Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή

Transcript

1 Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων 1. Εισαγωγή Για την επιτυχή εφαρµογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης, είναι απαραίτητο αφενός µεν να εξετασθεί ένας ικανός και αναγκαίος αριθµός κριτηρίων που θα δίνουν µία αντιπροσωπευτική και πλήρη εικόνα των εναλλακτικών περιπτώσεων που διερευνώνται αφετέρου δε, να γίνει βαθµονόµηση των κριτηρίων που θα εξετασθούν, µε βάση τα χαρακτηριστικά τους. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα κριτήρια που χρησιµοποιούνται, περιγράφονται οι παράµετροι που λαµβάνει υπόψη κάθε ένα από αυτά και επιπλέον, γίνεται βαθµονόµησή τους σε κλίµακα από 1 10, ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν (η τιµή 1 αντιστοιχεί στη χαµηλότερη απόδοση και η τιµή 10 στη βέλτιστη απόδοση για κάθε κριτήριο). 2. Καθορισµός και περιγραφή κριτηρίων Ο καθορισµός επιλογή των κριτηρίων αξιολόγησης έγινε, µε βάση τα εξής: Υφιστάµενη εµπειρία από άλλες εφαρµογές Επίτευξη επαρκούς κάλυψης όλων των παραµέτρων που υπεισέρχονται στην εξέταση κάθε εναλλακτικού σεναρίου Επίτευξη αντιπροσωπευτικής εικόνας για τα χαρακτηριστικά κάθε εναλλακτικού σεναρίου Αποφυγή επικαλύψεων (κάθε κριτήριο να αφορά συγκεκριµένα χαρακτηριστικά τα οποία να µην εξετάζονται από άλλο κριτήριο) Στη συνέχεια, παρουσιάζονται: Τα κριτήρια που επιλέχθηκαν (σύνολο 17 κριτήρια, επιµερισµένα σε τέσσερις οµάδες κριτηρίων) αναλυτική περιγραφή των χαρακτηριστικών που εξετάζονται σε κάθε κριτήριο και η αντίστοιχη βαθµονόµησή τους, µε βάση τα χαρακτηριστικά αυτά. 1

2 Τονίζεται ότι η επιλογή των κριτηρίων έγινε µε βάση την εµπειρία της οµάδας εργασίας του ΕΜΠ από ανάλογες εφαρµογές και είναι προσαρµοσµένη στις ανάγκες του συγκεκριµένου έργου. ηλαδή έγινε προσαρµογή της µεθόδου πολυκριτηριακής ανάλυσης στο αντικείµενο του έργου που είναι η εξέταση συστηµάτων/τεχνικών διαχείρισης αποβλήτων. Εάν το αντικείµενο του έργου ήταν η εξέταση άλλων περιβαλλοντικών προβληµάτων µε εναλλακτικές επιλογές π.χ συγκριτική αξιολόγηση χώρων για τη λειτουργία εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων (χωροθέτηση εγκαταστάσεων) τότε το είδος των κριτηρίων που θα εξετάζονταν θα ήταν διαφορετικός (π.χ. εξέταση γεωλογικών, υδρολογικών και υδρογεωλογικών κριτηρίων). Πίνακας 1: Πίνακας κριτηρίων Κοινωνικά - θεσµικά Περιβαλλοντικά Οικονοµικά Τεχνικά Εναρµόνιση µε το Επίπεδο δυσµενών Κόστος Λειτουργικότητα υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα επένδυσης Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας Αέριες Εκποµπές Εκποµπές οσµών Κόστος λειτουργίας και Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία συντήρησης Κοινωνική αποδοχή Παραγωγή υγρών αποβλήτων Απαιτήσεις γης Προσαρµοστικό τητα στις τοπικές συνθήκες υνατότητες Παραγωγή στερεών Ευελιξία δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας αποβλήτων υπολειµµάτων Εκποµπές ηχορύπανσης Αισθητική όχληση 2

