληκτρολογήσουμε πολλούς αριθμούς και αριθμητικές πράξεις. Η διάταξη των πλήκτρων αυτών είναι παρόμοια με τη διάταξη μιας μικρής αριθμομηχανής. Αν πατήσετε ένα από αυτά τα πλήκτρα και δεν παρουσιαστεί στην οθόνη αριθμός, σημαίνει ότι δεν έχουν ενεργοποιηθεί τα πλήκτρα αριθμομηχανής. Για να τα ενεργοποιήσετε, πατήστε το πλήκτρο NumLock που βρίσκεται ακριβώς πάνω από το πλήκτρο του αριθμού 7. Τότε, ακριβώς από πάνω, θα ανάψει ένα ενδεικτικό λαμπάκι για να σας ενημερώσει ότι ενεργοποιήθηκαν τα πλήκτρα αριθμομηχανής και πλέον μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα πλήκτρα των αριθμών. Γενικά, για τον Η/Υ δεν έχει σημασία αν πληκτρολογήσετε έναν αριθμό από τα πλήκτρα γραφομηχανής ή από τα πλήκτρα αριθμομηχανής. 3. Τα πλήκτρα λειτουργιών, που βρίσκονται στο επάνω μέρος του πληκτρολογίου και περιλαμβάνουν τα πλήκτρα λειτουργιών F1-F12. Με αυτά τα πλήκτρα εκτελούνται αυτόματα διάφορες λειτουργίες, οι οποίες διαφέρουν, όμως, από το ένα πρόγραμμα στο άλλο και γι' αυτό δεν έχει νόημα να περιγραφούν εδώ. Το μόνο που μένει σχεδόν πάντα ίδιο είναι το πλήκτρο F1, το οποίο ενεργοποιεί κάθε φορά τη βοήθεια για το πρόγραμμα που είναι ανοιχτό. Στην ίδια σειρά υπάρχει και το πλήκτρο διαφυγής (Esc). 4. Τα ειδικά πλήκτρα, τα οποία βρίσκονται σε διάφορα σημεία του πληκτρολογίου και χρησιμεύουν για ειδικές λειτουργίες του υπολογιστή. 5. Τα πλήκτρα κίνησης και βελών στο κέντρο του πληκτρολογίου, τα οποία σας βοηθούν να μετακινείστε προς όλες τις κατευθύνσεις και με διάφορους τρόπους, όταν γράφετε κείμενα, αλλά και όταν χειρίζεστε προγράμματα. 37

3.1.4 Το ποντίκι Μέχρι την εμφάνιση των γραφικών λειτουργικών συστημάτων (όπως τα Windows), το πληκτρολόγιο ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούσαμε εισάγουμε δεδομένα σε ένα υπολογιστή. Το ποντίκι χρησιμοποιείται σε γραφικά περιβάλλοντα και παρέχει στους χρήστες έναν απλό τρόπο να δίνουν εντολές στον υπολογιστή. Το κύριο πλεονέκτημα ενός ποντικιού σε σχέση με ένα πληκτρολόγιο είναι η απλότητα και η λειτουργικότητα. Υπάρχουν επίσης μερικές ενέργειες που είναι πολύ πιο εύκολο να γίνουν με το ποντίκι παρά με το πληκτρολόγιο. Όταν μετακινείται το ποντίκι, βλέπετε να κινείται ανάλογα στην οθόνη ένα σύμβολο που έχει συνήθως τη μορφή βέλους και λέγεται δείκτης ή δρομέας (cursor). Πρόκειται, δηλαδή, για ένα χειριστήριο της θέσης του δρομέα στην οθόνη. Λόγω της μορφής του, μία καμπούρα με ουρά, προκύπτει το όνομα «ποντίκι». Υπάρχουν διάφορα είδη ποντικιών στην αγορά. Σήμερα, ο πιο διαδεδομένος τύπος αποτελείται από δύο πλήκτρα και ένα κουμπί (συνήθως γκρίζου χρώματος) στη μέση. Για να εκτελέσετε κάποια λειτουργία με το ποντίκι, θα πρέπει να πατήσετε τα πλήκτρα ή το κεντρικό κουμπί. Στις περισσότερες εφαρμογές χρησιμοποιούμε κυρίως το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού, το οποίο πατιέται με το δείκτη του δεξιού χεριού. Σημειώνουμε εδώ ότι κατά την εγκατάσταση του ποντικιού στον υπολογιστή μας μπορούμε να καθορίσουμε τη χρήση του ποντικιού από αριστερόχειρα. Σ' αυτή την περίπτωση κύριο πλήκτρο είναι το δεξί, το οποίο πατιέται με το δείκτη του αριστερού χεριού. Όπως θα διαπιστώσετε ήδη από τις πρώτες κινήσεις, η χρήση του ποντικιού απαιτεί επιδεξιότητα, η οποία μπορεί να αποκτηθεί μόνο με εξάσκηση του χρήστη. 38

