ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ 2012 Η Επιχειρηµατικότητα ως επιλογή εργασίας ΜΟΚΕ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ρ. ΗΜ Ευάγγελος Τσιµπλοστεφανάκης ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΑΕ 1
Στην παρουσίαση αυτή εξετάζεται η αποδοτικότητα διαφόρων παρεµβάσεων µε σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) Λαµβάνονται υπόψη ιδιαίτερα οι µεταβολές στις τιµές των τελευταίων ετών κύρια στα ΦΒ συστήµατα και η αποδοτικότητα των επενδύσεων οι οποίες καθορίζονται από είκτες οικονοµικής αποδοτικότητας όπως: 2
ο Εσωτερικός Βαθµός Απόδοσης (ΕΒΑ), η καθαρή παρούσα αξία της επένδυσης και τα ποσοστά κερδοφορίας. Επίσης θα γίνει συγκριτική κατάταξη ανά κατηγορία τεχνολογικών παρεµβάσεων µε σενάρια πενταετίας. Οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας που διερευνώνται είναι: η υδροηλεκτρική ενέργεια, η αιολική ενέργεια και η ηλιακή ενέργεια. Η παρουσίαση στηρίζεται σε στοιχεία εργασιών που έχουν εκπονηθεί µε τον Καθ. Α. Σαφάκα 3
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Σχεδόν το 50% της σηµερινής συνολικής παραγωγής ηλεκτρισµού στην ΕΕ θα χρειαστεί να αντικατασταθεί λόγω του τέλους του κύκλου ζωής του. Αυτό το γεγονός ανοίγει µία ευκαιρία για να διορθωθεί η ενεργειακή πολιτική. Επίσης πρέπει να επισηµανθεί ότι η ενέργεια είναι ένα αγαθό υψίστης αξίας προερχόµενο από τη φύση και µέσω ποικίλων µεθόδων και τεχνικών συστηµάτων, που ανέπτυξε ο άνθρωπος στη µακρά πορεία της εξέλιξής του, µετατρέπεται από την αρχική µορφή της σε άλλες µορφές, κατάλληλες για άµεση χρήση. Επειδή η ενέργεια πρέπει να χρησιµοποιείται µε πολύ φειδώ, τα ποσά των ενεργειακών απωλειών οφείλουν να ελαχιστοποιούνται. 4
Οι Α.Π.Ε. είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόµενος κλάδος της βιοµηχανίας ενέργειας της ΕΕ στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσµο µε ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης άνω του 20% στην αιολική ενέργεια και τα ηλιακά φωτοβολταϊκά H ανάπτυξη των τεχνολογιών ανανεώσιµης ενέργειας έχει δηµιουργήσει 300.000 και πλέον θέσεις απασχόλησης Επισηµαίνεται ότι υπάρχουν εντυπωσιακές µειώσεις των τιµών στις διάφορες τεχνολογίες ανανεώσιµης ενέργειας Σήµερα η ΕΕ κατέχει ηγετική θέση παγκοσµίως στις περισσότερες τεχνολογίες ανανεώσιµης ενέργειας ως αποτέλεσµα της προσπάθειας που καταβάλλεται σε ορισµένα κράτη µέλη 5
συστηµική προσέγγιση των ενεργειακών πολιτικών που θα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: - ενεργειακή ευφυΐα - κατάλληλη ενεργειακή πυκνότητα. - όσο το δυνατόν πιο τοπική παραγωγή 6
Η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ορίσει βασικές προτεραιότητες και δεσµευτικές πολιτικές σχετικά µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές. Η Ελλάδα προωθεί τη χρήση ανανεώσιµων πηγών για την παραγωγή ενέργειας, µε σκοπό να δηµιουργήσει: ασφάλεια και διαφοροποίηση των ενεργειακών πόρων, να διασφαλίσει την προστασία του περιβάλλοντος και της βιώσιµης ανάπτυξης και να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή. 7
