ΑΦΝΗ ίκτυο Αειφορικών Νήσων του Αιγαίου

ΑΦΝΗ ίκτυο Αειφορικών Νήσων του Αιγαίου Βιώσιµο Ενεργειακό Σχέδιο ράσης για την Κοινότητα Οίας στο πλαίσιο του Συµφώνου των ηµάρχων Ιανουάριος 2010 1

Πίνακας Περιεχοµένων Ακρωνύµια... 4 1 Περίληψη... 5 2 Περιγραφή της Κοινότητας... 7 2.1 Γενικά στοιχεία... 7 2.2 Παρούσα κατάσταση... 9 2.2.1 Υποδοµές...9 2.2.2 Τάσεις ανάπτυξης...10 2.2.3 Αειφορία...11 2.3 υναµικό ΑΠΕ και ΕΞΕ... 12 2.3.1 Αιολικό δυναµικό...12 2.3.2 Ηλιακό δυναµικό...13 2.3.3 Εξοικονόµηση ενέργειας...13 2.4 Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κοινότητας... 14 2.4.1 Άνθρωπος - Υποδοµές...14 2.4.2 Ενέργεια - Περιβάλλον...15 2.4.3 ιοικητική οργάνωση...16 3 Ενεργειακή κατάσταση έτους βάσης... 17 3.1 Βασικές επιλογές Παραδοχές... 17 3.2 Υπολογισµός τελικής ενεργειακής κατανάλωσης... 18 3.2.1 Συλλογή δεδοµένων...18 3.2.2 Περιγραφή υπολογισµών...18 3.2.2.1 Εφαρµογή bottom-up ανάλυσης για υπολογισµό κτιριακών καταναλώσεων...19 3.2.2.2 Επιµέρους καταναλώσεις ανά ενεργειακό φορέα...20 3.2.3 Αποτελέσµατα καταγραφής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης...24 3.3 Καθορισµός συντελεστών εκποµπής CO 2... 25 3.4 Εκποµπές CO 2... 25 4 Περιγραφή δράσεων και µέτρων... 26 4.1 Μεθοδολογία προσδιορισµού και ανάπτυξης δράσεων και µέτρων... 26 4.1.1 Αξιολόγηση καταγραφής ενεργειακής κατάστασης έτους βάσης...26 4.1.2 Προσδιορισµός τοµέων προτεραιότητας δραστηριοτήτων...29 4.2 Παρουσίαση δράσεων... 30 4.2.1 Βραχυπρόθεσµες δράσεις...30 4.2.1.1 Εξοικονόµηση ενέργειας στις προµήθειες της Κοινότητας...30 4.2.2 Μακροπρόθεσµες δράσεις...32 4.3 Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα δράσεων... 40 Αναφορές... 43 2

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 44 Παράρτηµα Α: Πίνακας πηγών δεδοµένων... 44

Ακρωνύµια ΑΠΕ: Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας Α/Π: Αιολικό Πάρκο Φ/Β: Φωτοβολταϊκά CoMO: Covenant of Mayors Office Ε.Ε.: Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΦΝΗ: ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου ΟΤΑ: Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΕΞΕ: Εξοικονόµηση Ενέργειας Α/Γ: Ανεµογεννήτρια ΧΑ Α: Χώρος Ανεξέλεκτης ιάθεσης Απορριµµάτων ΧΥΤΑ: Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων ΧΥΤΥ: Χώρος Υγειονοµικής Ταφής Υπολειµµάτων COM: Covenant of Mayors IPCC: International Panel on Climate Change Π : Πραγµατικά δεδοµένα BU: Bottom-Up (analysis) Σ : Συνδυασµένα δεδοµένα Σ ΙΤ: Σύµπραξη ηµοσίου Ιδιωτικού Τοµέα EMY: Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία KAΠΕ: Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας ΕΣΥΕ: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος ΡΑΕ: Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας ΕΗ: ηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού ΕΣΜΗΕ: ιαχειριστής Ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΕΟΤ: Ελληνικός Οργανισµός Τουρισµού OΣΚ: Οργανισµός Σχολικών Κτιρίων SEAP: Sustainable Energy Action Plan

1 Περίληψη Η Κοινότητα Οίας στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής που ακολουθεί στους τοµείς της αειφορικής ανάπτυξης και του ενεργειακού σχεδιασµού και αναγνωρίζοντας την ευθύνη της ως Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την ανάληψη δράσεων καταπολέµησης της κλιµατικής αλλαγής, συµµετέχει στο Σύµφωνο των ηµάρχων και αναλαµβάνει τις σχετικές δεσµεύσεις. Έτσι λοιπόν, δεσµεύεται να υπερβεί τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, µειώνοντας τις εκποµπές CO2 στην επικράτεια της Κοινότητας τουλάχιστον κατά 20%, µέσω της εφαρµογής ενός ολοκληρωµένου Σχεδίου ράσης για τη Βιώσιµη Ενέργεια. Προϋπόθεση για την υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου είναι η βασική απογραφή των εκποµπών στο έτος βάσης, η συνεχής παρακολούθησή τους κατά τον χρονικό ορίζοντα του σχεδίου και η υποβολή έκθεσης αξιολόγησης του σχεδίου ανά 2 έτη. Η συµµετοχή της Κοινότητας Οίας στο Σύµφωνο των ηµάρχων έρχεται ως συνέχεια στη µέχρι σήµερα φιλοπεριβαλλοντική πολιτική της Κοινότητας. Η Κοινότητα Οίας, συµµετέχει από τον Σεπτέµβριο του 2006 ως µέλος στο ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου «ΑΦΝΗ». Στόχος του ΑΦΝΗ είναι η προώθηση δράσεων αειφορίας στα νησιά µέλη και µετά την εφαρµογή των δράσεων η πιστοποίηση. Επίσης το ΑΦΝΗ προωθεί τη διεθνή συνεργασία στα ως άνω θέµατα. Στο πλαίσιο αυτό, οι συµµετέχοντες ΟΤΑ δεσµεύονται για την επίτευξη ορισµένων στόχων µεταξύ των οποίων η µείωση των εκποµπών θερµοκηπίου, η ΕΞΕ και η προώθηση των ΑΠΕ. Η ΑΦΝΗ είναι οργανισµός αναγνωρισµένος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως «οµή Στήριξης» των νησιωτικών δήµων-κοινοτήτων του Αιγαίου που συµµετέχουν στο «Σύµφωνο». Στο Σύµφωνο των ηµάρχων συµµετέχουν αυτή τη στιγµή 10 ΟΤΑ-µέλη του ΑΦΝΗ. Η ίδρυση, το 2008, του «Ενεργειακού Γραφείου Ίου-Αιγαίου» και η συµµετοχή της Κοινότητας Οίας στο «Σύµφωνο των ηµάρχων» είναι µέρος και καρπός αυτής της συνεργασίας. Το Ενεργειακό Γραφείο υποστηρίζει τους ΟΤΑ µέλη του ΑΦΝΗ (37 σήµερα) σε θέµατα ενεργειακού σχεδιασµού και στην παρακολούθηση της επίτευξης των στόχων (παραγωγή δεικτών και µεθοδολογίας). Με τη συµµετοχή της στο Σύµφωνο των ηµάρχων, η Κοινότητα Οίας αποσκοπεί στη συνέχιση της πορείας του νησιού προς την βιώσιµη ανάπτυξη, µε την προώθηση ενεργειακών πολιτικών παράλληλα µε τα προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη µείωση των εκποµπών CO2, την ασφάλεια της διάθεσης της ενέργειας, τη µείωση της εξάρτησης από την εισαγωγή ορυκτών καυσίµων και την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές. Βασικοί άξονες του ενεργειακού σχεδιασµού της Κοινότητας είναι η προώθηση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στις αστικές υποδοµές και στον κτιριακό τοµέα και η βιώσιµη αστική κινητικότητα. εδοµένης δε της υποχρέωσης βάσει του Συµφώνου να συµπεριληφθεί όλη η γεωγραφική περιοχή της Κοινότητας στο Σχέδιο ράσης, αυτό θα περιλαµβάνει δράσεις που θα αφορούν όχι µόνο στον δηµόσιο τοµέα, αλλά και στον ιδιωτικό. Οι βασικοί στόχοι του Σχεδίου ράσης της Κοινότητας Οίας, συνοψίζονται στους εξής: ιείσδυση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο και, κυρίως εκµετάλλευση του αξιόλογου αιολικού δυναµικού του νησιού.

