Ερευνητική Εργασία (Project) Εσπερινό ΓΕΛ Αγ. Δημητρίου Τμήμα: Α2 Σχ. Έτος: 2013-14 Ο Ελληνικός κινηματογράφος, όπως αυτός διαμορφώνεται από τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Χρονική περίοδος: 1950-1965
Εισαγωγή Ο Ελληνικός κινηματογράφος - Χρονική περίοδος: 1950-1965
Πρόλογος Εισαγωγή Ο ελληνικός κινηματογράφος ξεκίνησε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, με μικρό αριθμό ταινιών μέχρι το 1940 (35 κατά προσέγγιση). Η άνθησή του άρχισε μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο, με 4-7 ταινίες το χρόνο μέχρι το 1950 και σταδιακά η παραγωγή αυξήθηκε μέχρι τις 60 ταινίες το 1960. Η χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου ήταν από το 1960 μέχρι το 1973 φτάνοντας μέχρι τις 97 ταινίες το χρόνο.
Εισαγωγή Εισαγωγή (συνέχεια) Από το 1974 μέχρι σήμερα η παραγωγή κυμαίνεται σε πολύ μικρότερα επίπεδα από 10 ταινίες μέχρι 40 ταινίες το χρόνο. Εμείς όμως θα επικεντρωθούμε στη χρυσή 15ετία 1950-1965.
Την εποχή εκείνη... Εισαγωγή Οι κάτοικοι της επαρχίας αναγκάζονται να μετακινηθούν προς τα μεγάλα αστικά κέντρα αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, ενώ άλλοι μετανάστευσαν στο εξωτερικό: Γερμανία, Αμερική, Αυστραλία. Η αναδρομή στο παρελθόν με όποια μορφή κι αν εκδηλώνονταν προκαλούσε μόνο πόνο και οδυνηρές αναμνήσεις. Αυτό που απέμεινε ήταν η απεγνωσμένη προσπάθεια του καθενός να ξεκινήσει με καινούρια όνειρα.
Εισαγωγή Την εποχή εκείνη...(συνέχεια) Η συγκέντρωση τόσων χιλιάδων ανθρώπων στις πόλεις οδηγεί στην ερήμωση της επαρχίας και στην αύξηση της ανεργίας με ποσοστό ρεκόρ - για την εποχή 20%! Ο κινηματογράφος χαράζει ανοδική πορεία και τραβάει το ενδιαφέρον του κοινού που διψασμένο για στιγμές χαλάρωσης γεμίζει τις αίθουσες. Η αρχή της δεκαετίας του 1960 ο ελληνικός κινηματογράφος μπαίνει σε περίοδο μεγάλης ακμής. Τόσο οι οικονομικές αναταράξεις όσο και οι επιδράσεις της δυτικής κοινωνίας, ωθούν τις μάζες στην «αμερικανοποίηση» άνευ όρων του ελληνικού τρόπου ζωής.
Εισαγωγή Η πορεία του κινηματογράφου Ο ελληνικός κινηματογράφος έχοντας ξεφύγει από το στάδιο αναζήτησης χώρου στο μεταπολεμικό, οικονομικό και πολιτιστικό τοπίο, βρισκόταν στην προσπάθεια να εδραιώσει τη θέση του.
Εισαγωγή Η πορεία του κινηματογράφου (συνέχεια) Οι παραγωγοί έδιναν στο κοινό τους αυτό που έψαχνε και το κοινό με τη σειρά του κατανάλωνε αυτό που του πρόσφεραν, χωρίς κανείς από τα δύο αυτά μέρη να είναι διατεθειμένος να ξεφύγει από την πεπατημένη. Η κωμωδία με ήρωες που ήρθαν από την επαρχία, οι οποίοι προσπαθούσαν και δεινοπαθούσαν να προσαρμοστούν στις δομές της πόλης, προκαλεί απίστευτο γέλιο στους θεατές.
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Το 1960 επίσης ξεκινά το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Εισαγωγή Ο Νίκος Μπάκολας, γραμματέας του 1 ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης θυμάται...
Εισαγωγή Μέσα στο 1955 οι ελληνικές ταινίες βελτιώθηκαν από τεχνικής και αισθητικής άποψης. Τρόπος Γυρισμάτων Αυτό οφειλόταν στην πείρα και στις ηρωικές προσπάθειες των τεχνικών εκείνης της εποχής με τον υποτυπώδη εξοπλισμό που είχαν τότε στη διάθεσή τους.
Εισαγωγή Τρόπος Γυρισμάτων (συνέχεια) Τα πλατό από άποψη χώρου με εξαίρεση το νέο στούντιο της εταιρίας «Ανζερβός» ήταν ευτελώς ακατάλληλα. Ο τεχνικός εξοπλισμός των πλατό ήταν ξεπερασμένος και οι μηχανές λήψης που χρησιμοποιούσαν οι τεχνικοί ήταν πανάρχαιες («Αρίφλεξ»). Τα μηχανήματα του ήχου ήταν εγχώρια, γιατί αυτά του εξωτερικού ήταν πανάκριβα.