3 Περιγραφή κριτηρίων: Κοινωνικά θεσµικά κριτήρια Κ 1 : Εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο Στο κριτήριο αυτό εξετάζεται κατά πόσο τα εναλλακτικά σενάρια αξιολόγησης είναι εναρµονισµένα µε τα προβλεπόµενα του αντίστοιχου Κυπριακού και Κοινοτικού νοµοθετικού πλαισίου για κάθε ένα από τα υπό εξέταση ρεύµατα αποβλήτων όπως και γενικότερα από την υφιστάµενη εθνική και Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική. Κ 2 : Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας Εξετάζεται η υιοθέτηση των προτεραιοτήτων της Κοινοτικής και Κυπριακής περιβαλλοντικής πολιτικής και ειδικότερα σε πρώτη φάση η ανάκτηση υλικών για ανακύκλωση ή/και επαναχρησιµοποίηση και σε δεύτερη η αξιοποίηση των αποβλήτων για παραγωγή ενέργειας. Κ 3 : Κοινωνική αποδοχή Εξετάζεται ο βαθµός κοινωνικής αποδοχής της προτεινόµενης λύσης, η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως: η υφιστάµενη πρακτική διαχείρισης των αποβλήτων οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται από τις υφιστάµενες πρακτικές διαχείρισης η πρόληψη/µείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα επιτευχθεί µε την υιοθέτηση νέων πρακτικών διαχείρισης το επίπεδο ενηµέρωσης των πολιτών σε περιβαλλοντικά θέµατα το επίπεδο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των πολιτών το εκπαιδευτικό σύστηµα την ενδεχόµενη οικονοµική επιβάρυνση που θα προκαλέσει η υιοθέτηση νέων πρακτικών διαχείρισης 3

4 Κ 4 : υνατότητες δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας Εξετάζεται η δυνατότητα για απορρόφηση εργατικού δυναµικού µε βάση τις απαιτήσεις που θα προκύψουν από την εφαρµογή του προτεινόµενου συστήµατος διαχείρισης. Περιβαλλοντικά κριτήρια Π 1 : Επίπεδο δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Εκτιµάται ο βαθµός των πιθανών επιπτώσεων που µπορεί να προκληθούν στο περιβάλλον από την εγκατάσταση και λειτουργία κάθε µονάδας διαχείρισης µε έµφαση στις απαιτήσεις για εγκατάσταση και χρήση αντιρρυπαντικών συστηµάτων για πρόληψη ή/και αντιµετώπιση των επιπτώσεων αυτών (επίπεδο απαιτήσεων σε αντιρρυπαντικό εξοπλισµό και τεχνολογία, ευκολία εγκατάστασης, λειτουργίας και συντήρησης κ.λ.π.). Π 2 : Αέριες Εκποµπές Οι αέριες εκποµπές διαφέρουν ανάλογα µε τη µέθοδο διαχείρισης αλλά και τη συγκεκριµένη τεχνική που ακολουθείται. Για το λόγο αυτό, αποτελούν ειδικό κριτήριο αξιολόγησης των εναλλακτικών σεναρίων. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην εξέταση εκποµπών που προκαλούν δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία. Π 3 : Παραγωγή υγρών αποβλήτων Οι εγκαταστάσεις διαχείρισης επίσης διαφοροποιούνται ως προς το κριτήριο αυτό. Τονίζεται, ότι, όπως και στην περίπτωση των αέριων εκποµπών πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις πιθανές δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία. Π 4 : Παραγωγή στερεών αποβλήτων - καταλοίπων Λόγω του γεγονότος ότι πρόκειται για εναλλακτικά συστήµατα διαχείρισης ρευµάτων στερεών αποβλήτων, µε το κριτήριο αυτό εξετάζεται η πιθανή παραγωγή δευτερογενών στερεών αποβλήτων - καταλοίπων από την κάθε διεργασία. Όπως και για τις άλλες κατηγορίες αποβλήτων (αερίων και υγρών) 4