Εξοικονόµηση ενέργειας στις αστικές υποδοµές και στον κοινοτικό φωτισµό, µε βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του εξοπλισµού. Εξοικονόµηση ενέργειας στον κτιριακό τοµέα, µε προώθηση δράσεων εξοικονόµησης σε ξενοδοχεία και κοινοτικά κτίρια και µε δράσεις ενηµέρωσης των κατοίκων, όσον αφορά στον οικιακό τοµέα. Ουσιαστικά, ποσοτικοποιώντας την συνολική συνεισφορά των βραχυπρόθεσµων και µακροπρόθεσµων δράσεων, ο ήµος στοχεύει σε τουλάχιστον 20% εξοικονόµηση των τοπικών εκποµπών CO 2 έως το 2020 µε δυνατότητα για αύξηση του στόχου στην πορεία εφαρµογής των δράσεων. Η κλιµάκωση των µέτρων στον χρονικά ορίζοντα του Σχεδίου ράσης γίνεται µε βάση το µέγεθος, την ωριµότητα, τη δυσκολία υλοποίησης του καθενός και την αποτελεσµατικότητα στη µείωση των εκποµπών.

2 Περιγραφή της Κοινότητας 2.1 Γενικά στοιχεία Γεωγραφία Η Σαντορίνη ή αλλιώς Θήρα βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος, και µαζί µε την Ανάφη είναι το νοτιότερο νησί των Κυκλάδων. Καταλαµβάνει έκταση 79,194 τ.χλµ. και το µήκος της ακτογραµµής ανέρχεται σε 67 χιλιόµετρα. Το νησί ονοµαζόταν Στρογγυλή λόγω του σχήµατος του, αλλά µετά την τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου, τον 17ο αιώνα π.χ., το κεντρικό της τµήµα καταβυθίστηκε, δηµιουργώντας την εντυπωσιακή καλντέρα. Σήµερα η Σαντορίνη είναι ένα από τα διασηµότερα τουριστικά κέντρα του κόσµου. Είναι επίσης γνωστή για το νεότερο ηφαίστειο της Ελλάδας και από τα πιο ενεργά ηφαίστεια της Ευρώπης. Το σηµερινό έδαφος είναι αρκετά πεδινό και άνυδρο µε ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία (567m). Οι ακτές, ιδιαίτερα στην ανατολική πλευρά, είναι εξαιρετικά οµαλές, χωρίς έντονο διαµελισµό, σχηµατίζοντας όµορφες παραλίες. Το τοπίο της Θήρας, µαζί µε τους αρχαιολογικούς χώρους και την προσαρµοσµένη στη µορφολογία του εδάφους αρχιτεκτονική των οικισµών της, αποτελεί µοναδικό γεωλογικό και περιβαλλοντικό φαινόµενο, στο οποίο στηρίζεται µεγάλο µέρος της σηµερινής τουριστικής αξιοποίησης του νησιού, µετατρέποντάς το σε έναν από τους πιο δηµοφιλείς προορισµούς σε παγκόσµια κλίµακα. ιοικητικά - ηµογραφικά Η Κοινότητα Οίας είναι διοικητικό τµήµα της Σαντορίνης και περιλαµβάνει το βόρειο τµήµα της Σαντορίνης και το νησί της Θηρασίας. Πήρε την σηµερινή της µορφή το 1997 οπότε και καταργήθηκε η πρώην Κοινότητα Οίας και η πρώην Κοινότητα Θηρασίας και συστήθηκε η νέα Κοινότητα Οίας µε δύο Κοινοτικά ιαµερίσµατα, την Οία και τη Θηρασία. Έδρα της Κοινότητας ορίστηκε ο οικισµός της Οίας. Το Κοινοτικό ιαµέρισµα της Οίας, που βρίσκεται στο βορειοδυτικό τµήµα της Σαντορίνης περιλαµβάνει του οικισµούς: Οία, Φοινικιά, Θόλο, Αρµένη, Αµµούδι, Μαύρη Πέτρα (σήµερα Παράδεισο) και Κουλούµπο. Το Κοινοτικό ιαµέρισµα της Θηρασίας περιλαµβάνει τους οικισµούς: Αγία Ειρήνη (Ρίβα), Μανωλά, Ποταµό, Κόρφο, Αγριλιά και Κερά. Οι περισσότεροι οικισµοί είναι παραδοσιακοί, µε ειδικά Προεδρικά ιατάγµατα. Σύµφωνα µε την απογραφή του 2001 οι µόνιµοι κάτοικοι της Οίας είναι 962 ενώ της Θηρασίας 268. Η έκταση της Κοινότητας είναι 19.449τ.χλµ. ενώ το µέσο υψόµετρο της 121 µ.

