Ελληνική και Διεθνής Νομοθεσία για την Προστασία του Μητρικού Θηλασμού Στέλλα Στόικου, Δικηγόρος LLM ΘΗΛΑΣΜΟΥ "ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ
Α. Προβλήματα σχετικά με το μητρικό θηλασμό (στο μαιευτήριο και μετά) Β. Ειδικά ζητήματα για την προστασία του μητρικού θηλασμού Γ. Η νομοθεσία άλλων χωρών για την προστασία του μητρικού θηλασμού (Αμερική, Γερμανία, Ιταλία, Srpska -Banja Luka, Κροατία, Βοσνία)
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΘΗΛΑΣΜΟΥ (ΣΤΟ ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑ) Ι. Κανονισμός μαιευτηρίου ΙΙ. Λανθασμένες οδηγίες επαγγελματιών υγείας ΙΙΙ. Διαφήμιση εταιριών γαλάτων
Ι. Κανονισμός μαιευτηρίου Όχι άμεση πρώτη επαφή με τη μαμά Όχι τήρηση birth plan Απομάκρυνση του μωρού από τη μητέρα καθ όλη την παραμονή τους στο μαιευτήριο (όχι rooming in) Χορήγηση ξένου γάλακτος χωρίς ιατρικό λόγο Προώθηση δειγμάτων γάλακτος, εκπτωτικών κουπονιών κλπ ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΝΤΑΙ - Το άρθρο 325 Π.Κ (παράνομη κατακράτηση) - Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (αρθ.9 εγγύτητα με τους γονείς) - Η ΕΣΔΑ (αρθ.8 1 σεβασμός οικογενειακής ζωής)
ΙΙ. Λανθασμένες οδηγίες επαγγελματιών υγείας Λόγω ελλιπούς εκπαίδευσης επαγγελματιών υγείας για το θηλασμό (πανεπιστήμιο, ειδικότητα, συνέδρια, συστάσεις ανεξάρτητων φορέων Π.Ο.Υ. Amer.Acad.Ped., ανεξάρτητες έρευνες, επιστημονικά περιοδικά έγκριτη βιβλιογραφία κλπ) Οδηγίες σε μητέρες ΧΩΡΙΣ επιστημονική τεκμηρίωση κατευθύνουν ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΑ σε αποθηλασμό
ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΝΤΑΙ 1)Το άρθρο 47 1,2,3,4,5,8 Ν.2519/1997 (Δικαιώματα νοσοκομειακού ασθενούς) 2) Τα άρθρα 1,2,3,4,6,8,9,10,11,12,17 Ν.3418/2005 (Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας) καθώς επιβάλλεται πλήρης ενημέρωση, έγκαιρη & έγκυρη στους γονείς. Η παράλειψη ή η λανθασμένη μη τεκμηριωμένη ενημέρωση επισύρει πειθαρχικές ποινές, αστικές και ποινικές ευθύνες. 3)Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ενημέρωση γονέων για τα πλεονεκτήματα του φυσικού θηλασμού αρ.24 2ε) 4)Το Σύνταγμα στο άρθρο 5 5 (δικαίωμα προστασίας υγείας) και στο άρθρο 5Α (δικαίωμα στην πληροφόρηση)