Ισχυρά πλεονεκτήµατα ΑΠΕ: Εγγυηµένες υψηλές τιµές πώλησης για ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Εγγυηµένη ζήτηση για 20 χρόνια εσµευτικοί στόχοι ΕΕ για παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ Υψηλή ανάπτυξη Πλέον ικανοποιητικές κλιµατολογικές συνθήκες 8
Αύξηση του απόλυτου αλλά και του σχετικού αριθµού τόσο του ύψους όσο και του πλήθους των επενδύσεων σε εταιρείες του κλάδου ενέργειας και περιβάλλοντος Η αύξηση αυτή είναι εντυπωσιακή και αποτελεί απόδειξη του ζωηρού ενδιαφέροντος των εταιρειών επενδύσεων ιδιωτικών κεφαλαίων για τον κλάδο. 9
Ο αριθµός των επενδύσεων στον κλάδο έφτασε στο 4,7% του συνολικού αριθµού επενδύσεων το 2007 σε σχέση µε το 1,1% το 1988 ενώ το µέσο ύψος επένδυσης το 2007 βρέθηκε στο 97% του συνολικού µέσου σε σχέση µε το 38% κατά το 1988. 10
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΥΠΕΚΑ 2010 ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΕ 11
ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ (ΣΕ MW) (από παρουσίαση της ΕΗ) 12
ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ (ΣΕ MW) (από παρουσίαση του ΥΠΕΚΑ) 13
ΙΣΧΥΣ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΕ (MW-ΤΕΛΟΣ 2008) (από παρουσίαση του ΥΠΕΚΑ) ΧΩΡΑ ΙΣΧΥΣ ΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΗΚΕ ΜΕΣΑ ΣΤΟ 2008 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (ΤΕΛΟΣ 2008) Γερµανία 1.665 23.903 Ισπανία 1.609 16.754 Ιταλία 1.010 3.736 Γαλλία 950 3.404 Μ. Βρετανία 836 3.241 ανία 77 3.180 Πορτογαλία 712 2.862 Ολλανδία 500 2.225 Σουηδία 236 1.021 Ιρλανδία 208 1.002 Αυστρία 14 995 Ελλάδα 114 985 ΕΕ-27 8.484 64.949 (+15% το 2008) 14
15
16
17
18
19
20
21
22
ΤΣΙΜΠΛΟΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ ΣΑΦΑΚΑΣ ΚΑΒΒΑ ΙΑΣ: ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ 23
ΤΥΠΟΣ ΠΩΛΗΣΗ / kwh (ΕΤΟΣ 2006) ΠΩΛΗΣΗ / kwh (ΕΤΟΣ 2010 στοιχεία ΡΑΕ) ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 0,073 0,08785 ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 0,45 ή 0,4 0,40714 Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ 0,073 0,08785 ΤΥΠΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΧΙΛ. / kw (ΕΤΟΣ 2006) ΧΙΛ. / kw (ΕΤΟΣ 2010) ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1000 1150 ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 6300 3600 Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ 1200 1350 24
Όσον αφορά το χρηµατοδοτικό σχήµα της επένδυσης, τούτο θεωρήθηκε κοινό, ήτοι: 25% ίδια κεφάλαια, 50% δηµόσια δαπάνη για ΑΙΟ και ΥΗΣ και 40% για ΦΒ 25% µεσοµακροπρόθεσµος δανεισµός για επενδύσεις στα ΑΙΟ και ΥΗΣ και 35% για τα ΦΒ αντίστοιχα. 25
ΕΠΕΝ ΥΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗ ΗΛΙΑΚΗ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΚΟΣΤΟΣ χιλ. / MW 1.150,000 3.600,000 1.350,000 Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 287,500 900,000 337,500 χιλ. ΗΜΟΣΙΑ 575,000 1.440,000 675,000 ΑΠΑΝΗ χιλ. ΜΕΣΟΜΑΚΡΟ- ΠΡΟΘΕΣΜΟΣ 287,500 1.260,000 337,500 ΑΝΕΙΣΜΟΣ χιλ 26