3.2. Περιφερειακές συσκευές Οι βασικότερες από τις προαιρετικές περιφερειακές συσκευές ενός Η/Υ είναι: 3.2.1 Ο εκτυπωτής Ο εκτυπωτής είναι μια περιφερειακή συσκευή η οποία αναλαμβάνει να εκτυπώσει σε χαρτί τις πληροφορίες που εσείς καθορίζετε και που βρίσκονται μέσα στον ηλεκτρονικό σας υπολογιστή σε ψηφιακή μορφή. Υπάρχουν διάφοροι τύποι εκτυπωτών στο εμπόριο, οι οποίοι διακρίνονται, ανάλογα με τη δυνατότητα που έχουν να τυπώσουν χρώματα ή όχι, σε δύο βασικές κατηγορίες: σε έγχρωμους και σε ασπρόμαυρους. Επίσης, από άποψη ποιότητας διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: α) Οι εκτυπωτές ακίδων (dot matrix) Οι εκτυπωτές ακίδων (dot matrix) χρησιμοποιούνται συνήθως αποκλειστικά για την έκδοση τιμολογίων, αφού η ποιότητα τους δεν είναι πολύ ικανοποιητική. β) Οι εκτυπωτές εκτόξευσης μελάνης ή ψεκασμού (inject) Οι εκτυπωτές εκτόξευσης μελάνης ή ψεκασμού (inject) είναι και οι πιο διαδεδομένοι, γιατί δίνουν πολύ ικανοποιητικό αποτέλεσμα σε έγχρωμο και σε ασπρόμαυρο και έχουν μικρό κόστος αγοράς. 39

γ) Οι εκτυπωτές laser Οι εκτυπωτές laser δίνουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα εκτύπωσης, ιδιαίτερα σε κείμενα. Λόγω του ότι η τεχνολογία laser είναι αρκετά ακριβή, διαδεδομένοι είναι μόνο οι ασπρόμαυροι εκτυπωτές. Οι εκτυπωτές διακρίνονται και σε A3 και Α4 ανάλογα με το μεγαλύτερο μέγεθος του χαρτιού που μπορούν να τυπώσουν. Οι εκτυπωτές Α3 μπορούν να τυπώσουν χαρτί μεγέθους ως 43Χ29,7 εκατοστά, ενώ οι Α4 21Χ29,7 εκατοστά. Μπορούν να εκτυπώσουν σε απλό ή γυαλιστερό χαρτί, αλλά και σε φακέλους, αυτοκόλλητα, κάρτες, διαφάνειες κ.τ.λ. Η τροφοδοσία του χαρτιού μπορεί να γίνεται αυτόματα: ο εκτυπωτής τραβάει κάθε φορά το χαρτί μέσα από ειδική θήκη (κασέτα) όπου το έχουμε τοποθετήσει ή χειροκίνητα. Χειροκίνητη τροφοδοσία συνήθως επιλέγουμε για εκτυπώσεις φακέλων και διαφανειών. Τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά των εκτυπωτών τα οποία καθορίζουν και το κόστος τους είναι η ανάλυση και η μνήμη. Η ανάλυση (resolution) ως μέγεθος μετριέται σε dpi (dots per inch) και αφορά τον αριθμό των κόκκων που αποτυπώνονται ανά γραμμή και στήλη ανά ίντσα (2,54 εκατοστά). Για παράδειγμα, όταν ένας εκτυπωτής τυπώνει στα 1200 dpi, σημαίνει ότι αποτυπώνει 1200 κόκκους χρώματος σε μια ίντσα. Η μνήμη ως τεχνικό χαρακτηριστικό του εκτυπωτή έχει να κάνει με την ταχύτητα αποστολής δεδομένων από τον υπολογιστή στον εκτυπωτή και μετριέται με MB. Οι σύγχρονοι εκτυπωτές έχουν μνήμη από 2 ΜΒ και πάνω. 3.2.2 Ο σαρωτής Ο σαρωτής είναι η βασική συσκευή για την είσοδο εικόνων στον υπολογιστή σας. Με ένα σαρωτή, δηλαδή, μπορείτε να μετατρέπετε τις υπάρχουσες φωτογραφίες σας σε ψηφιακή μορφή, ώστε να τις επεξεργάζεστε μετά στον υπολογιστή σας. Ως 40