ΙΙΙ. Διαφήμιση εταιριών γαλάτων (υποκατάστατα μητρικού γάλακτος) ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 1) Κώδικας Τροφίμων 2) Υπ.Απόφαση για τη διάθεσή τους Υ1/Γ.Π.47815 (ΦΕΚ Β 1478/28.07.2008) 3) Δικαιώματα νοσοκομειακού ασθενούς 4) Οδηγία 141/2006: Παρασκευάσματα δεύτερης βρεφικής ηλικίας 5) Οδηγία 39/2009: Τρόφιμα που προορίζονται για ειδική διατροφή 6) Οδηγία 2006/125/ΕΚ της Επιτροπής, της 5ης Δεκεμβρίου 2006, για τις μεταποιημένες τροφές με βάση τα δημητριακά και τις παιδικές τροφές για βρέφη και παιδιά μικρής ηλικίας ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΝΤΑΙ ΝΔ 96/1973 Εμπορία φαρμακευτικών διαιτητικών & καλλυντικών προϊόντων προβλέπει βαρύτατες κυρώσεις Ο Κώδικας Εμπορίας Υποκαταστάτων Μητρικού Γάλακτος (δεν έχει κυρωθεί ακόμα από την Ελλάδα)
ΕΙΔΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ 1) Δημόσιος θηλασμός 2) Προστασία θηλασμού στην εργασία 3) Θηλασμός και διαζύγιο
Δημόσιος θηλασμός Μπορεί το βρέφος να σιτίζεται από το στήθος της μητέρας του ανεμπόδιστα σε δημόσιο χώρο και φυσικά δεν προσβάλλονται ούτε τα χρηστά ήθη ούτε είναι άσεμνη πράξη χυδαία, καθώς είναι μία φυσική ανάγκη (η τροφή) του βρέφους και προστατεύεται από: - Το Σύνταγμα (άρθρο 5 1 ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας) (5 3 προσωπική ελευθερία), (5 4 απαγόρευση περιορισμού για ελεύθερη μετακίνηση), (άρθρο 21 1,3 η υγεία, η μητρότητα, η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους), (άρθρο 2 1 δικαίωμα στην αξιοπρέπεια), 21 1 και 116 μαζί με το 2 και 5 - Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού Σε κάθε περίπτωση ΔΕΝ παραβιάζεται το άρθρο 353 ΠΚ (πρόκληση σκανδάλου με ακόλαστες πράξεις)
Προστασία θηλασμού στην εργασία Στον ιδιωτικό τομέα: Μετά από τη λήξη της άδειας λοχείας (9 εβδομάδες) η μητέρα δικαιούται ειδική άδεια προστασίας μητρότητας (6 μήνες) και στη συνέχεια δικαιούται Άδεια Θηλασμού και Προστασίας Παιδιού την οποία μπορεί να λάβει ως εξής: 1) Ως συνεχόμενη άδεια με αποδοχές (9 εβδομάδες) σε συμφωνία με τον εργοδότη 2) Ως μειωμένο ωράριο κατά 1 ώρα ημερησίως για 2,5 χρόνια 3) Ως μειωμένο ωράριο κατά 2 ώρες ημερησίως για 1 χρόνο + 1 ώρα ημερησίως για 6 μήνες ακόμα
Στο δημόσιο τομέα: Μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας με αποδοχές (2 μήνες πριν τον τοκετό + 3 μήνες μετά τον τοκετό) η μητέρα μπορεί να πάρει άδεια ανατροφής τέκνου με αποδοχές: 1) Συνεχόμενα για 9 μήνες 2) Με μειωμένο ωράριο για 2 ώρες ημερησίως μέχρι το παιδί να γίνει 2 ετών και για 1 ώρα ημερησίως εφόσον το παιδί είναι από 2 ετών μέχρι να γίνει 4 Επίσης, έχει δικαίωμα για άδεια ανατροφής τέκνου άνευ αποδοχών έως 2 χρόνια Ιδιαίτερη περίπτωση: ΔΕΗ Υπάρχει επίδομα θηλασμού, το οποίο χορηγείται μέχρι 6 μήνες το ανώτερο.