ΤΥΠΟΣ ΑΠΕ IRR NPV (ΧΙΛ. ) ΝΕΚΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡ Η ΑΙΟΛΙΚΗ 13,05% 166,960 55% 35,70% ΗΛΙΑΚΗ (σήµερα) 12,38% 412,598 65% 32,70% ΗΛΙΑΚΗ (έτος 2006) 5,15% -1292312 65% -3,7% Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ 16,08% 395,662 45% 46,70% Πίνακας 4: Οικονοµικοί δείκτες επενδύσεων Α.Π.Ε. σύµφωνα µε τα βασικά ποσοστά επιδότησης όπως κατά µέσα όρο ίσχυαν τα τελευταία έτη στον αναπτυξιακό νόµο της χώρας (Ν. 3299/04 και 3522/06) και για τα βασικά κόστη επένδυσης. Τα στοιχεία για τα ΦΒ αφορούν την επεξεργασία τιµών µέχρι και την τελευταία µεταβολή του θεσµικού πλαισίου όσον αφορά τις τιµές (ήτοι έως τις αρχές του 2011) εκτός αν αναφέρεται κάτωθι διαφορετικά. 27
ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ IRR 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% IRR ΣΗΜΕΡΑ IRR 2006 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% ΑΙΟΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΦΒ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΗΣ Γράφηµα 4: Οικονοµικοί δείκτες επενδύσεων Α.Π.Ε. σύµφωνα µε τα βασικά ποσοστά επιδότησης όπως κατά µέσα όρο ίσχυαν τα τελευταία έτη στον αναπτυξιακό νόµο της χώρας (Ν. 3299/04 και 3522/06) και για τα βασικά κόστη επένδυσης. 28
ΠΟΣΟΣΤΟ ΝΕΚΡΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ Α ΕΤΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΝ ΥΣΗ 90% 80% 70% 60% 50% 40% ΑΙΟΛΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΦΒ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΗΣ 30% 20% 10% 0% ΠΟΣ ΕΠΙ 50%, 40% ΚΑΙ 50% ΠΟΣ ΕΠΙ 30% ΠΟΣ ΕΠΙ 0% Γράφηµα 5: Νεκρό σηµείο για το α έτος µετά την επένδυση για τρία είδη ΑΠΕ και για διαφορετικά ποσοστά δηµόσιας δαπάνης 29
ΜΕΤΑΒΟΛΗ IRR ΣΕ ΦΒ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% ΕΠΕΝ 3600 Χ ΕΠΕΝ 3800 Χ ΕΠΕΝ 3450 Χ ΕΠΕΝ 4500 Χ ΕΠΕΝ 5800 Χ Γράφηµα 6: Μεταβολή του IRR για εγκαταστάσεις ΦΒ συστηµάτων για διαφορετικά κόστη επενδυτικών σχεδίων 30
ΜΕΤΑΒΟΛΗ NPV ΣΕ ΦΒ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 1000000 500000 0 ΕΠΕΝ 3600 Χ ΕΠΕΝ 3800 Χ ΕΠΕΝ 3450 Χ ΕΠΕΝ 4500 Χ ΕΠΕΝ 5800 Χ -500000-1000000 -1500000 Γράφηµα 7: Μεταβολή του NPV για εγκαταστάσεις ΦΒ συστηµάτων για διαφορετικά κόστη επενδυτικών σχεδίων 31
ΑΠΟΤΕ ΠΡΟ ΑΠΟΣ. & ΦΟΡΩΝ - ΑΠΟΤ. ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 1 2 3 4 5 Γράφηµα 1: Παρουσίαση βασικών αποτελεσµάτων σε αιολικό πάρκο 1 MW 32
ΑΠΟΤΕ ΠΡΟ ΑΠΟΣ. & ΦΟΡΩΝ - ΑΠΟΤ. ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 1 2 3 4 5 Γράφηµα 2: Παρουσίαση βασικών αποτελεσµάτων σε ΦΒ πάρκο 1 MW 33
ΑΠΟΤΕ ΠΡΟ ΑΠΟΣ. & ΦΟΡΩΝ - ΑΠΟΤ. ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ 100 80 60 40 20 0-20 1 2 3 4 5 ΠΑΦ/Κ.Ε. 28.0% 29.5% 31.0% 32.4% 33.8% ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ / Κ.Ε. -1.47% 0.28% 1.98% 3.64% 5.25% ΑΠΟΤ Π.Φ. / Κ.Ε. -1.8% 0.3% 2.5% 4.5% 6.6% ΚΟΣΤΟΣ ΠΩΛΗΘ / Κ.Ε. 8.99% 8.90% 8.80% 8.72% 8.63% ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΝΕΕΣ ΤΙΜΕΣ: 0,18, IRR 3,62 %, NPV: -360 TH, ΚΟΣΤΟΣ 1200 ΤΗ. ΣΤΙΣ 738.000 ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝ ΥΣΗΣ 1 MW NPV = 0, IRR =10%, ΣΥΝΕΠΩΣ ΣΥΜΦΕΡΟΥΝ ΜΟΝΟ ΜΕΓΑΛΈΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΤΟ ΣΥΜΠΙΕΣΜΕΝΟ ΚΟΣΤΟΣ 34 Ο ΗΓΕΙ ΣΕ IRR ΑΝΩ ΤΟΥ 15% Ή ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Α ΕΙΩΝ
ΑΠΟΤΕ ΠΡΟ ΑΠΟΣ. & ΦΟΡΩΝ - ΑΠΟΤ. ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 1 2 3 4 5 Γράφηµα 3: Παρουσίαση βασικών αποτελεσµάτων σε ΥΗΣ 1 MW 35