5 δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις πιθανές δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία Π 5 : Ηχορύπανση Η ηχορύπανση που προέρχεται από τις εγκαταστάσεις διαχείρισης είναι ένας σηµαντικός παράγοντας που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη κατά το σχεδιασµό των σχηµάτων διαχείρισης. Παράλληλα, πρέπει να ελέγχεται και η ηχορύπανση που προκαλείται κατά τη µεταφορά των αποβλήτων στους χώρους διαχείρισής τους. Π6: Αισθητική όχληση Οι αισθητικές συνέπειες από την κατασκευή και λειτουργία µιας εγκατάστασης και οι αλλαγές στο φυσικό τοπίο αποτελούν σηµαντικό παράγοντα, ο οποίος εξαρτάται από το είδος του εξοπλισµού που χρησιµοποιείται όπως επίσης και από τις απαιτήσεις για συµπληρωµατικά έργα υποδοµής. Η αξία αυτού του κριτηρίου βρίσκεται στο γεγονός, ότι συνδέεται άµεσα µε την πρώτη εντύπωση που σχηµατίζει ο πολίτης από µια εγκατάσταση και ότι συχνά, η αισθητική όχληση αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την κατασκευή και λειτουργία εγκαταστάσεων. Οικονοµικά κριτήρια Ο 1 : Κόστος επένδυσης Το κόστος επένδυσης αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για τη λήψη αποφάσεων, σχετικά µε το σχέδιο διαχείρισης. Το κριτήριο αυτό αποκτά πρόσθετη σηµασία, όταν τµήµα του κόστους επένδυσης ή και το σύνολό του πρόκειται να επιβαρύνει τους πολίτες. Μια σηµαντική παράµετρος που σχετίζεται µε την αξιολόγηση κάθε σεναρίου είναι το κατά πόσο αυτό µπορεί να ενταχθεί σε κάποιο από τα χρηµατοδοτικά µέσα που παρέχονται από φορείς της Ε.Ε. ή του ηµοσίου. Ο 2 : Κόστος λειτουργίας και συντήρησης Πρόκειται συνήθως για το κόστος που ενδιαφέρει άµεσα όλους τους εµπλεκόµενους φορείς, δηλαδή δηµόσιες αρχές, επενδυτές και πολίτες. Περιλαµβάνει δαπάνες για συντήρηση των εγκαταστάσεων, αµοιβές προσωπικού, βοηθητικές παροχές, αντιρρυπαντική τεχνολογία, έλεγχο και παρακολούθηση της λειτουργίας του συστήµατος, µεταφορά των αποβλήτων, κ.λπ. Το λειτουργικό 5

6 κόστος της διαχείρισης των αποβλήτων καθορίζει σε σηµαντικό βαθµό και τη βιωσιµότητα κάθε συστήµατος. Ο 3 : Απαιτήσεις γης Το κριτήριο αυτό έχει σηµασία σε περιπτώσεις που υπάρχει έλλειψη γης ή η αξία της είναι ιδιαίτερα υψηλή. Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας και γενικά διαχείρισης των αποβλήτων διαφοροποιούνται σηµαντικά µεταξύ τους ως προς το κριτήριο αυτό, ανάλογα µε την έκταση που χρειάζεται για την εγκατάσταση του απαιτούµενη εξοπλισµού και µηχανηµάτων όπως και για την κατασκευή βοηθητικών υποδοµών. Τεχνικά κριτήρια Τ 1 : Λειτουργικότητα Στη λειτουργικότητα του κάθε σεναρίου εξετάζονται παράµετροι όπως: η δυνατότητα σταθερής και οµαλής λειτουργίας οι απαιτήσεις σε εξειδικευµένο προσωπικό η ευκολία συντήρησης η απλότητα στη λειτουργία η αντοχή του εξοπλισµού στο χρόνο και στις φυσικές φθορές η προβλεπόµενη διάρκεια ζωής της εγκατάστασης η ασφάλεια της εγκατάστασης Τ 2 : Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία Η εµπειρία που υπάρχει από την εφαρµογή ανάλογων τεχνολογιών και συστηµάτων διαχείρισης διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην αξιολόγηση των προτεινόµενων διαχειριστικών σχεδίων/συστηµάτων. Ειδικά, όταν πρόκειται για εισαγωγή νέων τεχνολογιών, η αξιολόγηση της υπάρχουσας εµπειρίας αποτελεί προϋπόθεση για την ενδεχόµενη υιοθέτησή τους. Τ 3 : Προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες Η αποτελεσµατικότητα κάθε συστήµατος εξαρτάται άµεσα από τη δυνατότητα απρόσκοπτης εφαρµογής του µε βάση τις ιδιαιτερότητες, τα γεωγραφικά και άλλα χαρακτηριστικά της υπό εξέταση περιοχής π.χ διαθέσιµες ποσότητες αποβλήτων 6