Διάφορα ελληνικά νομοθετήματα σχετικά με το θηλασμό Αρμόδια υπηρεσία για την μελέτη, προστασία, υποστήριξη και προαγωγή του μητρικού θηλασμού είναι η Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής (Τμήμα Υ1β: Προστασίας και Προαγωγής Δημόσιας Υγείας) Το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού έχει δράση με τίτλο ΑΛΚΥΟΝΗ: Εθνική Πρωτοβουλία Προαγωγής του Μητρικού Θηλασμού Υπάρχει Εθνική Επιτροπή Θηλασμού ΘΗΛΑΣΜΟΥ "ΜΙΛΕΝΑ ΡΟΥΣΚΟΒΑ
Διεθνής νομοθεσία για το μητρικό θηλασμό Αμερική (ΗΠΑ, Πουέρτο Ρίκο) Γερμανία Ιταλία SRPSKA Banja Luka Κροατία Βοσνία Αγγλία (έρευνα)
Κρατικοί Νόμοι στην Αμερική για τον Θηλασμό 45 Πολιτείες, η Περιφέρεια της Κολούμπια και οι Παρθένες Νήσοι διαθέτουν ειδικούς νόμους, οι οποίοι επιτρέπουν στις γυναίκες να θηλάζουν σε οποιονδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό χώρο 28 Πολιτείες, η Περιφέρεια της Κολούμπια και οι Παρθένες Νήσοι εξαιρούν τον θηλασμό από τους νόμους περί προσβολής της δημόσιας αιδούς 24 Πολιτείες, η Περιφέρεια της Κολούμπια και το Πουέρτο Ρίκο έχουν νομοθεσία σχετική με τον θηλασμό στο χώρο εργασίας
12 Πολιτείες και το Πουέρτο Ρίκο εξαιρούν από την ένορκη διαδικασία τις μητέρες που βρίσκονται σε περίοδο θηλασμού 5 Πολιτείες και το Πουέρτο Ρίκο έχουν ήδη εφαρμόσει και προωθήσει την ανάπτυξη προγραμμάτων ενημέρωσης και εκπαιδευτικής καμπάνιας σχετικά με τον θηλασμό Πουέρτο Ρίκο: κηρύσσει τον Αύγουστο ως «Μήνα Ενημέρωσης για τον Θηλασμό» και την 1η εβδομάδα του Αυγούστου ως «Παγκόσμια Εβδομάδα Θηλασμού»
Ξεχωριστοί νόμοι σχετικοί με τον θηλασμό Βιρτζίνια: επιτρέπει στις γυναίκες να θηλάζουν σε οποιοδήποτε σημείο ή χώρο, ο οποίος αποτελεί ιδιοκτησία του κράτους. Πουέρτο Ρίκο: απαιτεί από εμπορικά κέντρα, αεροδρόμια, δημόσιες υπηρεσίες και άλλες επιλεγμένες τοποθεσίες να διαθέτουν προσβάσιμους χώρους, ειδικά σχεδιασμένους, για ειδικές καταστάσεις, όπως είναι ο θηλασμός και η αλλαγή πάνας, οι οποίοι θα είναι ξεχωριστοί από τον χώρο της τουαλέτας
Νομοθεσίες σχετικές με τις υποδομές για την παιδική φροντίδα και τον θηλασμό Λουιζιάνα: απαγορεύει σε τέτοιου είδους εγκαταστάσεις να διατηρούν μεροληπτικές τάσεις (διακρίσεις) απέναντι στα παιδιά που θηλάζουν. Μισισίπι: απαιτεί την έγκυρη αδειοδότηση απ όλα τα αντίστοιχα κέντρα και ιδρύματα παιδικής φροντίδας, προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχουν τις ανάλογες υπηρεσίες. Χρειάζεται να διαθέτουν ειδικό εξοπλισμό (π.χ. ειδικούς χώρους υγιεινής, οι οποίοι θα είναι ξεχωριστοί από την τουαλέτα, όπου θα μπορούν οι μητέρες να θηλάζουν και να εκθλίβουν για να αποθηκεύουν το μητρικό γάλα και ψυγείο για να διατηρείται το αποθηκευμένο γάλα). Επίσης, πρέπει να διαθέτουν ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό στη διατήρηση, αποθήκευση και διαχείριση του ανθρώπινου γάλακτος, καθώς και έντυπο υλικό με πληροφορίες για τους πελάτες τους.