Γεωγραφία Συντεταγµένες: 36 25.2 N 25 25.9 E Νησιωτικό Σύµπλεγµα: Κυκλάδες Συνολική έκταση νησιών (Θήρα - Θηρασιά) 88.92 km² Έκταση Κοινότητας: 19,45 km² Έκταση Θηρασιάς: 9,73 km² ιοικητικά Περιφέρεια: Νοτίου Αιγαίου Νοµός: Κυκλάδων Πρωτεύουσα νησιού: Φηρά Πρωτεύουσα Κοινότητας: Οία Στατιστικά Συνολικός πληθυσµός νησιών (Θήρα - Θηρασιά): 13.402 (απογραφή 2001) Πληθυσµός Κοινότητας Οίας: 1230 (απογραφή 2001) Πληθυσµός νήσου Θηρασιάς: 268 (απογραφή 2001) Πυκνότητα συνολικού πληθυσµού: 151/km² Πυκνότητα πληθυσµού Κοινότητας: 63/km² Πυκνότητα πληθυσµού νήσου Θηρασιάς: 28/km² Ιστοσελίδα Κοινότητας Οίας www.oia.gr Πίνακας 2.1. Γενικά στοιχεία Σαντορίνης και Κοινότητας Οίας

Οικονοµία Υπάρχει µεγάλη αντίθεση ανάµεσα στον τρόπο ζωής και τις δραστηριότητες των κατοίκων του κοινοτικού διαµερίσµατος της Οίας και αυτού της Θηρασιάς. Η Θηρασιά διατηρεί την παραδοσιακή της µορφή, καθώς η τουριστική ανάπτυξη δεν εξαπλώθηκε εκεί. Έτσι, οι κάτοικοι ασχολούνται ακόµα µε τα πιο παραδοσιακά επαγγέλµατα. Η Οία αντιθέτως αποτελεί µία από τουριστικότερες περιοχές της Ελλάδας, όπου όλη η οικονοµία κινείται κυρίως γύρω από τον τουρισµό. Το ευτύχηµα είναι ότι αυτή η έντονη τουριστική ανάπτυξη δεν έχει αλλοιώσει την παραδοσιακή εικόνα του οικισµού. Ανάπτυξη Ξεπερνώντας τις καταστροφές που προκλήθηκαν από τον οικονοµικό µαρασµό, και το σεισµό του 1956, η Οία σήµερα σφύζει από ζωή και αποτελεί έναν πρότυπο οικισµό µε σύγχρονες υποδοµές. Απαλλαγµένη από τα εναέρια καλώδια ηλεκτροδότησης και τηλεφωνίας που τη φυλάκιζαν, διαθέτει υπόγεια δίκτυα καλωδίωσης, πλήρες δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης, εργοστάσιο αφαλάτωσης θαλασσινού νερού, µονάδες βιολογικού καθαρισµού, τουριστικές υποδοµές υψηλών προδιαγραφών, ενώ Συνεδριακό Κέντρο και υπαίθριο αµφιθέατρο βρίσκονται στο στάδιο της ανέγερσης. Υδατικοί Πόροι Στην Κοινότητα Οίας και γενικά στη Σαντορίνη υπάρχει έντονο το πρόβληµα της έλλειψης νερού, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, λόγω της τουριστικής κίνησης. Η Κοινότητα της Οίας καλύπτει τις ανάγκες της αξιοποιώντας τη µέθοδο της αφαλάτωσης. Το νερό από την µονάδα φτάνει να καλύψει ολόκληρη την περιοχή, ακόµα και σε φάση αιχµής. Η Θηρασιά υδρεύεται µε µεταφορά νερού µέσω πλοίων από το Λαύριο. 2.2 Παρούσα κατάσταση 2.2.1 Υποδοµές Ηλεκτρικό σύστηµα Η Σαντορίνη είναι ένα αυτόνοµο ηλεκτρικό σύστηµα µε τοπικό σταθµό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος. Η Θηρασιά τροφοδοτείται από την Σαντορίνη µε υποβρύχιο καλώδιο). Στον τοπικό σταθµό της Σαντορίνης υπάρχουν 10 θερµικές µονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος (diesel και µαζούτ), συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος 33.1 MW. Η συνολική παραγωγή ενέργειας για το 2008 έφτασε τις 116,56GWh µε αιχµή ζήτησης τα 34.10MW [ΡΑΕ...]. Από αυτό το ποσό οι 0,82GWh ενέργεια και τα 0,24MW αιχµή αντιστοιχούν στις ανάγκες της Θηρασιάς. Εγκαταστάσεις ΑΠΕ εν υπάρχουν εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Λοιπές τεχνικές υποδοµές Α. Μονάδα βιολογικού καθαρισµού Στο Κοινοτικό ιαµέρισµα Οίας λειτουργεί βιολογικός καθαρισµός για την διαχείριση των υγρών

λυµάτων της περιοχής. Χρησιµοποιηµένα φίλτρα από την µονάδα αφαλάτωσης αξιοποιούνται στον βιολογικό καθαρισµό για τριτογενή επεξεργασία του παραγόµενου νερού. Μελετάτε η επαναχρησιµοποίηση των επεξεργασµένων εκροών για άρδευση καλλιεργειών. Για την Θηρασιά µελετάτε η κατασκευή συστήµατος φυσικής επεξεργασίας λυµάτων (δεξαµενές σταθεροποίησης). Β. Χώρος υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων (ΧΥΤΑ) Στο στάδιο της οριστικής µελέτης (έχει πραγµατοποιηθεί) βρίσκεται η φάση αποκατάστασης των ΧΑ Α της Οίας και της Θηρασιάς. Υπάρχει χώρος ελεγχόµενης απόρριψης των απορριµµάτων στην περιοχή του Καρτεράδου σε µικρή απόσταση από την πόλη των Φηρών, κοντά τον δρόµο Φηρών Πύργου. έχεται αστικά απορρίµµατα αλλά και απόβλητα από τα εργοστάσια µεταποίησης των αγροτικών προϊόντων (ντοµατάκι, οινοποιεία κτλ). Στον συγκεκριµένο χώρο σχεδιάζεται η κατασκευή ενός Χ.Υ.Τ.Α., µε αποκατάσταση του υφιστάµενου χώρου ελεγχόµενης απόρριψης. Γ. Μονάδες αφαλάτωσης Η Κοινότητα της Οίας καλύπτει τις ανάγκες της σε νερό αξιοποιώντας τη µέθοδο της αφαλάτωσης. Η αφαλάτωση που λειτουργεί είναι συνολικής δυναµικότητας 700m 3 /d, ενώ αναµένεται η προµήθεια νέας µονάδας δυναµικότητας 500m 3 /d απελευθερώνοντας µονάδα 200m 3 /d η οποία και προβλέπεται να µετακινηθεί στην Θηρασιά για να καλύψει τις τοπικές ανάγκες. 2.2.2 Τάσεις ανάπτυξης ηµογραφική εξέλιξη Για την καλύτερη αποτύπωση της δηµογραφικής εξέλιξης της Κοινότητας θα παρουσιάσουµε την συνολική εξέλιξη του νησιού. Από το 1971 κι έπειτα ο πληθυσµός του νησιού συνεχώς αυξάνεται, µάλιστα την τελευταία δεκαετία (1991-2001) παρατηρήθηκε η µεγαλύτερη αύξηση (41,8%, περίπου 3.669 άτοµα). Ο πληθυσµός της Σαντορίνης παρουσίασε άνοδο κατά την τελευταία δεκαετία µε βάση τα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. της τάξης του 29%. ήµος / Κοινότητα Πραγµατικός πληθυσµός Πραγµατικός πληθυσµός Ποσοστιαία 1991 2001 αύξηση.θήρας 8.771 12.440 29,49% Κ.Οίας 882 1.230 28,29% Πίνακας 2.2 Είναι θετικό το γεγονός ότι υπάρχει διαβάθµιση στην ηλικιακή κατανοµή του πληθυσµού και το µεγαλύτερο τµήµα του πληθυσµού ανήκει στις ηλικίες των 25-29 ετών µε βάση στατιστικά στοιχεία από την Ε.Σ.Υ.Ε, δηλώνοντας ότι στο νησί παραµένει νέος κόσµος. Ο τουρισµός της Σαντορίνης δεν προβλέπεται να παρουσιάσει κάµψη αλλά αναµένεται συνεχής αύξηση του µόνιµου και του συνολικού πληθυσµού. Συγκεκριµένα το 1996 ο µόνιµος πληθυσµός της Θήρας ήταν 10.680 άτοµα, ο εποχιακός πληθυσµός 47.220 και ο συνολικός (µόνιµος & εποχιακός) 57.900 άτοµα. Το 1998, ο µόνιµος πληθυσµός της Θήρας ήταν 11.200 άτοµα, ο εποχιακός πληθυσµός