7 προς διαχείριση, ελάχιστη απαιτούµενη δυναµικότητα για να είναι δυνατή η βιωσιµότητα του συστήµατος κ.λπ. (π.χ. αριθµός απαιτούµενων µονάδων, δυνατότητα χρήσης φορητής µονάδας κ.λπ.). Τ 4 : Ευελιξία Αξιολογείται η δυνατότητα προσαρµογής του κάθε συστήµατος στις πιθανές µεταβολές της ποσότητας και της σύνθεσης των αποβλήτων. 3. Βαθµονόµηση κριτηρίων Με βάση τα στάδια συγκριτικής αξιολόγησης των εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης, απαιτείται η βαθµονόµηση κάθε µεµονωµένου κριτηρίου, µε βάση τα χαρακτηριστικά που αυτό µπορεί να παρουσιάσει (κάλυψη όλων των πιθανών περιπτώσεων µε καθορισµό υψηλότερων βαθµολογιών για τις ευνοϊκότερες περιπτώσεις και χαµηλότερων για τις λιγότερο ευνοϊκές δυσµενείς περιπτώσεις, σε κλίµακα από Στη συνέχεια, δίδονται οι πίνακες βαθµονόµησης για όλα τα υπό εξέταση κριτήρια. Κοινωνικά θεσµικά κριτήρια Κ 1 : Εναρµόνιση µε το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο Στο κριτήριο αυτό λαµβάνονται υπόψη οι θεσµικές ρυθµίσεις µε βάση το εθνικό και το κοινοτικό περιβαλλοντικό πλαίσιο, σχετικά µε τη διαχείριση των τριών υπό εξέταση ρευµάτων αποβλήτων όπως και τα προβλεπόµενα από άλλες νοµοθετικές ρυθµίσεις σε θέµατα περιβάλλοντος. Ενδεικτικά αναφέρονται: - Κοινοτική Οδηγία 2000/53/ΕΚ σχετικά µε τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους - Κοινοτική Απόφαση 2002/525/ΕΚ η οποία τροποποιεί το δεύτερο παράρτηµα της Κοινοτική Οδηγία 2000/53/ΕΚ - Κυπριακός Νόµος 157 (Ι) του 2003, περί Οχηµάτων στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (Νόµος εναρµόνισης µε την αντίστοιχη Κοινοτική Οδηγία) - Κυπριακός Νόµος περί Στερεών και Επικινδύνων Αποβλήτων του 2002 (Νόµος Πλαίσιο). 7