Καλιφόρνια: απαιτεί από το Υπουργείο Δημόσιας Υγείας να αναπτύξει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, σχετικά με τις νοσοκομειακές πολιτικές και τις πρακτικές εκείνες, το οποίο θα προωθεί τον αποκλειστικό θηλασμό και θα εκπαιδεύει προσωπικό σύμφωνα με αυτό το μοντέλο. Η εισήγηση αυτή θα προορίζεται, κυρίως, σε εκείνα τα νοσοκομεία που έχουν ασθενείς που ανήκουν σε ποσοστό χαμηλότερο του 25% αυτών που ακολουθούν αποκλειστικό θηλασμό. Μέρυλαντ: εξαιρεί την πώληση υλικού προσωπικής ιδιοκτησίας, το οποίο είναι κατασκευασμένο με σκοπό την έναρξη, υποστήριξη και διατήρηση του θηλασμού, από την πώληση και τη φορολόγηση
Η Καλιφόρνια, η Νέα Υόρκη και το Τέξας έχουν νομοθεσία σχετική με την προμήθεια, την επεξεργασία και την διανομή ή χρήση του ανθρώπινου γάλακτος. Η Νέα Υόρκη δημιούργησε καταστατικό με τα Δικαιώματα των γυναικών που θηλάζουν, το οποίο απαιτείται να είναι αναρτημένο σε κάθε Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική ή Κέντρο Υγείας για τη φροντίδα της μητέρας και του παιδιού. Επιπλέον, η Νέα Υόρκη έχει θεσπίσει νόμο βάσει του οποίου επιτρέπεται σε ένα παιδί, το οποίο βρίσκεται σε ηλικία μικρότερη του ενός έτους, να συνοδεύει την μητέρα σε σωφρονιστικό ίδρυμα, στην περίπτωση που η μητέρα βρίσκεται σε περίοδο θηλασμού.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ Οι διατάξεις για την προστασία της θηλάζουσας περιλαμβάνονται στο νόμο για την προστασία της μητρότητας (Mutterschutzgesetz). Οι θηλάζουσες που επιστρέφουν μετά την άδεια ανατροφής στην εργασία τους, δεν επιτρέπεται να εκτελούν συγκεκριμένες εργασίες όπου απαιτείται να σηκώνουν βαριά αντικείμενα, να σκύβουν, να τεντώνονται, να βρίσκονται σε συνεχή ορθοστασία ή να κάθονται, χωρίς τη δυνατότητα διαλείμματος, που συνεπάγονται επαφή με δηλητήρια ή μολυσματικά ή ραδιενεργά υλικά. ΘΗΛΑΣΜΟΥ "ΜΙΛΕΝΑ
Οι θηλάζουσες δεν επιτρέπεται να εργάζονται τη νύχτα (μεταξύ 20:00 και 06:00 το πρωί) αλλά ούτε και τις Κυριακές και αργίες (για ορισμένα επαγγέλματα προβλέπονται εξαιρέσεις). Η εργασία τους δεν επιτρέπεται να διαρκεί περισσότερο από 8,5 ώρες την ημέρα. Θηλάζουσες μητέρες δεν επιτρέπεται να εργαστούν παραπάνω από 90 ώρες σε δύο συνεχόμενες εβδομάδες για τις μητέρες μέχρι 18 ετών το όριο είναι 8 και 80 ώρες αντίστοιχα. Σε περίπτωση που είναι αναγκαία η μεταφορά σε άλλη θέση εργασίας, δεν επιτρέπεται η μεταφορά αυτή να επιφέρει και μείωση του εισοδήματος. Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να λαμβάνει μέριμνα, ώστε η θηλάζουσα να μην κινδυνεύει από την άσκηση της εργασίας που της έχει ανατεθεί. ΘΗΛΑΣΜΟΥ "ΜΙΛΕΝΑ
Η θηλάζουσα εργαζόμενη μητέρα έχει δικαίωμα για παύσεις θηλασμού, οι οποίες διαρκούν το λιγότερο 2 φορές από μισή ώρα ή μια φορά από μία ώρα την ημέρα. Η παύση για θηλασμό ανήκει στον κανονικό χρόνο εργασίας και αμείβεται. Δεν επιτρέπεται να αξιωθεί αναπλήρωση του χρόνου εργασίας ούτε πριν ούτε μετά την εργασία. Οι παύσεις του θηλασμού είναι επίσης ανεξάρτητες και δεν συμψηφίζονται με τις γενικές παύσεις εργασίας ΘΗΛΑΣΜΟΥ "ΜΙΛΕΝΑ
ΙΤΑΛΙΑ Lazio: Μετά τον τοκετό στα μαιευτήρια πρέπει να εφαρμόσουν τους όρους για άμεση πρώτη επαφή μητέρας βρέφους για διευκόλυνση τις πρώτες ώρες του θηλασμού. Κατ απαίτηση της μητέρας επιτρέπεται rooming in Lombardia: στις εγκαταστάσεις του μαιευτηρίου πρέπει να υπάρχει ενιαίος χώρος για τη λεχώνα, ένα άτομο επιλογής της και το βρέφος. Για το είδος της διατροφής του βρέφους αποφασίζει η μητέρα, το προσωπικό όμως θα πρέπει να ενθαρρύνει τη λεχώνα να βάλει στο στήθος, να κρατήσει κοντά της το βρέφος και όλη τη διάρκεια της νοσηλείας της να ενημερωθεί σχετικά με το θηλασμό.