49.806 και ο συνολικός 61.006 άτοµα. ηλαδή την περίοδο 15 έως 25 Αυγούστου, όπου και παρατηρείται ο πληθυσµός αιχµής, η Σαντορίνη φιλοξενεί περίπου 4,5 φορές τον πληθυσµό της σε τουρίστες. Ο πληθυσµός της Θηρασιάς έχει σταθερά πτωτική πορεία, µε 657 κατοίκους το 1928 να έχει φτάσει στο 2001 στους 268. Οικονοµική ανάπτυξη Η οικονοµική ανάπτυξη του κοινοτικού διαµερίσµατος Οίας ακολουθεί την γενικότερη ανάπτυξη του νησιού η οποία και συνοψίζεται παρακάτω. Η Θηρασιά φυσικά εξαιρείται από τους ταχείς ρυθµούς ανάπτυξης της Σαντορίνης. Γενικά, η οικονοµία του νησιού στηρίζεται στους παρακάτω τοµείς: - Γεωργία - Αλιεία - Μεταποίηση - Υπηρεσίες - Υποδοµή Κατασκευές Όλοι οι παραπάνω τοµείς, όµως, λειτουργούν για να εξυπηρετήσουν τον βασικό οικονοµικό τοµέα του νησιού, τον τουρισµό, ο οποίος είναι ραγδαία αναπτυσσόµενος. Το µεγαλύτερο ποσοστό του ενεργού οικονοµικά πληθυσµού ασχολείται καθαρά µε τον τουρισµό. Έτσι, για το 2001 το µεγαλύτερο ποσοστό της τάξης του 29% από την Κοινότητα της Οίας απασχολείται αµιγώς µε τον τουρισµό. Με βάση στοιχεία του 2004, στον ευρύτερο τοµέα του τουρισµού απασχολείται πάνω από το 60% του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού ολόκληρου του νησιού. Αναφορικά µε τις επιχειρήσεις το 83% των επιχειρήσεων του νησιού, δηλαδή περίπου 3.300 επιχειρήσεις, είναι άµεσα ή έµµεσα συνδεδεµένες µε τον τουρισµό. Ολοένα και περισσότερο αυξάνεται η απασχόληση σε υπηρεσίες που σχετίζονται µε τον τουρισµό, όπως τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Αντιθέτως, συνεχώς µειώνεται το ποσοστό του πληθυσµού που ασχολείται µε τη γεωργία. Ενέργεια & ανάπτυξη Ο ετήσιος ρυθµός αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας εκτιµάται σε 12% και οφείλεται στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου, των τεχνικών υποδοµών, της τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και του µόνιµου πληθυσµού του νησιού. Όσον αφορά τις ΑΠΕ, προς το παρόν δεν υπάρχουν εγκατεστηµένες µονάδες για ηλεκτροπαραγωγή. 2.2.3 Αειφορία Η Κοινότητα Οίας, συµµετέχει από το 2006 στο ίκτυο Αειφόρων Νήσων του Αιγαίου «ΑΦΝΗ» µε στόχο του την προώθηση δράσεων αειφορίας σε συνδυασµό µε τη διαδηµοτική και διεθνή συνεργασία. Μάλιστα, το 2008 πραγµατοποίησε το ακόλουθο πρόγραµµα δράσεων: - Προµήθεια µονάδας αφαλάτωσης Θηρασίας

- Προµήθεια µονάδας αφαλάτωσης Οίας - Έλεγχος απωλειών δικτύων ύδρευσης - Τριτοβάθµια επεξεργασία λυµάτων µε ανακυκλώσιµες µεµβράνες αντίστροφης όσµωσης για άρδευση καλλιεργειών στην Οία - Αποκατάσταση τοπίου στην καλντέρα της Οίας Νήσου Θήρας ιαχείριση Επισκεπτών - Αποκατάσταση Χ.Α..Α. στην Οία και τη Θηρασία - Περιβαλλοντική εκπαίδευση Το 2009 συνέχισε την ενεργό δράση στο ΑΦΝΗ, ενώ πήρε το «σήµα αειφορίας» για την υλοποίηση των παρακάτω δράσεων: - Βελτίωση λειτουργίας µονάδων αφαλάτωσης και δικτύου ύδρευσης - Χωροταξική µελέτη Θηρασίας - Ανάπλαση µονοπατιών και κοινοτικών οδών, υπογειοποίηση καλωδίων και δικτύων - Λαµπτήρες χαµηλής κατανάλωσης και ενεργειακή αναβάθµιση οχηµάτων - Συγκοινωνιακή µελέτη Οίας Επιπλέον, το 2008, ιδρύθηκε το «Ενεργειακό Γραφείο Ίου-Αιγαίου», για την υποστήριξη των µελών του ΑΦΝΗ σε θέµατα ενεργειακού σχεδιασµού. Με τη συµµετοχή της στο Σύµφωνο των ηµάρχων, η Κοινότητα Οίας αποσκοπεί στη συνέχιση και ενίσχυση της αειφορικής του πορείας µέσω της διεθνούς συνεργασίας, µε έµφαση στην εξοικονόµηση ενέργειας και την διείσδυση των ΑΠΕ. 2.3 υναµικό ΑΠΕ και ΕΞΕ Η Σαντορίνη και η Θηρασιά έχουν, όπως και τα άλλα Κυκλαδονήσια, πολύ αξιόλογο αιολικό και ηλιακό δυναµικό, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει έως τώρα εκµετάλλευσή του. Η αυξηµένη οικιστική ανάπτυξη στην Σαντορίνη θέτει βασικό χωροταξικό περιορισµό που αποτρέπει προς το παρόν ενδεχόµενη διείσδυση των ΑΠΕ στο νησί, ωστόσο υπάρχουν δυνατότητες. 2.3.1 Αιολικό δυναµικό Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το αιολικό δυναµικό (µέση ταχύτητα ανέµου ετησίως):