8 - Κυπριακό ιάταγµα του 2003 περί Στερεών και Επικινδύνων Αποβλήτων (Κατάλογος κατηγοριοποίησης των αποβλήτων, όπου η κατηγορία 17 αφορά στα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων). - Κοινοτική Οδηγία 2002/96/ΕΚ σχετικά µε τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ) - Οδηγία 2003/108/ΕΚ για τροποποίηση της οδηγίας 2002/96/ΕΚ σχετικά µε τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού (ΑΗΗΕ) - Οδηγία 2002/95/ΕΚ σχετικά µε τον περιορισµό της χρήσης ορισµένων επικίνδυνων ουσιών σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού - Κυπριακός Κανονισµός του 2004 περί Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισµού (εναρµόνιση µε τις αντίστοιχες Κοινοτικές Οδηγίες) Ακολουθεί η βαθµονόµηση του συγκεκριµένου κριτηρίου σε κλίµακα 1 10: Πλήρης εναρµόνιση 10 Μερική εναρµόνιση 5 Μη εναρµόνιση 1 Κ 2 : Εφαρµογή προτεραιοτήτων της νοµοθεσίας Η στρατηγική διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, σύµφωνα µε την Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική ευνοεί µε σειρά προτεραιότητας: τη µείωση των παραγοµένων αποβλήτων την ανάκτηση υλικών για ανακύκλωση και επαναχρησιµοποίηση την αξιοποίηση των αποβλήτων για την παραγωγή ενέργειας. Με την υλοποίηση των παραπάνω κατευθύνσεων επιτυγχάνεται ελαχιστοποίηση των αποβλήτων που οδηγούνται προς τελική διάθεση. Πλήρης εφαρµογή 10 Μερική εφαρµογή 5 Εφαρµογή σε µικρό βαθµό 3 Αντίθεση µε τις κατευθυντήριες γραµµές 1 8

9 Κ 3 : Κοινωνική αποδοχή Πρόκειται για ένα καθοριστικό κριτήριο σε µια διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η κοινωνική αποδοχή της προτεινόµενης λύσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγµα, η υφιστάµενη πρακτική διαχείρισης των αποβλήτων, το επίπεδο ευαισθητοποίησης και συνειδητοποίησης των προβληµάτων που σχετίζονται µε τα απόβλητα, το εκπαιδευτικό σύστηµα, η διαφορά στην οικονοµική επιβάρυνση ανάµεσα στις υφιστάµενες πρακτικές διαχείρισης και τις προτεινόµενες λύσεις, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις κ.ά. Συνήθως, πρόβληµα αποδοχής παρατηρείται στις περιπτώσεις που πρόκειται να εφαρµοσθούν νέες τεχνολογίες, οι οποίες δεν είναι οικείες στους τοπικούς πληθυσµούς ή δεν έχουν δοκιµασθεί µε επάρκεια, σε ευρεία κλίµακα. Πλήρης κοινωνική αποδοχή µετά από ενηµέρωση 10 Μερική κοινωνική αποδοχή 5 Κοινωνική αποδοχή λόγω έλλειψης ενηµέρωσης 4 Μη κοινωνική αποδοχή λόγω έλλειψης ενηµέρωσης 3 Μη κοινωνική αποδοχή µετά από ενηµέρωση 1 Κ 4 : υνατότητες δηµιουργίας νέων θέσεων εργασίας Εξετάζεται η δυνατότητα για δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας (απαιτήσεις σε εξειδικευµένο π.χ. µηχανικοί, περιβαλλοντολόγοι και ανειδίκευτο προσωπικό π.χ τεχνίτες, διοικητικό προσωπικό) µε βάση τις απαιτήσεις σε εργατικό δυναµικό που θα προκύψουν από την εφαρµογή του προτεινόµενου συστήµατος διαχείρισης των αποβλήτων. ηµιουργία νέων θέσεων εργασίας σε σηµαντικό βαθµό 10 ηµιουργία νέων θέσεων εργασίας σε ικανοποιητικό βαθµό 7 ηµιουργία νέων θέσεων εργασίας σε περιορισµένο βαθµό 4 Μη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας 1 9