SRPSKA (Banja Luka) Ειδική προστασία της γυναίκας και της μητρότητας Μετά τη σύσταση του γιατρού, η γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και όσο θηλάζει το παιδί της μπορεί να αναλάβει «άλλες δουλειές στην εταιρεία» προκειμένου να διατηρήσει την υγεία της ίδιας και του παιδιού. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γέννας και φροντίδας παιδιού η γυναίκα έχει δικαίωμα να απουσιάζει από τη δουλειά για 1 χρόνο, σε περίπτωση που κάνει δίδυμα / τρίδυμα κοκ. 18 μήνες. Σε περίπτωση που η γυναίκα ξεκινήσει να δουλεύει πριν λήξει το πρώτο έτος έχει το δικαίωμα να απουσιάζει 60 λεπτά από τη δουλειά προκειμένου να θηλάσει το παιδί. Αυτά τα 60 λεπτά είναι εξτρά γιατί έχει και το κανονικό διάλειμμα.
ΚΡΟΑΤΙΑ Η γυναίκα που θηλάζει έχει δικαίωμα για διάλειμμα 2 ωρών σε περίπτωση που δουλεύει full time. Το δικαίωμα αυτό έχει μέχρι το παιδί να γίνει 12 μηνών.
ΒΟΣΝΙΑ Η θηλάζουσα εργαζόμενη μητέρα έχει δικαίωμα να απουσιάζει 2 ώρες από τη δουλειά για να θηλάσει (2 φορές από 1 ώρα). Υπάρχει πρόστιμο στον εργοδότη εάν δεν την αφήνει να απουσιάζει για αυτόν τον σκοπό. Δεν αναθέτουν βαριές κι επικίνδυνες εργασίες σε έγκυο ή θηλάζουσα εργαζόμενη.
Αγγλία (έρευνα) Το Πανεπιστήμιο Dundee έκανε έρευνα στην περιοχή Harrow του Λονδίνου. το 2005 το 67% των μητέρων ξεκινούσαν τον μητρικό θηλασμό το 33% θήλαζαν αποκλειστικά για τουλάχιστον 6-8 εβδομάδες Με εντατική εκπαίδευση των μαιών, των επισκεπτριών υγείας και των γενικών ιατρών της περιοχής, με εκτεταμένο δίκτυο εκπαιδευμένων εθελοντών και υποστηρικτών του θηλασμού και ομάδες υποστήριξης θηλασμού σε καθημερινή βάση, υποστηρικτική γραμμή θηλασμού, ιστοσελίδα και ομάδες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το 2012, 90% των μητέρων ξεκινούσαν τον θηλασμό 50% θήλαζαν αποκλειστικά κατά τις πρώτες 6-8 εβδομάδες. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: μείωση στις νοσηλείες παιδιών κάτω του έτους με γαστρεντερίτιδες. Ο μητρικός θηλασμός πλέον στο Harrow αναγνωρίζεται ως ο φυσιολογικός τρόπος για να τρέφονται τα βρέφη.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ! Στόικου Στέλλα