Σχήµα 2.2. Αιολικό δυναµικό 2.3.2 Ηλιακό δυναµικό εν έχει επιτευχθεί ανάπτυξη στην ηλεκτροπαραγωγή από φωτοβολταϊκά συστήµατα. Το ηλιακό δυναµικό έχει ωστόσο εκµεταλλευτεί µε εγκαταστάσεις θερµικών ηλιακών συστηµάτων για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, κυρίως από τα τουριστικά καταλύµατα. Στον παρακάτω χάρτη αποτυπώνεται το ηλιακό δυναµικό (πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας σε οριζόντια επιφάνεια ετησίως): Σχήµα 2.3. Ηλιακό δυναµικό 2.3.3 Εξοικονόµηση ενέργειας Όσον αφορά στην εξοικονόµηση ενέργειας αξιόλογο δυναµικό υπάρχει στις κτιριακές εγκαταστάσεις του τριτογενή, κοινοτικού αλλά και οικιακού τοµέα, όπως επίσης και στον τοµέα των µεταφορών. Ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις Όσον αφορά στην εξοικονόµηση ενέργειας στον κτιριακό τοµέα, ο ξενοδοχειακός τοµέας παρουσιάζει πολύ µεγάλο δυναµικό εξοικονόµησης ενέργειας. Οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις λειτουργούν κυρίως τους καλοκαιρινούς µήνες, αλλά και την άνοιξη και το φθινόπωρο, καθώς η τουριστική περίοδος στο νησί είναι µεγάλη. Οι ενεργειακές καταναλώσεις σε αυτές αφορούν κυρίως κλιµατισµό και θέρµανση ζεστού νερού χρήσης και, δευτερευόντως, τον φωτισµό. Προβλέπεται αύξηση της διείσδυσης των

θερµικών ηλιακών συστηµάτων (ηλιακοί θερµοσίφωνες), ενώ θα προωθηθούν και παρεµβάσεις εξοικονόµησης ενέργειας. Κοινοτικά κτίρια Τα κοινοτικά κτίρια (κυρίως κτίρια υπηρεσιών και σχολικά κτίρια) αποτελούν άλλη µια κατηγορία κτιρίων τα οποία είναι συνήθως ενεργοβόρα, και στα οποία δίνεται εύκολα η δυνατότητα στην Κοινότητα να επέµβει για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης. Οικιακός τοµέας Ο οικιακός τοµέας εµφανίζει επίσης κάποιο δυναµικό εξοικονόµησης, ωστόσο είναι προφανώς δύσκολο να οργανωθούν µεθοδευµένες δράσεις εξοικονόµησης µιας και δεν θα µπορούσαν απλά να επιβληθούν στους κατοίκους. Στον τοµέα αυτόν η Κοινότητα θα κατευθυνθεί κυρίως προς δράσεις ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών ώστε να ωριµάσει η στιγµή πραγµατοποίησης ουσιαστικών δράσεων εξοικονόµησης ενέργειας. Στην Κοινότητα Οίας και σε όλη τη Σαντορίνη, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, το σύνολο σχεδόν των κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1980, οπότε και άρχισε να ισχύει ο «Κανονισµός Θερµοµόνωσης», δεν ήταν θερµοµονωµένα. Αυτό το γεγονός, µαζί µε τα στατιστικά στοιχεία του έτους κατασκευής των κτιρίων οδηγεί σε µια πρώτη εκτίµηση του δυναµικού εξοικονόµησης ενέργειας, από παρεµβάσεις θερµοµόνωσης στο κέλυφος του κτιρίου. Χαρακτηριστικό είναι πως το έτος κατασκευής είναι κριτήριο επιλογής για ένταξη κατοικιών στο, προς το παρόν «παγωµένο», πρόγραµµα «Εξοικονόµηση κατ οίκον» του πρώην ΥΠΑΝ, όπου µόνο κτίρια κατασκευασµένα πριν το 1980 είναι επιλέξιµα. Ειδικά στη Σαντορίνη, το ποσοστό κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1981, βάσει στοιχείων της ΕΣΥΕ ανέρχεται σε 54,7%, το οποίο είναι αρκετά χαµηλό σε σχέση µε άλλα νησιά, ενδεικτικό της οικοδοµικής δραστηριότητας κατά τα τελευταία έτη. Τοµέας Μεταφορών Το ζήτηµα των µεταφορών στην Κοινότητα Οίας είναι από τα σηµαντικότερα και δυσκολότερα ζητήµατα που έχει να αντιµετωπίσει η Κοινότητα. Η υπέρογκη τουριστική κίνηση στην Οία από τον Απρίλιο µέχρι τον Οκτώβριο δηµιουργεί πληθώρα προβληµάτων κυκλοφορίας και κινητικότητας. Για το λόγο αυτό έγινε το 2009 αναλυτική συγκοινωνιακή µελέτη, που καταλήγει σε προτάσεις βελτίωσης της κινητικότητας, που οδηγούν και σε µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. 2.4 Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κοινότητας Στην συνέχεια παρατίθεται µια συγκεντρωτική λίστα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της Κοινότητας Οίας τα οποία έχουν άµεση επίδραση στην βιώσιµη ενεργειακή ανάπτυξή του. Τα χαρακτηριστικά αυτά προσδιορίζουν µια ειδική κατηγορία δήµων συµµετεχόντων στο Σύµφωνο των ηµάρχων, αυτή των µικρών νησιωτικών δήµων µε ήπια τουριστική δραστηριότητα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά µπορούν να οµαδοποιηθούν σε τρεις οµάδες, σε αυτά σε σχέση µε τον άνθρωπο και τις υποδοµές, το περιβάλλον και την ενέργεια και τα διοικητικά. 2.4.1 Άνθρωπος - Υποδοµές Μη αστικό προφίλ. Οι κάτοικοι της Κοινότητας είναι χωρισµένοι ουσιαστικά σε δύο