Εισαγωγή Τρόπος Γυρισμάτων (συνέχεια) Το ίδιο ισχύει και για τα μηχανήματα εμφάνισης των φιλμ, οπότε δε μπορεί να γίνει δουλειά ποιότητας. Το έγχρωμο φιλμ δεν εμφανίζεται ακόμα στην Ελλάδα, αλλά έρχεται από τη Γαλλία ή την Ιταλία. Η βιοτεχνία του κινηματογράφου προς το τέλος της 10ετίας του 50 περνάει στο κατώφλι της βιομηχανίας.
Η πρώτη δεκαετία Ο Ελληνικός κινηματογράφος - Χρονική περίοδος: 1950-1965
Η πρώτη δεκαετία Μια εικόνα πόνου... Την δεκαετία του 1950-1959 η Αθήνα, γεμάτη φτωχικές κι ερειπωμένες συνοικίες, προσφερόταν σαν άμεσο και πειστικό ντεκόρ στο οποίο τριγυρνούσαν πεινασμένα και ρακένδυτα άτομα.
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Την ίδια δεκαετία (1950-1959) ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ακόμα νωπός στις σκέψεις και τη συνείδηση των ανθρώπων δεν έχουν περάσει ούτε 10 χρόνια από τότε έτσι λοιπόν γυρίστηκαν ταινίες με βάση ένα ζευγάρι που χανόταν, ένα σαμποτάζ κι έναν ήρωα. Ο μεθύστακας (1950), του σκηνοθέτη Γιώργου Τζαβέλλα είναι μια αντιπροσωπευτική ταινία της εποχής, με πρωταγωνιστή τον Ορέστη Μακρή.
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Το Νησί των Γενναίων (1959) είναι μια χαρακτηριστική ταινία της εποχής, με θέμα την μάχη της Κρήτης, με κύριους πρωταγονιστές τον Αλέκο Αλεξανδράκη και την Τζένη Καρέζη.
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Ο αναγκαστικός ξενιτεμός της περιόδου και μετά για βιοποριστικούς λόγους ήταν η αφορμή για να γυριστούν πολλές ταινίες με αυτό το θέμα. Οι ταινίες αυτές μιλάνε στην καρδιά των ανθρώπων, οι οποίοι ταυτίζονται και συμπάσχουν με τους πρωταγωνιστές. Η ταινία Συνοικία το όνειρο (1961) που σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε ο Αλέκος Αλεξανδράκης προβάλει με τον καλύτερο τρόπο τα δεδομένα της εποχής.
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Αντίστοιχα, η ταινία του Γιώργου Τζαβέλα Μια ζωή την έχουμε με τον μεγάλο Δημήτρη Χόρν να υποδύεται ένα φτωχό και δειλό ταμία, σπάει ρεκόρ εισιτηρίων. Ο «Κλέων» της ταινίας εκφράζει τις προσδοκίες της μεταπολεμικής γενιάς.
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Η ταινία Στέλλα (1955) του σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη που φέρνει στο προσκήνιο κοινωνικά δεδομένα της εποχής, εστιάζει στην θέση της γυναίκας.
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Την σκυτάλη παίρνει η κωμωδία που σατιρίζει τα «στερεότυπα» της εποχής. Οι ταινίες του 1957 Ο Φανούρης και το σόι του με τον Μίμη Φωτόπουλο και η ταινία Θεία από το Σικάγο, με την Γεωργία Βασιλειάδου, και οι δύο του Αλέκου Σακελλάριου, σατιρίζουν την «προίκα» και το κυνήγι του «καλού γαμπρού».
Η πρώτη δεκαετία Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Τέλος μια χαρακτηριστική ταινία της δεκαετίας, διαχρονική μέχρι σήμερα, είναι η ιστορία 2 μικροαπατεώνων αποφασίζουν να κλέψουν έναν αδίστακτο τοκογλύφο, στην κωμωδία του Αλέκου Σακελλάριου Ο Ηλίας του 16 ου (1959) με τους Χατζηχρήστο και Βέγγο.
Η χρυσή εποχή Ο Ελληνικός κινηματογράφος - Χρονική περίοδος: 1950-1965
Η χρυσή εποχή Το σκηνικό αλλάζει... Γύρω στο 1960 αρχίζει η χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου. Υπάρχει αλλαγή στα σκηνικά των ταινιών, καθώς και της χώρας. Ένα φαινόμενο νεοπλουτισμού είναι πλέον ορατό αλλάζοντας τις ζωές των ανθρώπων. Η Αθήνα εξελίχθηκε σε σύγχρονη πόλη, όπου ανάλογα είναι και τα δρώμενα στις ταινίες: μικροκομπιναδόροι, βιομηχανία. Ο Ελληνικός κινηματογράφος δέχεται σημαντική επιρροή από τον Ιταλικό, ειδικά στις κοινωνικές και δραματικές ταινίες.