10 Περιβαλλοντικά κριτήρια Π 1 : Επίπεδο δυσµενών επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Καθεµιά από τις εναλλακτικές επιλογές (σε µικρότερο ή µεγαλύτερο βαθµό), ενδέχεται να προκαλέσει δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Για το λόγο αυτό, εκτιµάται το επίπεδο των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων κάθε περίπτωσης το οποίο εξετάζεται σε συνδυασµό µε τις απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αποτελεσµατική προστασία του περιβάλλοντος. Μη ύπαρξη περιβαλλοντικών επιπτώσεων 10 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε ελάχιστο βαθµό 7 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε µικρό βαθµό 5 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχετικά µεγάλο βαθµό 3 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε πολύ µεγάλο βαθµό 1 Π 2 : Αέριες Εκποµπές Εκποµπές οσµών Οι αέριες εκποµπές και οι εκποµπές οσµών διαφοροποιούνται αισθητά, ανάλογα µε τη µέθοδο διαχείρισης που εφαρµόζεται και τη συγκεκριµένη τεχνική που ακολουθείται. Για το λόγο αυτό, αποτελούν ειδικό κριτήριο αξιολόγησης των σεναρίων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην εξέταση εκποµπών που προκαλούν δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία. Σηµαντικές εκποµπές αερίων και οσµών, ελεγχόµενες 6 Σηµαντικές εκποµπές αερίων και οσµών µη ελεγχόµενες 1 Περιορισµένες εκποµπές αερίων και οσµών, ελεγχόµενες 8 Περιορισµένες εκποµπές αερίων και οσµών, µη ελεγχόµενες 3 Ελάχιστες εκποµπές αερίων και οσµών, ελεγχόµενες 9 Ελάχιστες εκποµπές αερίων και οσµών, µη ελεγχόµενες 4 10

11 Π 3 : Παραγωγή υγρών αποβλήτων Οι εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων διαφοροποιούνται σηµαντικά και ως προς το κριτήριο αυτό. Τονίζεται, ότι, όπως και στην περίπτωση των αέριων εκποµπών πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις πιθανές δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία. Σηµαντική παραγωγή υγρών αποβλήτων, ελεγχόµενη 6 Σηµαντική παραγωγή υγρών αποβλήτων, µη ελεγχόµενη 1 Περιορισµένη παραγωγή υγρών αποβλήτων, ελεγχόµενη 8 Περιορισµένη παραγωγή υγρών αποβλήτων, µη ελεγχόµενη 3 Ελάχιστη παραγωγή υγρών αποβλήτων, ελεγχόµενη 9 Ελάχιστη παραγωγή υγρών αποβλήτων, µη ελεγχόµενη 4 Π 4 :Παραγωγή στερεών αποβλήτων υπολειµµάτων Λόγω του γεγονότος ότι πρόκειται για εναλλακτικά συστήµατα διαχείρισης ρευµάτων στερεών αποβλήτων, µε το κριτήριο αυτό εξετάζεται η παραγωγή δευτερογενών στερεών αποβλήτων - καταλοίπων κατά την ανάπτυξη των διαφόρων σταδίων κάθε διεργασίας. Όπως και για τις άλλες κατηγορίες αποβλήτων (αερίων και υγρών) δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις πιθανές δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία Σηµαντική παραγωγή στερεών αποβλήτων υπολειµµάτων, ελεγχόµενη 6 Σηµαντική παραγωγή αποβλήτων υπολειµµάτων, µη ελεγχόµενη 1 Περιορισµένη παραγωγή αποβλήτων υπολειµµάτων, ελεγχόµενη 8 Περιορισµένη παραγωγή αποβλήτων υπολειµµάτων, µη ελεγχόµενη 3 Ελάχιστη παραγωγή αποβλήτων υπολειµµάτων, ελεγχόµενη 9 Ελάχιστη παραγωγή αποβλήτων υπολειµµάτων, µη ελεγχόµενη 4 11