διαφορετικά νησιά, την Σαντορίνη και την Θηρασιά και διεσπαρµένοι στους διάφορους οικισµούς µε µεγαλύτερη συγκέντρωση στην Οία της Σαντορίνης. Μεγάλη εποχιακή διακύµανση του πληθυσµού. Όπως αναφέρθηκε ήδη η τεράστια τουριστική ανάπτυξη του νησιού οδηγεί σε µεγάλη εισροή τουριστών διάφορες περιόδους του χρόνου, προκαλώντας έντονες διακύµανσης στον πληθυσµό. Αυξητικές τάσεις του πληθυσµού. Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται τάση αποκέντρωσης από τις µεγάλες πόλεις προς τα νησιά.. Η απογραφή του 2011 θα παράξει νέα δηµογραφικά δεδοµένα προς επαλήθευση αυτών των τάσεων. Αναπτυσσόµενες υποδοµές. Κάποια έργα που τοποθετούνται στην λίστα των βραχυπρόθεσµων έργων υποδοµής είναι επέκταση του δικτύου αποχέτευσης και ύδρευσης ώστε να συµπεριληφθεί σε αυτό η πλειονότητα των οικισµών, η εγκατάσταση επιπλέον µονάδας αφαλάτωσης για ικανοποίηση των συνεχώς αυξανοµένων αναγκών, κατασκευή ΧΥΤΑ και ήπια τουριστική ανάπτυξη της Θηρασιάς. Μεταφορές: Είναι συχνή η µετακίνηση αυτοκινήτων που ανήκουν σε µόνιµους κατοίκους του κοινοτικού διαµερίσµατος Οίας εκτός των ορίων της Κοινότητας µιας και το λιµάνι και διοικητικό κέντρο όλου του νησιού βρίσκεται στο νοτιότερο τµήµα του νησιού. Όσον αφορά δε τις µετακινήσεις µε αυτοκίνητα των κατοίκων τις Θηρασιάς αυτές είναι πολύ περιορισµένες (λίγοι κάτοικοι έχουν ιδιόκτητο αυτοκίνητο, πρόσφατα λειτούργησε πρατήριο υγρών καυσίµων στο νησί) και διεξάγονται κυρίως πάνω στο νησί της Θηρασιάς. Φυσικά πολύ σηµαντική συνεισφορά στις µεταφορές έχει η αυξηµένη τουριστική κίνηση. Ένα ποσοστό αυτών (κυρίως εγχώριος τουρισµός) επισκέπτεται το νησί µε προσωπικό του όχηµα, ενώ πολλοί επιλέγουν την ενοικίαση αυτοκινήτων ή µοτοποδηλάτων που διατίθενται στο νησί (κυρίως διεθνής τουρισµός). Οι πρώτοι συνήθως έχουν εφοδιαστεί µε καύσιµα από τον τόπο αναχώρησης τους, όπου συνήθως η τιµή των καυσίµων είναι φθηνότερη, ενώ οι δεύτεροι αγοράζουν τα αναγκαία καύσιµα εξ ολοκλήρου από τα τοπικά πρατήρια. Τέλος µεγάλος είναι ο αριθµός των εκδροµικών λεωφορείων τα οποία µετακινούν στο νησί τουρίστες που καταφθάνουν µε κρουαζιερόπλοια, η κίνηση των οποίων στους στενούς δρόµους της Κοινότητας υποβαθµίζει την κυκλοφοριακή ποιότητα και γενικότερα την ποιότητα ζωής των µονίµων κατοίκων. Τουριστική ανάπτυξη: Το γεγονός ότι η οικονοµική ευηµερία του νησιού είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε τον τουρισµό έχει ως αποτέλεσµα την παρουσία διαφόρων εµποδίων στην προσπάθεια εφαρµογής διαφόρων παρεµβάσεων προς την κατεύθυνση της αειφορίας µε κυριότερη αυτή της έλλειψης γης για ανάπτυξη αειφορικών υποδοµών και της συγκράτησης του τουριστικού όγκου. Η συναίνεση του εµπορικού κόσµου είναι επιβεβληµένη για την οµαλή αειφορική ανάπτυξη της Κοινότητας. 2.4.2 Ενέργεια - Περιβάλλον Αυτόνοµο ηλεκτρικό δικτύο. Όπως ήδη αναφέρθηκε στην Σαντορίνη είναι εγκατεστηµένη εκτός των γεωγραφικών ορίων της Κοινότητας Οίας µονάδα παραγωγής ηλεκτρισµού που καλύπτει τις ανάγκες σε ηλεκτρισµό όλου του νησιού και της Θηρασιάς. Γειτνίαση µε την θάλασσα. Όπως αναδείχθηκε και στο κεφάλαιο 2.3 το νησιωτικό προφίλ της Κοινότητας παρέχει υψηλό δυναµικό ΑΠΕ. Η θάλασσα παρέχει πολλές δυνατότητες

αειφορικών δράσεων αλλά από την άλλη αποτελεί και ένα ευαίσθητο οικοσύστηµα το οποίο χρήζει ιδιαίτερης ευθύνης και προστασίας. ιαθέσιµη γη για εφαρµογές ΑΠΕ. Κοινοτικό διαµέρισµα Οίας: Η υψηλή πυκνότητα πληθυσµού του κοινοτικού διαµερίσµατος Οίας (63/km 2 ), αποτέλεσµα της µικρής γεωγραφικής έκτασης υπό την δικαιοδοσία της Κοινότητας, καταδεικνύει την περιορισµένη δυνατότητα ανάπτυξης εφαρµογών µε χρήση ΑΠΕ. Επιπλέον περιορισµοί προκύπτουν όταν συνυπολογισθούν η άναρχη δόµηση, οι χωροταξικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες. Κοινοτικό διαµέρισµα Θηρασιάς: Στην Θηρασιά καταγράφεται ιδιαίτερα χαµηλή πυκνότητα πληθυσµού λόγω της σταδιακής εγκατάλειψης που γνωρίζει το νησί τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει αρκετή διαθέσιµη γη για εφαρµογές αειφορικής ανάπτυξης του νησιού η οποία περιορίζεται λαµβάνοντας υπόψη χωροταξικούς και περιβαλλοντικούς περιορισµούς. Καλντέρα. Η παρουσία της καλντέρας, ως ένα τοπίο εξαιρετικής φυσικής οµορφιάς και µοναδικότητας στα νότια και νοτιοανατολικά της Οίας και Θηρασιάς αντίστοιχα και η ιδιαιτερότητα των οικισµών στα «φρύδια» των νησιών καθιστά τις παρεµβάσεις ιδιαίτερα στον κτιριακό τοµέα των οικισµών δύσκολες και σε πολλές περιπτώσεις αδύνατες µιας και αποφάσεις Προεδρικών ιαταγµάτων προστατεύουν αυστηρά την παρούσα µορφή των οικισµών. 2.4.3 ιοικητική οργάνωση Περιορισµένο προσωπικό για ενασχόληση µε το Σύµφωνο. Το προσωπικό και οι πόροι της Κοινότητας δεν επαρκούν για συνεχή ενασχόληση εργαζοµένου µε το Σύµφωνο. Πολύπλοκη γεωγραφία: Αρχικά το γεγονός ότι η Σαντορίνη είναι χωρισµένη σε παραπάνω από ένα Κοινότηταςς/κοινότητες και ότι στην Κοινότητα Οίας συµπεριλαµβάνεται η νήσος Θηρασιά, η οποία και αποτελεί ξεχωριστεί γεωγραφική οντότητα µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, µπορεί να παρέχει διοικητικές διευκολύνσεις και να διατηρεί την συνεκτικότητα των γεωγραφικών περιοχών όµως όσον αφορά τις δράσεις κοινής ωφέλειας (π.χ ΧΥΤΑ, δίκτυα ύδρευσης αποχέτευσης, κτλ) χρειάζεται επιπλέον προσπάθεια και συνεργασία για την πραγµάτωσή τους. Επίσης όπως θα δούµε στην συνέχεια δυσκολίες παρουσιάζονται επίσης στην συλλογή δεδοµένων (π.χ κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύµατος, καυσίµων, κτλ) των οποίων οι τιµές συχνά αφορούν το σύνολο του νησιού και όχι αποκλειστικά τους επιµέρους Κοινότηταςς/κοινότητες. Μεταφορικοί περιορισµοί Αυξηµένο κόστος επένδυσης. Μεγάλη απόσταση από διοικητικά και εµπορικά κέντρα. Υψηλό κόστος µεταφοράς υλικών και υπηρεσιών.