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες Η μουσική κωμωδία Καλημέρα Αθήνα (1964) είναι ο χαιρετισμός του Γρηγόρη Γρηγορίου προς μια άλλη Αθήνα, από αυτήν που συναντάμε έως τώρα Ούτε φτώχεια, ούτε μιζέρια!
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Η βίλα των οργίων (1964), με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, είναι μια πικάντικη κωμωδία που δίνει μια άλλη εικόνα της αναπτυσσόμενης Αθήνας και των «ατασθαλιών» της ευημερούσης τάξης. Η ταινία αυτή καταγράφεται σαν από τις δημοφιλέστερες της εποχής.
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Η ταινία Η γυνή να φοβήται τον άνδρα (1965) με τον Γιώργο Κωνσταντίνου, είναι μια αισθηματική κωμωδία με εξαιρετική εικόνα για την «γειτονιά» στην Αθήνα και τις σχέσεις των ανθρώπων σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο, λίγο πριν η Αθήνα «τσιμεντοποιειθεί» και την θέση των παραδοσιακών σπιτιών πάρουν οι πολυκατοικίες.
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Η ταινία του Ζυλ Ντασσέν Ποτέ την Κυριακή (1960), με πρωταγωνίστρια την Μελίνα Μερκούρη είναι μία από τις διασημότερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου κυρίως λόγω της βραβευμένης με Όσκαρ μουσικής που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις.
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Οι ταινίες Τα Κόκκινα Φανάρια (1963), σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη και Λόλα, σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου με πρωταγωνίστρια την Τζένη Καρέζη, ήταν από τις πιο δημοφιλείς ταινίες της εποχής με ρεκόρ εισιτηρίων. Η πρώτη υπήρξε υποψήφια για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1964.
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Ιστορίες αγάπης, φαρσοκωμωδίες πολέμου, δράμα ή όχι, μυθοπλασία με αίσιο τέλος Μέσα σε όλα αυτά τα είδη των ταινιών προστέθηκε κι αυτό που βασιζόταν σε πραγματικά γεγονότα, που όμως δεν ευδοκίμησε. Τέλος, ένα ελληνικό γουέστερν, με βαθύ πολιτικό περιεχόμενο που αποτέλεσε μια πολύ σπουδαία ταινία και ήταν υποψήφια για το όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 1965 ήταν Το χώμα βάφτηκε κόκκινο του Βασίλη Γεωργιάδη.
Η χρυσή εποχή Γεγονότα και ταινίες (συνέχεια) Ο κινηματογράφος έχει μπει στη ζωή του κάθε Έλληνα κι έχει γίνει μία από τις κύριες μορφές ψυχαγωγίας του. Φυσικό επακόλουθο είναι να αγγίξει και την πολιτική και να σατιρίζει τα «κακώς κείμενα» της εποχής Χαρακτηριστική σκηνή αυτή με τα φάσκελα στο βουλευτή Μαυρογιαλούρο που τον ενσαρκώνει ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, στην ταινία του 1965, «Υπάρχει και φιλότιμο»
Αθάνατες ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου - 1...Λοιπόν, δεν ξέρω αν το προσέξατε, αλλά σήμερα είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα! (Ντίνος Ηλιόπουλος από την ταινία: «Ο Ατσίδας», 1961) Στέλλα, κρατάω μαχαίρι (Γιώργος Φούντας από την ταινία: «Στέλλα», 1955) Ένα εκατομμύριο εκατόν μία χιλιάδες εκατόν μία και δέκα (Δημήτρης Χορν από την ταινία: «Μια ζωή την έχουμε», 1958) Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη (Σπύρος Καλογήρου από την ταινία: «Λόλα», 1964) Θα σας εξαφανίσωμεν (Λάμπρος Κωνσταντάρας από την ταινία: «Υπάρχει και φιλότιμο», 1965)
Αθάνατες ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου - 2 Η ανιψιά μου κι εγώ είμαστε πάρα πολύ στεναχωρημένες γι αυτό που συνέβη κύριε! Είμαστε very, very Πως το λέτε εδώ στην Ελλάδα; Χολοσκασμένες (Γεωργία Βασιλειάδου από την ταινία: «Η θεία από το Σικάγο», 1957) Παίρνω το καπελάκι μου και φεύγω, κυρία Ελενίτσα (Γιώργος Κωνσταντίνου από την ταινία: «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα», 1965) Έχω και κότερο, πάμε μια βόλτα (Κώστας Βουτσάς από την ταινία: «Κορίτσια για φίλημα», 1965)