12 Π 5 : Εκποµπές ηχορύπανσης Η ηχορύπανση που προέρχεται από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας και διάθεσης στερεών αποβλήτων εξαρτάται άµεσα από το είδος του εξοπλισµού και των µηχανηµάτων που χρησιµοποιούνται. Επίσης, ηχορύπανση ενδέχεται να παρατηρηθεί και κατά τη µεταφορά των αποβλήτων στα σηµεία διαχείρισής τους. Ελάχιστος βαθµός ηχορύπανσης 9 Περιορισµένος βαθµός ηχορύπανσης 7 Σχετικά υψηλός βαθµός ηχορύπανσης 4 Υψηλός βαθµός ηχορύπανσης 1 Π 6 : Αισθητική όχληση Οι αισθητικές συνέπειες από την κατασκευή και λειτουργία µιας εγκατάστασης και οι αλλαγές στο φυσικό τοπίο αποτελούν πολύ σηµαντικό παράγοντα, ο οποίος εξαρτάται από τη συγκεκριµένη µέθοδο που ακολουθείται, το είδος και το µέγεθος του εξοπλισµού και των µηχανηµάτων που χρησιµοποιούνται, τα συµπληρωµατικά έργα υποδοµής κ.λπ. Μη ύπαρξη αισθητικής όχλησης 10 Ύπαρξη αισθητικής όχλησης σε ελάχιστο βαθµό 7 Ύπαρξη αισθητικής όχλησης σε σχετικά υψηλό βαθµό 4 Ύπαρξη αισθητικής όχλησης σε πολύ υψηλό βαθµό 1 Οικονοµικά κριτήρια Ο 1 : Κόστος επένδυσης Το κόστος επένδυσης (κατασκευής εγκαταστάσεων, αγοράς εξοπλισµού, συµπληρωµατικά έργα υποδοµής κ.λπ.) αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα για τη λήψη αποφάσεων, σχετικά µε το διαχειριστικό σχέδιο που θα εφαρµοσθεί. Το κριτήριο αυτό αποκτά πρόσθετη σηµασία, όταν τµήµα του κόστους επένδυσης ή και το σύνολό του πρόκειται να επιβαρύνει τους πολίτες. Τονίζεται ακόµη ότι το 12

13 κόστος κατασκευής είναι άµεσα συνυφασµένο µε το χρόνο απόσβεσης της σχετικής δαπάνης. Συγκριτικά χαµηλό κόστος επένδυσης 10 Σχετικά χαµηλό κόστος επένδυσης 8 Μεσαίο κόστος επένδυσης 6 Υψηλό κόστος επένδυσης 4 Πολύ υψηλό κόστος επένδυσης 1 Ο 2 : Κόστος λειτουργίας Το κόστος αυτό περιλαµβάνει όλες τις δαπάνες για την απρόσκοπτη λειτουργία των εγκαταστάσεων και του εξοπλισµού (αµοιβές προσωπικού, βοηθητικές παροχές, ανταλλακτικά, κατανάλωση ενέργειας, κ.λπ.) όπως επίσης και για τη συντήρησή τους. Στο λειτουργικό κόστος περιλαµβάνεται και το κόστος µεταφοράς των αποβλήτων στις εγκαταστάσεις διαχείρισης όπως και των ανακτώµενων υλικών από τις εγκαταστάσεις αυτές. Το λειτουργικό κόστος σε συνδυασµό µε το κόστος επένδυσης αποτελούν σηµαντικό παράγοντα για τη βιωσιµότητα του συστήµατος. Συγκριτικά χαµηλό λειτουργικό κόστος 10 Σχετικά χαµηλό λειτουργικό κόστος 8 Μεσαίο λειτουργικό κόστος 6 Υψηλό λειτουργικό κόστος 4 Πολύ υψηλό λειτουργικό κόστος 1 Ο 3 : Απαιτήσεις γης Το κριτήριο αυτό έχει σηµασία σε περιπτώσεις που υπάρχει έλλειψη γης ή η αξία της είναι ιδιαίτερα υψηλή. Οι εγκαταστάσεις διαχείρισης των αποβλήτων διαφοροποιούνται σηµαντικά ως προς το κριτήριο αυτό. 13