3 Ενεργειακή κατάσταση έτους βάσης Η καταγραφή της ενεργειακής κατάστασης της Κοινότητας είναι αναγκαία ώστε να υπολογισθούν οι εκποµπές CO 2 και να οριστούν οι στόχοι µείωσης τους µέχρι το 2020. Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι διάφορες επιλογές και παραδοχές που υιοθετήθηκαν, η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την συλλογή δεδοµένων, τον υπολογισµό της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης και των αντίστοιχων εκποµπών CO 2, και τα τελικά αποτελέσµατα ακολουθώντας την προτεινόµενη µορφολογία του γραφείου του Συµφώνου των ηµάρχων (Covenant of Mayors Office, CoMO). 3.1 Βασικές επιλογές Παραδοχές Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι βασικές επιλογές και οι αναγκαίες παραδοχές που θα καθορίσουν το πλαίσιο στο οποίο θα πραγµατοποιηθεί η ανάλυση. 1. Έτος βάσης: Η συλλογή δεδοµένων στο προτεινόµενο έτος βάσης 1990 παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες αρχής γενοµένης µε την µη ύπαρξη αρχειοθετηµένων δεδοµένων από την Κοινότητα. Λαµβάνοντας υπόψη την δυσκολία ανάκτησης παλαιών δεδοµένων και των αναπτυσσόµενων υποδοµών των τελευταίων ετών (αυξάνοντας την ενεργειακή κατανάλωση και τις εκποµπές) ως έτος βάσης επιλέχθηκε το τελευταίο έτος µε πλήρη ενεργειακά δεδοµένα, δηλαδή το 2008. 2. Συνολικός στόχος µείωσης εκποµπών CO 2 : Μόνο απόλυτος στόχος ορίζεται µιας και λόγω της έντονης διακύµανσης του πληθυσµού ο καθορισµός ενός κατά κεφαλή στόχου µε βάση τον µόνιµο πληθυσµό του νησιού θα ήταν υπερεκτιµηµένος. 3. Μονάδα αναφοράς εκποµπών: Από την οµάδα των διαφόρων αερίων του θερµοκηπίου µόνο οι εκποµπές CO 2 υπολογίζονται και για αυτό ως µονάδα αναφοράς των εκποµπών ορίζεται ο τόνος [t] CO 2. 4. Προσέγγιση υπολογισµού συντελεστών εκποµπής: Οι συντελεστές εκποµπής που θα χρησιµοποιηθούν για την ποσοτικοποίηση των εκποµπών CO 2 µέσω της καταγραφής της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης καθορίζονται σύµφωνα µε τα πρότυπα µεγέθη που παρέχονται από το IPCC. 5. Ρυθµός αύξησης της ενεργειακής κατανάλωσης: Όπως προαναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η ενεργειακή κατανάλωση της Κοινότητας έχει αυξητικές τάσεις. Παρόλα αυτά σε αυτή την φάση υιοθετείται η συντηρητική προσέγγιση της παράβλεψης του ρυθµού αύξησης. 6. ηµογραφικά στοιχεία: Τα πιο πρόσφατα επίσηµα δηµογραφικά στοιχεία παρέχονται για το 2001, όπου και πραγµατοποιήθηκε η τελευταία πληθυσµιακή απογραφή. Τα στοιχεία αυτά θεωρούνται προσεγγιστικά ικανοποιητικά για την παρούσα ανάλυση. Νέα στοιχεία θα είναι διαθέσιµα το 2011 και επανεξέταση των αρχικών υπολογισµών θα είναι δυνατή. 7. Βιοµηχανία: εν έχει συµπεριληφθεί ο βιοµηχανικός τοµές σε σχέδια δράσης µείωσης εκποµπών CO 2 και εποµένως η καταγραφή των ρύπων σε αυτόν τον τοµέα δεν θεωρήθηκε επιβεβληµένη. 8. ιαχείριση συνολικών δεδοµένων: Όπως ήδη αναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, η Κοινότητα αποτελεί διοικητική οντότητα που εµπεριέχει το τµήµα ενός πολύ τουριστικού νησιού (Σαντορίνη) και ένα µικρό αραιοκατοικηµένο νησί (Θηρασιά). Αποτέλεσµα αυτής της

ιδιαιτερότητας είναι διάφορα δεδοµένα είτε στατιστικά είτε πραγµατικά να αφορούν το σύνολο των δύο νησιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις υιοθετείται η προσέγγιση διαµερισµού των τιµών ανάλογα µε την πληθυσµιακή συγκέντρωση ανά δήµο/κοινότητα. Συγκεκριµένα στην Κοινότητα Οίας συγκεντρώνεται το 9,2% του συνολικού πληθυσµού των νησιών. 9. Κατανάλωση καυσίµων: Ο υπολογισµός της κατανάλωσης καυσίµων από τους κατοίκους του κοινοτικού διαµερίσµατος Οίας µε χρήση πραγµατικών δεδοµένων από τα πρατήρια καυσίµων είναι µια δύσκολη διαδικασία αφενός γιατί δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί από ποιά πρατήρια του νησιού αγοράζουν καύσιµα και αφετέρου λόγω του µεγάλου αριθµού πρατηρίων στο νησί. Επίσης για την νήσο Θηρασιά δεν υπάρχουν διαθέσιµα δεδοµένα κατανάλωσης καυσίµων για το έτος βάσης µιας και το πρατήριο καυσίµων λειτούργησε µόλις τον Μάιο του 2009. Εκτός των κοινοτικών καταναλώσεων για τις οποίες δεδοµένα είναι διαθέσιµα µέσω των τιµολογίων αγοράς καυσίµων οι λοιπές καταναλώσεις υπολογίζονται µε χρήση υπολογιστικού µοντέλου. 3.2 Υπολογισµός τελικής ενεργειακής κατανάλωσης Η συλλογή διαφόρων δεδοµένων είναι αναγκαία ώστε να επιτευχθεί µια πλήρης καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων ακολουθώντας την προτεινόµενη φόρµα του CoMO. Οι αντίστοιχες εκποµπές CO 2 υπολογίζονται κάνοντας χρήση των κατάλληλων συντελεστών εκποµπής. Η πληρότητα αυτών των δεδοµένων δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί µόνο µε την συλλογή και αξιοποίηση υπαρχόντων στοιχείων από τις τοπικές αρχές και τους λοιπούς εν δυνάµει καταναλωτές ενέργειας εντός των γεωγραφικών ορίων της Κοινότητας. 3.2.1 Συλλογή δεδοµένων Η µεθοδολογία που ακολουθείται, προκειµένου να συντεθεί ένας πλήρης κατάλογος εκποµπών, συνδυάζει τα υπάρχοντα στοιχεία, επιδιώκοντας την µέγιστη δυνατή αξιοποίησή τους, µε στοιχεία που έχουν παραχθεί εφαρµόζοντας µια υπολογιστική bottom-up (από κάτω προς τα επάνω) ανάλυση. Τα υπάρχοντα στοιχεία σχετίζονται κυρίως µε τις κοινοτικές καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίµων (θέρµανση, µεταφορές). Τα στοιχεία παρέχονται από τις τοπικές αρχές. Η bottom-up ανάλυση είναι βασισµένη στις πληροφορίες για τις τεχνολογίες που χρησιµοποιούνται, τους συντελεστές ενεργειακής αποδοτικότητας και τους τύπους καυσίµων που καταναλώνονται και συνδυάζονται µε στατιστικά στοιχεία σχετικά µε δηµογραφικά δεδοµένα, τον τουρισµό, το τοπικό κλίµα και άλλα. Αναλυτικός πίνακας µε τις πηγές των διάφορων αναγκαίων δεδοµένων παρουσιάζεται στο παράρτηµα. Τα στοιχεία που προκύπτουν σχετίζονται κυρίως µε τις καταναλώσεις του οικιακού και του τριτογενή τοµέα αλλά και των µεταφορών στον ιδιωτικό/εµπορικό τοµέα όπου και υπάρχει η µεγαλύτερη έλλειψη σε πραγµατικά στοιχεία. Να σηµειωθεί ότι ο τριτογενής τοµέας προσεγγίζεται ως το άθροισµα των καταναλώσεων στον εµπορικό και τουριστικό τοµέα. Η µεθοδολογία για τον υπολογισµό συγκεκριµένων καταναλώσεων σύµφωνα µε την bottom-up ανάλυση θα παρουσιαστεί στην συνέχεια. 3.2.2 Περιγραφή υπολογισµών Αρχικά παρουσιάζεται η εφαρµογή και αξιοποίηση της bottom-up ανάλυσης, ενώ στην συνέχεια