Από τα προαναφερόµενα καθίσταται προφανές ότι, η σειρά κατάταξης των Α.Π.Ε. ως προς την οικονοµική τους αποδοτικότητα σχετικά µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έχει ως ακολούθως: Α. Υδροηλεκτρική ενέργεια, Β. Αιολική ενέργεια και Γ. Ηλιακή ενέργεια. Επίσης είναι οριακή η διαφορά της αποδοτικότητας µεταξύ αιολικής και ηλιακής ενέργειας (έως τον 2/2011) ενώ σήµερα για επενδύσεις έως 10 MW για ΦΒ είναι σηµαντική η διαφορά 36
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΧΑΝ ΓΙΑ ΦΒ ΣΕ ΣΤΕΓΕΣ 37
18% Ποσοστό Ικανοποίησης Ζήτησης Εγκτάστασης Φ/Β σε στέγες 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Μαρ-09 Ιουλ-09 Οκτ-09 Ιαν-10 Μαϊ-10 Αυγ-10 Νοε-10 Φεβ-11 ΑΠΌ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ τµ.ε. ρ. Α. Γιανναδάκη 38
8000 Ηλεκτρική Ισχύς απο Φ/Β σε στέγες 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Μαρ-09 Ιουλ-09 Οκτ-09 Ιαν-10 Μαϊ-10 Αυγ-10 Νοε-10 Φεβ-11 39
Ο ρόλος των ΑΠΕ στην Εξοικονόµηση Ενέργειας Εθνικοί Στόχοι για το 2020 MWp Greece 2200 MWp NAP < 0,5 MWp 55 MWp 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 40
41
εξέλιξη εγκατεστηµένης ισχύος εφαρµογών ΑΠΕ (έκθεση ΑΠΕ -2010 ΥΠΕΚΑ). 42
εξέλιξη εγκατεστηµένης ισχύος ΦΒ πάρκων (έκθεση ΑΠΕ -2010 ΥΠΕΚΑ) 43
ΦΒ σταθµοί (έκθεση ΕΣΜΗΕ -2011 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ). 44
Συνολική Εγκατάσταση Φ/Β στον οικιακό Τοµέα 2.2 GWp 550,000 κατοικίες µε εγκατεστηµένη ισχύ 4 kwp 55,000 Φ/Β/χρόνο ή 220 MWp/χρόνο Πλήρης απασχόληση (300 ηµέρες/χρόνο) για τουλάχιστον 500 συνεργεία εγκαταστατών/χρόνο (Μέσος χρόνος εγκατάστασης 3 ηµέρες/4kwp Φ/Β εγκατάστασης) 45
Για στέγες και µέχρι 10Kwp η τιµή ήταν 0,55 / kwh. Σήµερα σχεδόν οι µισές Οι τιµές που καθορίζονται στον ανωτέρω πίνακα, αναπροσαρµόζονται κάθε έτος, κατά ποσοστό 25% του δείκτη τιµών καταναλωτή του προηγούµενου έτους, όπως αυτός καθορίζεται από την Τράπεζα της Ελλάδος ή κατά 50% του ετήσιου πληθωρισµού. Έτος Μήνας Α Β Γ ιασυνδεδεµένο Μη διασυνδεδεµένο > 100kW <= 100kW > 100kW <= 100kW 2009 Φεβρουάριος 400,00 450,00 450,00 500,00 2009 Αύγουστος 400,00 450,00 450,00 500,00 2010 Φεβρουάριος 400,00 450,00 450,00 500,00 2010 Αύγουστος 392,04 441,05 441,05 490,05 2011 Φεβρουάριος 372,83 419,43 419,43 466,03 2011 Αύγουστος 351,01 394,88 394,88 438,76 2012 Φεβρουάριος 333,81 375,53 375,53 417,26 2012 Αύγουστος 314,27 353,56 353,56 392,84 2013 Φεβρουάριος 298,87 336,23 336,23 373,59 2013 Αύγουστος 281,38 316,55 316,55 351,72 2014 Φεβρουάριος 268,94 302,56 302,56 336,18 2014 Αύγουστος 260,97 293,59 293,59 326,22 Για κάθε έτος ν από το 1,3 x µοτσ 2015 και µετά ν-1 1,4 x µοτσ ν-1 1,4 x µοτσ ν-1 1,5 x µοτσ ν-1 µοτσ ν-1 : Μέση Οριακή Τιµή Συστήµατος κατά το προηγούµενο έτος ν-1 ΤΙΜΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ 2/2011 46 ΤΙΜΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ 8/2011
ΠΑΡΑ ΟΧΕΣ: - ΕΠΕΝ ΥΣΗ : 40.000 - ΑΝΕΙΟ 10 ΕΤΗ ΜΕ ΕΠΙΤΟΚ. 8% 47
48
49
Συµπεράσµατα: ιδιαίτερα ασφαλής και αποδοτική επένδυση Σε 5 8 έτη απόσβεση της επένδυσης. Σήµερα στα 10 έτη Για επιπλέον έτη είσπραξη καθαρών κερδών Παραδοχή: εγγύηση τιµής 50