14 Μικρές απαιτήσεις γης 10 Σχετικά µικρές απαιτήσεις γης 8 Απαιτήσεις γης σε µέτριο βαθµό 6 Απαιτήσεις γης σε υψηλό βαθµό 4 Απαιτήσεις γης σε πολύ υψηλό βαθµό 1 Τεχνικά κριτήρια Τ 1 : Λειτουργικότητα Σε κάθε εναλλακτικό σενάριο διαχείρισης υπεισέρχονται, ανάµεσα σε άλλες, και οι ακόλουθες παράµετροι: η δυνατότητα σταθερής και οµαλής λειτουργίας οι απαιτήσεις σε εξειδικευµένο προσωπικό η ευκολία συντήρησης η απλότητα στη λειτουργία η αντοχή στο χρόνο και στις φυσικές φθορές η προβλεπόµενη διάρκεια ζωής κάθε σεναρίου η µη χρονοβόρα διαδικασία υλοποίησης κάθε σεναρίου. Η συνισταµένη των παραπάνω παραµέτρων καθορίζει τη λειτουργικότητα ενός συστήµατος. Υψηλή λειτουργικότητα 10 Σχετικά υψηλή λειτουργικότητα 7 Μέτρια λειτουργικότητα 5 Χαµηλή λειτουργικότητα 3 Πολύ χαµηλή λειτουργικότητα 1 Τ 2 : Υφιστάµενη εµπειρία αξιοπιστία Η εµπειρία που υπάρχει από την εφαρµογή ανάλογων τεχνολογιών και προγραµµάτων διαχείρισης αποτελεί βασικό κριτήριο στην αξιολόγηση των προτεινόµενων διαχειριστικών σχεδίων. Ειδικά, όταν πρόκειται για εισαγωγή νέων τεχνολογιών, η αξιολόγηση της υπάρχουσας εµπειρίας αποτελεί 14

15 προϋπόθεση για την ενδεχόµενη υιοθέτησή τους (ύπαρξη στην πράξη, περιπτώσεων επιτυχηµένης εφαρµογής του προτεινόµενου συστήµατος σε ευρεία κλίµακα success stories). Υψηλή υφιστάµενη εµπειρία 10 Σχετικά υψηλή υφιστάµενη εµπειρία 7 Μέτρια υφιστάµενη εµπειρία 5 Χαµηλή υφιστάµενη εµπειρία 3 Εµπειρία µόνο από πιλοτικές εφαρµογές 3 Μη ύπαρξη εµπειρίας 1 Τ 3 : Προσαρµοστικότητα στις τοπικές συνθήκες Η αποτελεσµατική εφαρµογή κάθε σεναρίου εξαρτάται άµεσα από τη δυνατότητα απρόσκοπτης εφαρµογής του µε βάση τις ιδιαιτερότητες, τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και άλλους περιορισµούς της προς εξυπηρέτηση περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρονται: διαθέσιµες ποσότητες αποβλήτων προς διαχείριση, ελάχιστη απαιτούµενη δυναµικότητα για να είναι δυνατή η βιωσιµότητα του συστήµατος κ.λπ. Υψηλή προσαρµοστικότητα 10 Σχετικά υψηλή προσαρµοστικότητα 7 Μέτρια προσαρµοστικότητα 5 Χαµηλή προσαρµοστικότητα 3 Πολύ χαµηλή προσαρµοστικότητα 1 Τ 4 : Ευελιξία Αξιολογείται η δυνατότητα προσαρµογής του κάθε συστήµατος στις πιθανές µεταβολές της ποσότητας και της σύνθεσης των υπό διαχείριση αποβλήτων. 15

16 Υψηλή ευελιξία 10 Σχετικά υψηλή ευελιξία 7 Μέτρια ευελιξία 5 Χαµηλή ευελιξία 3 Πολύ χαµηλή ευελιξία 1 16