αναλύεται ο συνδυασµός της µε τα πραγµατικά δεδοµένα ώστε να επιτευχθεί η πλήρης καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων. 3.2.2.1 Εφαρµογή bottom-up ανάλυσης για υπολογισµό κτιριακών καταναλώσεων Όπως ήδη αναφέρθηκε η bottom-up ανάλυση αξιοποιείται κυρίως για υπολογισµούς ενεργειακών καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τοµέα και στις ιδιωτικές/εµπορικές µεταφορές. Για τις καταναλώσεις σε κτίρια η εφαρµογή του υπολογιστικού µοντέλου βασίζεται στην παραδοχή ότι στα συνήθη κτίρια ενέργεια καταναλώνεται για ανάγκες θέρµανσης χώρου, θέρµανσης νερού, κλιµατισµού χώρου και κατευθείαν για την λειτουργία ηλεκτρικών συσκευών. ιάφορες τεχνολογίες αξιοποιώντας αντίστοιχες πηγές ενέργειας χρησιµοποιούνται για την κάλυψη αυτών των αναγκών. Σύµφωνα µε στατιστικά στοιχεία και προσεγγίσεις ορίζεται το µερίδιο και ο βαθµός απόδοσης κάθε τεχνολογίας στην παραγωγή ενέργειας ανά τύπο κατανάλωσης. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα αντίστοιχα µερίδια και οι βαθµοί απόδοσης κάθε τεχνολογίας για κάθε χρήση ενέργειας (οικιακό τριτογενή). Οικιακός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 30% 100% πετρέλαιο 45% 75% υγραέριο 5% 90% βιοµάζα 20% 35% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 55% 90% πετρέλαιο 5% 40% βιοµάζα 35% 100% ηλιακοί θερµοσίφωνες 5% 75% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Τουριστικός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 20% 100% πετρέλαιο 80% 75% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 45% 90% πετρέλαιο 10% 40% ηλιακοί θερµοσίφωνες 45% 75% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Εµπορικός Τοµέας χρήση ενέργειας ενεργειακός φορέας µερίδιο τεχνολογίας βαθµός απόδοσης

θέρµανση χώρου ηλεκτρισµός 20% 100% πετρέλαιο 80% 75% θέρµανση νερού ηλεκτρισµός 100% 90% ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτρισµός 100% 100% κλιµατισµός χώρου ηλεκτρισµός 100% 90% Πίνακας 3.1. Μερίδια και οι βαθµοί απόδοσης κάθε τεχνολογίας για κάθε χρήση ενέργειας Στην συνέχεια παρουσιάζεται συνοπτικά η προσέγγιση της bottom-up ανάλυσης για τον υπολογισµού των συνολικών ενεργειακών καταναλώσεων ανά χρήση ενέργειας. Θέρµανση χώρου: Η µηνιαία συνολική κατανάλωση ενέργειας για την θέρµανση χώρου υπολογίζεται κάνοντας χρήση των βαθµοηµέρων ανά µήνα σε συνδυασµό µε τον συντελεστή θερµικών απωλειών του χώρου. Για τον υπολογισµό των βαθµοηµέρων είναι αναγκαίος ο καθορισµός της επιθυµητής θερµοκρασίας εσωτερικού χώρου και των αναµενόµενων ωρών θέρµανσης. Θέρµανση νερού: Η µηνιαία συνολική κατανάλωση ενέργειας για την θέρµανση νερού υπολογίζεται κάνοντας χρήση της θερµοχωρητικότητας του νερού και κλιµατικών δεδοµένων για την µέση µηνιαία θερµοκρασία του νερού στο υπόγειο δίκτυο και για την µέση θερµοκρασία του αέρα. Επίσης είναι αναγκαίος ο καθορισµός της επιθυµητής θερµοκρασίας θερµού νερού και της µέσης ηµερήσια κατά κεφαλή καταναλισκόµενης ποσότητας θερµού νερού. Κλιµατισµός χώρου: Η συνολική κατανάλωση ενέργειας από συσκευές κλιµατισµού χώρου βασίζεται στον καθορισµό της συνολικής τυπικής µέσης τιµής ισχύος του κλιµατιστικού συστήµατος και στην εκτίµηση του ποσοστού κλιµατιζόµενων χώρων επί του συνόλου και των αναµενόµενων ωρών λειτουργίας. Ηλεκτρικές συσκευές: Η συνολική κατανάλωση από ηλεκτρικές συσκευές υπολογίζεται καθορίζοντας την µέση ονοµαστική ισχύ του συνόλου των συσκευών και του αναµενόµενου χρόνου χρήσεως τους. Υπολογίζοντας τις συνολικές ενεργειακές καταναλώσεις και διαµερίζοντας τα αποτελέσµατα σύµφωνα µε τα µερίδια των τεχνολογιών είναι δυνατός ο καθορισµός των ενεργειακών καταναλώσεων ανά χρήση και φορέα ενέργειας. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι ακριβή δεδοµένα για την κατανάλωση καυσίµων και ηλεκτρισµού έχουν συγκεντρωθεί δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για τον συγκερασµό των αποτελεσµάτων µε τα πραγµατικά συγκεντρωµένα δεδοµένα. 3.2.2.2 Επιµέρους καταναλώσεις ανά ενεργειακό φορέα Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι προσεγγίσεις υπολογισµού κάθε κατηγορίας ενεργειακών καταναλώσεων σε συνάρτηση µε τον φορέα ενέργειας (ηλεκτρισµός, ορυκτά καύσιµα, ΑΠΕ). Να